2. • Yağ Asitleri
İzoprenoidler ve Steroidler
Alkoller
Gliserol ve Steroller
Yağ aldehitleri,Keton cisimleri
Lipidde çözünen vitaminler ve Hormonlar
3. İZOPRENOİDLER
• 2-metil 1,3 butadien yapısı gösteren
izopren birimlerinin kondensasyonu ile
oluşurlar
• Çok sayıda doymamış bağ içermeleri
nedeni ile renkli bileşiklerdir
• Vucutta asetat’tan kolesterol sentezi
sırasında rastlanır
• İzopentenil pirofosfat birçok biyomolekülün
öncül bileşiğidir
7. Yüksek C’lu izoprenoidler insan ve hayvan
vucudu için önemlidir
• Fitol, klorofilde bulunur.E ve K vitamininin
yapısında yer alır
• Skualen, kolesterol sentezi sırasında
oluşur.Balık yağında bulunur
• Ubikinon, ETZ’de
• Dolikol,GP ve PG sentezinde
18. • STEROİDLER :Steran halkası içerirler
Steros:Katı
• Karbonlu yan zincir taşıyan steroidler
Steroller
Safra asitleri
Dijitoksanlar
Pregnanlar
• 17.C’da OH-veya keto grubu taşıyan steroidler
Androjenler
Östrojenler
19. STEROLLER
• Ergosterol(Provitamin D):D2 vitamininin
ön maddesidir.9 C’lu yan kol taşırlar.B
halkasında 2 çift bağ vardır.Bitkilerde ve
mayada bulunur
• Fitosterol:Bitki sterolleridir. 10 C’lu yan
kol taşırlar.ß sitosterol bu
gruptadır.Barsakta emilmez
• Kolesterol: 8 C’lu yan kol taşır.3.C’da OH,5
ve 6.C’lar arasında çift bağ bulundururlar
• 7-dehidrokolesterol:D3 vitaminin ön
maddesidir.Kolesterol ile beraber
dokularda bulunur.2. 6’lı halkada 2 çift
bağ vardır
21. Hücre membranlarının yapısında,sinir hücrelerinin myelin
kılıfında olmak üzere vucuttaki tüm dokularda
bulunur.BOS’da bulunmaz.
Bazı dokuların kuru ağırlıklarının yüzdeleri olarak Kolesterol
düzeyleri
%
Beynin Ak maddesi 14
Beynin boz maddesi 6
Böbrek 1.6
22. Kolesterolün Fiziksel Özellikleri
• 1775 yılında safra taşıdan elde edilmiştir
• Su asit ve alkalilerde erimez.Organik
çözücülerde,sıcak alkolde,sıvı ve katı
yağlarda erir.Yağlarda eridiği zaman
onların daha fazla su çekmelerine neden
olur.Yüksek oranda kolesterol içeren
lanolin ,suda eriyen merhemlerin
hazırlanmasında kullanılır
• Elektriği az iletir,beyin ve sinir dokusunda
yalıtıcı görev yapar
23. Kimyasal yapısı
Yapısındaki çift bağ ile OH grubundan ileri
gelir
• OH grubu yağ asitleri ile esterleşebilir.
Esterleşme yapıyı hidrofobik
yapar.Safrada safra tuzları ve
Fosfolipidler ile çözünür hale gelir
24. Cholesterol and cholesterol esters
CH3
CH3
H
OH
H3C
HH
hydrophillic
hydrophobic
OR
O
usually palmitate
drawn this way
25. Plazma kolesterolünün
¾ ‘ü Ester kolesteroldür:LP partikülünün
merkezinde taşınır.
1/ 4 ‘ü Serbest kolesterol :Biyolojik
membranların yapısında bulunur
26. • Çift bağ barsak bakterileri ile doyurularak
nötral dışkı sterolleri meydana gelir
• Koprostanol,Kolestanol
OH grubu oksidanlarla ketonlaşır
(kolestenon)
27. Kolesterol tayin metotları:
A) Enzimatik olmayan metotlar
-Kolesterolün renk reaksiyonu verici özellikleri vardır.
-Liebermann-Burchard metodu
-Salkowski reaksiyonu
-Deproteinizasyonlu kolorimetrik metot (Zak
metodu)
B) Enzimatik metot: Kolesterol esteri, kolesterol
esterazla hidroliz edilerek serbest kolesterol elde
edilir. Kolesterol oksidaz, oksijen kullanarak H2O2
oluşumunu sağlar. H2O2 , çeşitli bileşiklerle renkli
kompleks oluşturur; bu da 500 nm’de okunur.
28. Kolesterolün reaktiflerle verdiği kırmızı ya da yeşil
renkler, halokromlar adını alırlar. Bunlar, kolesterolün
polimerleşerek yüksek molekül ağırlıklı doymamış
hidrokarbonların oluşmasına bağlanmaktadır.
29. Kolesterolün kloroformdaki çözeltisine asetik asit
anhidridi ve H2
SO4
damlatılınca zümrüt yeşili bir renk
oluşur ki bu reaksiyona Liebermann-Burchardt
reaksiyonu denir.
31. Kolesterol, gelişen hayvan
dokularının hepsinde membran
sentezi için gereklidir.
Kolesterol, steroid hormonlar,
safra asitleri ve vitamin D için
prekürsördür.
Ayrıca kolesterol biyosentez
yolundaki ara ürünler de birçok
maddenin sentezinde
kullanılırlar.
Kolesterol
33. Cholesterol
in membrane
Cholesterol inserts into bilayer membranes with
its hydroxyl group oriented toward the aqueous
phase & its hydrophobic ring system
adjacent to fatty acid chains of phospholipids.
The OH group of cholesterol forms hydrogen
bonds with polar phospholipid head groups.
Cholesterol
HO
35. Kolesterol biyosentezi
Diyet ile alınan 0,3-0,9 g kadar
kolesterolün yanı sıra günde 1,5-2,0
g kadar kolesterol endojen olarak
kazanılır.
Endojen kolesterolün 1-1,5 g
kadarı karaciğerde; 0,5 g
kadarı da bağırsaklar, adrenal
korteks, deri, testis, aort gibi
organlarda sentez edilir.
36. Kolesterol biyosentezi mitokondri dışında olur ve
prekürsör madde asetil KoA’dır.
Kolesterol biyosentezinde prensip, aktif izoprenlerin
metil dallı doymamış hidrokarbonlara polimerizasyonu
ve sonra kapanarak halka sistemine dönüşümüdür.
37. Kolesterol biyosentezinde prensip, aktif izoprenlerin
metil dallı doymamış hidrokarbonlara polimerizasyonu
ve sonra kapanarak halka sistemine dönüşümüdür.
38. Asetil KoA’dan kolesterol oluşumu dört evrede
gerçekleşir:
-Üç asetat ünitesinin 6 karbonlu ara ürün olan
mevalonat şekline kondense olması.
-Mevalonatın aktif izopren ünitelerine dönüşmesi.
-Altı adet 5 karbonlu izopren ünitesinin 30 karbonlu
linear squalen haline polimerize olması.
-Squalenden, bir dizi değişiklikten sonra kolesterol
oluşması.
41. 41
Conversion of Squalene to
Cholesterol
O
H +
CH3H3C
CH3
HO
CH3
CH3
CH3
HO
CH3
CH3
RCO2
Squalene
Squalene
monooxygenase
2,3-Oxidosqualene
cyclase
Lanosterol
20 Steps
Cholesterol
Acyl-CoA:
cholesterol
acyltransferase Cholesterol esters
(principal transport form in blood)
O2
Squalene-
2,3-epoxide
42. 42
Kolesterol Biyosentezinin
inhibisyonu
COSCoA
HO
CO2
-
CH3
C -S -CoA
HO
CO2
-
CH3
H
OH
][
HO
CO2
-
CH3
OH
HO
CO2
-
H
OH
CH2CH2
N
F
C6H5NHCO
Atorvastatin (Lipitor):
resembles intermediate
HMG CoA MevalonateIntermediate
HMGCoA
reductase
QuickTime™ and a
TIFF (Uncompressed) decompressor
are needed to see this picture.
43. Günde 1gr.endojen sentez edilir.
500mg.diyet ile alınır.
Atılımı: Safra asitleri ve nötral steroidler
olarak (Dışkı ile) 1gr.
Hergün barsağa salgılanan safra tuzu
15-30g kadardır.Bunun %99’u geri
emilir
Deri yolu ile atılır(0.1-0.3gr.)
44. Kolesterol birçok steroidin ön
maddesidir
• Safra asitleri(24)
• D vitamini
• Pregnenolon üzerinden(21)
Glikokortikoidler(21)
Mineralokortikoidler(21)
Androjenler(19)-------Östrojenler(18)
47. -Kolesterol oksitlenir ve konjuge çift bağ içerirse deride
bulunan 7-dehidroksikolesterol meydana gelir.
7-dehidroksikolesterol UV ışığa maruz kalırsa
kolekalsiferol (vitamin D3
) oluşur.
49. Safra asitleri
primer safra asitleri
Kolik asit
kenodezoksikolik asit
sekonder safra asitleri
dezoksikolik asit
litokolik asit
50. Safra asitlerinin
biyofonksiyonları
• yüzey gerilimini azaltıcı etkileriyle
emülsiyonlaşmayı kolaylaştırırlar; hem yağların
hem yağda çözünen vitaminlerin 0,3-1µ çapında
emülsiyon veya 16-20Ao
çapında miseller
halinde emilmelerini sağlarlar.
• safra içindeki kolesterolün çökmesini önlerler.
• intestinal motiliteyi artırırlar.
• kolesterol esterazı ve ince bağırsağın üst
kısımlarında lipazı aktive ederler.
51. Kolesterolün akıbeti
Omurgalılarda kolesterol
sentezinin çoğu karaciğerde
gerçekleşir.
Karaciğerde sentezlenen
kolesterolün az bir kısmı
hepatositlerin membranlarına
katılır, fakat çoğu safra asitleri
veya kolesterol esterleri şeklinde
karaciğerden ayrılır.
52. Kolesterol, insanlarda kardiyovasküler sistem
hastalıklarının insidansı ile yüksek kan kolesterol düzeyi
arasındaki kuvvetli ilişki nedeniyle en çok sözü edilen
lipiddir.
53. Keton cisimleri
Keton cisimleri, karaciğerde yağ asidi oksidasyonunun
normal son ürünü olan Asetil KoA’dan sentez edilen
asetoasetik asit, β-hidroksibutirik asit ve asetondur.
54. Keton cisimleri, bazı metabolizma bozukluklarında kanda
artar ve idrarda saptanırlar.
Ketonemi: Kanda keton cismi artışı
Ketonüri: İdrarda keton cismi saptanması
Ketosis-ketoasidosis: Kanda keton cismi artışı ve idrarda
keton cismi saptanması
55. Keton cisimlerinin biyosentezi
Keton cisimleri olan asetoasetat, β-hidroksibütirat ve
aseton, karaciğerde sentezlenirler ve buradan diğer
organlara gönderilirler.
56. • Basit bir lipid ve protein yapılarıdır.
• Kanda lipidlerin taşınımını sağlarlar.
• Barsak ve karaciğerde sentez edilirler
LİPOPROTEİNLER
57. Lipoproteinlerin iç çekirdeğinde apolar
lipidler (trigliserid ve kolesterol esteri
veya her ikisi), dış yüzünde ise
fosfolipid, serbest kolesterol ve
apolipoproteinlerden oluşan polar bir
kabuk vardır.
Polar kısımlar dışarı yönelmiştir,
böylece çözünürlük sağlanır.
.
62. • Temel olarak dört grupta incelenir.
-Şilomikronlar
-Çok düşük dansiteli lipoproteinler(VLDL)
-Düşük dansiteli lipoproteinler(LDL)
-Yüksek dansiteli lipoproteinler(HDL)
64. 03/10/13 CBÜTF Biyokimya 64
LİPOPROTEİNLERİN ÖZELLİKLERİ VE SINIFLAMASILİPOPROTEİNLERİN ÖZELLİKLERİ VE SINIFLAMASI
ŞilomikronŞilomikron VLDLVLDL IDLIDL LDLLDL HDLHDL
BarsaktaBarsakta
sentezsentez
Barsak ve KCBarsak ve KC İntravaskülerİntravasküler
VLDL yıkılımıVLDL yıkılımı İntravaskülerİntravasküler
IDL yıkılımıIDL yıkılımı
Çok azÇok az
KC- barsaktaKC- barsakta
sentezsentez
KC- barsaktaKC- barsakta
TG den zenginTG den zengin
Şilomikron ve VLDŞilomikron ve VLD
yıkılımıyıkılımı
ELEKTROFOREZ
Orjinde
Pre β
(α2)
Geniş β
(β- preβ arası)
β
α