Lịch sử đô thị 2014

1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC TP. HỒ CHÍ MINH
KHOA QUY HOẠCH
MÔN HỌC: LỊCH SỬ ĐÔ THỊ
THUYẾT TRÌNH:
ĐÔ THỊ CHÂU ÂU
THỜI TRUNG THẾ KỶ: THỜI PHỤC HƯNG
GVHD: Thầy PHAN NHỰT LINH
Nhóm 12: 1) Huỳnh Thanh Giang
2) Lương Thùy Khê
3) Nguyễn Ngọc Hữu
ĐÔ THỊ CHÂU ÂU THỜI KỲ PHỤC HƯNG……………………………………………….

2. GIỚI THIỆU CHUNG
Đầu thế kỷ XV, chế độ phong
kiến ở Châu Âu đang trên đà suy
thoái, ngày càng bộc lộ những
hạn chế không phù hợp với
những yếu tố mới nảy sinh. Châu
Âu bước vào giai đoạn chuyển
tiếp kinh tế - xã hội với nhiều
biến đổi lớn.
Sau các cuộc phát kiến địa lí,
kinh tế Châu Âu phát triển nhanh
chóng. Của cải cướp bóc được từ
các Châu Mỹ, Châu Phi và Châu
Á được chuyển về Châu Âu phục
vụ giai cấp quý tộc, thương lưu,
thương nhân. Bản đồ Châu Âu 1400
GIỚI THIỆU CHUNG…………………………………………………………………..…….

3. Đầu năm 1419, ở Tây Âu xuất hiện hình thức kinh doanh tư bản chủ
nghĩa. Từ đó các giai cấp mới được hình thành. Những chủ xưởng, chủ đồn
điền, chủ thương mại và ngân hàng…. Hợp thành giai cấp tư sản. những
người làm thuê bị bóc lột thành giai cấp vô sản.
Giai cấp tư sản mạnh lên đã thay thế mô hình xã hội phong kiến do giáo
hội Kito mang nặng quan điểm lỗi thời. cuộc đấu tranh này, trước hết thể
hiện qua phong trào văn hóa Phục hưng.
Những phát kiến địa lý Hoạt động thương mại
sầm uất ở miền Nam Âu

4. Italia là nơi đã khai sinh ra trào lưu văn hóa Phục hưng. Vào những năm cuối
của thời kỳ trung thế kỷ, trong khi cả Anh và Pháp vẫn còn trong chế độ phong kiến
quân chủ thì Italia đã là một nhà nước bao gồm tập hợp các thành bang.
Nhờ vào vị trí địa lí thuận lợi là
nằm giữa Tây Âu và Byzantine nên
thương mại ở Italia rất phát triển.
Nhờ các hoạt động phát triển
công nghiệp dệt và đẩy mạnh việc
xuất khẩu hàng hóa: do đó mà các
thành phố ở Italia có điều kiện phát
triển nhanh chóng.
Đặc điểm chung trong các đô thị
ở Italia là các thành phố thường bị
chi phối bởi các gia tộc lớn – những
gia tộc đã trở nên giàu có và hùng
mạnh không phải do sở hữu nhiều đất
đai như trước mà nhờ các hoạt động
buôn bán, thương mại.

5. Florence là thành phố phát
triển mạnh nhất, đây cũng được coi
là nơi khai sinh của trào lưu văn hóa
Phục hưng. Nơi đây các thương gia
và các chủ ngân hàng thường thông
qua việc bảo trợ cho các hoạt động
nghệ thuật, thuê các nghệ sĩ sáng tác
các tác phẩm hội họa, điêu khắc nổi
tiếng, thuê các kiến trúc sư thiết kế
cho họ các công trình lớn để qua đó
thể hiện thanh thế và quyền lực của
mình.
Đây chính là những tác phẩm
mang tính cách mạng, góp phần vào
sự hình thành và phát triển mạnh mẽ
của trào lưu văn hóa Phục hưng.
Phong trào nghệ thuật mới này ra
đời trong sự kích thích của các gia
đình thế gia vọng tộc ở Italia và sự
cổ súy của các giáo hoàng ở Roma.

6. Từ Florence, trào lưu văn hóa Phục hưng không chỉ lan ra các thành phố trên toàn nước
Italia mà còn lan rộng khắp Châu Âu.
- Phía bắc Châu Âu ( Phục hưng phương bắc) bao gồm các nước: Anh, Pháp, Đức, Hà Lan.
- Bán đảo Iberia: Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha.
- Đông và Nam Âu: Hungary, Ba Lan

7. Hình: Sự truyền bá
Văn hóa Phục Hưng

8. A. Cơ sở hình thành nền văn minh:
Vị trí địa lí:
- Bán đảo Ý dài và hẹp
vươn ra Địa Trung Hải,
với dãy Alpes về phía Bắc
ngăn cách với Châu Âu,
phía bắc giáp các nước:
Pháp, Thụy Sĩ, Áo,
Slovenia. Bán đảo Ý trong
trên bản đồ như một chiếc
ủng, bao bọc ba mặt là
biển, phía Nam bán đảo là
đảo Sicillia, phía Tây
là đảo Corsica và đảo
Sardinia.
- Bán đảo Ý có những điều kiện thuận lợi để hình thành và phát triển một nền
văn minh: những đồng bằng phì nhiêu bên sông Po, Trung Ý và đảo Sicilia cùng
với khí hậu ấm áp mưa nhiều; bán đảo Ý cũng là nơi có lượng khoán sản phong
phú như đồng, chì, sắt, v.v.; giao thông biển rất thuận lợi cho việc buôn bán, giao
lưu với các nền văn minh khác trong vùng.

9. Phân tích và đánh giá:
Italia là nơi có hoàn cảnh đặc biệt, thuận lợi nhất để phong trào văn hóa phục hưng
phát triển sớm nhất châu âu vì:
•Chế độ phong kiến chưa bao giờ vững vàng ở đất nước này;
•Đây là quê hương của nghệ thuật Hy – La cổ đại rực rỡ nhất;
•Là nơi giao lưu, giao thoa, truyền bá tư tưởng dễ dàng, nhanh chóng do phát
minh ra máy in sớm;
•Là nơi xuất hiện và hội tụ các nhà khoa học, nghệ thuật…. lừng danh ở trong
nước và từ các nước khác đến;
•Là nơi tiếp đã tiếp nhận và che chở để các nghệ sĩ, các kiến trúc sư được chủ
động sáng tác….

10. B. Các giai đoạn lịch sử chính:
Timeline

11. Michelangelo
(1475-1564)
Nhà điêu khắc và
kiến trúc
Leonardo DaVinci
(1452-1519)
Nhà nghệ thuật,
KHKT,quân sự chính
trị.
FilippoBrunellesch
(1377-1446)
Kiến trúc sư
Raffael
Nghệ thuật
họa hội
Dante alighieri
Nhà thơ
“Thần khúc” của Dante Linh mục Martin Luther
Những nghệ nhân
Phục Hưng tiêu biểu

12. B. CÁC GIAI ĐOẠN LỊCH SỬ CHÍNH………………….………………………………..…….
1419 - Tây Âu xuất hiện hình thức kinh doanh Tư bản chủ nghĩa. Các đô thị ở Italia
là nơi phát triển mạnh nhất. Đầu tiên là Bắc Italia, sau đó đến miền Nam

13. 1450- Johannn Gutenberg phát minh ra máy in đầu tiên. Việc in sách trở nên dễ dàng hơn
B. CÁC GIAI ĐOẠN LỊCH SỬ CHÍNH………………….………………………………..…….

14. 1453 – Thành Constantinopolis thất thủ, con đường giao thương Đông-Tây
tạm thời bị Đế quốc Ottoman bịt kín
B. CÁC GIAI ĐOẠN LỊCH SỬ CHÍNH………………….………………………………..…….

15. 1457- Viện Hàn lâm Platon được thành lập
B. CÁC GIAI ĐOẠN LỊCH SỬ CHÍNH………………….………………………………..…….

16. Những cuộc phát kiến Địa lý thế kỷ XV - XVI
B. CÁC GIAI ĐOẠN LỊCH SỬ CHÍNH………………….………………………………..…….

17. 1494 – Pháp tấn công Italia. 1498 – Thành Milan bị Pháp chiếm, từ đây
Pháp đón nhận phong trào Phục Hưng của Italia
B. CÁC GIAI ĐOẠN LỊCH SỬ CHÍNH………………….………………………………..…….

18. C. Nền văn minh và các đặc điểm đô thị:
Đô thị thời kỳ Phục Hưng Italia:
- Triết lý, tôn giáo, thể chế: Với chủ trương trong xã hội phải có "nhà nước lý
tưởng, con người lý tưởng và đô thị lý tưởng", nhiều nghệ sĩ, kiến trúc sư cũng đã
trình bày những phương án riêng thể hiện quan điểm riêng của mình về một đô thị lý
tưởng.
Những thể chế chính trị độc đáo của
Italia hậu kỳ Trung Đại khiến cho một số
người lập luận rằng điều kiện xã hội khác
thường của nó cho phép sự nảy nở văn hóa
hiếm có. Italia không tồn tại một thực thể
chính trị thống nhất ở thời kỳ này. Thay vào
đó, nó chia thành nhiều lãnh địa, thị quốc
lớn nhỏ: Vương quốc Naples thống trị
phương Nam, Cộng hòa Florence và Lãnh
địa Giáo Hoàng ở trung
tâm, Milan và Genova lần lượt ở phía bắc
và phía tây, Venezia ở phía đông.

19. - Nguyên tắc, hình thức tổ chức và cư trú: Đa số các phương án về đô thị có
hình dáng hình học với mạng đường tán xạ kết hợp với ô cờ và nhiều quan điểm
mới mẻ như: phải phù hợp với cơ năng của cuộc sống, phải liên kết với môi
trường tự nhiên xung quanh… nhưng nhìn chung các phương án còn phiến diện.
Một số phương án chỉ chú ý khía cạnh phòng thủ hoặc thẩm mỹ mà không nhìn
nhận một cách toàn diện đô thị như là một phạm trù kinh tế xã hội.
- Đặc điểm kinh tế xã hội: Châu Âu ven Địa Trung Hải bấy giờ là trung tâm
thương mại thế giới, các đô thị có đủ vật lực và tài lực để mở rộng xây dựng đô
thị trong nhiều lĩnh vực. Bộ mặt của đô thị thời kỳ Phục hưng đã thay đổi rất
mạnh mẽ, số lượng và chất lượng kiến trúc tăng lên, hình thức kiến trúc và trang
trí kiến trúc phong phú. Tuy nhiên, do điều kiện đặc thù của một giai đoạn
chuyển tiếp nên thành tựu lớn nhất của văn minh xây dựng đô thị thời kỳ Phục
hưng chỉ dừng lại ở việc xây dựng quảng trường và các phương án đô thị không
tưởng mà không xây dựng được một tổng thể đô thị thực sự nào.

20. Quảng trường Văn nghệ Phục hưng có quy mô lớn với các chức năng xã hội,
văn hoá, tinh thần là chính. Do áp dụng các nghiên cứu về toán học, hình học và
học tập phương thức xây dựng đô thị và kiến trúc Hy-La, các quảng trường thời kỳ
Phục hưng có hình dáng hình học, chú ý đến các hiệu quả phối cảnh nhằm mang
lại hình ảnh không gian hài hòa và có tính thẩm mỹ cao.
Quảng trường Saint Peter

21. Quảng trường Capitol

22. Đặc điểm chung của các đô thị thời kì phục hưng Italia
- Các nguyên tắc thường dùng trong đô thị thời kì Phục hưng Italia:
+ Nguyên tắc bố cục hình học và đối xứng
+ Nguyên tắc tạo hình ảnh phối cảnh hoành tráng: hình thức này chủ yếu
áp dụng cho việc tạo không gian hoành tráng ở các khu trung tâm đô thị và
không gian tôn giáo, tín ngưỡng và chính trị.
+ Nguyên tắc thống nhất, trật tự và hài hòa: Hình thức này áp dụng chủ
yếu cho bố cục tạo dáng các công trình kiến trúc như bổ theo nhịp điệu, tiết
điệu, vi biến…

23. - Về hình thái quy hoạch đô thị Phục Hưng Italia:
Hình thái đô thị được phản ánh qua đường bao mặt bằng và hình thức bên
trong của mặt bằng. Đô thị Phục Hưng Italia thường xuất hiện các hình thái quy
hoạch sau:
Hình tròn:
Đây được coi là mô hình lý tưởng của sự quan tâm các nhà thiết kế lúc đó.
Đường bao thành phố có dạng hình tròn đều, thêm một đường tròn thứ hai đồng
tâm bên trong, quảng trường cũng có dạng hình tròn.
Đô thị Milan thế kỷ XVI

24. Hình vuông:
Hình vuông không phải là hình được các nhà nghiên cứu lý thuyết đô thị phục
hưng ưa dùng trong việc xác định đường bao đô thị, một phần vì nhược điểm khó
phòng thủ của mặt tường thành theo đường thẳng, phần khác có thể do đặc tính đơn
giản của hình vuông không hấp dẫn các nhà nghiên cứu Phục Hưng – những người
say sưa tìm kiếm vẻ đẹp của những biến thể hình học phức tạp
Mặt bằng thành phố hình vuông Mặt bằng thành phố hình vuông với hệ
Albrach Duver thống pháo đài ở bốn góc Pietrocattane

25. Phối cảnh thành phố Christianopolis của Andrea

26. Hình nhiều cạnh:
Hình nhiều cạnh là hình được các nhà nghiên cứu lý thuyết đô thị Phục
Hưng quan tâm nghiên cứu nhiều nhất, đặc biệt trong việc sáng tạo các hình
thức tường thành phòng vệ có dạng các pháo đài lồi. Thông thường số cạnh
thành là 8, trong một số trường hợp số cạnh thành lên đến hang chục.

27. Hình thái tổ chức mặt bằng đô thị thường có các dạng sau:
+ Dạng xoắn ốc: Hình thức tổ chức mặt bằng có dạng hình xoắn ốc nên rất
phức tạp, ít được dùng vào thiết kế mà chỉ dừng lại ở dạng ý tưởng của các nhà
làm nghệ thuật.

28. + Dạng ô cờ: Nhằm khắc phục tính
đồng điệu của mặt bằng đô thị dạng ô bàn
cờ thời Trung cổ, các nhà thiết kế tạo ra các
quảng trường, các không gian mở trên cơ
sở tổ chức các đường phố tạo ra các ô
vuông có kích thước khác nhau. Tuy nhiên,
so với dạng tia dạng ô cờ ít được sử dụng
trong quy hoạch đô thị Phục Hưng về sau.
+ Dạng tia: dạng tia giống như hình nan
quạt mà điểm gốc là quảng trường dô thị,
sau đó phân chia đều đặn bởi các tuyến
giao thong hướng tâm. Số đường tia tùy
thuộc vào quy mô đô thị thường gặp là 8
đến 10 đường. Hình thức này có nhiều lợi
thế trong hình ảnh phối cảnh trung tâm
mang tính chất hoành tráng và tạo hình ảnh
bằng luật xa gần cho không gian đô thị.

29. 1. Đô thị Ferrare:
FERRARE………………………………..……………………………………………….
Ferrare là thủ phủ miền
Đông Italia. Năm 1451,
Ferrare là một trong những
thành phố phát triển nhất
Italia. Ferrare là nơi hội tụ,
nhưng người làm nghệ thuật,
các kiến trúc sư nổi tiếng.
Ferrare được cải tạo và mở
rộng vào năm 1451 theo
nguyên tắc kiến trúc Phục
hưng.
Vị trí Ferrare trên bản đồ Italia

30. Phối cảnh thành Ferrare
Quảng trường
Các bức tường lồi
tăng tính phòng thủ
cho thành
Các con đường chính

31. So với trước đô thị Ferrare được quy hoạch mở rộng với diện tích
lớn gấp 2 lần từ 200ha lên 430ha. Bố cục đô thị theo hình thái vừa đóng
vừa mở. Phía ngoài đô thị xây tường rào bao bọc, có cổng, có hào sâu; chu
vi đô thị mang kiểu cách đô thị hình sao. Còn bên trong đô thị các nhà
thiết kế tổ chức các mạng đường phố tự do với đường phố nhỏ, ngắn,
vuông góc với các trục giao thông chính. Riêng quảng trường chính vẫn ở
vị trí cũ, nơi giao nhau của hai hệ đường trục chính…
Nhìn chung toàn cảnh Ferrare sau khi cải tạo là làm thay đổi căn
bản cảnh quan đô thị Trung đại của đô thị bằng vệc tạo ra các không gian
mở, không gian xanh trong lòng đô thị với tỷ lệ rất lớn.
MB thành Ferrare dạng hình nhiều cạnh

32. 2 - Đô thị Florence (Tiếng Italia: Firenze)
- Vị trí: Florence là thủ phủ của vùng
Toscana, Italia. Nằm ở đoạn giữa con
đường nối liền thủ đô Rome với miền Bắc
nước Ý, lại nằm trong thung lũng phì
nhiêu của con sông Arno, nên dần dần
Florence trở thành một trung tâm thương
mại và chính trị quan trọng. Từ thời trung
cổ Florence đã là trung tâm thương mại
và văn hoá của Châu Âu, được xem như
là nơi phát động trào lưu thời kỳ phục
hưng của Italia. Cai trị Florence lúc bấy
giờ là gia đình Medici lừng lẫy. Florence
nổi tiếng về nghệ thuật và kiến trúc.
Người ta thường cho rằng trong mỗi
1.000 nghệ sĩ có tiếng của thiên kỷ thứ
nhì, 350 có từng làm việc tại Florence.
FLORENCE.……………………………..……………………………………………….

33. - Lịch sử - Thời gian hình thành:
- Florence ra đời vào năm 50 trước Công nguyên, khi
những người lính của hoàng đế Cesar bắt đầu xây dựng những
doanh trại ở đây. Vào thế kỷ XIII, Florence là một trong những
thành phố lớn của nước Ý, nơi diễn ra những hoạt động chính
trị và văn hóa nổi tiếng. Trong số những gia đình có thế lực ở
Florence, nổi lên gia tộc Medicis cai trị Florence từ thế kỷ XIV
đến thế kỷ XVII. Đến nay Florence đã hơn 2000 năm tuổi.
- Nhờ sự bảo trợ của dòng họ Medicis, các hoạt động
văn học nghệ thuật phát triển rực rỡ. Chính từ Florence, xuất
hiện một phong trào canh tân trong các lĩnh vực thơ ca, hội họa,
điêu khắc, kiến trúc (với những tên tuổi lừng danh như Michel
Ange, Léonard de Vinci, Raphaël, Botticelli, Donatello,
Brunelleschi…) rồi sau đó lan sang các thành phố khác ở Italia
và các nước châu Âu.

34. - Tổng thể thành phố:
Florence thời kỳ này được bao bọc bởi tường thành nhiều cạnh. Sông
Arno chia thành phố thành 2 phần. Có bốn chiếc cầu vượt sông trong thành
phố.
Mặt bằng tổng thể toàn Thành phố Florence
khoảng giữa thế kỷ XV

35. Khu vực trung tâm thành phố là các con đường vuông góc với nhau,
các con đường đổ về Quảng trường Nhà thờ (Piazza della Signoria). Quảng
trường Nhà thờ được xem là trung tâm tôn giáo tiêu biểu nhất của Florence.
Piazza della Signoria

36. Quang cảnh Quảng trường Nhà thờ (Piazza della Signoria) rất độc
đáo và hấp dẫn. Hàng loạt con đường nhỏ chi chít như mạng nhện dẫn vào
quảng trường - trung tâm của “lưới nhện”. Ở đây, nổi bật lên ba công trình
được xem như những viên ngọc và đỉnh cao của kiến trúc tôn giáo ở
Florence.
Trước hết là giáo đường Santa Maria del Fiore, một kiến trúc đồ sộ
bằng đá cẩm thạch với chiều dài 150m, chiều ngang 40m và chiều cao 40m.
Phía sau giáo đường là một mái vòm lợp ngói đỏ, có chiều cao 91m. Đây là
thánh đường công giáo lớn thứ ba trên thế giới, sau thánh đường Saint
Pierre ở Rome và Saint Paul ở London.

37. Thánh đường được khởi công xây dựng từ năm 1296,
mãi đến năm 1436 mới hoàn thành về cơ bản. Rất nhiều thế hệ
kiến trúc sư, nghệ sĩ tham gia xây dựng công trình này. Còn tòa
nhà mái vòm được xây dựng từ năm 1420 và hoàn thành năm
1434. Đây là công trình của kiến trúc sư Brinelleschi (1377-
1446), một trong những người khởi xướng của phong trào Phục
hưng trong lịch sử châu Âu.
Bên cạnh giáo đường là Tháp chuông (Campanile) cao
89m, công trình do Giotto bắt đầu xây dựng từ năm 1334 và
được các học trò của ông hoàn thành vào năm 1359 (Giotto mất
năm 1337). Tháp chuông có hình vuông (bốn cạnh bằng nhau),
dáng vẻ rất thanh thoát nhờ những cửa sổ rất cao ở mỗi tầng,
mái tháp bằng phẳng chứ không nhọn như các tháp chuông
khác, do đó du khách có thể lên đến mái tháp để thưởng ngoạn
toàn cảnh thành phố Florence.

38. Tháp chuông Campanile

39. Đối diện với giáo đường là Nhà rửa tội (Baptistère) Saint Jean, có
hình bát giác, được xây dựng từ giữa thế kỷ XI. Ngôi nhà này có ba cánh cửa
bằng đồng, với những hình ảnh chạm trổ rất công phu, tái hiện lại những câu
chuyện trong Kinh thánh. Đặc biệt, cánh cửa thứ hai và thứ ba là công trình
của Ghiberti (1378-1455) là những tuyệt tác về điêu khắc trên đồng. Cánh
cửa thứ ba đẹp nhất, được Michel-Ange gọi là Cánh cửa thiên đàng, thể hiện
hết sức sinh động nội dung Cựu Ước (Ancien Testament) trong Kinh thánh.
Cầu Ponte Vecchio qua sông Arno

41. Florence ngày nay:
Florence ngày nay đã hơn 2000 năm tuổi vẫn đang tiếp tục
tồn tại và phát triển. Thành phố mang dáng vẻ cổ kính này được bình
chọn đứng đầu trong 10 thành phố du lịch nổi tiếng thế giới (Roma
đứng thứ tư - bình chọn bởi Travel Leisure 2007). Tại đây có trên 80
bảo tàng và phần lớn là các bảo tàng về nghệ thuật. Ngoài ra, còn có
Bảo tàng lịch sử khoa học, trưng bày những hiện vật và tư liệu về sự
phát triển của các ngành khoa học tự nhiên vào các thế kỷ XVI, XVII
và XVIII. Trong bảo tàng này, du khách có thể chiêm ngưỡng những
bản đồ thời Trung cổ, những dụng cụ đo thời gian và nhiều dụng cụ
khoa học cổ xưa khác. Đặc biệt ở đây còn lưu giữ chiếc kính thiên văn
do Galilée (1564-1642) chế tạo.
Một số hình ảnh Florence ngày nay: Thành phố vẫn giữ được cái hồn
của truyền thống
Trung tâm lịch sử tại Florence được UNESCO chọn làm Di
sản thế giới năm 1982.

42. Một số hình ảnh Florence ngày nay: Thành phố
vẫn giữ được cái hồn của truyền thống

43. Thành Roma
3. Đô thị Roma:
Thành phố Roma hoang tàn sau
thời kỳ Trung đại. Việc cải tạo lại
đô thị là vô cùng cần thiết vào thời
kỳ Phục hưng, bởi Roma vẫn là di
sản văn hóa đô thị lớn nhất cả
vùng thời bấy giờ, không một đô
thị nào sánh được. Ngoài ra việc
cải tạo Roma đồng thời củng cố vị
thế La Mã lúc đó.
Công cuộc cải tạo Roma tập
trung chủ yếu ở tòa thánh Vatican
khu vực đồi Capitol và các tuyến
phố mới
ROMA……………………………………..……………………………………………….

44. Riêng đối với cải tạo đồi Capitol đáng chú ý nhất là quảng trường chính được
giao cho nhà điêu khắc kiêm kiến trúc sư Michelange. Ý đồ thiết kế quảng trường
này có các điểm chính sau:
- Tạo mặt bằng quảng trường có dạng hình học đều đặn
- Bổ sung các công trình kiến trúc mới hài hòa với các công trình kiến trúc hiện
có.
- Tạo sự liên hệ giao thông thuận tiện
- Tạo ra các điểm nhìn, tầm nhìn quảng trường cảnh quan đô thị
- Trang trí không gian quảng trường, hệ thống đường đi chính, các tượng đài,
kiến trúc nhỏ tạo ra cảnh quan môi trường không gian ngoại thất thân thiện, kết nối
không gian…

45. Thời kì này, La Mã là nơi hội tụ của giới nghệ thuật đến từ các vùng miền khác nhau, cùng với
nhiều kinh nghiệm và tài năng sáng tạo. Công việc cải tạo được giao cho nhà điêu khắc kiến trúc sư
Michelange chủ trì thiết kế và bắt đầu từ năm 1551 hoàn thành năm 1590. Sau khi ông qua đời đã có rất
nhiều sửa đổi trong thiết kế và xây dựng.
Đồi capitol và khu vực tòa thánh Vatican là kết quả tuyệt tác nhất của quá trình cải tạo, tôn tạo và
phát triển lúc bấy giờ, và cho đến nay vẫn mang giá trị nghệ thuật kiến trúc rất cao, là hình mẫu và
thước đo cho nguyên lý thiết kế cải tạo, tôn tạo các khu trung tâm đô thị của các nước sau này.
Tuy là công trình Phục hưng Italia nhưng phong cách của những quần thể này không thuần khiết và
chịu ảnh hưởng của nhiều xu hướng của nhiều tác giả.

46. Bằng việc tổ chức lại không gian đô thị Roma ý đồ của Giáo hoàng Nicolas V là tập trung vào việc khôi phục và
chuyển đổi chức năng của các công trình kiến trúc cổ đại theo hướng sau:
Phục hồi lại các giá trị kiến trúc cổ để phục vụ dân sinh trước mắt như hệ thống thành lũy, đường sá, cầu cống, hệ thống
thủy lợi, hệ thống cấp nước bằng máng cầu dẫn;
Chuyển đồi các chức năng sinh hoạt của một số công trình công cộng chính sang các chức năng khác nhau phù hợp
với điều kiện xã hội mới. Trong đó, đáng chú ý nhất là biến điện Panthéon thành nhà thờ thánh Saint Peter, biến đổi ở
Capitol là lăng Hadrien của hoàng đế La Mã trước đây thành lâu đài…
Khôi phục lại các nhà thờ Cơ Đốc giáo, xây dựng lại đồi Vatican theo hướng hoành tráng hơn và trở thành trung tâm của
giáo hội Cơ Đốc giáo.
Roma trước khi cải tạo
Roma sau khi cải tạo
1. Quảng trường Apolo
2. Quảng trường Espanhe
3. Quảng trường Campidolio
4. Quảng trường Navana
5. Quảng trường Senpiedio
6. Vatican
7. Pháo đài

47. Thành phố Roma 1549

48. Đô thị Roma đến nay vẫn còn và phát triển mạnh hơn trước:
Người Châu Âu vẫn thường có câu « mọi nẻo đường đều dẫn tới thành Rome ». Câu nói ấy là để tôn vinh sự
phồn vinh của thủ đô đế chế La Mã trong vòng hơn một ngàn năm và cho đến nay Rome vẫn được coi như thành
phố duy nhất trên thế giới sở hữu nhiều công trình kiến trúc 2000 năm tuổi. Những di tích lịch sử ở đây nhiều vô
kể nhưng chỉ có khoảng 30% là còn nổi lên trên bề mặt đất và còn nguyên vẹn, còn lại thị bị trôn vùi trong lòng
đất. Chính vì còn có quá nhiều di tích nằm rải rác khắp nơi dưới lòng đất nên chính phủ Ý cũng không dám xây
nhiều tuyến tàu điện ngầm vì sợ sẽ phải phá bỏ các công trình đó.
Thành Rome cách đây 2000 năm là một thành phố lớn với dân số đáng kinh ngạc : 2 triệu người !!!! Ngày nay
với 6 tỷ dân thì tất nhiên một thành phố vài triệu dân là bình thường. Nhưng hãy cứ tưởng tượng thời ấy thì dân
số thế giới chỉ có hơn 10 triệu dân thôi. Điều đó đủ đê thấy quy mô của thành Rome lớn như thế nào.
Một số công trình còn tồn tại đến ngày nay
- Forum Romain
Bắt nguồn là một bãi đầm lầy hoang vu, khu này được người La Mã chọn làm trung tâm hành chính và chính trị
cho đế chế của họ.
Bản vẽ phác thảo Forum vào thế kỷ II sau công nguyên Những vết tích còn lại đến ngày nay

49. - Forum Trajan
Forum vốn là nơi mà các đế vương La Mã xuất hiện trước công chúng. Ban đầu chỉ có một forum nhưng dần dần một
số đế vương La Mã thấy rằng cần phải xây thêm một forum cho riêng mình với kiểu cách của riêng mình. Thế là sinh ra
thêm vài cái forum nữa. Trong số đó, forum Trajan là lớn nhất và cũng được xây vào thời điểm được cho là đỉnh cao nhất
trong sự tồn tại của đế chế (năm 107).
vết tích ngày nay

50. - Khải hoàn môn Arc Constantin
Nhắc đến từ này hiển nhiên là ai mà chẳng liên tưởng đến công trình kiến trúc cùng tên ở Paris. Nhưng người Pháp
cũng chỉ lấy ý tưởng của đế chế La Mã làm nguồn cảm hứng mà thôi. Còn tác phẩm khải hoàn môn đầu tiên trong
lịch sử Châu Âu thì phải nói đến Rome. Dưới thời La Mã, xảy ra rất nhiều cuộc chiến tranh vì quân đội La Mã hay
muốn xâm chiếm các vương quốc khác để mở rộng lãnh thổ. Sau mỗi trận đánh lớn và đánh bại một vương quốc nào
đó, họ cho xây ngay tại nước sở tại một chiếc khải hoàn môn để phô trương thanh thế. Chính vì vậy mà ngày nay,
chúng ta có thể tìm thấy các khải hoàn môn cùng một kiểu dáng ở vùng Trung Đông (Thổ Nhĩ Kỳ, Syria) và Bắc Phi
(Ai Cập, Tunisia) bởi vùng này xưa kia là thuộc địa của đế chế La Mã.

51. - Pantheon
Người La Mã không theo đạo một thần mà là đạo đa thần với đủ các loại như : thần mặt trời, thần Zớt, thần biển,
…Công trình này tổng hợp tất cả các vị thần.
Mái vòm tượng trưng cho nơi ở của các vị thần trên trời và cũng là sự thống trị của Rome lên vũ trụ. Đây cũng là
minh chứng cho công nghệ xây dựng kinh điển của người La Mã. Trong vòng hơn 18 thế kỷ, mái vòm của Pantheon
luôn giữ kỷ lục là mái vòm cao nhất thế giới.

52. - Đấu trường La Mã biểu tượng của đế chế La Mã.
Hình dạng mà mọi người thấy ngày nay không giống với nguyên bản của nó. Trước kia tất cả các bề mặt tường bên
ngoài đều cao bằng nhau. Tuy nhiên, vào thời trung cổ, rất nhiều viên gạch trên mặt tường bị lấy đi để làm nguyên liệu
xây các công trình khác. Ngay cả tòa thánh Vatican cũng có một vài viên gạch lấy từ đây. Thế nên ngày nay tự nhiên có
một lớp tường bị sứt mẻ.
Bên trong, khán đài có thể chứa khoảng 75000
người. Trong vòng gần 500 năm tại đây đã diễn ra
nhiều cuộc đọ sức giữa các đấu sĩ, giữa người và thú
vật (hổ, tê giác) và thậm chí là các cuộc thủy
chiến !!! Không thể tưởng tượng nổi là cách đây
2000 năm người ta có thể sử dụng công nghệ thô sơ
để làm đầy nước trong khán đài và đưa tàu chiến
vào trong.

53. 4. Đô thị tiêu biểu của thời kì Phục hưng Pháp: Thành phố Paris
Đầu Thế kỷ
XVI, trung tâm văn
hóa của Pháp không
phải là Paris như ngày
nay mà là vùng thung
lũng Loire. Nơi đây
nhà vua và quý tộc đã
cho xây dựng rất
nhiều lâu đài làm nơi
thư giãn, dừng chân
sau những cuộc săn
bắn,... Những lâu đài
này chính là những
công trình đầu tiên của
Pháp xây dựng theo
phong cách Phục
Hưng. MB Tổng thể Paris 1589-1643
PARIS……………………………………..……………………………………………….

54. Hình phối cảnh Paris năm 1630

55. Trở lại Paris, có thể nhận thấy trong giai đoạn TK XVI-XVIII (Trước
Dự án Cải tạo trung tâm Paris), Paris nằm bên trong bức tường thành phòng
thủ, bên ngoài là một số quận ngoại thành. Sông Seine như chia thành phố ra
hai nửa. Hai cồn Île de la Cité và Île Saint-Louis là trái tim của cả Paris.
Thành phố Paris giai đoạn này không phải thủ đô của nước Pháp mà chỉ là một
thành phố lớn.
Mỗi đường
phố ở một
thị trấn
ngay cả
những cây
cầu đều là
một khu chợ

56. Paris ngày nay:
+Địa điểm du lịch nổi tiếng
+Paris - Kinh đô thế giới:
Paris ngày nay là Trung tâm
tri thức và văn học, Trụ sở các
tổ chức quốc tế, Kinh đô thời
trang và xa xỉ phẩm
+Từ rất lâu, Paris đã là nguồn
cảm hứng cho các nhà văn;
+Paris là thành phố quan
trọng bậc nhất của hội họa;
+Truyền thống âm nhạc ở
Paris bắt từ thời Phục Hưng,
phát triển mạnh đến ngày nay
+Với các công trình nổi tiếng
và sự lãng mạn, Paris là một
trong những thành phố được
đưa lên màn ảnh nhiều nhất.
Ngoài các bộ phim quan trọng
của điện ảnh Pháp, những đạo
diễn thế giới cũng chọn Paris
làm bối cảnh cho những tác
phẩm của mình.

57. D. KẾT LUẬN:
Thời kỳ Phục Hưng, mà mở đầu là Phục Hưng ở
Italia đã để lại một di sản khổng lồ về tất cả các lĩnh vực: văn
học, hội họa, điêu khắc, âm nhạc, tôn giáo, thiên văn học,
kiến trúc, quy hoạch,... Lĩnh vực nào cũng đạt được thành
tựu rực rỡ.
KẾT LUẬN…………………………………..……………………………………………….

58. Tìm hiểu chủ yếu qua các đô thị: Ferrare, Florence, Roma (Rome),
Paris; chúng ta thấy được, văn hóa Phục Hưng đã làm sống lại nền văn minh
Hy Lạp - La Mã ngủ vùi trong suốt nghìn năm. Bộ mặt của đô thị thời kỳ
Phục hưng cũng đã thay đổi rất mạnh mẽ, số lượng và chất lượng kiến trúc
tăng lên, hình thức kiến trúc và trang trí kiến trúc phong phú. Tuy nhiên, do
điều kiện đặc thù của một giai đoạn chuyển tiếp nên thành tựu lớn nhất của
văn minh xây dựng đô thị thời kỳ Phục hưng chỉ dừng lại ở việc xây dựng
quảng trường và các phương án đô thị không tưởng mà không xây dựng được
một tổng thể đô thị thực sự nào. Nhưng những lý thuyết mà nó đóng góp cho
nhành quy hoạch đô thị sẽ còn được nghiên cứu và áp dụng thực tiễn nhiều
hơn trong các thời kỳ tiếp theo.
Châu Âu chính thức bước vào thời kỳ Cận đại
Ảnh hường của trào lưu nghiên cứu lý thuyết đô thị Phục Hưng Italia
lan rộng ra các quốc gia khác. Ở Đức có tác giả Albrecht Durer nổi tiếng, với
tác phẩm về phòng vệ đô thị xuất bản năm 1527 ở Nuremberg. Deniel
Specklin (1536 – 1589) viết tác phẩm cùng chủ đề xuất bản năm 1584 ở
Strasbourg, trong đó đề cập các nguyên tắc xây dựng pháo đài lồi (bastion)
chống đạn pháo - một phát minh quân sự mới.

59. Nghiên cứu lý thuyết đô thị còn có các tác giả khác ở
Italia như: Francesco di Giorgio Martini (1439 – 1501),
Bartolomeo Ammanati (1511 - 1592), Giuliano da Sangallo
(1443 - 1516) Gironamo Maggi (1523 – 1572)…
Ở Pháp, về vấn đề phòng vệ đô thị có tác phẩm của
Jean Erard xuất bản năm 1600 và của Jacques Perret in năm
1602.

60. TƯ LIỆU THAM KHẢO:
1. Lược khảo lịch sử đô thị NXB Xây Dựng - (Đặng Thái Hoàng)
2. History of urban form: (A.E.J. Morris)
Before the industrial revolution
3. Lịch sử Kiến trúc Phương Tây (Lê Thanh Sơn)
4. A Short History of Urban Form (Giambattista Nolli)
5. Thành phố Florence http://thanhpho-florence.blogspot.com/
6. Thành phố Roma http://vi.wikipedia.org/wiki/Rome
7. Thành phố Paris http://vi.wikipedia.org/wiki/Paris