Ο Πόντος κατά την Τουρκοκρατία

1. Ο Πόντος κατά την
Τουρκοκρατία
Εκπαιδευτικό πρόγραμμα
«Ποντιακός Ελληνισμός»

2. Περιεχόμενα
Η ζωή στον Πόντο κατά την Τουρκοκρατία…. Διαφ. 3-5
Οι Εξισλαμισμοί………………………………………… Διαφ. 6-8
Οι Κρυπτοχριστιανοί……………….....……………. Διαφ. 9-10
Φιλική Εταιρεία και Πόντος………….…......... Διαφ. 11-14
Η Εκπαίδευση στον Πόντο…………..………….. Διαφ. 15-17
Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας……….. Διαφ. 18-20
Βιβλιογραφία………………………………………….. Διαφ. 21

3. Η ζωή στον Πόντο κατά την
Τουρκοκρατία

4. Η Οθωμανική κυριαρχία στον Πόντο
Το 1453 οι Οθωμανοί κατέλαβαν την
Κωνσταντινούπολη θέτοντας συμβολικά τέλος
στον ελληνικό χριστιανικό κόσμο. Η κατάληψη
της Τραπεζούντας δεν σήμαινε αυτόματη
κατάληψη του Πόντου από τους Οθωμανούς. Η
ύπαιθρος διατηρούσε κάποιες ελευθερίες, ενώ
παρέμεναν ελευθέρα και αρκετά κάστρα στο
εσωτερικό της χώρας.

5. Η ζωή στον Πόντο κατά την
Τουρκοκρατία
Η επικράτηση των μουσουλμάνων στον χώρο
διαμόρφωσε ριζικά νέες συνθήκες.
Οι χριστιανοί υπήκοοι του σουλτάνου
υποβιβάστηκαν σε ραγιάδες. Οι ραγιάδες δεν
μπορούσαν να εγκαταλείψουν το χωράφι τους,
ενώ στην περίπτωση που μετέβαιναν για
εγκατάσταση σε πόλη, έπρεπε να καταβάλουν
επαχθέστατους φόρους ως αποζημίωση για την
απουσία τους από την ύπαιθρο. Για τους
χριστιανικούς πληθυσμούς υπήρχαν δύο ειδικοί
φόροι.

6. Οι Εξισλαμισμοί

7. Οι Εξισλαμισμοί
Η Ελληνική κοινωνία του μικρασιατικού Πόντου
σημαδεύτηκε- όπως και κάθε άλλο μέρος του
ελληνικού κόσμου-από τον εξισλαμισμό. Το
πρώτο κύμα εξισλαμισμών εμφανίστηκε μετά
την παράδοση της Τραπεζούντας στους
Οθωμανούς. Οκτώ χιλιάδες χριστιανοί από την
πάλαι ποτέ πρωτεύουσα των Κομνηνών
ίδρυσαν ορεινούς οικισμούς στην περιοχή της
Θοανίας, που έγινε γνωστή ως Τόνγια. Οι
πληθυσμοί αυτοί εξισλαμίστηκαν στα επόμενα
χρόνια, κυρίως στα τέλη του 17ου αιώνα. Οι
εξισλαμισμοί στον Πόντο πραγματοποιήθηκαν
την περίοδο 1648-1687 εξαιτίας των πιέσεων
των φεουδαρχών.

8. Οι Εξισλαμισμοί
Όσοι Έλληνες εξισλαμίστηκαν, ενσωματώθηκαν
στο κοινωνικό μόρφωμα αποκτώντας μια
πλάστη τουρκική εθνική ταυτότητα. Το μέγεθος
του ωστόσο δεν ήταν ευκαταφρόνητο. Αρκεί να
αναφερθεί ότι η πλειονότητα των Ελλήνων του
μικρασιατικού υψιπέδου είχε εξισλαμιστεί ενώ
στον Πόντο πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο
με βάση τους υπολογισμούς του Πατριαρχείου
οι μουσουλμάνοι και οι κρυπτοχριστιανοί
Έλληνες ανέρχονταν στο ένα τρίτο του αριθμού
των χριστιανών.

9. Οι Κρυπτοχριστιανοί

10. Οι Κρυπτοχριστιανοί
Μετά την άλωση της Τραπεζούντας
παρουσιάσθηκε το φαινόμενο του
Κρυπτοχριστιανισμού. Όπως γράφει ο
Μητροπολίτης Τραπεζούντος και μετέπειτα
Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος
Χρύσανθος, οι εξισλαμισμοί στον Πόντο
πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 1648- 1687
από τις πιέσεις των φεουδαρχών. Στη συνέχεια
το φαινόμενο του κρυπτοχριστιανισμού
εντάθηκε αφού η καταπίεση από τους
Οθωμανούς ήταν μεγαλύτερη, με αποτέλεσμα
να σημειώνονται ολοένα και περισσότερες
προσχωρήσεις προς το Ισλάμ.

11. Φιλική Εταιρεία και Πόντος

12. Φιλική Εταιρεία και Πόντος
1789. Ιδρύεται η
Οδησσός. Πολλοί Έλληνες
του Πόντου αλλά και της
Άσπρης Θάλασσας άρχισαν
να μεταναστεύουν προς τις
παραδουνάβιες ηγεμονίες
ύστερα από την συνθήκη
του Κιουτσούκ Καϊναρτζή
της Μολδοβλαχίας.
1814. Ιδρύεται η Φιλική
Εταιρεία, στην Οδησσό.
Μεταξύ των μυημένων,
στον μικρασιατικό Πόντο
φαίνεται να
συμπεριλαμβάνονταν και
κρυπτοχριστιανοί.
Σημαντική εκπρόσωπος της
ποντιακής συμμετοχής
υπήρξε η οικογένεια των
Yψηλαντών.

13. Φιλική Εταιρεία και Πόντος
1820. Απρίλιος. Ο
Αλέξανδρος Υψηλάντης
γίνεται γενικός έφορος της
αρχής, δηλαδή
αναλαμβάνει την ηγεσία
της φιλικής εταιρείας.
1821. Μάρτιος.
Συγκροτείται ο Ιερός Λόχος,
με τη συμμετοχή πολλών
Ποντίων Ελλήνων. O
Αχιλλέας Aνθεμίδης
αναφέρει ότι ο σουλτάνος
θεώρησε τον Ιερό Λόχο ως
ευξεινοποντιακή
στρατιωτική μονάδα και ότι
με αυτήν την πρόφαση
εξόντωσε τους προκρίτους
της Αργυρούπολης του
Πόντου.

14. Φιλική Εταιρεία και Πόντος
1821. Ιούνιος. Μάχη του Δραγατσανίου, οι
Ιερολοχίτες ηττώνται. Πόντιοι μαχητές του
Ιερού Λόχου καταφεύγουν στη Ρωσία μετά την
ήττα. Από τους διασωθέντες Ιερολοχίτες
εκτιμάται ότι οι 19 κατάγονταν από τον Πόντο.

15. Η Εκπαίδευση στον Πόντο

16. Η Εκπαίδευση στον Πόντο
Η αλματώδης ανάπτυξη της ποντιακής παιδείας
έγινε το 1856, όταν εκδόθηκε το διάταγμα Χάτι
Χουμαγιούν, που, ανάμεσα σε άλλα, επέτρεπε
την ελεύθερη και αυτόνομη διοίκηση των
σχολείων. Σε λίγα χρόνια ο Πόντος γέμισε,
κυριολεκτικά, με ελληνικά σχολεία όλων των
βαθμίδων. Στα αστικά κέντρα λειτουργούσαν
νηπιαγωγεία, δημοτικά, αστικές σχολές,
ημιγυμνάσια, γυμνάσια και πολλές περιοχές
κατώτερης και μέσης βαθμίδας παρθεναγωγεία.

17. Η Εκπαίδευση στον Πόντο
Η αγάπη και ο σεβασμός που έδειχναν οι
Πόντιοι στα γράμματα και η προτεραιότητα
που έδιναν στις σπουδές των παιδιών τους
φαίνεται από το γεγονός, ότι κάθε ελληνική
κοινότητα που αριθμούσε πάνω από δέκα
οικογένειες, διατηρούσε ελληνικό σχολείο. Το
1914 στον Πόντο λειτουργούσαν 1047
δημοτικά και σχολαρχεία, 7 ημιγυμνάσια και
τρία γυμνάσια και δίδασκαν συνολικά 1247
εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων. Τα έξοδα
για την λειτουργία των σχολείων καλύπτονταν
από τα μέλη των ελληνικών κοινοτήτων.

18. Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας

19. Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας
Ιδρύθηκε το 1682 από τον Τραπεζούντιο λόγιο
Σεβαστό Κυμινήτη, σχολάρχη της Πατριαρχικής
Σχολής της Πόλης και μετέπειτα σχολάρχη της
Αυθεντικής Ακαδημίας Βουκουρεστίου. Από τα
πρώτα χρόνια της λειτουργίας του έγινε ο
πνευματικός φάρος του Ποντιακού
Ελληνισμού, τροφοδότης γενεών δασκάλων,
που στελέχωναν τα ελληνικά σχολεία του
Πόντου, της Νότιας Ρωσίας και της Ρουμανίας,
με ακτινοβολία σε όλο το Βαλκανικό χώρο και
ιδιαίτερα στο Βουκουρέστι και τη Βλαχία.

20. Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας
Το Φροντιστήριο λειτούργησε επί διακόσια
πενήντα έτη, με ελάχιστες και ασήμαντες
διακοπές. Στον σχολάρχη Σάββα
Τριανταφυλλίδη οφείλεται η αναδιοργάνωσή
του το 1817. Έκτοτε διεύθυναν το Φροντιστήριο
σπουδαίοι καθηγητές, όπως οι Π.
Τριανταφυλλίδης, Κ. Ξανθόπουλος, Ν. Λιθοξόος
και άλλοι.

21. Βιβλιογραφία
http://www.pontos.gr
http:// www.pontos-news.gr
http://orthodoxia-pontos.blogspot.gr
http:// www.e-istoria.com
http:// www.wikipedia.com
http:// www.pemptousia.gr
http:// www.mnimes.org
www.youtube.com

22. ΤΕΛΟΣ
Ευχαριστούμε

23. Συμμετείχαν οι μαθητές:
Μπουγιουκλής Κωνσταντίνος
Γεωργιάδης Δαβίδ
Γεωργιάδης Ανδρέας
Σεξενίδης Νίκος
Αμανατίδης Παύλος
Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα 4ου Γυμν. Δράμας
«Ποντιακός Ελληνισμός» 2017-18