Het letterwoord STEM (Science, Technology, Engineering & Mathematics) is in onderwijsmiddens ondertussen genoegzaam bekend. De initiële uitdaging die mee aan de basis van het huidig STEM- actieplan ligt, is al een paar decennia oud. Toen ontstond het debat naar aanleiding van het dalend aantal leerlingen in de nijverheidstechnische richtingen en de roep van de arbeidsmarkt om meer technisch geschoolden. Deze uitdaging heeft zich ondertussen tot een chronisch gegeven verpopt. Hoewel er heel wat initiatieven rond STEM worden ontwikkeld, is de oorspronkelijke uitdaging zeker niet van de baan. Deze inspiratienota gaat kort in op de uitdagingen die op tafel liggen en geeft een overzicht van de huidige initiatieven.

1. STEM in ons onderwijs
hype of noodzaak?
Inspiratienota 90B, september 2016
1
Auteur: Serge Huyghe, expert onderwijs ETION

2. STEM in ons onderwijs
1. STEM?
2. Waarom kwam er STEM?
3. Enkele heikele discussies toegelicht
3.1. STEM binnen ASO & de eerste graad?
3.2. T van technologie en/of techniek?
3.3. Verenging van het algemeen vormende?
3. Is er voldoende geld ter beschikking?
4. Nood aan regie
4.1. Het bos en de bomen
4.2. STEM-kader
2

3. 1. STEM?
3
• STEM verwijst naar de internationale afkorting
voor Science, Technology, Engineering &
Mathematics.
• STEM slaat op de een brede waaier aan beroepen
en opleidingen.
• De laatste jaren zijn er heel wat initiatieven
ontstaan: STEM-academies, Techniekcoaches,
opties STEM in de eerste graad van het secundair
onderwijs…
• Maar er duiken ook flink wat vragen & discussies
op.

4. 2. Waarom kwam STEM er?
4
• Ruim 20 jaar geleden ontstond het STEM-debat
naar aanleiding van het dalend aantal leerlingen in
de nijverheidstechnische richtingen.
• Deze uitdaging heeft zich ondertussen tot een
chronisch gegeven verpopt.
• Naarmate onze maatschappij, economie en
technologie verder evolueren, kwamen er een
aantal pijnpunten bij: ook wetenschappelijke
richtingen in het hoger onderwijs hebben met
dezelfde instroomproblemen te kampen...

5. 3.1. STEM binnen ASO
& 1ste graad?
5
• De uitbouw van STEM in scholen met ASO-
richtingen blijft voor de nodige wrevel zorgen.
• Sceptici halen aan dat deze scholen niet over de
nodige infrastructuur en geschikte leerkrachten
beschikken.
• Ook de Vlaamse Onderwijsraad vindt dat een
STEM-optie in de eerste graad te ver gaat.
• De enige praktische oplossing lijkt een
doorgedreven samenwerking tussen ASO- en TSO-
scholen.

6. 3.2. Technologie of techniek?
6
• Buiten de officiële definitie om, staat STEM soms
voor Techniek en soms voor Technologie.
• De VLOR vraagt om consequent voor Techniek te
kiezen en dit in het verlengde van de
aanbevelingen van TOS 21.
• Wordt er momenteel teveel op Technologie
gefocust binnen STEM?
• We moeten opletten niet enkel te focussen op
jobs die aansluiten bij de opleidingen in het hoger
onderwijs.
• Focus op beroepsprofielen en technische profielen
blijft een noodzakelijkheid.

7. 3.3. Verenging van het algemeen
vormende?
7
Wordt STEM niet te veel gedreven door een
instrumentele finaliteit?
NEE, want:
• Onderwijs moet zo breed mogelijk inzetten op STEM en
dit om maatschappelijke, economische en
persoonsgebonden redenen.
• STEM is belangrijk om vat te krijgen op de complexe
uitdagingen van onze samenleving.
• En uiteraard is er een onderwijs-arbeidsmarktverhaal
aan gekoppeld. Bedrijven smeken om meer
afgestudeerden met een STEM-profiel.

8. 4. Is er voldoende geld ter
beschikking?
8
De vraag blijft of Vlaanderen wel voldoende middelen
ter beschikking stelt voor het STEM-actieplan.
Vooral wanneer je kijkt naar Nederland.
Om het Techniekpact daar te realiseren investeren de
nationale overheid, de werkgevers en de regio’s elke
100 miljoen euro!

9. 5.1. Nood aan regie: STEM-
charter
9
• ETION pleit al jaren voor meer regie om slagkracht
van de vele initiatieven ter zake te vergroten.
• Eind 2015 werd door het STEM-platform het
STEM-charter gelanceerd.
• Dit charter wil iedereen verenigen en de krachten
bundelen om samen een wervend STEM-verhaal
te schrijven.
• Dit zou de versnippering moeten tegengaan. Het
adagio hierbij is “less is more”.
• Er is geen nood aan nieuwe initiatieven, wel aan
bundeling van wat goed loopt.

10. 5.2. Nood aan regie: STEM-kader
10
Om tegemoet te komen aan de vele vragen over de
toepassing van STEM in het onderwijs, zijn ook een
paar initiatieven genomen:
• De VLOR bracht een reflectie-instrument uit:
www.stemopschool.be
• Het departement onderwijs concretiseerde een
STEM-kader dat een referentiepunt moet zijn.
• Er werd ook een specifieke STEM-didactiek voor
het basisonderwijs ontwikkeld: www.stembasis.be

11. Download de volledige inspiratienota via
http://etion.be/kennisbank/stem-ons-onderwijs-hype-noodzaak
11