More Related Content
Similar to ทสชาติชาดก(ย่อ) (20)
More from หนุ่มน้อย ดาร์จีลิ่ง (20)
ทสชาติชาดก(ย่อ)
- 1. ิ
พระเจ้าสบชาติ หรือ ทสชาติชาดก (โดยย่อ)
์ ่ ้
๑.พระเตมียชาดกเรืองนีแสดงถึงการบําเพ็ ญเนกข ัมมบารมี คือการออกบวชหรือออกจากกาม เล่า
เรืองเตมียราชกุมาร เกรงการทีจะได ้ครองราชสมบัต ิ เพราะทรงสลด พระหฤทัยทีเห็นราชบุรษลงโทษโจรตาม
่ ่ ่
พระราชดํารัสของพระราชา เช่น เฆียนพันครังบ ้าง เอาหอกแทงบ ้าง เอาหลาวเสียบบ ้าง จึงใช ้วิธแสร ้งทําเป็ น
่ ้ ี
ง่อยเปลีย หูหนวก เป็ นใบ ้ไม่พดจากับใคร แม ้จะถูกทดลองต่าง ๆ ก็อดกลันไว ้ ไม่ยอมแสดงอาการพิรธให ้
้ ู ้ ุ
ปรากฏ ทังนีเพือจะเลียงการครองราชสมบัต ิ พระราชาปรึกษาพวกพรากมณ์ ก็ได ้รับคําแนะนํ าใหนํ าราชกุมาร
้ ้ ่ ่
ไปฝั งเสีย.
พระราชมารดาทรงคัดค ้านไม่สําเร็จ ก็ทลขอให ้พระราชกุมารครองราชสัก ๗ วัน แต่พระราชกุมารก็ไม่
ู
้ ่ ่ ่
ยอมพูด ต่อเมือ ๗ วันแล ้ว สารถีนําราชกุมารขึนสูรถ เพือจะฝั งตามรับสังพระราชา
่ ขณะทีขดหลุม
่ ุ ่
อยูพระราชกุมารก็เสด็จลงจากรถ ตรัสปราศัยกับนายสารถี
่ แจ ้งความจริงให ้ทราบว่า มีพระประสงค์จะ
ออกบวช สารถีเลือมใสในคําสอนขอออกบวชด ้วย จึงตรัสให ้นํ ารถกลับไปคืนก่อน สารถีนําความไปเล่าถวาย
่
- 2. พระราชมารดา พระราชบิดาให ้ทรงทราบ.
ทังสองพระองค์พร ้อมด ้วยอํามาตย์ราชบริพารจึงได ้เสด็จออกไปหา เชิญให ้พระราชกุมารเสด็จกลับไป
้
ครองราชสมบัต ิ แต่พระราชกุมารกลับถวายหลักธรรมให ้ยินดี ในเนกขัมมะ คือการออกจากกาม. พระชนก
ชนนีพร ้อมด ้วยบริวารทรงเลือมใสในคําสอน ก็เสด็จออกผนวชและบวชตาม. และได ้มีพระราชาอืนอีกเป็ น
่ ่
อันมาก สดับพระราชโอวาทขอออกผนวชตาม.
่ ้
๒. มหาชนกชาดก เรืองนีแสดงถึงการบําเพ็ญวิรยบารมี คือความพากเพียร ใจความสําคัญ คือพระ
ิ
มหาชนกราชกุมารเดินทางไปทางทะเล เรือแตก คนทังหลายจมนํ้ าตายบ ้าง เป็ นเหยีอของสัตว์นํ้าบ ้าง
้ ่ แต่
ไม่ทรงละความอุตสาหะ ทรงว่ายนํ้ าโดยกําหนดทิศทางแห่งกรุงมิถลา
ิ ในทีสดก็ได ้รอดชีวตกลับไป
่ ุ ิ
ถึงกรุงมิถลาได ้ครองราชสมบัต. ชาดกเรืองนีเป็ นทีมาแห่งภาษิตทีวา เปนชายควรเพียรรําไป อย่างเบือ
ิ ิ ่ ้ ่ ่ ่ ็ ่ ่
ี ้
หน่าย ( ความเพียร ) เสย, เราเห็ นต ัวเองเปนได้อย่างทีปรารถนา, ขึนจากนํามาสูบกได้.
็ ่ ้ ่
่ ้
๓. สุวรรณสามชาดก เรืองนีแสดงถึงการบําเพ็ญเมตตาบารมี คือการแผ่ไมตรีจตคิดจะให้สตว์ทงปวง
ิ ั ั้
่ั ่ ้ ่
เปนสุขทวหน้า มีเรืองเล่าว่า สุวรรณสามเลียงมารดาบิดาของตน ซึงเสียจักษุ ในป่ า และเนืองจากเป็ นผู ้มี
็ ่
่ ่ ้ ่ ่ ่ ่
เมตตาปรารถนาดีตอผู ้อืน หมูเนือก็เดินตามแวดล ้อมไปในทีตาง ๆ วันหนึงถูกพระเจ ้ากรุงพาราณสี ชือปิ ลยักษ์
่
ยิงเอาด ้วยธนู ด ้วยเข ้าพระทัยผิด ภายหลังเมือทราบว่าเป็ นมาณพผู ้เลียงมารดาบิดา ก็สลดพระทัย จึงไปจูง
่ ้
มารดาบิดาของสุวรรณสามมา.
มารดาบิดาของสุวรรณสามก็ตงสัจจกิรยา อ ้างคุณความดีของสุวรรณสามขอให ้พิษของศรหมดไป สุวรรณ
ั้ ิ
สามก็ฟื้นคืนสติ และได ้สอนพระราชา แสดงคติธรรมว่า ผู ้ใดเลียงมารดาบิดาโดยธรรม แม ้เทวดาก็ยอมรักษาผู ้
้ ่
้ ั ้ ่ ่
นัน ย่อมมีคนสรรเสริญในโลกนี้ ละโลกนีไปแล ้วก็บนเทิงในสวรรค์ ต่อจากนันเมือพระราชาให ้สังสอนต่อไปอีก
้
ก็สอนให ้ทรงปฏิบตธรรมปฏิบตชอบในบุคคลทังปวง.
ั ิ ั ิ ้
่ ้
๔. เนมิราชชาดก เรืองนีแสดงถึงการบําเพ็ญอธิษฐานบารมี คือความตงมนคง. มีเรืองเล่าว่า เนมิราช
ั้ ่ ั ่
กุมารได ้ครองราชสืบสันตติวงศ์ตอจากพระราชบิดา ทรงบําเพ็ญคุณงาม ความดีเป็ นทีรักของมหาชน และใน
่ ่
ทีสด เมือทรงพระชราก็ทรงมอบราชสมบัตแก่พระราชโอรส เสด็จออกผนวชเช่นเดียวกับทีพระราชบิดาของ
่ ุ ่ ิ ่
พระองค์เคยทรงบําเพ็ญมา.
่ ้ ่ั ิ่ ่
๕. มโหสถชาดกเรืองนีแสดงถึงการบําเพ็ญปัญญาบารมี คือความทวถึงสงทีควรรู. มีเรืองเล่าว่า
้ ่
มโหสถบัณฑิตเป็ นทีปรึกษาหนุ่มของพระเจ ้าวิเทหะแห่งกรุงมิถลา ท่านมี ความฉลาดรู ้ สามารถแนะนํ าใน
่ ิ
ปั ญหาต่าง ๆ ได ้อย่างถูกต ้องรอบคอบ เอาชนะทีปรึกษาอืน ๆ ทีรษยาใส่ความ ด ้วยความดีไม่พยาบาท
่ ่ ่ ิ
อาฆาต ครังหลังใช ้อุบายป้ องกัน พระราชาจากราชศัตรู และจับราชศัตรูซงเป็ นกษั ตริยพระนครอืนได ้.
้ ึ่ ์ ่
ิ ่ ้ ี ี
๖. ภูรท ัตชาดก เรืองนีแสดงถึงการบําเพ็ญบําเพ็ ญศลบารมี คือการร ักษาศล. มีเรืองเล่าว่า ภูรฑตต
่ ิ ั
นาคราชไปจําศีลอยูรมฝั่ งแม่นํ้ายมุนา. ยอมอดทนให ้หมองูจับไป ทรมานต่าง ๆ ทัง ๆ ทีสามารถจะทําลาย
่ ิ ้ ่
หมองูได ้ด ้วยฤทธิ์ มีใจมั่นต่อศีลของตน ในทีสดก็ได ้อิสรภาพ.
่ ุ
่ ้
๗. จ ันทกุมารชาดกเรืองนีแสดงถึงการบําเพ็ญข ันติบารมี คือความอดทน มีเรืองเล่าว่า จันทกุมาร
่
่
เป็ นโอรสของพระเจ ้าเอกราช เคยช่วยประชาชนให ้พ ้นจากคดี ซึง กัณฑหาลพราหมณ์ ราชปุโรหิตาจารย์รับ
สินบนตัดสินไม่เป็ นธรรม ประชาชนก็พากันเลือมใสเปล่งสาธุการ ทําให ้กัณฑหาลพราหมณ์ผกอาฆาตในพระ
่ ู
ราชกุมาร.
เมือพระเจ ้าเอกราชทรงราชสุบน เห็นดาวดึงสเทวโลก เมือตืนจากบรรทมทรงใคร่จะทราบทางไปสูเท
่ ิ ่ ่ ่
วโลก ตรัสถามกัณฑหาลพราหมณ์ จึงเป็ นโอกาสให ้พราหมณ์ แก ้แค ้นด ้วยการกราบทูลแนะนํ าให ้ตัดพระเศียร
พระโอรส ธิดา เป็ นต ้นบูชายัญ.
ั่
พระเจ ้าเอกราชเป็ นคนเขลา ก็สงจับพระราชโอรส ๔ พระองค์ พระราชธิดา ๔ พระองค์ ไปทีพระลาน ่
้ ่
หลวง เพือเตรียมประหารบูชายัญ นอกจากนันยังสังจับพระมเหสี ๔ พระองค์ และคนอืน ๆ อีก เพือเตรียมการ
่ ่ ่
้
ประหารเช่นกัน แม ้ใครจะทัดทานขอร ้องก็ไม่เป็ นผล. ร ้อนถึงท ้าวสักกะ ( พระอินทร์) ต ้องมาข่มขูและชีแจงให ้
่
หายเข ้าใจผิด ว่า วิธนไม่ใช่ทางไปสวรรค์ . มหาชนจึงรุมฆ่าพราหมณ์ปโรหิตนันและเนรเทศพระเจ ้าเอกราช
ี ี้ ุ ้
แล ้วกราบทูลเชิญจันทกุมารขึนครองราชย์.
้
- 3. ่ ้
๘. นารทชาดก เรืองนีแสดงถึงการบําเพ็ญอุเบกขาบารมี คือการวางเฉย. มีเรืองเล่าว่า พรหมนารทะ
่
ช่วยเปลืองพระเจ ้าอังคติราชให ้กลับจากความเห็นผิด มามีความเห็น ชอบตามเดิม ( ความเห็นผิดนัน เป็ นไป
้ ้
ี ุ ์ ่
ในทางว่าสุขทุกข์เกิดเองไม่มเหตุ คนเราเวียนว่ายตายเกิด หนักเข ้าก็บริสทธิได ้เอง ซึงเรียกว่าสังสารสุทธิ)
ู ่ ้ ั ั
๙. วิฑรชาดก เรืองนีแสดงถึงการบําเพ็ญสจจบารมี คือความสตย์. มีเรืองเล่าว่าถึงวิฑรบัณฑิต
่ ู ่
ซึง
เป็ นผู ้ถวายคําแนะนํ าประจําราชสํานัก พระเจ ้าธนัญชัยโกรัพยะ เป็ นผู ้ทีพระราชา และประชาชนรักใคร่เคารพ
่
นับถือมาก ครังหนึงปุณณกยักษ์ มาท ้าพระเจ ้าธนัญชัยโกรัพยะเล่นสกา ถ ้าตนแพ ้จักถวายมณีรัตนะอันวิเศษ ถ ้า
้ ่
่ ่
พระราชาแพ ้ ก็จะพระราชทานทุกสิงทีต ้องการ เว ้นแต่พระกายของพระองค์ ราชสมบัต ิ และพระมเหสี
ในทีสดพระราชาแพ ้ ปุณณกยักษ์ จงทูลขอตัววิฑรบัณฑิต พระราชาจะไม่พระราชทานก็เกรงเสีย
่ ุ ึ ู
ู ่ ิ
สัตย์ พระองค์ตราคาวิฑรบัณฑิตยิงกว่าทรัพย์สนเงินทองใด ๆ ทรงหน่วงเหนียวด ้วยประการต่าง ๆแต่ก็ตกลง
ี ่
กันไปไต่ถามให ้วิฑรบัณฑิตตัดสิน วิฑรบัณฑิตก็ตดสินให ้รักษาสัตย์ คือตนเองยอมไปกับยักษ์ ความจริงยักษ์
ู ู ั
ต ้องการ เพียงเพือจะนํ าหัวใจของวิฑรบัณฑิตไปแลกกับธิดาพญานาค
่ ู ่
ซึงความจริงเป็ นอุบายของภริยา
พญานาคผู ้ใคร่จะได ้สดับธรรมของวิฑรบัณฑิต
ู จึงตกลงกับสามีวา ถ ้าปุณณกยักษ์ต ้องการธิดาของตน ก็
่
ขอให ้นํ าหัวใจของวิฑรบัณฑิตมา.
ู
แม ้ยักษ์ จะหาวิธทําให ้ตายก็ไม่ตาย วิฑรบัณฑิตกลับแสดงสาธุนรธรรม ( ธรรมของคนดี) ให ้ยักษ์
ี ู
เลือมใสและได ้แสดงธรรมแก่พญานาค ในทีสดก็ได ้กลับสู่ กรุงอินทปั ตถ์ มีการฉลองรับขวัญกันเป็ นการ
่ ่ ุ
ใหญ่.
ั ้
๑๐. เวสสนดรชาดก เรืองนีแสดงถึงการบําเพ็ญทานบารมี คือบริจากทาน. มีเรืองเล่าถึงพระเวสสันดร
่ ่
ผู ้ใจดีบริจากทุกอย่างทีมคนขอ ครังหนึงประทานช ้างเผือกคูบ ้านคูเมือง แก่พราหมณ์ชาวกาลิงคะ ซึงมา
่ ี ้ ่ ่ ่ ่
ขอช ้างไปเพือให ้หายฝนแล ้ง แต่ประชาชนโกรธขอให ้เนรเทศ พระราชบิดา จึงจําพระทัยเนรเทศ ซึงพระ
่ ่
นางมัทรีพร ้อมด ้วยโอรส ธิดาได ้ตามเสด็จไปด ้วย
เมือชูชกไปขอสองกุมาร ก็ประทานอีก ภายหลังพระเจ ้าสญชัยพระราชบิดาทรงไถ่สองกุมาร แล ้วเสด็จไปรับ
่
กลับกรุง.
่ ้ ่ ่
( เรืองนีแสดงการเสียสละส่วนน ้อยเพือประโยชน์สวนใหญ่ คือการตรัสรู ้เป็ นพระพุทธเจ ้า อันจะเป็ นทางให ้ได ้
บําเพ็ญประโยชน์ส ่วนรวมได ้ดียง มิใช่เสียสละโดยไม่มจดมุงหมายหรือเหตุผล).
ิ่ ี ุ ่