1. สามัคคีเภทคาฉันท์
จัดทาโดย
น.ส. พัชรี อังศุวิริยะ เลขที่ 11
น.ส. พิพัฒน์ศรี ชุ่มชืน เลขที่ 12
่
มัธยมศึกษาปีที่ .6/1
เสนอ
คุณครูนิตยา ทองดียง ิ่
โรงเรียนรัษฏานุประดิษฐ์อนุสรณ์

2. วังสัฏ ฉันท์ ๑๒
เถอะเราก็เอ็นดู ทิชครูและเศร้าหทัย
เพราะที่ ธ มีใจ สุจริตวินจวิจารณ์
ิ
เอาเภอะเรามีใจเย็นดูทานและเสียใน เพราะท่านมีความคิดพิจารณาอย่างสุขจิตใจ
่
พะพ้องพระอาชญา บมิน่า จะเป็นจะปาน
มิหนานิเทสการ ทวิวิธลุทณฑทวน
ั
จึงได้รบพระราชอาญาอย่างไม่สมควรทังยังถูกลงโทษด้วยการเนรเทศอีกสถานหนึง
ั ้ ่
จะรับและเลียงท่าน
้ อุปการณฐานะควร
ก็จงละเว้นมวล มลโทษประพฤติสธรรม์ ุ
เราจะรับอุปการะท่านเอาไว้ในฐานะอันสมควร จงตังใจประพฤติดีและเว้นโทษทังปวง
้ ้

3. กษัตริยเ์ กษตรลิจ ฉวสิทธิพระราชทาน
์
สถาปนาฐาน ยศเทิดธุโรปถัมภ์
กษัตริยลจฉวีจงสถาปนาให้ดารงตาแหน่งตามเดิมนัน
์ ิ ึ ้
และเห็นเพราะเป็นครู พฤฒิรพชาและชา
ู้ ิ
นิศิลปะศาสตร์คม
ั ภิรเพทพิเศษพิศาล
และเห็นว่าเป็นครูมความรูความเชียวชาญในศิลปวิทยา
ี ้ ่
ประสิทธิตาแหน่ง คุรุแห่งพระราชกุมาร
นิพัทธเอาภาร อนุสิฐวิทยา ฯ
คัมภีรพระเวทจึงแต่งตังให้เป็นครูทาหน้าทีสอนพระราชกุมารอีกตาแหน่งหนึงด้วย
์ ้ ่ ่

4. มาลินี ฉันท์ ๑๕
กษณะทวิชะรับฐา นันทร์และที่วา
จกาจารย์
ขณะทีวสสกาธพราหมณ์ได้ รับตาแหน่งราชการและเป็นครูสอนศิลปวิทยา
่ ั
นิรอลสะประกอบการ พีรโยฬาร ิ
และเต็มใจ
มีความขยันหมันเพียรและเต็มใจกระทาหน้าทีโดยไม่มความเกียจคร้าน
่ ่ ี

5. จะพินจฉยคดีใด
ิ เที่ยง ณ บทใน
พระธรรมนูญ
จะตัดสินคดีใด ๆ ก็เที่ยงธรรมตามกฏหมาย
ละมนะอคติสศูนย์
ี่ ยุกติบาฐบูรณ์
ณ คลองธรรม์
ปราศจากความลาเอียงทัง ๔ ประการ และอยูในทานองคลองธรรมอย่าง
้ ่
ครบถ้วน
สุสมยจะแนะนาพรรค์ ราชกุมารสรรพ์
ธ พร่าสอน
เมื่อถึงคราวทีจะต้องสอนเหล่ากุมารทังหลาย
่ ้
หฤทยปริอาทร ชี้วิชาการ
ก็โดยดี
ก็ตั้งใจสอนวิชาต่าง ๆ อย่างดีวิชาต่าง ๆ อย่างดี

6. ๑. การสรรคา เป็นการเลือกใช้คาทีสอความคิดและอารมณ์ได้อย่างงดงาม ดังนี้
่ ื่
๑.๑ การเลือกใช้คาได้ถกต้องตรงตามความหมายทีตองการ มีการใช้คาที่
ู ่้
ประณีตเป็นพิเศษ เมื่อกล่าวถึงสิงศักดิสทธิ์ พระมหากษัตริย์ ครู อาจารย์ จะใช้
่ ์ ิ
คาศัพท์ภาษาบาลีสนสกฤตซึงถือว่าเป็นภาษาสูงต้องแปลความทุกคา ดังบท
ั ่
ประพันธ์
กษัตริยเ์ กษตรลิจ ฉวสิทธิพระราชทาน
์
สถาปนาฐาน ยศเทิดธุโรปถัมภ์
กษัตริย์ลจฉวีจงสถาปนาให้ดารงตาแหน่งตามเดิมนัน
ิ ึ ้

7. ๑.๒ การเลือกใช้เลือกคาโดยคานึงถึงเสียง กวีได้ดัดแปลงฉันท์บางชนิด
ให้มีความแตกต่างไปจากเดิม ทาให้มความไพเราะมากขึน สามัคคีเภทคาฉันท์มี
ี ้
การใช้คาทีมเี สียงเสนาะดังนี้
่
๑. การใช้คาทีเ่ ล่นเสียงหนักเบา ในบทร้อยกรองประเภทฉันท์
กาหนดเสียงหนักเบา(คาครุและคาลหุ) ไว้แน่นนอนเป็นแบบแผนทียดถือกัน ถ้า
่ึ
อ่านเป็นทานองเสนาะ ก็จะทาให้รสกถึงรสไพเราะของเนือความได้ ดังตัวอย่าง
ู้ ึ ้

8. เถอะเราก็เอ็นดู ทิชครูและเศร้าหทัย
เพราะที่ ธ มีใจ สุจริตวินจวิจารณ์
ิ
เอาเภอะเรามีใจเย็นดูทานและเสียใน เพราะท่านมีความคิดพิจารณาอย่างสุขจิตใจ
่
พะพ้องพระอาชญา บมิน่า จะเป็นจะปาน
มิหนานิเทสการ ทวิวิธลุทณฑทวน
ั
จึงได้รบพระราชอาญาอย่างไม่สมควร ทั้งยังถูกลงโทษด้วยการเนรเทศอีกสถานหนึง
ั ่

9. ๒. การเล่นเสียงสัมผัส ในฉันท์ของนายชิต บุรทัต มีทั้งสัมผัสนอกและ
สัมผัสในโดยเฉพาะสัมผัสในมีทงสัมผัสสระและสัมผัสพยัญชนะแพรวพราว
ั้
คล้ายกับความไพเราะของกลอน เช่น
กษัตริยเ์ กษตรลิจ ฉวสิทธิพระราชทาน
์
สถาปนาฐาน ยศเทิดธุโรปถัมภ์
กษัตริยลจฉวีจงสถาปนาให้ดารงตาแหน่งตามเดิมนัน
์ ิ ึ ้
และเห็นเพราะเป็นครู พฤฒิรพชาและชา
ู้ ิ
นิศิลปะศาสตร์คม ั ภิรเพทพิเศษพิศาล
และเห็นว่าเป็นครูมความรูความเชียวชาญในศิลปวิทยา
ี ้ ่
คาทีสมผัสในวรรค ได้แก่ ลิจ-สิทธิ์, ทาน-ฐาน, ครู-รู,้ ชา-คัม
่ ั

10. ๓. การเล่นสัมผัสชุดคาและชุดเสียง เช่น
เถอะเราก็เอ็นดู ทิชครูและเศร้าหทัย
เพราะที่ ธ มีใจ สุจริตวินจวิจารณ์
ิ
เอาเถอะเรามีใจเย็นดูทานและเสียในเพราะท่านมีความคิดพิจารณาอย่างสุขจิตใจ
่
พะพ้องพระอาชญา บมิน่าจะเป็นจะปาน
มิหนานิเทสการ ทวิวุธลุทณฑทาน
ั
จึงได้รบพระราชอาญาอย่างไม่สมควรทังยังถูกลงโทษด้วยการเนรเทศอีกสถานหนึง
ั ้ ่
มีการเล่นเสียงสัมผัสชุดคา ได้แก่ วินิจ-วิจารณ์, พะ-พ้อง

11. ๒. การใช้โวหาร
สามัคคีเภทคาฉันท์มความไพเราะงดงามอันเกิดจากสารทีกวีได้
ี ่
ศิลปะในการถ่ายทอดความหมายของเนือหา โดยการใช้สานวนโวหาร
้
และการใช้ภาพพจน์ เพื่อให้ผอานจินตนาการเห็นภาพชัดเจน เข้าใจและ
ู้ ่
เกิดอารมณ์คล้อยตาม ดังนี้
๒.๑ บรรยายโวหาร ใช้คาให้เห็นภาพชัดเจนตามลาดับเหตุการณ์
รวดเร็ว ไม่เยินเย้อ เข้าใจง่าย เช่น
่

12. พะพ้องพระอาชญา บมิน่าจะเป็นจะปาน
มิหนานิเทสการ ทวิวิธลุทณฑทาน
ั
จึงได้รบพระราชอาญาอย่างไม่สมควรทังยังถูกลงโทษด้วยการเนรเทศอีกสถานหนึง
ั ้ ่
จะรับและเลียงท่าน
้ อุปการณฐานะควร
ก็จงละเว้นมวล มลโทษประพฤติสธรรม์
ุ
เราจะรับอุปการะท่านเอาไว้ในฐานะอันสมควร จงตังใจประพฤติดีและเว้นโทษทังปวง
้ ้

13. ๓. ลีลาการประพันธ์ สามัคคีเภทคาฉันท์ในตอนทีตดมามีลลาการ
่ั ี
ประพันธ์ทเี่ ด่นชัด ดังนี้
มาลินี ฉันท์ ๑๕ บทแสดงถึงความตังใจในการสอนพระกุมาร
้
ของอัสสการพราหมณ์
จะพินจฉยคดีใด
ิ เที่ยง ณ บทใน
พระธรรมนูญ
จะตัดสินคดีใด ๆ ก็เที่ยงธรรมตามกฏหมาย

14. ละมนะอคติสศูนย์
ี่ ยุกติบาฐบูรณ์
ณ คลองธรรม์
ปราศจากความลาเอียงทัง ๔ ประการ และอยูในทานองคลองธรรมอย่างครบถ้วน
้ ่
สุสมยจะแนะนาพรรค์ ราชกุมารสรรพ์
ธ พร่าสอน
เมื่อถึงคราวทีจะต้องสอนเหล่ากุมารทังหลาย
่ ้
หฤทยปริอาทร ชี้วิชาการ
ก็โดยดี
ก็ตั้งใจสอนวิชาต่าง ๆ อย่างดี