1. สามัคคีเภทคาฉันท์

2. สัททุลวิกกีฬต ฉันท์ ๑๙
ิ
พร้อมเบญจางคประดิษฐ์สฤษฏิสดุดี
กายจิตวจีไตร ทวาร
ถอดความ ขอกราบไหว้ด้วยองค์ ๕ ด้วยความเคารพและเทิดทูน
ทัง กาย วาจาและใจ
้

3. ไหว้คณองค์พระสุคตอนาวรณญาณ
ุ
ยอดศาสดาจารย์ มุนี
ถอดความ ขอไหว้คณงามความดีของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
ุ
อีกคุณสุนทรธรรมคัมภิรวิธี
พุทธพจน์ประชุมตรี
ปิฎก
ถอดความ ทังขอไหว้ความดีของรสพระธรรมอันเป็นแบบฉบับ เป็นพระ
้
ดารัสของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้ารวม ๓ หมวด

4. ทังคุณสงฆพิสทธศาสนดิลก
้ ุ
สัมพุทธสาวก นิกร
ถอดความ ขอไหว้คณงามความดีของพระสงฆ์ผบริสทธิ์ ผูยดมันใน
ุ ู้ ุ ้ึ ่
พระพุทธศาสนาและเป็น สาวกของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
ขอน้อมคุณพระคเณศวิเศษศิลปธร
เวทางคบวร กวี
ถอดความ ขอกราบไหว้คณงามความดีของพระคเณศ ผูทรงไว้แห่งศิลปะอันดี
ุ ้
เยียม
่

5. เป็นเจ้าแห่งวิทยาวราภรณศรี
สุนทรสุวาที วิธาน
ถอดความ เป็นนักปราชญ์ประเสริฐแห่งความรอบรูซงเป็นเครืองประดับอันสง่า
้ ึ่ ่
เป็นผูมระเบียบแห่งการพูดทีไพเราะอ่อนหวาน
้ ี ่
สรวมชีพหัตถประณามเบืองพระบทมาลย์
้
หมายโพธิสมภาร พระองค์
ถอดความ ขอพระราชทานชีวตต่อข้าพระพุทธเจ้า ในอันทีจะยกมือขึนกราบ
ิ ่ ้
แทบฝ่าพระบาทของพระองค์

6. สมเด็จอัครมหาจุฑาธิปพระมง
กุฎเกล้าพิสฐพงศ์
ิ กษัตริย์
ถอดความ ข้าพระพุทธเจ้าขอพึงพระบรมโพธิสมภารแห่งพระองค์ ผูทรงพระ
่ ้
นามว่าพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หว
ั
บานบาเทิงพระเถลิงถวัลยอธิปตย์
ั
ที่หกดิลกรัฐ ประชา
ถอดความ ผูทรงเป็นยอดกษัตริยแห่งราชวงศ์อนประเสริฐสุด พระองค์ทรง
้ ์ ั
เป็นพระมหากษัตริยพระองค์ที่ ๖ แห่งราชวงศ์นี้
์

7. ชุมชืนมลฑลภูมพพฒพิพธผา
่ ่ ิ ิ ั ิ
สุกเพียงพระรามา วตาร
ถอดความ ทรงครอบครองประเทศและอาณาประชาราษฎร์ให้ประสบแต่ความ
ร่มเย็นเป็นสุขทัวพระราชอาณาจักร ทรงยังให้ราษฎรประสบความชุมชืนผาสุกทุก
่ ่ ่
ประการ
จากไวกูณฐประกอบประกาศกิรติการ
เลิศมากประมาณคือ พระองค์
ถอดความ ราวกับว่าพระองค์คอพระนารายณ์เสด็จจากไวกูณฑ์มาทรงประกอบ
ื
เกียรติคณให้ปรากฏอย่างสุดคณนานับแก่ทวยราษฎร์ของพระองค์
ุ

8. สรวมศรีไตรรตนาธิคณอดุลมง
ุ
คลเหตุพเศษทรง
ิ ประสิทธิ์
ถอดความ ขออานาจความดีอนยิงใหญ่ของพระศรีรตนตรัย
ั ่ ั
เสริมซึงโสตถิสพรบวรจตุรวิธ
่ ุ
รอบส่าลุสมฤทธิ์
ั นิรนดร์
ั
ถอดความ จงดลบันดาลให้พระองค์ทรงประสบความเจริญด้วยพรทัง ๔ ประการ
้
ตลอดไป

9. จุงไท้เทียรฆพระชนมดลลุศตวรรษ์
่
ทานุกพระสุขพรร ณพล
ถอดความ ทรงมีพระชนมายุยนนานถึง ๑๐๐ ปี ทรงมีเพียบพร้อมด้วยความสุข
ื
เกษมเปรมปรีดิ์
ใดสิงสรรพกลีและนีรผลมล
่
ทินไกลยุคลบาท ละออง
ถอดความ สิงอันชัวร้ายเลวทรามจงปราศจากคุณประโยชน์ ความมัวหมองทังปวง
่ ่ ้
ขอให้หางไกลจากใต้ฝาละอองธุลพระบาท
่ ่ ี

10. เพียรเพ็ญในมนเผือและเพือพิรยจอง
่ ิ
เจตน์คดลิขตปอง
ิ ิ ประพันธ์
ถอดความ จิตใจของข้าพเจ้าเปี่ยมด้วยความเพียรและความวิรยะอุตสาหะ
ิ
สามัคคีภทโทษนิทานคติธรรม์
ิ
ถ้อยพิสดารอัน แถลง
ถอดความ ในการตังใจอย่างแน่วแน่ทจะแต่งคาประพันธ์เรืองโทษแห่งการแตก
้ ี่ ่
สามัคคี

11. เชิงบรรพ์ฉนทเลบงเชลงพจนแปลง
ั
บรรจงประสงค์แจง ประโยชน์
ถอดความ อันเป็นนิทานแฝงคติธรรมอันมีมาแต่โบราณ ซึงข้าพเจ้าได้แต่งเป็น
่
คาประพันธ์ขนใหม่
ึ้
บูชาศาสนพากย์สภาษิตวิโรจน์
ุ
เริงปรีดปราโมทย์
ิ ประมวล
ถอดความ เพือบูชาพระศาสนาด้วยถ้อยคาอันเป็นสุภาษิต
่

12. ไหนบทบาทผิวคลาดเพราะผิดนิตขบวน
ิ
โกวิทกวีควร อภัยฯ
ถอดความ หากมีบทตอนใดมีความผิดพลาด ขอให้นกปราชญ์ผฉลาดรอบรูโปรด
ั ู้ ้
อภัยให้แก่ขาพเจ้าด้วย
้

13. ถอดความ
ขอกราบไหว้ดวยองค์ ๕ ด้วยความเคารพและเทิดทูนทัง กาย วาจาและ
้ ้
ใจ ขอไหว้คณงามความดีของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ผูทรงมีความรอบรูอน
ุ ้ ้ั
ไม่มสงใดขัดข้อง เป็นอาจารย์ผบญญัตศาสนาและเป็นนักปราชญ์ทยอดเยียม ทัง
ี ิ่ ู้ ั ิ ี่ ่ ้
ขอไหว้ความดีของรสพระธรรมอันเป็นแบบฉบับ เป็นพระดารัสของสมเด็จพระ
สัมมาสัมพุทธเจ้ารวม ๓ หมวด ขอไหว้คณงามความดีของพระสงฆ์ผบริสทธิ์ ผูยด
ุ ู้ ุ ้ึ
มันในพระพุทธศาสนาและเป็นสาวกของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
่

14. ขอกราบไหว้คณงามความดีของพระคเณศ ผูทรงไว้แห่งศิลปะอันดีเยี่ยม เป็น
ุ ้
นักปราชญ์ประเสริฐแห่งความรอบรูซงเป็นเครืองประดับอันสง่า เป็นผูมระเบียบ
้ ึ่ ่ ้ ี
แห่งการพูดทีไพเราะอ่อนหวาน
่
ขอพระราชทานชีวตต่อข้าพระพุทธเจ้า ในอันทีจะยกมือขึนกราบแทบฝ่าพระ
ิ ่ ้
บาทของพระองค์ ข้าพระพุทธเจ้าขอพึงพระบรมโพธิสมภารแห่งพระองค์ ผูทรงพระ
่ ้
นามว่าพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หว ผูทรงเป็นยอดกษัตริยแห่งราชวงศ์อนประเสริฐสุด
ั ้ ์ ั
พระองค์ทรงเป็นพระมหากษัตริยพระองค์ที่ ๖ แห่งราชวงศ์นี้
์

15. ทรงครอบครองประเทศและอาณาประชาราษฎร์ให้ประสบแต่ความร่มเย็นเป็นสุข
ทัวพระราชอาณาจักร ทรงยังให้ราษฎรประสบความชุมชืนผาสุกทุกประการราวกับ
่ ่ ่
ว่าพระองค์คอพระนารายณ์เสด็จจากไวกูณฑ์มาทรงประกอบเกียรติคณให้ปรากฏ
ื ุ
อย่างสุดคณนานับแก่ทวยราษฎร์ของพระองค์ ขออานาจความดีอนยิงใหญ่ของ
ั ่
พระศรีรตนตรัย จงดลบันดาลให้พระองค์ทรงประสบความเจริญด้วยพรทัง ๔
ั ้
ประการตลอดไป ทรงมีพระชนมายุยนนานถึง ๑๐๐ ปี ทรงมีเพียบพร้อมด้วย
ื
ความสุขเกษมเปรมปรีดิ์ สิงอันชัวร้ายเลวทรามจงปราศจากคุณประโยชน์ ความ
่ ่
มัวหมองทังปวงขอให้หางไกลจากใต้ฝาละอองธุลพระบาท
้ ่ ่ ี

16. จิตใจของข้าพเจ้าเปียมด้วยความเพียรและความวิรยะอุตสาหะ
่ ิ
ในการตังใจอย่างแน่วแน่ทจะแต่งคาประพันธ์เรืองโทษแห่งการแตก
้ ี่ ่
สามัคคี อันเป็นนิทานแฝงคติธรรมอันมีมาแต่โบราณ ซึงข้าพเจ้าได้
่
แต่งเป็นคาประพันธ์ขนใหม่ เพือบูชาพระศาสนาด้วยถ้อยคาอันเป็น
ึ้ ่
สุภาษิต หากมีบทตอนใดมีความผิดพลาด ขอให้นกปราชญ์ผฉลาด
ั ู้
รอบรูโปรดอภัยให้แก่ขาพเจ้าด้วย
้ ้

17. กาพย์ฉบัง ๑๖
ด้วยเหตุพระองค์ทรงเสา วนศัพท์สาเนา
ระเบ็งระบือลือชา
ถอดความ พระองค์ทรงทราบข่าวทีเล่าลือกันทัวไปว่า
่ ่
ว่ากษัตริยวชชีบรรดา
์ั บดีสมา
ี
เกษตรประเทศทุกองค์
ถอดความ บรรดากษัตริย์แคว้นวัชชีทงหลายนันตังมันทุกองค์
ั้ ้ ้ ่

18. อปริหานิยธรรมธารง ทังนันมันคง
้ ้ ่
มิโกรธมิกาวร้าวฉาน
้
ถอดความ ธรรมอันไม่เป็นทีตงแห่งความเสือม ไม่โกรธและไม่แตกร้าวกัน
่ ั้ ่
เพือธรรมดาเนินเจริญการณ์ ใช่เหตุแห่งหานิย์
่
เจ็ดข้อจะคัดจัดไข
ถอดความ เป็นธรรมทีทาให้เจริญก้าวหน้าไม่ใช่เหตุแห่งความเสือม มี ๗ ประการ
่ ่
ดังต่อไปนี้

19. หนึง เมือมีราชกิจใด
่ ่ ปรึกษากันไป
บ่วายบ่หน่ายชุมนุม
ถอดความ ๑.เมือมีราชกิจใดก็ปรึกษากันไม่งดเว้นและเบือหน่ายทีจะเข้าร่วม
่ ่ ่
ประชุม
สอง ย่อมพร้อมเลิกพร้อมประชุม พร้อมพรักพรรคคุม
ประกอบ ณ กิจควรทา
ถอดความ ๒.เข้าประชุมและเลิกประชุมพร้อมกัน และพร้อมเพรียงกันประกอบกิจ
อันสมควร

20. สาม นันยึดมันในสัม
้ ่ มาจารีตจา
ประพฤติมตดดัดแปลง
ิ ั
ถอดความ ๓.ยึดมันในความประพฤติอนถูกต้องตามแบบแผน
่ ั
สี่ ใครเป็นใหญ่ได้แจง โอวาทศาสน์แสดง
ก็ยอมและน้อมบูชา
ถอดความ ๔.เชือฟังและปฏิบตตามโอวาทผูใหญ่
่ ั ิ ้

21. ห้า นันอันบุตรภริยา
้ แห่งใครไป่ปรา
รภประทุษข่มเหง
ถอดความ ๕.ไม่ลวงเกินบุตรภรรยาผูอน
่ ้ ื่
หก ทีเจดีย์คนเกรง
่ มิยายาเยง
่
ก็เซ่นก็สรวงบวงพลี
ถอดความ ๖.เคารพในสถานทีทผอนยกย่องนับถือ
่ ี่ ู้ ื่

22. เจ็ด พระอรหันต์อนมี
ั ในรัฐวัชชี
ก็คมก็ครองป้องกัน
ุ้
ถอดความ ๗ ให้ความอุปการะคุมครองพระอรหันต์ทอยูในแคว้นวัชชี
้ ี่ ่
สัปดพิธนิตคตินรนดร์
ิ ิั สามัคคีธรรม์
ณราชย์นริศลิจฉวี
ถอดความ แบบแผนทัง ๗ ประการนีเป็นคติตลอดกาล เป็นธรรมก่อให้เกิด
้ ้
ความสามัคคีของกษัตริยลจฉวี
์ิ

23. อชาตศัตรูภมี
ู สดับสรรพคดี
ดังนันก็ครันคร้ามขาม
่ ้ ่
ถอดความ พระเจ้าอชาตศัตรูได้ทรงทราบดังนันก็บงเกิดความเกรงขาม
้ ั
ศึกใหญ่ใคร่จะพยายาม รบเร้าเอาตาม
กาลังก็หนักนักหนา
ถอดความ ว่าศึกครังนีเป็นศึกใหญ่หากจะเอาชนะด้วยกาลังคงจะเป็นการยาก
้ ้

24. จาจักหักด้วยปัญญา รอก่อนผ่อนหา
อุบายทาลายมูลความ
ถอดความ จะต้องเอาชนะด้วยปัญญา รังรอไว้กอนเพือหากลอุบายทาลาย
้ ่ ่
ความสามัคคีทมมาแต่กอน
ี่ ี ่

25. ถอดความ ฉบังฯ
พระองค์ทรงทราบข่าวทีเล่าลือกันทัวไปว่า บรรดากษัตริย์แคว้นวัชชีทงหลาย
่ ่ ั้
นันตังมันในธรรมอันไม่เป็นทีตงแห่งความเสือม ไม่โกรธและไม่แตกร้าวกัน เป็นธรรม
้ ้ ่ ่ ั้ ่
ทีทาให้เจริญก้าวหน้าไม่ใช่เหตุแห่งความเสือม มี ๗ ประการดังต่อไปนี้
่ ่
๑. เมือมีราชกิจใดก็ปรึกษากันไม่งดเว้นและเบือหน่ายทีจะเข้าร่วมประชุม
่ ่ ่
๒. เข้าประชุมและเลิกประชุมพร้อมกัน และพร้อมเพรียงกันประกอบกิจอันสมควร
๓. ยึดมันในความประพฤติอนถูกต้องตามแบบแผน
่ ั
๔. เชือฟังและปฏิบตตามโอวาทผูใหญ่
่ ั ิ ้
๕. ไม่ลวงเกินบุตรภรรยาผูอน
่ ้ ื่
๖. เคารพในสถานทีทผอนยกย่องนับถือ
่ ี่ ู้ ื่
๗. ให้ความอุปการะคุมครองพระอรหันต์ทอยูในแคว้นวัชชี
้ ี่ ่

26. แบบแผนทัง ๗ ประการนี้เป็นคติตลอดกาล เป็นธรรมก่อให้เกิด
้
ความสามัคคีของกษัตริยลจฉวี พระเจ้าอชาตศัตรูได้ทรงทราบดังนั้น
์ิ
ก็บงเกิดความเกรงขาม ว่าศึกครังนี้เป็นศึกใหญ่หากจะเอาชนะด้วย
ั ้
กาลังคงจะเป็นการยาก จะต้องเอาชนะด้วยปัญญา รั้งรอไว้ก่อน
เพือหากลอุบายทาลายความสามัคคีทมมาแต่กอน
่ ี่ ี ่

27. คุณค่าวรรณศิลป์
การสรรคา เป็นการเลือกใช้คาทีสอความคิดและอารมณ์ได้อย่างงดงาม ดังนี้
่ื ้
การเลือกใช้คาไดถูกต้องตรงตามความหมายทีตองการ มีการใช้คาทีประณีตเป็น
่ ้ ่
พิเศษ เมือกล่าวถึงสิงศักดิสทธิ์ พระมหากษัตริย์ ครู อาจารย์ จะใช้คาศัพท์ภาษา
่ ่ ์ิ
บาลีสนสกฤตชึงถือว่าเป็นภาษาสูงต้องแปลความทุกคา เช่น ในบทประณามพจน์ ทา
ั ่
ให้ถอยคาเกิดความขลังและศักดิสทธิ์ ดังบทประพันธ์
้ ์ิ
พร้อมเบญจางคประดิษฐ์สฤษฏิสดุดี
กายจิตวจีไตร ทวาร

28. ไหว้คณองค์พระสุคตอนาวรณญาณ
ุ
ยอดศาสดาจารย์ มุนี
อีกคุณสุนทรธรรมคัมภิรวิธี
พุทธพจน์ประชุมตรี ปิฎก
ทังคุณสงฆพิสทธศาสนดิลก
้ ุ
สัมพุทธสาวก นิกร

29. ผู้จัดทำ
นำยจตุพล โยธำโคตร เลขที่ 1
นำยพงษ์ศักดิ์ ขำวล้วน เลขที่ 2