Kujdesi infermieror tek i semuri me sindrom lumbal,cervikal dhe torakal
1. Universiteti i Prishtinës ,,Hasan Prishtina”
FAKULTETI I MJEKËSISË
INFERMIERI
KUJDESI INFERMIEROR TEK I SEMURI ME SINDROM
LUMBAL CERVIKAL DHE TORAKAL
(Punim diplome)
Mentor
Prof. Asoc.Dr.Sylejman Rexhepi
Kandidati: Marigona Toverlani
Prishtinë 2014
2. Lista e permbajtjes
1.Definicioni i sindromes vertebrale -cervikale ,torakale, lumbale
2.Anatomia dhe fiziologjia e vertebrave
2.1 Muskujt dhe ligamentet
2.2 Miniartikulacionet facet
2.3 Disqet intervertebrale
2.4 Anulus fibrosus
2.5 Nucleus pulposus
2. Anatomia e vertebrave
3.Sindroma cervikale etiologjia
Kuadri klinik ekzaminimet ndihmese
4.3 Diagnoza diferenciale
4.4 Mjekimi
4.5 Prognoza ,aftesia per pune dhe profilaksa
5.Sindroma torakale
5.1 Kuadri klinik
5.2 Ekzaminiiment radiologjike
5.3 Diagnoza diferenciale
6.Sindroma lumbale
6.1 Etiopatogjeneza
6.2 Kuadri klinik
6.3 Diagnoza
6.4 Mjekimi
3. 6.5 Kahu dhe prognoza
6.6 Aftesia per pune
7. Kujdesi infermieror
7.1 Vlerësimi fillestar
7.2 Diagnostifikimi infermieror
7.3 Planifikimi infermieror
7.4 Zbatimi dhe kujdesi infermieror
7.5 Vlerësimi përfundimtar i rastit
7.6 Edukimi i pacientëve
8. Qëllimi i punimit
9.Metodologjia
10. Rezultatet
11. Diskutimi
12. Perfundimi .
13. Rekomandimet
14. Rezyme .
15. Referencat . . .
4. Definicioni i sindromes vertebrale cervikale, torakale dhe lumbale
Sindroma vertebrale jane dhembjet qe shkaktohen nga ndryshimet degjeneruese te shtylles
kurriziore por edhe ndryshimet e lindura apo te fituara , si dhe nga nje numer I madhe I
semundjeve te tjera te ngjashme.Nese ndryshimet degjneruese klinikisht manifestohen,
shkakteret e provokimit te dhembjeve jane ose lokale te kufizuara ne segmente te caktuara te
levizjes ose mund te jene te sulmuara elemntet neural apo vazale te sistemit te levizjes, ku si
rezultat I kombinimit te forcave mekanike ndaje unazave , ligamnteve dhe nyjeve facetore plus
nje komponente inflamator per shkake te kemikaleve prej diskut degjnereus I cili e ngacmon
unazen e prapme dhe rrenjet e nervave te shpines shfaqete dhembja e vertebrave te cilate mund te
jene dhembjet epizodike te shpines por mund te jene dhe dhembjet kronike te shpines
Sindromi cervikale-Perkufizohet si dhembje ne qafé ,qe shpesh perhapet ne krah ose ne pjesen
okcipitale, duke shkaktuar kokedhembje.Ndryshimet degjnerative te nyjeve intervertebrale dhe te
diskuseve eshte nje factor me I shpeshte I iritacionit dhe kompresionit te radikseve te nervave te
pjeses cervikale te vazave te gjakut dhe simpatikusit, me pasoja te crregullimit sensitive te rralle
motorik, vascular dhe vegjetativ.
Syndromi torakale-do te thote dhembje e pjeses se poshtme te shtylles torakale e shoqeruare me
ankesa per dhembje ne kraheror , dhembjet ne sup edhe qafe jane te rralla ne kuader te saje
paraqitet iritacioni me dhembje te pjeses se vertebrave lumbale.
Syndroma lumbale kuptojme paraqitjen e dhembjes ne regjionin lumbal ose lumbosakral te
kolones vertebrale, te shoqeruar me demtim te funksionit spazmen e muskujve dhe
lumboishialgjine, me ose pa demtim neurologjike.Dhembja gjithemone eshte e pranishme ,
kurese shenjat e tjera varen nga shkalla e kompresionit dhe strukturave nervore ne radhe te pare
te radiskesve te nervave spinale.Sindroma lumbale eshte nje nder manifestimet me te shpeshta te
shembjes ne patologji.Supozohet se rreth 75 % te personave I kane keto pemgesa ne njerien
periudhe te jetes.
5. Anatomia dhe fiziologjia
Shtylla kurrizore është një bosht skeleti rezistent dhe i përkulshëm i përbërë nga një bashkësi vertebrash
(rruazash), përgjithësisht 32 ose 34, dhe shtrihet nga baza e kafkës deri tek bishti. Ajo shërben si strukturë
mbajtëse e organizmit, si vend për kapjen e muskujve dhe si mbrojtëse e palcës kurrizore,fijeve nervore
dhe cauda equine,ka funksionin bartes te kokes dhe te shiritit te krahrorit me ekstremitete dhe
gjokes.Përmes ekstremitetve te poshtme barten edhe shume ngarkesa ne shtyllen kurrizore qe jane ne
funksion te neutralizimit apo atraumatizimit te ngarkeses.Perpos kesaj, palca e kockes, apo si quhet palca
e kuqe ,luan edhe rolin e formimit te gjakut.
Shtylla kurrizore formohet nga 5 segmente:
Nje segment levizjeje perbeht nga hapesira ne mes te dy unazave , do te thote pjeses kercore nderunazore,
nucleus pulpolus, si dhe nga pllakat hyaline mbuluese, ligamentin e perparem dhe te pasem ndermjet
6. unazave,ligamneti flava si dhe nyjes intervertebrale ( nyjat e vogla vertebrale) dhe te gjitha pjeset e tjera
te aparatit lidhes , muskulaturen qe I takon se bashku me fijet nervore apo enet e gjakut.
Shtylla kurrizore paraqet disa harkime, të quajtura harkime fiziologjike: lordoza cervikale, kifoza dorsale
dhe lordoza lumbare. Gjendje të ndryshme patologjike mund ti deformojnë këto harkimeShtylla kurrizore
shfaq 4 përkulje që kanë funksion të rrisin elasticitetin e shtyllës kurrizore.
Flitet për:
Lordozë qafore
Kifozë gungë kurrizore;
Lordozë e mesi
Kifozë gungë e kërbishtit
Palca e kurrizore dhe nervat: Këto "kabllot elektrike" udhëtojnë përmes kanalit kurrizore dhe mbartin
mesazhe nëpërmjet trurit në muskujt. Nervat dalin nga palca e kurrizit përmes hapjeve përkatëse në
rruazat.
Muskujt dhe ligamentet:Këto ofrojnë mbështetje dhe stabilitet për shpinën tuaj dhe pjesën e sipërme të
trupit. Ligamentet e forta lidhin rruazat për të ndihmuar mbajtjen e shtyllës kurrizore në pozitë.
Miniartikulacionet facet : Midis rruaza janë nyje të vogla që ndihmojnë lëvizjen e shpinës
Disqet intervertebrale:Shtylla kurrizore është e lëvizshme dhe resistente fal disqeve ndërvertebror që
ndajnë një rruazë nga tjetra. Disqet ndërvertebror funksionojnë si amortizator të vërtetë duke lejuar kështu
spostimin e qindra kileve dhe zvogëlojnë përplasjet gjatë aktiviteteve ditore. Disqet ndërvertebror
shërbejnë për më tepër për të shpërndarë më mire fuqinë dhe lehtësojnë lëvizjen. Disqet intervertebral
janë të sheshtë dhe të rrumbullakët, dhe rreth një cm të trasha. Ata janë të përbërë nga dy komponente.
Annulus fibrosus: Kjo është strukture e e jashtme e diskut është si unazë fleksibile e forte dhe e ashpër,
ajo i ndihmon lidhjen e vertebrave
Nucleus pulposus: Kjo është e butë si-pelte, dhe është qendra e annulus.fibrosus Ajo i jep diskut aftësitë
e amortizimit të peshës (shock-absorbing capabilities).
7. 2. Anatomia e vertebrave
Vertebrate cervikale-(v.cervikales)jane shtate ,nga te cilate e para dhe e dyta dhe e shtata dallohen nga te
tjerte , sepse sipas madhesise jane te ndryshme.Me perjashtim te vertebres se pare ato kane trup te vogel ,
I cili vjen duke u rritur ne drejtim te vertebres se peste ,te gjashte dhe te shtate te qafes.Zgjatimet
gjeresore ne vertebrat e qafes quhen zgjatime brinjogjeresore te vertebrave te qafes dhe jane te formuara
nga dy rrenje.Rrenjet e zgjatimeve brinjegjeresore se bashku me rrenjet apo kembezat e harkut rruazor
formojne mbizgjatimet gjeresore, brimen gjeresore qe paraqet vecorin me te rendesishme dalluese nga
rruazat e pjeseve te tjera te shtylles kurrizore.
Vertebrate torakale (v.thoracales)jane dymbedhjete. Trupi I tyre ka forme e trekendshit dhe eshte me I
madhe se trupi i vertebrave te qafes. Ne pjesen anesore te turpit gjenden gropeza brinjore,qe jane edhe
karakterisitike kryesore te vertebrave te kraheorit, kundrejt vertebrave te tjera te shtylles kurrizore, nje
brinje nyjetohet me dy vertebra , perjashtim nga ky rregull ben vertebra e pare , e dhjeta , e njembedhjeta
dhe e dymbedhjeta.Vertebra e pare e krahrorit mundeson kalimin prej pjese qafore ne ate
kraheorevertebra e dymbedhjete mundeson kalimin prej pjeses kraherore ne ate te belit.
Vertebrate lumbale ( v.lumbales) jane pese. Dallohen nga vertebrat e tjera sepse kane trup kater here me
te madhe se vertebrate qafore e dy here me te madhe se trupi I vertebrave te kraheorit.Kjo shpjegohet nga
fakti se keto vertebra mbajne peshen me te madhe te turpit te njeriu. Vertebra e peste e belit paraqet
kufirin ne mes te vertebrave te verteta dhe vertebrave te rreme.Dallohet se ka nje turp ne form pyke ku
faqja e poshtme e trupit eshte e pjerret nga perpara siper dhe poshte.Vertebra e peste e belit se bashku me
vertebren e apre kerbishtore formon nje kend prej 130 shkallesh , te dale nga perpara, e te njohur me
emrin kep, promontorium.
Vertebrat sakrale(v.sacrales) jane pese dhe te bashkuara ne mes tyre , paraqesin nje kocke te vacante te
quajtur ashti kerbishtor os sacrum.Ashti kerbishtor eshte I vendosur ne pjesen e poshtme te shtylles
kurrizore si nje pyke ne mes te eshtrave te kombikut , duke marre pjese ne formimin e pjese dermuse te
murit te perapme te zgavres se pelvikut.Madhesia e rruzave kerbishtore vjen duke u zvogeluar nga pjesa e
siperme ne te poshtme , dhe per kete ashti kerbishtor ka formen e piramides katerfaqesore,e perparme e
prapme, themelin dhe dy faqe anesore.
Vertebrate bishtore (v.coccygeae)-ashtibishtore tek njeriu eshte pjesa fundore e shtylles kurrizore
.Formohet nga bashkimi I tre-kater –pese vertebrave bishtore , qe perbejne nje asht te vetem ne forme
pyke.Vertebrat kerbishtore jane shkrire dhe kane formur shtin kerbishtor , maja e tije bashkohet me ashtin
bishtor ,ai eshte pjesa perfundimtare e shtylles vertebrale.
8. Sindromi cervikale
Etiologjia e sindromes cervikale mund te jene :
a) Artroza cervikale
b) Sindroma acute radikulare
c) Hernit e diskuseve
d) Tumoret spinal ekstramedulare
e) Sindroma vertebrobazilare
f) Sindroma Barre-Lieou
Artroza-shkaktari me i shpeshte eshte artroza semundje kronike progreduese ne radhe te pare e
nyjeve te ngarkuara .Gjate zhvillimit te artrozes, osteofitet prej nyjeve UV ose dhe nyjeve APF e
ngushtojne diametrin anteroposterior te hapsires IV, kurse ligamntet dhe kapsulate e nyjeve
trashen dhe e humbin elasticitetin .Kerci I diskuseve zhduket kurse ne skaje te trupave vertebral
formohen osteofitet.Te personate me keso ndryshimesh mund te shfaqen dhembje ne qafe dhe
simptoma te tjera te shkaktuara nga iritacioni ose kompresioni I radikseve te nervave ,
simpatikusi dhe kompresioni I a.vertebralis.Edhe pse rrethe 80% te personave me te vjeter se 60
vjet kane artroze-C shumica e tyre kane pengesa te shprehura.
Sindroma acute radikulare-shkaktari me I shpeshte I shfaqjes se syndromes acute radikulare
cervikobrahiale eshte mikrosubluksacioni I distozional I segmentiti motorik diskovertebral I
ndryshuar nga ndryshimet degjnerative me shpesh ne C5-C6 , pastaj ne C6-C7, me crast me
shpesh shfaqen se bashku artroza UV dhe diskartroza.Perseritja e e mikro traumave e ndihmon
zhvillimin e artrozave kurse te disa persona me artrozen –C edhe traumat e vogla dhe levizjet e
papritura te kokes apo te qafes mund ta provokojne akutizmin e pengesave.
Hernia e diskuseve-hernia e diskuseve te vertebrave C jane relativisht te rralla dhe zakonishte
jane pasoje e traumave te renda.
Tumoret spinal ekstramendulare-(neurinomet , meningeomet) jane shkaktare shume me te rralla
te dhembjese ne qafe nga metastazat e malinjomeve.Ato e japin kuadrin e syndromes radikulare
cervikobrahiale.
9. Sindroma vertebrobazilare-shfaqet per shkake te konpresionit te a. vertebralis)es_ nga osteofitet
ne nyjate UV dhe APF gjate rotacionit dhe ekstenzionit te qafes.Shfaqete te peronate e vjeter,me
ateromatoze te ketyre artereve. Manifestohet me marramendje,errsim para syve ,zhurem ne
veshe,me ndjesi te dobesiminit te kembve, ndonj here edhe rrexim pa humbje te vetedijes.Vrejtje
personave te eksponuar rrezikut muratoret, montert,moleret, posaqerisht vozitesit ne trafik.
Sindroma Barre-Lieou-shfaqet sipasoje e ngacmimit te simpatikusit te pasem qafore
:manifestohet me marramndje kokedhembje ushtima ne veshe, dhembje fasciale,pengesa ne
hundë dhe fyte, mundim opresioni prekordiale I palpitacioneve kardiale.
Infeksionet-dhembje te qafes ne tere gjatesine e saj jap edhe herpes zoster, viroza ARBO e
shume rralle pahimeninghiti luetik.Te rheumatoid artriti mund te shfaqet subluksacioni
atlantoaksial ( nuk shfaqet tek artroza ) si dhe subluksacionet ne nivele me te ulta per shkak te
disciteve.
Spondiliatroza Cervikale Ky tip i dytë i spondiliatrozës shfaq dhimbje në qafë, përveç se ka dëmtim të
vertebrave, ka edhe shenja të tjera si dhimbje koke, marrje mendsh, humbje të ekuilibrit, mpirje të krahut,
shtrëngime të gjoksit dhe vështirësi në frymëmarrje dhe dhimbje ndërmjet shpatullave.
Spondiliatroza cervikale godet sidomos moshat e rritura, nuk transmetohet nga familja dhe mund të zgjasë
në një kohë të papërcaktuar,duke shqetësuar edhe gjumin e natës. Dhimbja është më e shpërndarë sesa në
rastin e një migrene, duke u shtuar në pjesën e pasme të kokës dhe sidomos në nyjen mes kokës dhe qafës.
Kuadri klinik
Anamneza.Dhembja shfaqet ne qafe ,nen qafe dhe mund te perhapet ne shpine, ne supe ,ne krah
disa here edhe nen sqetulla, ne ose nen klavikul, ose ne regjinon occipital, kah maja e kokes dhe
orbitea.Mpirja e shuplakes dhe e kraheve shfaqet zakonisht naten ne pozite te shtrire.Mund te
shfaqet edhe ndjenja e dizestesionit me shpesh hipoestesionit, por edhe njefare dobesie
muskulare.Drejtimet e perhapjes se dhembjes prej qafes tek iritimet ose kompresioni I radikseve
nervore:C5- maja e supeve ana e perparme e jashtme e krahut: C6 kahe supet, ana e jashtme e
dores , kahe gishti I madhe : C7 kryesishte, ana e pasme e krahut kahe gishti I mesem dhe ai
tregus : C8- ana e brendshme e krahut kahe gishti i 5 dhe 4.Kokedhembja ne okcipitum,
zakonisht e njeanshme , eshte e shpesht (cefalea cerviale, migrena cervikale).Kokedhembja
mund te shfaqet edhe afeksioni I radikseve nervore C1-C3, te cilet japin kryesishte , nerva
10. sensitive-n.auricularise magnus, occipitalis minor dhe major.Dhembja ndihet edhe ne tepen e
kokes.Perhapet nga okcipitumi ne regjionin teporookcipital.
Ekzaminimet ndihmese
Radiografia.Duhet te behet grafia ne profil dhe AP, profili ve ne dukje pamjen e diskuseve ,
skajte e trupave vertebrale , nyjat apofizare, gjersine kanalit vertebrale,statiken, kurse AP,
sidomos , pamjen e nyjave UV, dhe poziten e zgjatimeve spinale (zhvendosja anash e tregon
subluksacionin e verteberes).Grafite terthore: qartas shihen hapsirat IV (mund te jene te
ngushtuara me osteofitet te nyjave UV dhe APF).Profili ne fleksion :te dyshimi
subluksacionin.Artroza shkakton ngushtimine hapesires artikulare, zvoglinine e lartesise se
diskusit, sklerozen subkondrale, osteofitozene,Reoencefalografia:pervlersimine kalushmeris se
gjakut ne arteret vertebrale.EMG-ti difirencojne lezionet miogjene prej atyre neurogjene.
Elektronistagmografia :mund ti diferencoj demtimet qendrore prej atyre periferike te aparatit
vestibular.Radikulomoielografia-sipas porpozimit te neurokirurgut .Tomografia e kompjuterizuar
scintgrafia ne raste me indikacjon te veqant.
Mjekimi
Ne syndrome acute kompresive radikulare nevojitet shtrirje e qete derisa te qetsohen pengesat e medha :
jaken schantz duhet bartet pa nderprer 6-8 jave.Jasteku ne forme te shulit, me lartesi perkatese,
elastike.Antireumatiket josteroid : alfa simpatikolotiket- alkaloidet e hidruar te sekalese: Redergin,
Hydergin,-3 deri 4.5 mg ne dite , 6-8 jave.Glikokortikoidet duhet dhene ne rruge intramuskulare, ne doza
pak me te madhe gjate disa diteve, qe mund te kete efekte dramatic te sindroma radikulare kompresive
pereakute.Sipas nevojes psikosedative dhe hipnotike.Aplikimi local paravertebral I glikokortikoideve (ne
entet e specializuara).Repozicioni manual I subluksacioneve , te mjeket te cilet me kete posaqerish
merren.Ekstenzione ne poziten e shtrire ( ne stacinar) ose ulur.Pas qetesimit te dhembjeve, ushtrime te
kujdeshsme per forcimin e muskujve te qafes.Pengest e shkaktuara nga artroza C , nen ndikimin e
mjekimit, fillojne te zbuten pas dy javesh( por edhe me pare ) qe ka rendesi ne diagnozen
diferenciale.Intervenimi kirurgjik tek artroza – eshte I nevojshem rralle.
Prognoza , aftesia per pune dhe profilaksia
Prognoza , kryeshisht , eshte e mire , ndersa aftesia per pune, zakonisht, nuk eshte dukshem e
ndryshueshme.Statika e keqe e kurrizit, mbajtja e keqe ose e detyrushme e qafes gjate punes,
sforcimet jot e zakonshme dhe tendosja psikike, mund ti kontribuojne keqesimit te pengesave te
te semureve me artroza C manifeste.Rendsi ka qe te njoftohet I semuri me natyren (relativisht)
beninje te semundjes, me mundesite e recidivave dhe me nevojen e shmangies se faktoreve
favorizuese dhe provoke
11. Sindroma torakale
Etilologjia e syndromes torakale mundte te jete
a) Kifoza torakale
b) Spondylosis hyperostotica
c) Spondiliti ankilozant
d) Skolioza
Kifoza torakale
Eshte nje lakim I vertebrave torakale I shkaktur nga ligamntet e pamjaftueshme ne kapacitet dhe
muskujve qe ne kushte te caktuara nuk munden te mbajn shpinen ne poziten e duhur.Fitohet gjate
zhvillimit trupor dukete si nje zgjatje e gjokesit ose kraherorit ka pamjen e shpines se perkulur.
Spondylosis hyperostotica
Semundja mund te shkaktoje sindroma vertebrale.Me se shpeshti eshte e sulmur pjesa e poshtme e
shtylles torakale, por edhe ankesat per dhembje kraharor- supe dhe ne qafe jane te rralla e ne kuader te saj
paraqitet dhe sindromi iritacionit ose lumboishialgia.Nje artroze e nyjes se gjurit dhe nyjes se
kerdhokulles nuk eshte e rralle.Shpeshtesia dhe paraqitja e spondylosis hyperosteotica eshte si variant
sasior I spondylosis deformans.Nje shpeshtesi e semundshmeris se gjinise mashkullore eshte
dukshum.Me se shpeshti jante te sulmur njerzit ne decenine e 6 apo te 7 te jetes, Por mund te vrehen edhe
rastet te moshes 50 vjecare.Jo rralle diagnoza vihet rastesisht, ku here pas here kemi nje pasqyre te
ankesave.
Spondiliti ankilozant
Kjo është një lloj i artritit kronik që zakonisht ndikon eshtra dhe nyje në bazë të shpinës, ku lidhet me
legen..Këto nyje të bëhet i përflakur dhe i fryrë. Me kalimin e kohës, rruaza prekur janë ndërfutur. Nyje
midis brinjë dhe kafaz i kraharorit, në mënyrë që ju nuk mund të zgjerohet plotësisht gjoksin
tuaj.Sëmundja fillon me dhimbje të ulët mbrapa që vjen dhe shkon. Dhimbje mesi i tillë është i pranishëm
në shumicën e kohës, si sëmundja përparon. Dhimbje dhe ngurtësi janë më keq gjatë natës,në mëngjes
ose kur jo aktiv. Ënjtje dhe dhimbje në nyje e supet, gjunjë dhe të këmbëve.
12. Skolioza
Eshtë një situatë patologjike që përfshin një deviacion lateral dhe rrotullues të shtyllës kurrizore.
Nganjëherë rrotullimi përcakton edhe një deformim të kafazit të kraharorit dhe të organeve që përmbahen
në të (zemra, mushkëritë dhe diafragma). Skoliozat mund të klasifikohen në varësi të etiologjisë së
tyre:80% e tyre janë me origjinë idiopatike (pa një shkak specifik),skolioza të bashkëlindura, që e marrin
origjinën nga defekte të organogjenezës gjatë periudhës embrionale,skolioza neuromuskulare (nga
poliomieliti, osteodistrofia etj.).
Kuadri klinik
Anamneza-pacientet e prekur nga ky sindroma ballafaqohen me shtangim te unazave torakale ,
mosfunksion si duhet te organve te kraherorit si problem me pune e zemres dhe mushkrive duke reduktur
volumin e frymmarjes duke pasur levizje te kufizuara te shtylles kurrizore
Ekzaminimet radilogjike
Diagnoza percaktohet rengenologjikisht, me ndryshmiet me te theksuara ne pjesen e poshtme
torakale te shtylles kurrizore. Shihet hiperostozat ventrale si dhe ne anen e djathte te theksuara,
me perfshirje te pjese periferike te diskusit , te hapesires peridiskale, si dhe te pjese se perparme
e te pasme te shtylles kurrizore.Mund te jene te sulmura si harku I shtylles si dhe nyjet e brinjeve
te shtylles kurrizore.Gjate shtangimit te pjese kaudale te unazave torakale , unzate lumbale dhe
cervikale mbesin te ruajtura te levizshme.
Te dhenate laboratorike :mungojne shenjate laboratorike ten je procesi infalmator por eshte per
tu vrejtur nje varshmeri e perbashket me diabetes mellitus latent ose manifest me hiperlipidemite
,hyperuricemite –gihit, arteroskleroza si dhe hipertonite , te cilate shoqerohen se bashku me
spondylosis hypereosteotica.
13. Syndroma lumbale
Etiologjia e sindromes lumbale mund te jete :
a) Anomalit kongjenitale (kifoza, juvenile, epifiziti vertebral ,hemivertebral,displazioni
spondilo-epifizeal, spondilolisteza, stenoza e lindur e kanali spinal, lubalizimi jo I plote
SI ose sakralizimi I vertebres L5 dhe te tjera),tramumat dhe semundjet e indeve te buta ,
jane shkaktaret te rralle.
b) Te shpeshta jane semundjet e kolones vertebrale (sakroiliti reumatizmal ose infeksioz ,
spondilitis ose spondilodiscitis, mieloma multiplex, osteoporoza me fracture kompresive
te vertebrave, arahnoiditis dhe athesionet redikulare : tumoret malinje dhe beninje –
primare dhe sekondare) , kurse prej te gjitha ketyre shume me te shpeshta , jane
semundjet degjenerative te diskuseve intervertebrale dhe te nyjeve IV.
Ndryshimet degjnerative te diskuseve intervertebrale
Ju eksponohen mikrotraumave te perhershme, fillojne qysh ne dekaden e trete te jetes, kurse
perbehen prej ndryshimeve biokimike te strukturave te nucleus pulposus ( depolimerizimi I
proteoglikaneve , pakesimi I ujit) dhe kolagjenit te annulus fibrosus , qe shpie te dehidrimi dhe I
fragmentimi I nukleusit dhe te shfaqja e fisurave radiale ne unazen fibrotike.Ne njeren prej
ketyre carjeve futet nje pjese e nukleusit dhe deperton gradualisht ne drejtim te periferise se
unazes fibrotike qe e tendso, gje qe e shkakton kompresionin e indit peridiskal dhe ligamentit
longitudinal (protruzioni I nukleusit).Te shtimi I shtypjes intradiskale ( ngritja e peshes etj)
anulusi pelcet dhe nukleusi futete ne annulus.Ky prolaps I nukleusit (dskus hernia) menjehere
ose ne fazen e dyte mund ta caje edhe ligamentin longitudinal.Prolapsi I nukleusit shfaqet me
shpesh ne anen dorzolaterale (rralle ne ate dorzomediale) ku unaza fibrozike dhe ligament
longitudinal jane me te dobet.
Kompresioni I radikseve te nervave spinal , te cilet kalojne neper kanalin intervertebral , perpos
pjese dorzolaterale te diskusit ose kompresionit te medulla spinalis , perkatesisht kauda ekvines
(prolapsi dorzomedial) shkakton dhembje dhe crregullime te tjera.Me vone shkaktohet fibroza e
diskusit intervertebral dhe pakesimi I vellimit te tij verikal, qe shkakton rreshqitjen e vertebres se
siperme prapa (per shkak te pozites se nyjes intervertebrale), subluksacionin e nyjave
intervertebral dhe retroilistezen e lehte te trupit te vertebres se siperme.Deformiteteti I shfaqur
dhe ngushtimi I kanalit intetrvertebral dhe osteofitet ne nyjet intervertebrale dhe ne turpin
vertebral munde ta komprimojne nerving spinal.
Simptomat dhe shenjat e sindromit lumbal shkaktohen nga :
a) Protruzioni I nukleusit , perkatesisht iritmimi ose kopresioni I fijeve nervore terminale ne
pjesen periferike te anulusit, ne indin peridiskal ose ne pjesen periferike te annulusit , ne
indin peridiskal dhe ne ligamentin longitudinal (dhembja vertbrale , lumbalgjia).
b) Kopresioni I nervit spinal ose I radikseve te tij nga discus hernia, osteofitet ne kanlin
intervertebral ose subluksacioni I nyjeve intervertbrale.
14. c) Edemi reaktiv ( per shkak te iritacionit mekanik) I indit periradikula
d) Kompresioni I mendules spinalis.
Kuadri klinik
Diskures hernia shfaqet me shpesh ndermjet moshes 30 dhe 50, me me shume se 95% te rasteve
te L4-L5 ose L5- S1.Kompresioni, zakonisht, prek nje radiks.I rralle eshte kompresioni
biradikula, I njeanshem ose bilateral( herniet e medha ! ). Pengesat e para , zakonisht jane
dhembjet e kohe paskohshme ne regjinin lumbal, me intensitet te ndryshume te shkaktuara nga
protrusion I nukleusit pak a shume te madh.Gjate ngarkese fizike ( ngritja e peshes) ose levizjes
se papritur , jo te zakonshme ( disa here dhe pa kurrefare shkaku ) shfaqet dhembja e papritur
mjafte e forte ne kryqe qe e prêt te semurin dhe e imobilizon soe e detyron qe menjehere te
shtrihet . Menjehere ose me vone dhembja perhapet ne kembe dhe shpeshehere , shoqerohet me
paraestesion , pastaj me hipoestesione.Te diskus hernia L4-L5, e cila ben shtypje ne radiksin L5 ,
dhembja ,paraestesioni dhe crregullimi I sensibilitetit perhapen ne dermatomine L5 , ana e
pasme e mbigjurit ,ana e jashtme e nengjurit , dorzumi dhe gishti I madhe I kambes. Te hernia e
diskusit L5-S1, e cila ben shtypjen ne radiksin S1, dhembja dhe crregullimi I sensibilitetiti
perhapen ne dermatomine S1 ana e pasme e kembes , thembra, ana e jashtme e kembes, gishti I
katert dhe I peste.
Te dhenat laboratorike nuk kane rendsi ne diagnozen e diskus hernis..SE I shpejtuar kerkon
ekzaminim plotesuese , qe te perjashtohen shkaktarte e tjere te mundshme ( infeksioni ,
myeloma multiplex , malinjiteti).Nga analiza radiografike duhet te beht grafia native e pjeses
lumboskarale e kurrizit , ne dy drejtime , sipas mundesise , ne kembe.Mund te konstatohet vetem
skolioza e pjeses lumbale e bushtit kurrizor ( te te semuret qe me perpara nuk kane pasur
dhembje te regjionit lumbal).Zakonisht verehet ngushtimi I hapesires ndermjet dy vertebrave
(L4-L5 ose L5-S1) , pa e shenja te shprehura te diskartrozes ( te diskartroza e shprehur nuk
ekzistojne kushte te prolapsin e diskusit , sepse ai eshte I fibrotizuar dhe I ngjitur me pjesen e
mbetur te diskusit).Diskus hernia mund te shoqerohet me artrozen e diskusit fqinj.Radiografite
jane te nevojshme qe te perjashtohen shkaktaret e tjere te syndromes lumbale.Te rastet e paqarta ,
ne diagnoze diferenciale ose para intervenimeve kirurgjikale , duhet te behet mielografia me
15. contrast te tretshuem ne uje.Diskus hernia tregon defect ne trupine e kontrastit dhe asimetri ne
mbushjen e mbeshtjellesit dural te radiskit spinal.
Elektromiolografia mudn te tregoje se cili radiks eshte I demtuar , tregon shkallen e demtimit te
neuronit motorik periferik dhe shkallen e progresit ose shkallen e sherimit te ketij demtimi.
Tomografia e kompjuterizur eshte metode joinvazuve e diskus hernise dhe ka vlere te ngjashme
diagnostike si mielografia. .
Diagnoza
Diagnoza e diskuse hernise vihet ne baze te anamnezes ( dhembja lumbale paraprake, menyra e
fillimit te semundjes, karakteri I dhembjes – shtohet gjate kolles, qeshjes shterzimit , propagimit
te dhembjes ) , kuadri objektiv ( skolioza antalgjike, spaszmi I muskujve , shenja lazareviq
positive, kufizimi I levizjeve te kurrizit , crregullimi I sensibilitetit , I demtimeve motorike,
crregullimi I refleksit.Mielografia mund te jete e domosdoshme ne caktimin e diagnose
Mjekimi
Mjekimi I diskus hernise eshte conservative.Pushimi eshte I domosdoshem , me qetesi rigoroze (
e panevojshme dhe e demshme eshte qe I semuri te dergohet ne ekzaminime radiografike dhe
kontrollime konsultative). I semuri duhet te rrije I shtrire ne shpine , me pjesen e siperme te
trupit pak te ngritur , me koksofemuralet dhe gjunjet e flektuar (rrethe 45%) , ne shtart te
rrafshet dhe te forte.Pushimi duhet te zgjase te pakten tre jave.Perdorimi I analgjetikeve nuk sjell
qetesim te mjaftueshem te dhembjes.Dozat e medha te glikokortikoideve ne injeksione , gjate 5-
10 dite , mund te jene te mjafte efikase (e pakesojne edemin inflamator)Te semuret qe gjenden
ne mjekim ambulantor (shtepiak) duhet tu jepet ndonje depo-preprat (Metilprednisolon ose
Kenalog 40-80 mg, ne 5 dite ,2-3 injeksione).Kinezioterapia nuk duhet te perdorim.Ne kushte ne
spital mund te beht traksioni ne shtrat. Preferohen ushtrime active per te gjiteh muskujt e
ekstremiteteve te dozura deri te shfaqja e dhembjes. Termoterapia mund ta keqesoj dhembjen.Ne
stadet subkute, kur dhembja dhe skolioza antalogjike jane pakesur , lejohet ngritaja nga shtarti
me kujdes ,aplikohet kineziterapi dhe procedurate etjera fizikale.Mjekimi kirurgjike idikohet
apsolutish tek shtypja masve dorzomediale me syndrome e Kauda e Kuines ( operacioni duhet te
behet Brenda 12 oreve).Interenimi kirurgjike eshte I domosdoshem edhe te demtimet massive
motorike ne regjionin e kembes (operacioni duhet te behet Brenda disa diteve).Intervenimi
kirurgjike eshte I nevojshem edhe kur ekzistoj dhembje te forta, te vazhdushme,te cilate nuk
qetesohe me mjekimin konzervative rigoroze, te zabtuar ne afte prej 1 deri 2 muaj.Ne preventive
16. e recidivave dueh te shmangur ngarikimet fizike.Te semurin duhet edukuar per levizje mbrojtese
dhe qendrimet (keshillime ergonomie).
Kahu dhe prognoza
Simptomat dhe shemnja e sindromit lumbal acute , te shkatur nga diskuse hernia, zgjasin ne kone
te pa percaktur , prej disa javesh deri disa muaje,varesishet nga madhesia e hernise dhe nga
shkalla e shtypjes retikulare , zakonisht arrihet sherim I plote me restirusion te fuksionin, pro
simptiomat me dhembje dhe skolioza natalogjike mudn te zgjasin 6-12 muaje.Demtimet e pakta
neurologjike, zakonisht , ngadal dhe ne menyr sponaten permisohen :demtimet e medha mund te
len pasoja sensitive dhe motorike (pareza ose paraliza e tipit reticular).Te shpeshta jane
recidivate (tek ekstruzioni jo I plote I diskusit) ose shfaqaj e hernise ne diskusin fqinje.Sindroma
lumbale me kohe zgjatje te shkurt, dhe acute shfaqet tek protruzioni I nucleus pulposusit , I cili
sponatanisht reponohet ose shpesh , pershkake te subluksacionit te nyjes intervertebrale (fascet
sindrom).Sindroma lumbale kronike, zakonisht, me lumboischialgjine recidivuse shfaqe pas
hernis diskale acute te shkaktuar nga afesinoet periradikulare. Qysh ne fillim mer rrjedhje
kronike dhe zakonisht e shkakton artroza intervertebrale.
Aftesia per pune
Aftesia per pune varte nga shkalla dhe zgjatja e shtypjes retikulare, perkatesisht nga nga pasha e
dhembjes , nga shkalla e zgjatjes se skoliozes antalgjike dhe prej madhesise , zgjtjes dhe shkalles
se permisimit te demtimeve
17. Terapia fizikale
Qellimi I terapis fizikale eshte pakesimi I pengesave subjective dhe , mundesisht, kthimi maksimal I
funksionit, shumica e syndromeve te dhembjes shpinore mund te klasifikohen ne tri lloje kryesore:
Sindrmomi postural-pozita e qendrushme e varfur shkakton deformim mekanik te indit te bute
Sindrmmi I mosfunksionit-dhembja shkaktohet me tendosje te ligamenteve dhe kapsulave nyjore
Sindrmomi I crregullimit-pengim te brendshum apo zhvendosje te diskut nenvertebral.
Standartet per caktimin e dhembjes kurrizore
Perfshin historin qe pershkruna fillimin e simptomave , faktoret e rendesimiti apo lehtesimit duke perfshir
pozitata dhe aktivitetet, epizodat e meparshme dhe shendetin ne pergjithesi.Pozita vrojtohet ne ulje dhe
ngritje dhe ne cfardo deformimi I kurrizit vreht , siq eshte shpina e rrafshet apo deformimi I fleksionit ,
skolioza ose ndrrimet ansore
Tretmani
Perqendrmi I tretmani eshte ne edukimin per zvoglimin e dhembjes dhe parandalim te perseritjes dhe vete
tretmanit nga pacienti duke perdor ushtrime specifike te bazuara ne zbulimet e vlersmimit.Edukimi per
faktoret shkaktar dhe metodat korrigjuese,korrigjimi I pozites ulese dhe shtrirese,ndryshimi I pozites nese
profesioni I pacintit kerkon posit te zgjatur statike,rekomandohen ushtrimet aeropike,ushtrime per
levizshmerin e kurrizit per te permisuar rradhen e levizjes dhe fleksebilitetit,ushtrime per forcimine
egrupeve te dobeta te muskujve .Teknikat duruese perdoret per forcat vete gjeneruese zvoglojne lezionet
dhe rezultojne ne centralizim te dhembjes.Teknikate e terapeutit perdoren per te perforcuar nese teknikat
vete gjneruese nuk jane efektive.Nese ekziston nje ndrrim anesor se pari duhet te korigjohet me levizje ne
pozite te korrigjuara
18. Shpjegimi sistematike per ushtrime fizikale
Ushtrimet fizikale duhet të bëhen çdo ditë për të mirëmbajtur forcën e muskujve të shtyllës kurrizore.
Terapia fizikale e ordinuar (caktuar) nga ana e Fiziatrit dhe e aplikuar nga ana e Fizioterapeutit shërben që
ta mësojë pacientin t’i bëjë ushtrimet në mënyrë korrekte. Pacienti, pastaj duhet t’i bëjë ushtrimet fizikale
çdo ditë që të prevenojë (parandalojë) rekurencën (përsëritjen) e kthimit te dhimbjes.
Simptomat duhet te vrehen ne te gjitha levizjet.Ushtrimet korrigjuese gjithmone duhet te jene ne
zvogelimin e simptomave dhe centralizim e dhembjes.Nje rritje ne intenzitet apo zgjatje te
dhembjes periferike indikon se ushtrimi eshte I sakte dhe do te rendesoje gjendjen.
19. Kujdesi infermieror
Vlerësimi fillestar
Dhembje e cila perhapet ne gjithe regjionin e shpines
Dhembja perhapet ne duar dhe perkeqesohet kur pacienti punon pa pushuar lehetesohet
pas nje pushimi
Dhembja shfaqet diten dhe naten por ne aktivitet fizike intensifikohet dukshume ,e
shoqruar me lodhje dhe plogshti
Diagnoza infermieror
o Qellimi I kujdesit infermieore te pacintet me dhembje shpine perfshin:menxhimine e
dhmbjes ne bashkepunim me mjekun reumatolog ne administrimine e medikamenteve per
lehtesim te dhembjeve dhe fizioterapeutin per ushtrime adekuate me qellime te forcimit
te muskujve ne regjionet e dhmbjes
o Në bazë të këtyre qëllimeve janë vendosur edhe diagnozat infermierore:
Dhembje shpine per shkake te degjenerimit te unazave
Dhembje te duarve per shkake te shtypjes kompresive ne rrenjete e
unazave cervikale
Dhembje gjokesi per shkake te shtangimit te unazave torakale
Kufizim te levizjeve per shkake te dhembjes dhe lodhjes
Djeresitje per shkake te dhimbjeve te forta
Deficit ne vete kujdes si pasoj e dhmbesj dhe imobilitetit
Djeresitje per shkake te temperatures
20. Planifikimi infermieror
1. Vlerësimi dhe menaxhimi i dhimbjes së shpines
Te vleresohet dhembja kur pacenti qendron i shtrire dhe kur ka aktivitet fizike si levizje
ecje ose ushtrime fizioterapeutike
Qellimi i zvogelimit te dhembjes
Planifikimi i administrimit te tarapise per lehetesim te dhembjes
2. Te planifikohen orari per ushtrime fizoterapeutike
3. Planifikohen pozitate ne shtrate per lehetesi te dhembjes dhe rahati te pacienite
4. Matje te shenjave vitale rregullisht dy here ne dite
5. Dergimi per ekzaminime plotesuese
Zbatimi dhe kujdesi infermieror
Pacienti raporton per dhembje te forta pas aktivitetve fizike te ngarkuara dhe qetsohet me
pushim
Dhembja trajtohet sipas udhezimeve te mjekute me administrim te medikamnteve
I shpjegojm pacintit ermin e barit rrugen e administrimit dozen dhe afektet anesore
Per infermieret eshte me rendesi qe pacienti ne pozite me te rehatshme dhe shtrate te
pershtatshem dhe pozite adekuate
Ushtrimet fizioterapeutike ti tregohet arsye e berjes se tyre per qellim te zvogelimit te
dhembjes dhe forecim te muskujve
Shenjate vitale : Tensioni raportohet per 110/80 mmHg
Frymarrja e veshtersur me fishkellim 14 min
Pulesi 68 ne min
Temperatura 38.9 e shoqeur me djeresitje
21. Vlerësimi përfundimtar i rastit
o Në fund të javës së parë të hospitalizimit të pacientëve e vlerësojmë shkallën e dhimbjes të
shtylles kurrizore ka zvogelim të dhimbjes.
o Në ditën e tretë pas hospitalizimit, dhembjet fillojnë të normalizohen dhe pacenti nuk ka
levizje te kufizuara
o Ne diten e katert shenjate vitale normalizohen dhe dukumentohen keto vlera
Temperaturë 37.50C;
Frymëmarrja 17 rrahje/min ;
Pulsi 68 rrahje/min dhe
Shtypja e gjakut 110/70 mmHg
.
o Djersitja zvogëloet, pacientët marrin lëngje të mjaftueshme nga goja dhe
me infusion intravenoz
o Ushtrimet fizoterapeutike behn me orare te rregulle dhe ekeftet e tyre jane
vrejtur ne diten e 9 te hospitalizimit suksest jane te pritura
o Pacentit qendja filloj ti normalizohet dhe ishte I afte te ngritej nga shtrati
dhe te kujdesj per veteveten
22. Edukimi i pacientëve
Perqendrimi I tretmanit eshte ne edukimin per zvogelimin e dhembjes dhe parandalim te
perseritjes dhe vete tretmanin nga pacenti duke perdorur terrapin adekuate ne raste te shafqjese
se dhembjes dhe ushtrime specifike te bazuara ne zbulimn e vlersimit
Ne raste se pacentit I shfaqen dhembjet e forta ne shpine kshillohet ne perderimin
medikamnteve analgjetik te rekomanduara nga reumatologu
Nese dhembja shfaqet gjate qendrimit ne nje pozite per nje kohe te gjate te korrigjohet
ajo
Korrigjimi I pozites shtrirese : pozites se shtratite
Ushtrime per levizeshmerin e kurrizore per te permiresur rradhen e levizjes dhe
fleksibilitetit
Ushtrime per forecim te muskujve te dobet ashtu si kerkohen nga fizioterapeuti
Shmangja e perkuljeve dhe pozitave qe rrisin simptomat
Pushimi I zgjatur dhe aktivitet e ngarkura jane te demshme dhe mbajtja e nje jete te
shndetshme dhe aktivitete te jetes do te zvogelojn shnset per perseritje
Kontrolli I peshes .Mbajtja e peshens se pranueshme trupore do te ndihmoj ne prandalim
e ngarkese ne vertebrat
Ndryshimi i stilit të jetës: ndërprerja e alkoolit, dhe duhanit.
23. Qellimi I punimit
Sindroma vertebrale jane dhembje qe shkaktohen nga ndryshimet degjeneruese te shtylles kurrizore por
dhe ndryshimet e lindura apo te fituara ,si dhe nga nje numer I madh I semundjeve te tjera te ngjashme ,
ku si sindroma me te shpeshta klasifikohen sindroma cervikale torakale dhe lumbale.Pacientet me
semundje te syndromes vertebrale kerkojne nga infermiert informata rreth perdorimit te barnave ,keshilla
te ndryshme rrethe fiziterapise keshilla per humbje peshe ,ndryshimit te stilit te jetes..Të shumta mund të
jenë qëllimet infermierore për hulumtimin e sëmundjes te sindromes vertebrale por objektivi kryesor i
këtij punimi ishte identifikimi i moshës dhe gjinisë rrezikut te prekur me se shumti nga sindroma
vertebrale në Kliniken e Reumatologjise në Prishtinë.
24. Metodologjia
Dizajni i punimit: hulumtim, deskriptiv, kuantitativ.
Të dhënat për këtë punim janë grumbulluar në Qendërn Klinike Universitare në Prishtinë. Nga
protokolli ambulantor i Klinikës së reumatologjisë, jane mbledhur të dhënat për 34 pacientë të
semurë me sindrom vertebral ne periudh kohore prill-gusht 2014.Në librin e protokollit
ekzistojnë vetëm të dhënat demografike të pacientëve si mosha, gjinia, vendbanimi, diagnoza
dhe terapia. Pas analizimit të dhenave në Microsoft Office Exel 2007.
Rezultatet janë shprehur në diagrame ne përqindje.
25. III. Rezultatet
Nga libri i protokollit të pacientëve në ambulancen specialistike të Klinikes së reumatologjisë janë
mbledhur të dhënat për 34 pacientë me sindrom vertebral per muajt prill dhe gushte 2014.
Mosha mesatre e pacientëve ishte 51.32 vjet,
Prej 34 pacientëve 22 pacient, (64.70%) ishin femra, kurse 12 pacient, (35.30) ishin meshkuj.
Figura1.Përqindja e gjinisë te pacientët/e me sëmundjen e sindromit vertebral (N=34)
Femra
65%
Meshkuj
35%
26. Figura 2. Përqindja e pacientëve me sindrom vertebral sipas vendbanimeve (N=34)
Rezultatet e pacientëve me sëmundjen e sindromit vertbral sipas vendbanimve
ishte:Prishtine,Rahovec jane me 17.60%,Podujeve, Fushe Kosove, Milosheve,Mitrovice jane me
8.80%, Gjilan, Drenas,Dragash.Kline,Shtime janë me 5.80 %, në Viti dhe Prizeren janë me
2.90%, .
17.60% 17.60%
8.80% 8.80% 8.80% 8.80%
5.80% 5.80% 5.80% 5.80% 5.80%
2.90% 2.90%
27. Diskutimi
Rezultati I moshes mesatare prej 51.32 vjet eshte nje rezultat I fituar gjate hulumtimit dhe kjo
tregon se moshat e vjetra jane me te rrezikuara nga sindroma vertebrale por pa I perjashtuar dhe
moshat e reja.Studimet e kryera nga departamenti I shteteve te bashkuara te shendetsise dhe
sherbimeve njerzore si dhe grupa keshilluese e standarteve klinike (CSAG) ne Britani te madhe
ne vitin 1994 arrin ne keto perfundime se per shkake te mbizotrimit te problemeve te shpines
duke prekur 80 % te njerzve ne disa raste gjate jetes se tyre me kosto te madhe te humbjes te
diteve te punes dhe shpenzimet e kujdesit shendetsor eshte pare shume e arsyeshme te behet nje
menaxhim I dhembjes ne baze te udhezuesve, qe te dyja udhzimet rekomandojne nje ndrrrim ne
perqendrim prej tretmaneve pasive ne vend te tyre ne ndihmen e pacintve qe te permirsojn
tolerimin e aktiviteteve.Faktori I moshes dhe profesioni ka rendsi te madhe edhe ne cilesin e jetes
te pacintve me dhembje te shpines
Hulumtimet e bera ne kliniken e Rematologjis ne Prishtine ne prille-gusht 2014 pacintite vijne
nga 13 vendbanime te praqitura ne figuren.2, dy vendbanimet e para (Prishtina dhe Rahoveci) me
17.60 % kanë përqindje me te madhe te pacientëve me sindrom vertebral, pastaj radhiten
(Podujeva,Fushe Kosova,Millosheva.Mitrovica) me 8.80% ,Gjilani,Dragashi,Drenasi,Kline dhe
Shtime me 5.80 % me numer me te vogel te rasteve prej 2.90 % jane qyteti i Vitise dhe i
Prizerenit.
28. Perfundimi
Shfrytëzimi i vetëm të dhënave demografike në këtë punim i kanë ngushtuar edhe
objektivat e këtij punimi, vetëm në rendësinë e ndikimit të moshës, gjinisë vendbanimit
dhe profesionit.
Perfundimet e këtij punimi përmblidhen si vijon:
Mosha mesatare e pacientëve me sindrom vertebralnë Kliniken e Radiologjisë në
Prishtinë ishte 51.32 vjet.
Sa i përket grup moshave nga sëmundja e sindromit vertebral ishin më të prekur të
moshuarit nga mosha 51 vjeq , por pa i përjashtur edhe të rinjët të prekur nga kjo
sëmundje.
Rezultatet e këtij punimi tregojnë se femrat per ishin me te prekura nga dhembjet e
shpines më shumë se meshkujt. Prej 34 pacientëve 22 pacienta, (64.70%) ishin femra,
kurse 12 pacientë (35.30%) ishin meshkuj.
Pacientët me sëmundjen e syndromes vertbrale ne Kliniken e Radiologjisë në Prishtinë
vijnë nga 13 vendbanime, por me përqindjen më të larët janë dy vendbanimet Prishtina
dhe Rahoveci me 17.60 % pacientëve me sindrom vertebral,
29. Rekomandimet
Sindroma vertebrale eshte dhembje me forme akute dhe kronike ku i sëmuri duhet të adaptohen
dhe t'i ofrohet një kujdes maksimal për përballimin e dhembjeve te shpines .
Edukimi i pacintite është më së i nevojshëm, si dhe gjithë popollates,pacinti duhet te mare
edukim bazor per kurrizin , shkaqet e dhembjes se shpines dhe si ti parandaloje perseritjen:
Pushim. Zakonisht 1-2 ditë pushim apo regjim shtrati do të qetësojë dhimbjet e forta të mesit.
Bëni pushime të herëpashershme gjatë gjithë ditës, por shmangni uljen për periudha të gjata
kohore apo qëndrimin në shtrat për një kohë të gjatë.
Bëni të gjitha lëvizjet ngadalë dhe me kontroll dhe rrisni gradualisht aktivitetin fizik sipas
shkallës që tolerohet
Dëgjoni shpinën tuaj :Ndrysho aktivitetet tuaja të përditshme në mënyrë që ju të shmangni
lëvizjet që mund të shkaktojnë dhimbje të mëtejshme, veçanërisht përkuja përpara dhe ngritja e
peshave pera rekomandohet evitimi i sforcimeve, mbajtjes dhe ngritjes së peshave, apo dhe
qëndrimi i gjatë në këmbë. Për disa ditë duhet të shmangen aktivitete të ndryshme sportive,
përveç notit, i cili në mjaft raste ndihmon në trajtimin e problemit. Permirsimi I cilesise se jetes
Terapia fizikale : ushtrime per forcim te muskujve
Diete e mire duke mbajtur nje peshe normale te trupit
Dyshek I rehatshume per gjume
Terapia medikamentoze per zvoglim te dhembjes të marrin analgjetikun e përshkruar nga
mjeku dhe kur dhimbja perseritet të lajmërohet te mjeku.
Terapia kirurgjike ne raste se dhembjet jane te pa durueshme me intenzitet shume te fort.
Në rast të paraqitjes së dhimbjes në shtyllen kurrizore, pacientët duhet të marrin
analgjetikun e përshkruar nga mjeku dhe kur dhimbja perseritet të lajmërohet te mjeku.
30. Nje vetëdijesim i tillë për të semurët me dhembje shpine , duhet të behët në kujdesin parësor nga
personeli mjekësor, si me keshilla, me postera etj.
Rezyme
Shtylla kurrizore si bosht skeleti sherben si strukture mbajtese e organizmit si vend per kapjen e
muskujve dhe si mbrojtse e palces kurrizore ,fijeve nervore ,ka funksion bartese te kokes dhe te
shirtiti te kraherorit me ekstremitete dhe gjokes.Ndryshimet qe e atakojne mund te jene te lindura
ose te fituara gjate jetes si dhe nje numer I madhe I semundjeve te tjera. Ka shumë situata
patologjike që mund ta shkaktojnë këtë sindromë duke perfshir ndryshimet degjneruese te
vertebrave artroza cervikale,sindroma acute radikulare,hernit e diskuseve,tumoret spinal
ekstramedulare, sindroma vertebrobazilare,sindroma Barre-Lieou,kifoza torakale, spondylosis
hyperostotica,spondiliti ankilozant,skolioza,anomalit kongjenitale.Simptomat jane te ndryshme
varesisht ne cilen pjese te vertebrave ndodhin ndryshimet degjneruese,nese kemi ndryshime ne
vertebrate cervikale kemi keto simptoma dhembje ne qafe ,nen qafe dhe mund te perhapet ne
shpine, ne supe ,ne krah disa here edhe nen sqetulla, ne ose nen klavikul, ose ne regjinon
occipital, kah maja e kokes dhe orbitea.Mpirja e shuplakes dhe e kraheve shfaqet zakonisht naten
ne pozite te shtrire.Mund te shfaqet edhe ndjenja e dizestesionit me shpesh hipoestesionit, por
edhe njefare dobesie muskulare.Tek ndryshimet ne vertebrate torakale shfaqen keto siptoma
shtangim te unazave torakale , mosfunksion si duhet te organve te kraherorit si problem me pune e zemres
dhe mushkrive duke reduktur volumin e frymmarjes duke pasur levizje te kufizuara te shtylles
kurrizore.Ndryshimet e vertbrave lumbale kemi dhembjet e kohe paskohshme ne regjinin lumbal,
gjate ngarkese fizike shfaqet dhembja,dhembja perhapet ne kembe dhe shpeshehere , shoqerohet
me paraestesion , pastaj me hipoestesione. Trajtimi i rëndomtë fokusohet në pushim dhe largimin
e dhimbjes me barëra analgjetike,antireumatike josterodie,glukokortikoide, sipas nevojes
psikosedative,hipnotik,kinezioterapi per forcim te muskujve, termoterapi dhe trajtimi kirurgjike
kur pacienti ka dhembje te forta dhe te vazhdueshme te cilate nuk qetesohen me mjekimin
konservativ rigoroz te zabtura ne afte prej 1-2 muajesh.
Testet diagnostike janë: Ekzaminimi RTG/rrezex,reoencefalografia,EMG.elektronistagmografia
Radikulomielografia ,tomografia e kompjuterizuar,mielografia,analiza laboratorike SE.
31. Qëllimi i punimit është identifikimi i moshës, gjinisë, vendbanimit si faktorët e rrezikut të
pacientët më sindrom vertebrale në Kliniken e Reumatologjisë në Prishtinë. Rezultatet janë
paraqitur në formë të frekuencës dhe përqindjes, përfundimet e rezultateve të këtij punimi janë:
mosha mesatare e pacientëve me sindrom vertebral në Kliniken e Radiologjisë në Prishtinë ishte
51,32 vjet. Prej 34 pacientëve, 22 (64.70%) ishin femra, kurse 12 pacientë (35.30%) ishin
meshkuj.Pacientët me sëmundjen e sindromit vertebral në Klinikën e Reumatologjisë në
Prishtinë, ishin nga 13 vendbanime por me përqindje më të madhe në tri vendet e para janë:
Prishtina, Rahoveci, Podujeva.
Sëmundja e sindromit vertebral është një sëmundje akute dhe kronike ku të sëmurët duhet të
adaptohen dhe t'i ofrohet një kujdes maksimal për përballimin e kësaj sëmundje. Edukimi i
pacientëve është më së i nevojshëm, si dhe gjithë popullatës nga personeli mjekësor e
veçanërisht nga infermierët si p.sh: rreth stilit të jetës, marrja me aktivitete fizike, ecja, sportet,
ndërprerja e duhanit, alkoolit,mbajtjen e nje peshe normale.
