sistemi digjestiv

1. SISTEMI DIGJESTIV
FILLON:
1. GOJA
2. FARINGU
3. EZOFAGU
4. STOMAKU
5. ZORRA HOLLE
6. ZORRA E TRASHE
7. HEPARI
8. PANKREASI
9. HAPSIRA PERITONALE

2. GOJA
Eshte fillimi I tubit digjestiv
Hapsira e kojes perbehet nga dy
pjese:
a) Pjesa hyrse,VESTIBULUMI
(vestibulum oris)
b) Vete hapsira e gojes (cavitas
oris propia)
VESTIBULUMI-kufizohet nga jashte
me buzet ,faqet,dhe brenda me
dhembet dhe gingivat
VETE HAPSIRA E GOJES-poshte ka
dyshemen e cila formohrt nga 2
muskuj mylohioide ndersa siper ka
qellzen e cila ndahet ne :
a)QIELLZA E FORE
b)B) QIELLZA E BUTE

3. BUZET
BUZET ndahen ne:
a)Buzen e siperme
b)Buzen e poshtme
Buzet jashte jane veshur me
lekur dhe brenda me mukoze
Siperfaqa e brendeshme lidhet
me gingiva qe quhen
FRENULUM

4. DHEMBET
Dhëmbët janë struktura të
vogla të bardha ne gojën e
njeriut.Ata funksionojnë në
mënyrë mekanike për ndarjen
e ushqimit në pjesë dhe
përgatitjen e tij për kalim në
pjesën tjetër tësistemit të
tretjes

5. Njeriu gjatë jetës së tij ka dy
gjenerata të
dhëmbëve(denticione):
•Gjeneratën e dhëmbëve të
qumështit (denticioni parësor)
•Gjeneraten e dhëmbëve të
përhershëm (denticioni permanent)
Dhëmbët e Qumështit fillojnë të dalin
zakonisht gjatë periudhës gjashtë deri në
tetë muajshe tek foshnjat ku së pari dalin
dhëmbët e poshtëmprerës gradualisht të
tjerë deri në moshën dy vjet e gjysmë.
Dhjetë dalin në nofullën e sipërme dhe
dhjetë në nofullën e poshtme,pra në
total 20. Dalja e dhëmbëve mund të
shoqërohet me simptoma të caktuara, si
dhimbje ose kruarje të mishërave të
dhëmbëve dhe paraqitje të jargëve gjatë
kësaj periudhe,temperaturë të lartë dhe të
vazhdueshme

6. Dhëmbët e
Përhershëm(denticioni
permanent)[
Në mesin e dhëmbëve të përhershëm,
16 janë dalin në nofullën e sipërme
dhe 16 në nofullën e
poshtme.Dhëmbët e parë të
përhershëm dalin rreth moshës6
vjeçare.Këta janë 28 ndërsa përfshirë
këtu dhëmballët e pjekurisë në total
janë 32 dhëmbë të përhershëm.
Ndërrimi i dhëmbëve nga ata te
fëmijërisë në ata permanent bëhet nga
mosha gjashtë deri në dymbëdhjetë
vjet,ndërsa dhëmbët e pjekurisë
paraqiten rreth moshës 20 vjecare.

7. STRUKTURA E DHEMBIT
Kurora është pjesa e sipërme e bardhë e
dhëmbit të cilën normalisht e
shohim.Forma e kurorës determinon edhe
funksionin e dhëmbit p.sh. dhëmbët frontal
me formë të mprehët të kurorës si daltë
Zmalti është indi më i fortë dhe më i
mineralizuar në tërë organizmin ai
mbështjellë kurorën e dhëmbit,por nëse
nuk mirëmabahet (pastrimi i dhëmbëve) ai
sulmohet dhe dëmtohet nga kariesi..
Dentina është shtresa nën zmaltin.
Nëse kariesi vazhdon duke sulmuar
zmaltin stacioni i ardhshëm do të jetë
dentina ku miliona ta kanaleve të vogla
cojnë drejt pulpës së dhëmbit.
Rrënja paraqet pjesën përforcuese ose
ngulitëse në ashtin e nofulles që
quhet rrënja e dhëmbit.
Ajo përbën dy të tretat e dhëmbit.

8. FARINGU
NDAHET NE 3 PJESE
a)NAZOFARING
b)ORAFARING
c)LARING FARING

9. NAZOFARINGU
Eshte pjesa nazale e faringut
Ne murin lateral te nazofaringut
gjendet nhapja-faringale e tubit
digjestiv qe ve ne komunikim
nazofaringun me hapsiren e veshit te
mesem
ORAFARINGU
Eshte pjesa orale e faringut
Ne pjesen e perparme komunikon me
hapsiren e gojes nepermjet istmusi
faringal
LARINGFARINGU
Eshte pjesa laringale e faringut
Fillon ne katin e poshtem te faringut

10. EZOFAGU
Ezofagu (lat. Oesophagus shqip edhe
gurmazi) është pjesë sistemit të tretjes
së ushqimit dhe shërben për
transportin e ushqimit nga gryka deri
te lukthi.

11. Anatomia e ezofagut
Ezofagu i njeriut është rreth 25 - 30 cm i gjatë. Në pjesë e sipërme shtrihet
pas trakesë dhe para kurrizit. Në gjatësinë e tij ezofagu ndahet në tri pjesë:
•Pjesa e qafës: pars cervicalis
•Pjesa e kraharorit: pars thoracica
•Pjesa e barkut: pars abdominalis
Në të gjenden tre ngushtica fiziologjike:
Ngushtica e lartë thirret edhe goja e ezofagut
Ngushtica e mesme ndodhet aty ku ezofagu e prek Aortën dhe thirret
ngushtica e Aortës
Ngushtica e poshtme është aty ku ezofagu kalon nëpër diafragmë në bark
dhe thirret Hiatus oesophageus. Në të njëjtën kohë ngushtica e poshtme
ndërton një mekanizëm për mbylljen e tij, i cili thirret edhe Kardia.
Si edhe pjesët e tjera të sistemit të tretjes po ashtu edhe muret e ezofagut
janë të përbërë prej katër shtresave të cilat ndahen po ashtu në
nënshtresa:
Mucosa
Lamina epithelialis mucosae
Lamina propria mucosae
Lamina muskularis mucosae

12. STOMAKU
Gjendet midis esofagut dhe zorres se
holle
PAMJA E JASHTME KA :
PARETET-anterior dhe posterior dhe
midis tyre gjenden KURVATURAT
,kurvatura e vogel djathtas dhe
kurvatura e madhe majtas
Eshte I ndare ne 4 pjese:
a)KARDIA (vendi ku esofagu hapet me
stomakun)
b)FUNDOSI
c)TRUPI
d)PILORI

13. ZORRA E HOLLE
Zorra e hollë shtrihet nga pilori deri në
valvulën ileocecale, duke filluar me
duodenin (30 cm.), vazhdon me jejunin
(110 cm) dhe mbaron me ileumin (160
cm.). Ka një gjatësi të përgjithshme
rreth 3 m

14. Duodeni, që fillon nga pilori deri në pikën e
Treitzit ka formë patkoi dhe ndahet në pjesën
horizontale të sipërme, ndryshe bulbi
duodenal ose D1 (5 cm.), vazhdon me pjesën
zbritëse D2 (7 cm.), pjesën horizontale të
poshtme, D3, (12 cm.) dhe pjesën e duodenit
ascendent, D4 që ngjitet në nivelin e L2 të
dytë, duke formuar fleksurën
duodenojenunale, e cila është e fiksuar nga
ligamentum Treitz. Duodeni rrethon
medialisht kokën e pankreasit. Zorrët e holla
rrethohen si në një kornizë nga zorra e trashë
dhe mbulohen përgjithsisht nga omenum
majus. Vaskularizimi i duodenit bëhet nga
aa.pancreaticoduodenalis superior et inferior.
Jejunumi dhe ileumi furnizohen nga
arteriet me të njëjtin emër, degë të arteries
mezenterike superiore

15. Muri i zorrës së hollë përbëhet nga katër shtresa:
Tunica mucosa, përbëhet kryesisht nga epitel cilindrik, që proliferon shpejt dhe
ka një jetë pesë ditore.
Mukoza bashkë me submukozën, formojnë plika cirkulare, të cilat mungojnë
në pjesën fillestare të duodenit dhe rrallohen, deri në zhdukje, në pjesën e
fundit të ileumit.
Vilet intestinale, janë zgjatime të imta të mukozës, që mbulohen me epitel
dhe kanë në qendër vazat e nervat. Palat dhe vilet e mikrovilet e rrisin
sipërfaqen përthithëse të zorrës së hollë deri në 500 m2.
Në duoden gjenden gjendrat e Brunner-it, që prodhojnë mukus alkalin.
Tunica submukosa, përmban ind elastik fibroz, vazat e gjakut, nervat, pleksusin e
Meissnerit. Është një shtresë kompakte, që siguron qepje të qëndrueshme
gjatë anastomozave intestinale.
Tunica muscularis e përbërë nga muskulaturë e lëmuar, në dy shtresa, cirkulare
e brendshme dhe longitudinale e jashtme. Kontraksionet e tyre, kur
alternohen me njëra-tjetrën japin lëvizjet peristaltike, karakteristike për tubin
tretës. Tunica serosa është cipa peritoneale, që mbështjell gjithë zorrët e
holla, me përjashtim të margos mezenteriale, ku futen vazat dhe nervat.
Nga Florian Nurcellari

16. ZORRA E TRASHE
Zorra e trashe eshte vazhdimi I zorres
se hollr I cili ndahet ne 4 pjese:
a)CEKUM
b)KOLONI
c)REKTUMI
d)KANALI ANAL

17. CEKUM
Vendoset zakonisht ne fosen iliake te
djathte dhe mbeshtet ne muskulin iliak
Kemi nje zgjatim te holle ne forme
krimbi qe quhet APENDIX

18. KOLONI
Vazhdim I zorres se trashe qe ndahet
ne :
a)Koloni ascendent
b)Koloni descendent
c)Koloni zigmoid
d)Koloni ascendent
REKTUMI DHE ANUSI
Jan perfundimi I zorres se trash nga ku
dalin dhe fecet

19. HEPARI (MELCIA)
Mëlçia (greqlopa me
brina. hepar, lat iecur) apo mëlçia e zezë,
është organi qendror i
gjithë metabolizmit dhe gjëndra më e
madhe e trupit që lidhet me aparatin tretës.
Detyrat më të rëndësishme të saj janë
prodhimi i proteinave të rëndësishme për
jetën (p.sh faktorët empiksjes), përpunimi i
pjesëve përbërëse të ushqimit (p.sh ruajtja
e glukozës), prodhimi i lëngut
të tëmthit dhe kështu tretja dhe eliminimi i
produkteve të metabolizmit të trupit si dhe
e medikamenteve dhe helmeve

20. HEPARI
ne pamjen e jashtme ka :
a)FAQEN DIAGRAFMATIKE
Ku dallohet ligamenti FALCIFORM I cili e
ndan heparin ne lobin e majte dhe te
djathte dhe ligamenti KORONAR I cili
ka dy flete
a)Anteriore
b)Posteriore
FAQA VISCERALE
Dallohen impresionet qe len esofagu
,veshka stomaku etj
Ne te dallohen 3 BRASHDA :
a)2 sagitale
b)Transversale ( hyjne e alin struktura
anatomike si a.hepatike dhe v.porta)

21. PANKREASI
Pankreasi (greq. pan = krejt, mbarë; kreas
= mish) është një gjëndër në bark
(abdomen) që lëshon një lëng tretës
(lëngun pankreatik) në zorrën
dymbëdhjetëgishtore (duodenum)
përmes Duktit pankreatik. Pankreasi
prodhon disa hormone të
rëndësishme: insulinën, glukagonin,somato
statinën, sekretinën, pankreociminën etj
Punoi : adela sota