2.
Πολιορκία και
άλωση Πόλης
Μωάμεθ Β΄
Πορθητής
θρησκευτικός
νόμος
βυζαντινή
πνευματική
κληρονομιά
ανθρωπιστικές
σπουδές
ρωμαϊκή
νομική
παράδοση
Τρίτη Ρώμη
Όροι – κλειδιά της ενότητας
3. «Το δε την πόλιν σοι δούναι ουτ' εμόν εστίν ουτ' άλλου των
κατοικούντων εν αυτή, κοινή γαρ γνώμη πάντες
αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής
ημών»
(Απάντηση του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου στον
Μωάμεθ Β')
4.
Η πολιορκία που διήρκεσε από τις 6 Απριλίου ως τις 29 Μαΐου, ημέρα
Τρίτη (εξ ου, σύμφωνα με μια εκδοχή, και η «γρουσούζικη» για τον
Ελληνισμό παράδοση της «Τρίτης και 13», από την ημέρα και το
άθροισμα των αριθμών που συνθέτουν το 1453- 1+4+5+3) αποτέλεσε
το φινάλε μιας πορείας παρακμής η οποία είχε αρχίσει πολλά χρόνια
πριν. Αρκετοί θεωρούν ότι η αρχή της μεγάλης πτώσης ήταν η άλωση
της Πόλης από τους Λατίνους του 1204, από την οποία η
Αυτοκρατορία- παρά την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης το 1261
δεν ανέκαμψε ποτέ, ενώ άλλοι εκτιμούν ότι η πορεία προς την
καταστροφή είχε αρχίσει πολλά χρόνια πριν. Σε κάθε περίπτωση, το
τελικό χτύπημα για την αποδυναμωμένη αυτοκρατορία ήταν η
προέλαση των Οθωμανών, η οποία ήταν αδύνατον να ανακοπεί.
α. Πολιορκία και άλωση της Πόλης
5.
Μετά τη μάχη της Άγκυρας η Οθωμανική
Αυτοκρατορία βυθίστηκε στην αναρχία.
6.
Ο Μουράτ Β΄ σταθεροποίησε την
οθωμανική εξουσία στα Βαλκάνια,
επανέφερε την τάξη σ' αυτή και ανανέωσε
την επιθετικότητά της:
1430
καταλαμβάνει τα
Γιάννενα και
τη Θεσσαλονίκη.
1444
νίκησε τους
Ούγγρους και τους
Πολωνούς στη
Μάχη της Βάρνας
1451
πεθαίνει έχοντας
προετοιμάσει την
άλωση της Πόλης
7.
Ο Μωάμεθ Β΄ γνωστός και ως Μωάμεθ ο
Πορθητής και Φατίχ Σουλτάν Μεχμέτ
Ήταν τρίτος γιος του
Σουλτάνου Μουράτ Β΄ .
Θεωρείται ένας από τους
σημαντικότερους Οθωμανούς
σουλτάνους, που ακόμη και
σήμερα οι Τούρκοι θεωρούν ως
μία από τις μεγαλύτερες μορφές
στην ιστορία τους.
8. Έθεσε ως στόχο την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης και
των υπολειμμάτων της Βυζαντινής αυτοκρατορίας
9.
Προτού αρχίσει την πολιορκία, ο Πορθητής έχτισε στην
ευρωπαϊκή ακτή του Βοσπόρου το φρούριο της Ρούμελης,
(“Κάστρο της Δύσης”) για να εμποδίσει τον επισιτισμό της
Πόλης από τον Εύξεινο
Η οικοδόμηση του κάστρου άρχισε τον Μάρτιο του 1452
10. Ο σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ επιβλέπει την υπερνεώλκηση του τουρκικού στόλου.
Πίνακας του Fausto Zonaro, (1854-1929)
11.
Η υπεροχή των Τούρκων σε στρατιώτες και οπλισμό ήταν συντριπτική.
Ο γενναίος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ΄ διέθετε ελάχιστες δυνάμεις.
12.
Το ξίφος του Κωνσταντίνου ΙΑ' φέρει την επιγραφή CY
BACIΛΕΥ ΑΗΤΤΗΤΕ ΛΟΓΕ ΘΕΟΥ ΠΑΝΤΑΝΑΞ ... ΤΩ
ΗΓΕΜΟΝΙ ΚΑΙ ΠΙΣΤΩ ΑΥΘΕΝΤΙ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΩ
13.
Η πολιορκία κράτησε 54 μέρες
(6 Απριλίου - 29 Μαΐου 1453)
Νωπογραφία από άγνωστο καλλιτέχνη στην
Εκκλησία της Μονής Moldoviţa απεικονίζει
την άλωση της Κωνσταντινούπολης, 1537.
15. Η τελική έφοδος έγινε τη νύχτα της 29ης Μαΐου. Κατόπιν
σφοδρού βομβαρδισμού και συνεχών επιθέσεων οι γενίτσαροι
πέρασαν από τα ρήγματα των τειχών και έγιναν κύριοι της
Πόλης.
17. Οι Βυζαντινοί, αβοήθητοι από τα χριστιανικά κράτη, αγωνίστηκαν ηρωικά, αλλά ο
αγώνας ήταν άνισος.
18. Η Πύλη του Χαρίσιου από την οποία μπήκε στην Κωνσταντινούπολη ο Μωάμεθ Β΄ ο
Πορθητής ,όπως είναι σήμερα. Υπάρχει στα δεξιά μαρμάρινη επιγραφή που υπενθυμίζει το
γεγονός.
19.
20.
Ο αυτοκράτορας έπεσε
στο πεδίο της μάχης,
κυκλωμένος από τους
εισβολείς. Όπως
προέβλεπε ο
θρησκευτικός νόμος, η
Πόλη παραδόθηκε στους
μαχητές. Οι σφαγές και η
λεηλασία διήρκεσαν τρεις
ολόκληρες μέρες.
22.
Από την πρώτη κιόλας μέρα ο Μωάμεθ μπήκε με πομπή
στην κατακτημένη πόλη, προσευχήθηκε στην Αγία Σοφία
και ανήγγειλε ότι εφεξής πρωτεύουσά του θα είναι η Πόλη
23.
Η είσοδος του Μωάμεθ Β ΄ στην Κωνσταντινούπολη (πίνακας του Ζαν-Ζοζέφ Μπενζαμέν
Κονστάντ, 19ος αι.)
25.
Η Άλωση τραυμάτισε
αρχικά την περηφάνια
των Ελλήνων που
θρήνησαν τη μεγάλη
συμφορά σε όλους τους
τόνους.
Ωστόσο, σύντομα άρχισε
να διαμορφώνεται η
ελπίδα της Ανάστασης
του Γένους
Το πνεύμα του Βυζαντίου
μεταφέρθηκε από τους
λογίους του στη Δύση.
Οι Οθωμανοί έκλεισαν
τους δρόμους της
Ανατολής, ωθώντας τους
Ευρωπαίους στις μεγάλες
γεωγραφικές
ανακαλύψεις
26.
Η βυζαντινή ιδεολογία επηρέασε έντονα την ιδεολογία
του Μοσχοβίτικου Κράτους
Οι Ρώσοι θεώρησαν
ότι ήταν οι
μοναδικοί
κληρονόμοι της
βυζαντινής
πνευματικής και
πολιτικής παράδοσης
διατύπωσαν στις
αρχές του 16ου αι. τη
θεωρία ότι η Μόσχα
ήταν η Τρίτη Ρώμη
η πόλη που έμελλε
να ανασυστήσει τη
Βυζαντινή
Αυτοκρατορία
γ. Η βυζαντινή πνευματική
κληρονομιά
27.
Η Παναγία του Βλαδιμίρ, η πιο
δημοφιλής ρωσική εικόνα και
αριστούργημα της βυζαντινής
ζωγραφικής, 12ος αι.
(Μόσχα, Πινακοθήκη
Τρετιάκοφ). Η Αγία Σοφία του Κιέβου,
1045-1050.
28.
Πέραν των Ρώσων και οι ορθόδοξοι βαλκανικοί λαοί
επηρεάστηκαν βαθιά από τον βυζαντινό πολιτισμό, ενώ η
Ορθοδοξία συνέβαλε στη διατήρηση της πνευματικής
τους ταυτότητας στα χρόνια της Τουρκοκρατίας
29.
Συνολικά η συνεισφορά του Βυζαντίου στον ευρωπαϊκό
και παγκόσμιο πολιτισμό ήταν πολύ σημαντική.
Η αυτοκρατορία διέσωσε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό από
την απειλή των αραβικών κατακτήσεων κατά τον 7ο και
8ο αι. Ανέπτυξε μια μεγάλη και πρωτότυπη τέχνη που
επηρέασε Ανατολή και Δύση.
30.
Εκτός του ορθόδοξου σλαβικού κόσμου, χαρακτηριστικά
παραδείγματα αποτελούν η ιταλική προαναγεννησιακή
τέχνη και η οθωμανική αρχιτεκτονική.
Το Βυζάντιο διαφύλαξε, καλλιέργησε και μετέδωσε στην
Ευρώπη την κλασική κληρονομιά, στην οποία ανήκει και
η ρωμαϊκή νομική παράδοση.
31.
Ανέπτυξε νέα γραμματειακά είδη (όπως τη χρονογραφία
και τη λειτουργική ποίηση) και τις θετικές
επιστήμες (όπως την αστρονομία και τα μαθηματικά) και
τελειοποίησε την οργάνωση των κρατικών υπηρεσιών,
από την οποία επηρεάστηκαν το Χαλιφάτο, τα μεσαιωνικά
βαλκανικά κράτη, η Ρωσία και το Οθωμανικό Κράτος.
32.
Συνέβαλε επίσης στη διαμόρφωση της θρησκευτικής
μουσικής, του μοναστισμού, των ουμανιστικών ή
ανθρωπιστικών σπουδών και άλλων εκφάνσεων του
πολιτισμού στη δυτική Ευρώπη.
Ο προφητάναξ Δαβίδ παίζων τη λύρα του και η
προσωποποίηση της Μελωδίας. Μικρογραφία από
Βυζαντινό Ψαλτήριο του 10ου αιώνα.