Ένας από τους σημαντικότερους ηγέτες της πρώιμης βυζαντινής ιστορίας

1. II. ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
ΚΑΙ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
1. Ο Ιουστινιανός και το έργο του
α. Η πολιτική του Ιουστινιανού
Το πολιτικό πρόγραμμα του Ιουστινιανού:
 Εσωτερική πολιτική
 Βασικός του σκοπός ήταν η διατήρησητης ενότητας της Αυτοκρατορίας και το κύρος
της βασιλείας του . Έτσι:
α. κατέστειλε την εξέγερση των δήµων του Ιπποδρόµου και του λαού της Κωνσταντινούπολης
– Στάση του Νίκα (532)
β. ενίσχυσετην αυτοκρατορική εξουσία και περιόρισε σηµαντικά τη δύναµη των δήµων
γ. περιόρισε τη δύναµη των µεγάλων γαιοκτηµόνων και προστάτευσε τους ελεύθερους αγρότες.
 θρησκευτική πολιτική:
α. καταδίωξε τους οπαδούς των αιρέσεων και της αρχαίας θρησκείας
β. επέβαλε την Ορθοδοξία και ανέστειλε τη λειτουργία της Νεοπλατωνικής Ακαδηµίας στην Αθήνα
(529).
γ. φρόντισε με κάθε μέσο να διαδώσει το Χριστιανισμό σελαούς του Καυκάσου και της Ανατολικής
Αφρικής
 νομοθετικό έργο:
κωδικοποίησε το Ρωµαϊκό ∆ίκαιο
ένα κράτος μία εκκλησία μία νομοθεσία
Οι δήμοι, αρχικά αθλητικά σωματεία, που από τα μέσα του 5ου αιώνα αποτελούσαν
σημαντικό πολιτικό παράγοντα, εξελίσσονταν τον 6ο αιώνα σε ανασχετικό φραγμό της
αυτοκρατορικής απολυταρχίας.
Το νοµοθετικό έργο του Ιουστινιανού.
Α. ΚΩ∆ΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ∆ΙΚΑΙΟΥ
Β. ΕΚ∆ΟΣΗ:
1. Ιουστινιάνειος Κώδικας: οι πριν από τον Ιουστινιανό αυτοκρατορικοί νόµοι (529-534)
2. Πανδέκτης: γνώµες Ρωµαίων νοµικών
3. Εισηγήσεις: εγχειρίδιο για τους αρχάριους σπουδαστές της Νοµικής
4. Νεαρές: νέοι νόµοι που εκδόθηκαν µετά το 534 στα ελληνικά.

2. γ. Εξωτερική πολιτική
 συνέβαλε, µε την εξωτερική του πολιτική, στην αποκατάσταση της Ρωµαϊκής Οικουµένης (στην
ανόρθωση της ρωµαϊκής εξουσίας στη ∆ύση → reconquista)
α. κατέλυσε εύκολα και γρήγορα (533-534) το Βανδαλικό Βασίλειο στη Β. Αφρική
β. κατέκτησε με σκληρούς και μακροχρόνιους αγώνες (535-555) το Οστρογοτθικό Βασίλειο στην
Ιταλία
γ. ανέκτησε μόνο παράκτιες περιοχές στα ΝΑ της Ισπανίας από το Βησιγοτθικό Βασίλειο.
Το μέγεθος της Αυτοκρατορίας επί Ιουστινιανού

3. δ. Κτίσματα και Αγία Σοφία
Ιδιαίτερα φιλόδοξο υπήρξε το οικοδομικό πρόγραμμα του Ιουστινιανού. Κατασκευάστηκε
μεγάλος αριθμός έργων χρήσιμα στην:
Α. άμυνα (φρούρια και τείχη)
Β. θρησκεία (ναοί)
Γ. υποδομή και την κοινή ωφέλεια (δρόμοι, γέφυρες, υδραγωγεία, αποθήκες σιτηρών).
► Λίγα από αυτά άντεξαν στοπέρασματου χρόνου, όπως οι οχυρώσεις της συριακής
Σεργιούπολης (σημερινή Resafa) και η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη.
Syria Resafa Sergiopolis Church Resafa known in Roman times as Sergiopolis.
Ανατολή
•ο πέρσης βασιλιάς Χοσρόης Α' κατέλαβε εκτεταμένες περιοχές.
•με τη συνθήκη του 562 η εύθραυστη ισορροπία μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων της εποχής,
Βυζαντίου και Περσίας, αποκαταστάθηκε.
Δύση
•Στη γραμμή του Δούναβη και τη Χερσόνησο του Αίμου ο Ιουστινιανός έκτισε πολλά
φρούρια και δαπάνησε τεράστια ποσά για την εξαγορά της ειρήνης,
•δεν μπόρεσε να αναχαιτίσει τις καταστροφικές εισβολές των Σλάβων και άλλων λαών στις
ευρωπαϊκές επαρχίες .
Συνέπειες της εξωτερικής πολιτικής
 η εξωτερική πολιτική του Ιουστινιανού Α' ήταν σύμφωνη με τη ρωμαϊκή παράδοση και πολύ
φιλόδοξη, αλλά ξεπερνούσε τις δυνατότητες του κράτους.
α. Οι πόλεμοι του στη Δύση και την Ανατολή απογύμνωσαν τις ευρωπαϊκές επαρχίες
από στρατεύματα
β. άδειασαν τα κρατικά ταμεία
γ. Η κατάσταση αυτή εξασθένισετη διεθνή θέση του Βυζαντίου και είχε ολέθριες επιπτώσεις
στην εδαφική ακεραιότητα του κράτους επί των διαδόχων του.

4. Η Αγία Σοφία
Ο ναός που βλέπουμεσήμερα είναι ο τρίτος που κτίστηκεστην ίδια θέση:η
αρχική Αγία Σοφία, που ιδρύθηκεαπό τον Μεγάλο Κωνσταντίνο ,
καταστράφηκεαπό πυρκαγιά το 404,όταν στην Κωνσταντινούπολη ξέσπασαν
ταραχές εξαιτίας της εκθρόνισης του Πατριάρχη Ιωάννου του Χρυσοστόμου,
ενώ ο ανακαινισμένος από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο το Β’ ναός έπαθε
ανεπανόρθωτες βλάβες το 532, επίσης από πυρκαγιά, κατά τη Στάση του Νίκα
. Οι ναοί την Αγίας Σοφίας και της Αγίας Ειρήνης ήταν αφιερωμένοι σε
ιδιότητες του Θεού και αποτελούσαν από κοινού τους ναούς του
Πατριαρχείου. Ωστόσο, μόνον η Αγία Σοφία έμεινεγνωστή στην ιστορία ως η
«Μεγάλη Εκκλησία».
Η οικοδόμηση ολοκληρώθηκε σε
πέντεχρόνια και έντεκα μήνες και τα
εγκαίνια τελέστηκαν πανηγυρικά το
Δεκέμβριο του 537 .
 Το λαμπρότερο δείγμα της βυζαντινής τέχνης ► ξεχώριζε για τις καινοτομίες και τα ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά του:
α. νέος ρυθμός «βασιλική μετά τρούλου» : συνδυασμό του κατά μήκος άξονα των βασιλικών
(μακρόστενων ρωμαϊκών κτιρίων) μετον καθ' ύψος άξονα των περίκεντρων (κυκλικών ή
πολυγωνικών) κτιρίων.
β. αρχιτέκτονες οι Ανθέμιος από τις Τράλλεις και Ισίδωρος από τη Μίλητο της Μ. Ασίας.
γ. αρχιτεκτονικό σχέδιο: i. έμφαση στο κέντρο, δηλαδή στον καθ' ύψος άξονα του ναού.
ii. Το κτήριο είναι σχεδόν τετράγωνο (76 Χ 71 μ.). Τέσσερις ογκώδεις
πεσσοί
(τετράγωνοι κίονες) σχηματίζουν το κεντρικό τετράγωνο.
iii. Οι πεσσοί συνδέονται με τόξα που σχηματίζουν ημισφαιρικά τρίγωνα
και δημιουργούν ένα στεφάνι, πάνω στοοποίο στηρίζεται ο τεράστιος τρούλος.
«Ο τρούλος μοιάζει να κρέμεται από τον ουρανό» (Προκόπιος)
δ. ο ναός ξεχώριζε για την αρμονία, τη διακόσμηση, τον φωτισμό του

5. 1.II. 1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
ΚΑΙ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
1. Ο Ιουστινιανός και το έργο του
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Ιουστινιανός Α’: ένας από τους σημαντικότερους αυτοκράτορες της βυζαντινής ιστορίας
Επιδίωξη: -ένα _________________
-μία _________________
-μία __________________
2. ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Σκοπός : η διατήρηση της ενότητας και του κύρους της αυτοκρατορίας.
Έτσι: α) κατέστειλε ----------------------------------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
β) νομοθέτησε κατά της ---------------------------------------------- και υπέρ των --------------------------
γ) επέβαλε τη -------------------θρησκεία σε όλητην αυτοκρατορία και καταδίωξε ----------------
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
δ) έκλεισε τη -----------------------------------------------------------------------------------------------------------
ε) διέδωσε ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
στ)κωδικοποίησε το ρωμαϊκό δίκαιο :
3. ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Αποκατάσταση της Ρωμαϊκής Οικουμένης → ανόρθωση της ρωμαϊκής εξουσία στη Δύση
i.Β. Αφρική ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ii. Ιταλία ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
iii. Ισπανία-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
iv. Ανατολή------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
v. Δούναβης------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Αποτίμηση ► φιλόδοξο σχέδιο που ξεπερνούσε τις δυνατότητες του κράτους
 απογύμνωση -------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 άδειασαν-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 εξασθένιση----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4. ΚΤΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ
Ο Ιουστινιανός φρόντισε για την κατασκευή
 -------------------------- ( φρούρια,τείχη)
 --------------------------(ναοί)
 ---------------------------------------------------------------------------------------------- (δρόμοι, γέφυρες, κ. α)
Ιουστινιάνειος Κώδικας
ο Πανδέκτης
Εισηγήσεις
Νεαρές