- Оёдлын утас - Товчлон тогтоох туслах хэрэгсэл

1. Бэхэлгээний зориулалттай
туслах хэрэгсэл

2. Бэхэлгээний зориулалттай туслах хэрэгсэл
• Оёдлын утас
• Товчлон тогтоох туслах хэрэгсэл(товч,цахил- гаан,бүч,кноп)

3. Оёдлын утас
• Аливаа бүрдлүүдийг холбох,оёдлын маши-ны зориулалттай
өөрийн гэсэн онцлог шинж чанар бүхий,сайн чанарын,үргэлж
урт,жигд нарийн,ороож эрчилсэн утсыг оёдлын утас гэнэ.
• Оёдлын утас нь нэхмэл сүлжмэл хувцас,нэ-хээсгүй эд,үслэг зөөлөн
арьс болон бусад материалуудыг холбож оёх үндсэн хэрэгсэл юм.

4. Оёдлын утасны ангилал
• Оёдлын утсыг: 1.Байгалийн
2.Химийн
3.Холимог
• Эцсийн гүйцэтгэн боловсруулалтаар нь утсыг
түүхий,бүдэгрүүлсэн,гялгар,цагаан,хар өнгийн гэж ангилна.

5. Дангийн тоо
• Дан буюу бүтцээр нь нэг дан ба
2,3,олон дантай гэж ялгана.
• Олон дантай утсыг и-лүү өргөн
хэрэглэх бө-гөөд нэг дантай
утас-тай харьцуулахад илүү
жигд элэгдэл тасралт багатай.

6. Оёдлын утас
• Оёдлын утасны бүдүүн нарийн маш олон янз бөгөөд маш
бүдүүнээс эхлээд маш на-рийн утас хүртэл байдаг.
• Оёдлын утасны бүдүүн нарийныг худалдаа-ны ноймер болон
шугаман нягтаар нь то-дорхойлдог.

7. Худалдааны ноймероор
N=L/m • Утасны уртыг(L),жинд (m)
харьцуулж ной-мерыг(N)
тодорхойл-дог.

8. Шугаман нягтаар
T=m/L • Утасны хүндийн хэм-
жээг(m),уртад нь(L) харьцуулж
mексээр тодорхойлдог.

9. • Төрөл бүрийн хольц-той утас
өөрийн худал-дааны дугаартай
бай-даг.
• Утас нарийн болох ту-сам
худалдааны ду- гаар их болно.

10. Утасны эрч
• Утсыг эцсийн эрчийн чиглэлээр
хоёр хуваа-даг.
• Зүүн доороос баруун дээш
чиглэлтэй утсыг (Z) эрчтэй утас
гэнэ.
• Баруун доороос зүүн дээш
чиглэлтэй утсыг (S) эрчтэй утас
гэнэ.

11. Оёдлын утасны хэрэглээ
• Гоёлын оёдолд:Нийлэг комплекс лавсан, капрон,лавсан штапель
ба армир утас мөн байгалийн торгон утсуудыг хэрэглэнэ.
• Нэгтгэх оёдолд:Нийлэг утас болох лавсан штапель ба армир
утас(хөвөн,лавсан)мөн байгалийн 3,4 ба 6 давхарлаж эрчилсэн
хөвөн утсуудыг хэрэглэнэ.

12. • Дотор хэрээс оёдолд:Нийлэг эзэлхүүнтэй эластик,лавсан
утас,байгалийн 2,3 давхар-лаж эрчилсэн хөвөн утсыг хэрэглэнэ.
• Гадна хэрээс оёдолд:Нийлэг комплекс лав-сан,капрон,моно
болон торгон утсуудыг хэ-рэглэнэ.
• Далд оёдолд:Нийлэг моно утас хэрэглэнэ.

13. • Товчны нүх хэрэхэд:Нийлэг комплекс лав-сан,капрон мөн
байгалийн торгон утсуудыг хэрэглэнэ.
• Товч оёход:Нийлэг лавсан штапель ба хөвөн лавсан армир
утас,3,4 ба 6 давхарлаж эр-чилсэн хөвөн утсуудыг тус тус
хэрэглэнэ.

14. Хөвөн утас
• Хөвөн утсыг норгох,угаах үед 3-
12% агшина.Утас-ны бүтцэд
тосолгооны бодис агуулагдах
тул и-жил төстэй нэхмэл мате-
риалтай харьцуулахад дулаан
тэсвэрлэх чадвар нь илүү,гадна
байдлаа-раа гялгар болон
бүдэг өнгөтэй байж болно.

15. Хөвөн утас
• Хөвөн,торгон утсыг 400С-д
богино хуга-цаанд халаахад
тэс- вэртэй учраас өндөр
хурдтай машинаар гүйцэтгэх
ажилбаруу-дыг оёход
хэрэглэнэ.

16. Комплекс нийлэг утас
• Уг оёдлын утсыг поли-эфир
элементар утсаар хийх бөгөөд
түүнийг челнокны утасны зо-
риулалтаар хэрэглэнэ.
• Байгалийн ширхэгттэй утастай
харьцуулахад
үрэлт,суналт,химийн
бодис,хөлсөнд тэсвэр-тэй маш
бөх бат шинж чанартай.

17. Комплекс нийлэг утас
• Оёдлын үйлдвэрт жин-хэнэ
торгон утасны о-ронд
хэрэглэдэг.
• Худалдааны номер:
-22Л(11 тексх2)
-33Л (текс х 3)
-55Л(127,7 текс х 2)
-90Л(29,4текс х 3)

18. Армир утас
• Уг утас нийлэг лавсан голтой
түүний гадуур хөвөн ээрмэлээр
о-роож бэлтгэсэн байдаг
учраас хөвөн утас шиг
харагдана.
• Оёх явцад тасардаггүй
индүүдлэгт агшдаггүй.

19. Моно утас
• Моно тунгалаг утсыг полиамид
ширхэгтээр үйлдвэрлэнэ.
• Уг утас нь оёж буй бү-
тээгдэхүүний өнгөнөөс
ялгардаггүй учраас у-тас
солилгүйгээр өнгө- ний хувьд
ялгаатай бү- тээгдэхүүнийг оёх
бо-ломжтой.

20. Моно утас
• Капрон утасны худал-дааны
номер нь 50К (15,6 текс х3)
• Капрон утас дулаан чадварлалт
муу тулд оёсон эдлэлийн чийг
дулааны боловсруу-лалтыг
160-165С-т,30 сек-ээс илүүгүй
хуга-цаатай, чийглэсэн даа-вууг
хэрэглэнэ.

21. Хатгамлын утас
• Уг утсыг вискоз,полиэ-
стер,металл ширхэг-түүдээр
үйлдвэрлэнэ.
• Хатгамлаас гадна эмб-лем,лого
оёход хэрэг-лэнэ.

22. Текстур утас
• Уг утсыг полиамид,по-лиэфир
ширхэгтээр хэл бэржүүлсэн
утас буюу
эластик,мэрон,мэлан, гогцоот
зэргийг бэлтгэ-дэг.
• Тэднийг дулаан тэсвэр-лэх
шаардлагатай оё-онд
хэрэглэдэг.

23. Текстур утас
• Текстур полиамид ний-лэг утас
зөөлөн чана- раараа
ялгаатай,амар- хан сэмэрдэг
нэхмэл оёх маш сайн дэвсгэр
утас болж өгдөг.
• Сүлжмэл уян хатан эд-лэлийг
оёх,төрөл бү-рийн
материалаар оё-сон эдлэлийн
ирмэгийг хөвөрдөхөд
ашигладаг.

24. Эластик утас
• Оёдлын үйлдвэрлэлд химийн
холиотой оёд-лын өөр бусад
утсыг бодвол сунамхай ча-нар
маш өндөр текс-тур утасны
оронд маш сунамхай эластик
ут-сыг хэрэглэх болжээ.

25. Эластик утас
• Уг утсыг хоёр хуваадаг.
1.Дээд утасны зориулалт бүхий
чанга эрчтэй,су-налт багатай
утас
2.Челнокны утас болох их
суналттай утас

26. Туслах хэрэгслүүд
• Эдгээр нь хувцсыг товчлон тогтоохын зэрэг- цээ гоёл
чимэглэлийн зориулалттай байдаг.
• Туслах хэрэгсэлүүд нь төмөр,хуванцар,мод, нэхмэл болон нэхмэл
бус материалтай бай- даг.
• Туслах хэрэгслийн гадна үзэмж,материал, засал нь загварын шинэ
чиг хандлагатай то-хирч байх ёстой.

27. Товч
• Товчийг зориулалтаар нь
дотуур хувцас,паль-
то,костюм,бусад оё-мол
эдлэлийн
• Хэлбэр дүрсээрээ ду-
гуй,зууван,бөөрөнхий,урт
• Хувцсанд бөхөлж тог-тоох
аргаар:2,4 нүх-тэй,сүвэгчтэй.

28. Товчны үйлдвэрлэл
• Полиамид,полиэфир пластик товчийг меха-ник боловсруулалтын
аргаар үйлдвэрлэдэг.
• Аминопласт товчийг тусгай нунтаг ашиглан өндөр температур
болон даралтаар хайлуу-лан цутгаж хийдэг.
• Ясан,эвэр,модон,танан товчийг зорж хийдэг

30. • Төмөр товчийг хэвлэж,шилэн товчийг хай-луулан
хэвлэж,хордуулах,өнгөлөх зэрэг зас-лын тусламжтай үйлдвэрлэнэ
• Өвөрмөц сонин товч хийхийн тулд арьс,нэх-мэл,ороомог бүчийг
ашигладаг.

31. Товчинд тавигдах чанарын
шаардлага:
• Товчны нүхнүүдийн хоорондын зай нэг и-жил,товч хадах хагас
автомат машинд то-хируулагдсан байна.
• Нүхний хана нь тэгш гөлгөр эдэлгээний яв-цад утасны гэмтэл
гардаггүй байх ёстой.
• Усанд чанар болон гадна үзэмж нь өөрчлөг-дөхгүй байх ёстой.

32. • Хуванцар товч нь тодорхой ачааллыг тэсвэр-лэх ёстой ба 12мм
хүртэл d-тай товч 3 даН-аас багагүй,12мм-ээс илүү d-тай нь 5даН-
ээс багагүй ачааллыг даадаг байх ёстой.
• Товч нь гэрэл болон халууныг тэсвэрлэх ёс-той.
• Гадуур хувцасны товч хими цэвэрлэгээний органик уусгагчдад
тэсвэртэй байх хэрэгтэй.

33. Дэгээ,гогцоо
• Хувцсанд хэрэглэх дэгээ болон гогцоо хэлбэр дүрс болон
зориулалтаараа өөр байдаг.
• Гадуур хувцас болон даашинзны дэгээ,гогцоог бүдүүн нарийн ган
эсвэл гууль,төмөр, утсаар хийдэг.
• Өмдний дэгээг өнгөлсөн хүйтэн цувимал ган туузаар хийдэг.
• Бүрээс нь никель,будагтай эсвэл лакадсан, зарим тохиолдолд хар
өнгөөр будсан байдаг.

34. • Дэгээний урт 6,2-24мм хүртэл байдаг.
• Дэгээ,гогцооны хэлбэр нь зөв,цэвэр гялалз-сан бүрээстэй байх
ёстой.
• Утсыг таслахгүйн тулд нүх нь гөлгөр,ирмэг-гүй,арзгар барзгаргүй
байдаг.
• Эдгээрийн чанарыг харааны аргаар мөн ме-ханик шинж чанар
болон зэврэлт тэсвэрлэх чадвараар тодорхойлдог.

35. Дардаг товч
• Энэ нь пурштэй товч бөгөөд,аяга буюу тов-гор суурь,толгойноос
тогтох ба түүний дотор хонхорхойд товруу тогтоох пурш байрлана.
• Дардаг товчийг хийхдээ никель,мөнгөлөг гууль болон хүйтэн
цувих аргаар бэлдсэн ган туузыг ашиглан лакдаж хийдэг.
• Товчны d-нь 6,5-18мм байдаг.

36. Товруу,гуурс
• Эдгээрийг цув,хүрэм,спорт хувцасны нүхийг бөхлөхөд хэрэглэнэ.
• Тэднийг ган ба гуулин туузаар 3-9мм,15-50мм урттай хийдэг.
• Товруу,гуурсыг хувцсан дээр оёдлын утас хэ-рэглэхгүй тогтоодог.
• Уг товч 2 салдаг хэсгээс тогтоно.(Толгой бо-лон товруу юм.)

37. • Эдлэлийг дотор талаас нь нүхэлж товруугаа тогтооно.
• Товруун дээрээ толгойн хэсгээ хүчтэй дарж суулгадаг.
• Нэхмэлийг товруу болон товчны толгойн хооронд бөх
хавчуулагадаж бэхлэгдэнэ.

38. Цахилгаан товч
• Цахилгаан товчны гүйлт хязгаарлагчийг сал-даггүй болон салдаг
хоёр янзаар үйлдвэрлэ-дэг.
• Товчны урт нь 70-1800мм ба шүднүүдийн өргөн 3мм ба түүнээс
илүү байдаг.

39. Цахилгаан товч
• Холбогдох хөдөлгөө-ний
хүчээр зууралдан нийлэх
төмөр болон хуванцар шүдтэй
хоёр хөвөн ширхэгт туузыг
цахилгаан товч гэнэ.

40. Цахилгаан товч

41. • Товчны шүд,түгжээ болон гүйлт хязгаарлаг-чийг никель эсвэл
хромжуулж хүйтэн ган цу-вимлын аргаар боловсруулсан ган тууз,
зэ-вэрдэггүй ган,гууль болон хуванцрыг ашиг-лан хийдэг.
• Хуванцар нь фенопласт,полистирол,өндөр даралтын полиэтилен
байдаг.

42. Цахилгаан товчинд тавигдах шаардлага
• Төмөр хэсгүүд нь толигор,гялгар,толбогүй ба зэвэрдэггүй байх.
• Товчны шүднүүд бөх бат,хөдөлдөггүй байх.
• Түгжээ нь аль ч хэсэгтээ товчлогдон аажим гүйх боломжтой байх.
• Мөн тууз нь бөх бат байх ёстой.

43. Тууз
• Төрөл бүрийн төдийлөн урт биш,хөвөн,до-лон,ноосон
ээрмэл,нийлэг ба хиймэл шир-хэгттэй утас ашиглан тууз нэхэх
машин дээр нэхсэн нарийхан эдийг тууз гэнэ.
• Гоёлын туузыг металл ба металлжуулсан ут-саар нэхдэг.
• Уян туузыг резин шөрмөсөн утас ба спан-декс утсаар нэхдэг.

44. • Туузыг нэхэхэд:Ёрог,сарж,атлас,үслэг,жижиг ба том хээт болон
жаккард нэхээсүүдийг а-шиглана.
• Хэрэглэх утас болон нэхээснээсээ хамааран туузны гадаргуу нь
толигор эсвэл товгор хээ- тэй байдаг.
• Туузны өнгө цулгуй,эрээн,толботой,өнгө өн-гийн хээ гаргасан
байдаг.

45. • Туузыг зориулалтаар нь туслах болон гоё-лын гэж ангилна.
• Туслах туузанд бэлхүүсэвч,өмд,уяа,мөрөвч, даруулга,дотуур
өмдийг гоёж чимэглэх,уяж тогтоох зориулалттай,эмжээр болон
кипер тууз багтана.

46. Даруулганы тууз
• Уг тууз хөвөн ба торгомсог ширхэгттэй,жи-жиг хээт нэхээстэй байх
ба өмдний дээд ам-сар ба бошинзны дээд ирмэгээр хатуулах
хавчуурга болж хэрэглэгдэнэ.

47. Тууз
• Өмдний тууз
• Даруулганы тууз
• Товчилдог тууз(зангуу)
• Кипер тууз

48. Хэт хатуулгатай тууз
• Өргөн 35-37мм
• Хатуулга 40сН
• Ирмэгийг нь нугалах-гүйгээр
хэрэглэнэ.

49. Дунд зэргийн хатуулгатай тууз
• Хатуулга 30сН
• Өргөн 41-43мм
• Нэг талыг нугалж хэ-рэглэнэ.

50. Хатуулга багатай тууз
• Хатуулга: 20сН
• Туузны өргөн 49-51мм
• Хоёр талыг зэрэг нугалж хэрэглэнэ.

51. Өмдний тууз
• Уг тууз хөвөн,капрон,хөвөн вискоз,хөвөн капрон бөгөөд өмдний
шуумагны ирмэгийг элэгдэхээс хамгаална.
• Түүний ирмэг нь зузаан эсвэл арзгар ирмэг-тэй байдаг.
• Капрон утсаар нэхсэн өмдний тууз зузаан ирмэгтэй ба бусад
төрлийн ширхэгт болон утсаар нэхсэн туузны нэг талын ирмэг арз-
гар байдаг.

52. Velcro-Зангуу
• Товчилдог тууз хоёр үетэй байдаг:
I үе нь гогцоотой
II үе нь дэгээтэй
• (Гогцоо+дэгээ)хоорондоо холбогдон товч-логдоно.
• Товчилдог туузны дэгээтэй гадаргуу нь D=(0,2+0,03)мм диаметр
бүхий капрон леск материал юм.

53. Зангуу
• Товчилдог туузны үслэг гадаргуу хэд хэдээр нь нэгтгэн 1метр бүрд
30 эрчтэй капрон мо-но ба хоёрлосон утсаар хийдэг.
• Хоёрлосон капрон утастай товчилдог туузны үслэг гадаргуун
бүрээс янз бүр ба энэ нь бөх бат товчлогдоход нөлөөлнө.

54. Кипр тууз
• Энэ нь цэргийн хувцас, буу галт
зэвсгийн оо-сор,гадуур
хувцасны ирмэгийг эмжихэд
хэ-рэглэгдэнэ.

55. Кипер тууз
• Уг туузыг нэхэхдээ нэг төрлийн хөвөн шир-хэгт ээрмэл,химийн
утас хольсон ээрмэлийг ашиглан хугархай сарж нэхээсээр нэхнэ.
• Тууз түүхий,цайруулсан,цулгуй байдаг.

56. Гоёлын тууз
• Эдгээрийг төрөл бүрийн нэхээсээр торго, хиймэл болон нийлэг
утас,хөвөн ба ноосон ээрмэл,хэлбэржүүлсэн ба уян утас ашиглан
янз бүрийн өргөнтэй үйлдвэрлэдэг.
• Эцсийн гүйцэтгэн боловсруулалт хийсний да раа
цайруулсан,цулгуй,толбо суулгаж мөн лаке засал хийдэг.

57. • Мөн капрон утастай ёрог нэхээстэй гаргадаг
• Нэхэх ажиллагааны явцад туузны өргөнийг өгөгдсөн хэмжээнээр
огтолж,харин захыг нь хайлуулан гагнаж, эсвэл хүрээлж оёдог.
• Гоёлын туузыг төрөл бүрийн оёмол бүтээгд-хүүнийг
чимэглэдэг.Ялангуя эмэгтэй хувц-санд илүү хэрэглэнэ.

58. Бүч
• Энэ нь хөвөн ба ноо-сон
ээрмэл,торгон ба
металлжуулсан утсаар
боловсруулсан гөрмөл ороож
нэгтгэсэн,нэх-мэл юм.

59. Бүч
• Гөрмөл бүч бүдүүн хөвөн ээрмэл,резин шөрмөсөн гол
утастай,вискоз эсвэл капрон утас,хөвөн,тасархай ээрмэл бүрээстэй
бай-даг.
• Гөрмөл бүчийг машинаар үйлдвэрлэнэ.
• Хэд хэдэн бүдүүн хөвөн,вискоз,ноосон туг ширхэгтийг эрчлэх
машин дээр ороон о-роомог бүчийг хийдэг.

60. • Бүчний диаметр 1,2-6мм байдаг.
• Бүчийг гоёлын болон туслах материал бол-гон хэрэглэдэг.
• Туслах бүчний төрөлд хөвөн ширхэгт голтой вискоз утсаар бүрсэн
хувцас өлгөх гогцоо хийх зориулалттай бүч багтана.
• Бүчийг хувцасны болон мебелийн зориу-лалттай бэлтгэнэ.

61. Уян бүч
• Энэ нь 2мм диаметртэй резин шөрмөсөн у-тастай байх бөгөөд
түүнийг вискоз утсаар бүрнэ.
• Уг бүчээр уян хатан материалтай эдлэлийг чимэглэх,нэхмэл
эдлэлийн бүрдлийн хэлбэ-рийг гаргах,малгайн резин болгон
ашигла-на.
• Мөн түүнчилэн гэрэл ойлгогч бүч гоёлын болон тусгай
зориулалтаар ашиглах болсон

62. Уян бүч
• Резин бүч
• Гэрэл ойлгоч бүч

63. Тор
• Гар болон машины ар-гаар
долон утас,хий-мэл болон
нийлэг утас, хөвөн ширхэгт
утас а-шиглан нэхдэг гэрэлт-
сэн,сиймхий эдлэлийг тор гэнэ.

64. Тор
• Торыг сүлжиж,нэхэж,хатгамлын аргаар үйлд вэрлэдэг.
• Тор бол хувцсыг илүү ганган хээнцэр болго-дог гоёлын нэг юм.