Нийлэг ширхэгтүүдийг бага молекулт нэгдлүүд буюу мономерийг нийлэгжүүлж гарган авна.

1. Химийн нийлэг ширхэгтийн
бүтэц,шинж чанар

2. Химийн нийлэг ширхэгт
• Нийлэг ширхэгтүүдийг бага молекулт нэгд-лүүд буюу мономерийг
нийлэгжүүлж гарган авна.
• Бага молекулт жирийн нэгдлүүдэд чулуун нүүрсийг боловсруулж
гаргаж авсан фенол, этилен,ацетилен,метан зэрэг нэгдлүүд
• Байгалийн хий,нефть хамрагдана.

3. • Нийлэг материалыг үндсэн хоёр аргаар гар- ган авдаг. Үүнд:
1.Ижил молекулуудыг нягтруулах замаар гар-ган авдаг.Түүнийг
полимеризация гэнэ.
2.Хоёр буюу хэд хэдэн нэгдлийгнийлүүлэх за-маар гарган
авдаг.Үүнийг поликонденса-цын арга гэдэг.

4. • Өргөн хэрэглээний нэхмэлийн үйлдвэрлэлд
полиамид(капрон,анид,энант),полиэфир
(лавсан),полиакрилонитрил(нитрон),поли-
винилхлорид(хлорин),полиолеф(полиэти-лен ба
полипропилен),поливинил(винол), полиуретан(спандекс)зэрэг нь
бусдаас илүү ашиглагдана.

5. • Нийлэг ширхэгтүүдийг макромолекулын химийн бүтцээр:
-Гетеро
-Карбо цагирагт гэж хуваана.

6. Гетеро цагирагт
• Хэрэв молекул дахь нүүрстөрөгчийн цаги-раг нь аль нэг хэсэгтээ
нүүрстөрөгчөөс гад-на өөр элементийн атом(азот,хүхэр,хүчил-
төрөгч)агуулсан байвал уг нэгдлийг гетеро цагирагт гэнэ.
• Энд полиамид,полиэфир,полиуретан хам-рагдана.
• Гаргаж авахдаа поликонденсацийн урвалыг ашиглана.

7. Карбо цагирагт
• Цагираг дан ганц нүүрстөрөгчийн атом бү-хий байвал карбо
цагирагт гэнэ.
• Карбо ширхэгт бэлтгэхэд зориулсан полиме-рийг полимержүүлж
гарган авах бөгөөд түүнд фтор агуулсан полимер чухал байр э-
зэлдэг.
• Карбо цагираг бүхий ширхэгтэд полиакрил-
лонитрил,поливинилхлорид,поливинил-спирт,полиолеф багтана.

8. Полиамид ширхэгт
• Полиамид ширхэгтийн
бүтээгдэхүүн капрон гэ-дэг.
• Капроныг амидын бүл-гээр
холбогдсон поли-мерийг
нийлэгжүүлж гар ган авдаг.
• Үндсэн түүхий эд нь кап-
ролактам
• Лактамыг фенол,бензол
зэргээр бэлтгэнэ.

9. • Капролактамыг халуун усанд
уусгаж цэвэрлэж 250С
нийлэгжилтэнд оруулахад
түүний ца-гираг задарч капрон
давирхайг үүсгэнэ.

10. • Капрон ус шингээхдээ муу,амархан хайлна.
• Комплекс ба моно утас,нэхмэл,сүлжмэл ма-териал,оёдлын
утас,тор,тууз зэргийг үйлд-вэрлэдэг.

11. • Полиамид ширхэгт хөнгөн,уян,туйлын бат бөх бөгөөд элэгддэггүй
тул түүний хэрэглээ улам бүр нэмэгдэж байдаг.
• Полиамид ширхэгтүүд бичил биет болон хөг цөнд
идэгддэхгүй,органик уусмалд уусдаг-гүй,ямарч өтгөн шүлтийн
үйлчлэлд тэсвэр-тэй.

12. Полиамидын сайжруулсан төрлүүд
• Шелон –цамц,даашинзны зориулалттай торгомсог нэхмэлийн
үйлдвэрлэлд хэрэглэг-дэг ба полиамид ширхэгтээс хамгийн хөн-
гөн ширхэгт.
• Мегалон –ус сайн шингээх чанараараа хө-вөнтэй ойролцоо
боловч бат бөх болон э-лэгдэл даах чанар нь түүнээс гурав дахин
илүү байдаг.

13. • Трилобал- жинхэнэ торгон ширхэгтийг дуу-райлган тодорхой
хэлбэр маяг оруулж бо- ловсруулсан ширхэгт юм.
• Гурван ирмэгтэй,хэв маяг оруулсан полиа-мид утас ба хавтгай
зүсэлттэй утсаар хийсэн эдлэл нь анивчсан гялгар өнгөтэй хараг-
дана.

14. Лавсан ширхэгт
• Лавсаныг анх 1960 онд үйлдвэрийн аргаар ЗХУ-д бэлтгэх болсон
бөгөөд одоо болтол нийлэг мяндасны үйлдвэрлэлд гол суурийг
эзэлсээр явна.
• Лавсаныг цэврээр нь оёдлын утас,тор,хивс- ний үс болон хиймэл
арьс үйлдвэрлэхэд а-шиглана.
• Дутагдалтай тал нь будаг сайн авдаггүй,а-мархан
цахилгаанждаг,пиллинг үүсгэдэг.

15. Полиэфир ширхэгт
• Дэлхийд нийлэг ширхэгтүүдийн дотор поли-эфир утас
хэрэглээгээрээ эхний байранд ор-дог.
• Полиэфир ширхэгтийн бүтээгдэхүүн лавсан
• Хөнгөн,уян,зөөлөн,бөх,хүйтэнд тэсвэртэй, ялзарч
хөгцөрдөггүй,хорхойд идэгддэггүй зэрэг нь уг ширхэгтийн үндсэн
шинж чанар.

16. Полиуретан ширхэгт
• Полиуретан ширхэгтийн бүтээгдэхүүн спан-декс юм.
• Спандекс нь туйлын уян тул эластомер шир-хэгтэд хамаарна.
• 600-800% тасралтын урттай спандекс утас-ны ачааллыг зогсооход
эргээд уян хэлбэрээ олох чадвар нь 90%

17. Спандекс
• Спандекс утас хөнгөн,зөөлөн,химийн үйлч-лэлд тэсвэртэй,хөлс ба
хөгцөнд идэгддэггүй будаг сайн авдаг бөгөөд үйлдвэрлэсэн бү-
тээгдэхүүн ч уян зөөлөн,хэлбэр сайтай үр-чийдэггүй.
• Спандекс утсаар уян тууз,спортын зориу-лалттай нэхмэл,сүлжмэл
материал,даруулга ба эмнэлгийн нэхмэл эдийг үйлдвэрлэнэ.

18. ПАН ширхэгт
• Энэ ширхэгтийн бүтээгдэхүүн нитрон юм.
• Анхдагч түүхий эд нь чулуун нүүрс,нефть ба хийг дахин
боловсруулж гаргадаг.
• Нитрон торгомсог,зөөлөн,дулаан сайн хад-галдаг ширхэгт юм.

19. Нитрон ширхэгт
• Нитрон утсаар ороолт,
алчуур,сүлжмэл гадуур хувцас
үйлдвэрлэх ба хэрчмэл нитрон
шир-хэгтийг хөвөн,ноос бо-лон
вискозтой хольж нэхмэл
гаргана.

20. • Нитрон нь хүчил,орга-ник бүх
уусгагчийн үйлчлэлд
тэсвэртэй,эл-дэв
нян,хөгц,хорхойд
идэгдэхгүй,шүлтийн нөлөөгөөр
задралд ор-дог.

21. Поливинилхлорид ширхэгт
• Хлорт винилийг бэлтгэх үндсэн түүхий эдэд этилен,ацетилен,хлорт
устөрөгч байдаг.
• Түүнийг бөөнд нь будаж,түүхийгээр нь бо-ловсруулдаг.
• ПВХ ширхэгт ноос,хөвөнгийн адил ихээхэн агшдаг тул агшилт
бууруулах боловсруулалт хийсний дараа үйлдвэрлэлд оруулна.

22. • Хүйтэн,хөгц,шүлт,бичил биет,спирт ба бин-зинд тэсвэртэй.
• Халуун агаараар үлээн хатаахад эргэж бу-цалтгүй дулааны
агшилтанд ордог.
• Иймд уураар үлээдэг манекен,даралтын индүү ба ердийн
индүүгээр индүүдэж болохгүй.

23. ПВХ ширхэгт
• Ширхэгт их цахилгаанж-даг тул
эмнэлгийн ца-гаан хэрэглэл
хийнэ.
• Хиймэл үс ба хивсийг үс-
лэх,сүлжмэл ба товгор хээтэй
торгон нэхмэл,нэ-хээсгүй
дулаалгын эд, шатдаггүй
ороолтын ма-
териал,хөшиг,хүнд жин-тэй
нэхмэл үйлдвэрлэнэ.

24. ПВХ ширхэгт
• Сайжруулсан ПВХ шир-хэгтийг
хлорин гэнэ.
• Хлорин шатдаггүй.Дө-лөнд
хүрэхэд агшиж, хлорын үнэр
ялгарна.
• Аливаа нэхмэл мате-риалын
шаталтыг ба-гасгахын тулд
хлорин хольдог.

25. Поливинилспирт ширхэгт
• Ширхэгтийг поливинилспиртээс боловс- руулна.
• Винол нь саван содын уусмалд тэсвэртэй ч норгоход бөх чанар нь
даруй 15-25%-иар буурна.
• Винолыг цэврээр нь,вискоз,байгалийн шир-хэгттэй хольж ахуйн
зориулалтын нэхмэл үйлдвэрлэнэ.

26. Полиолефин ширхэгт
• Полиолефин ширхэгтүүд нь хамгийн хөнгөн нийлэг ширхэгт
бөгөөд түүнийг задлах анх-дагч түүхий эдэд нефтийг нэрж
гаргасан про пилен,этилен юм.
• Полиолефин ширхэгт ус шингээдэггүй,амар-хан хайлдаг.

27. • Полиолефин ширхэгтээр бат бөх,живдэггүй,
ялзардаггүй,техникийн зориулалттай,татла-гын болон бусад
материалын нэхмэл утсыг боловсруулна.
• Мөн цув,гоёлын зориулалттай нэхмэлээс гадна хивсний суурь
утас,үслэлтийн утас болгон ашигладаг.

28. Полиэтилен ширхэгт
• Уг ширхэгт 130-135С хайлна.
• Мөн полипропиленийг бодвол
илүү бөх,су- налт багатай.
• Полиэтиленээр моно,
комплекс,зүсмэл утсуу дыг
боловсруулна.

29. Полипропилен
• Үүгээр моно,комплекс,
эзлэхүүнт атираат утас ба
хэрчмэл ширхэгт бо
ловсруулна.
• Полипропилен 170С хайлдаг.