1. Ааш гэж хүний сэтгэлийн хөдөлгөөний баяртай, гунигтай, сэргэлэн цовоо зэрэг ерөнхий
байдлыг хэлнэ. Ааш нь хүүхдийн амьдралын нөхцөл, түүний үйл ажиллагаанд тохиолдох ололт
амжилт, бүтэлгүй явдал, хүрээлэн байгаа орчин, бусад хүмүүсээс түүнд хандах хандлага
өөрчлөгдөж байдаг. Хүүхдийн ааш ямар байх нь түүний хичээлдээ амжилттай, амжилтгүй
суралцах, гэр бүлд тохиолдох төрөл бүрийн үйл явдал, биеийнх нь байдал зэргээс шалтгаална.
Эцэг, эх хүүхдийнхээ онцлогийг сайтар мэдэж, аашийг нь тогтвортой байлгахад цаг ямагт
анхаарах хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл эцэг, эхийн хэлэх үг, хийх ажил хүүхдийн аашинд нэрмээс
болох биш, харин сайн нөлөө үзүүлэхүйц байвал зохино. Хүүхэд сайхан ааштай байх үедээ
сургууль, багш нараас өгсөн үүрэг даалгаварыг амжилттай биелүүлж, ахмад хүмүүсийн санал
хүсэлтийг уриалгахан хүлээж авна. Хүүхдийн бие муу байх үед эцэг, эхийн элбэрэл хайр их
хэрэгтэй юм. Юуны өмнө хүүхэд өөрийнхөө муухай ааш гаргадгийг ухамсарлан ойлгож,
түүнийгээ засаж чаддаг болгох нь чухал юм. Хүүхэд хичнээн сэтгэл хямарч, тавгүй болон
шаналж зовиурлалаа ч гэсэн зан төлөвийн хэм хэмжээ зөрчиж, өөрт даалгасан үүрэг
даалгаварыг биелүүлэхээс чөлөөлөгдөж болохгүй гэдгийг өөрөө сайн мэдэхж байх ёстой.
Эцсийн эцэст хүүхдийн ёс суртахууны өндөр зан чанараар хүмүүжүүлж, аашаа барьж чаддаг
болгож сургах нь цорын ганц зөв арга юм.
АБТА Б.Жавзмаа
Хvvхдийн инээмсэглэл сэтгэл гутралыг эмчилнэ
Бичсэн: amga
Мэдээлэл нэмсэн: 2009-12-19
Хvvхдийн нvvрний хувирал, инээмсэглэлийг байнга ажиглах нь баяр баяслыг
тєрvvлдгийг тогтоожээ.
Хvvхдийн нvvрний хувирал, vйл хєдлєл нь хэнд ч эерэг сэтгэгдлийг тєрvvлдэг учир
тvvнийг ажиглах нь насанд хvрэгчдийн тархины тодорхой хэсгийг идэвхжvvлж сэтгэл
гутрал, сэтгэлээр унахаас авардаг байна. Оксфордын их сургуулийн эрдэмтэд тархийг
дvрслэн харуулах техникийн тусламжтайгаар 13 хvvхэд болон мєн тооны насанд хvрсэн
хvний хувирлыг ажиглажээ. Туршилтын дvнд хvvхдийн царайг ширтсэн томчууд долоон
минутын дотор засарч, уур уцааргvй, эелдэг нэгэн болж, сэтгэл доторхи бvхий л муу
муухай зvйлээ таягдан хаясан аж.
ТЕМПЕРАМЕНТ таны хүүхдийн сурлаганд нөлөөлдөг үү?
Темперамент бол хүний үйл явдал, төрх байдал, зан аашинд илрэн гарч буй сэтгэл
зүйн төрөлхийн шинж чанар юм. Ярих, хэлэх нь хурдан, явж гишгэх нь огцом ширүүн
уурлаж зэвүүцэх нь амархан байхад уужуу тайван ярьдаг, сэтгэл нь мөд хөдөлдөггүй,
дэндүү дөлгөөн гэмээр хүн байдаг. Эдгээр ааш араншинтай хүүхдийг 4-н төрөлд
хувааж үздэг.
1. Сангвиник гэдэг нь сэргэлэн, эрэмгий хэв шинжийн хүүхэд.
2. Флегматик гэдэг нь тайван дөлгөөн хүүхэд.
3. Холерик гэдэг нь тогтворгүй, цочмог, шаралхуу хүүхэд.
4. Меланхолик гэдэг нь бүрэг, ноомой, буурьтай дүнсгэр хэв шинжийн хүүхэд байна гэж

2. үздэг гэнэ.
Тэгвэл темперамент нь сурагчдын хичээл сурлагадаа хандах анхаарал, сурлагын
амжилт, төрх байдалд хэрхэн нөлөөлдгийг авч үзье.
Холерик темпераменттай хүүхэд нь дур сонирхолтой, ажилдаа анхаарлаа хүчтэй
төвлөрүүлдэг, бас анхаарал нь хуваарилагдахдаа сайн байдаг. Харин энэ үед анхаарал
нэг зүйлээс нөгөөд шилжин хувирахдаа амархан биш байдаг аж.
Сангвиник темпераменттай хүүхдийн анхаарал нь анги сурагчдын байдал, нөхцөл
өөрчлөгдөхөд ч гэсэн хуралдан төвлөрч бөөгнөрөхдөө сайн, анхаарлаа хуваарилж
чаддаг, иймээс ч ангид болж буй бүх ажил төрөлд тэгш оролцох боломжтой байдаг
ажээ.
Ийм темпераменттай хүүхдийн анхаарал нь нэлээд тогтвортой, хааяа сарнивч дорхноо
төвлөрч чаддаг, нэг төрлийн ажлаас нөгөөд анхаарах чадвартай, тухайн ажил үйлд
баримжаа авч зохицон нийлэхдээ шаламгай, гэвч нэг зүйлд анхаарлыг нь удаан барьж
тогтооход амархан биш байдаг юм.
Флегматик хүүхдийн анхаарал нь ангийн янз бүрийн ажил хичээлд нэлээд тогтвортой,
харин хуваарилалт нь сангвиник хүүхдийнхээс бага байна.
Нэг зүйлээс нөгөө зүйлд шилжин хувирахдаа аажуу тайван буюу удаан, төвлөрөлт нь
эрс шууд биш байдаг. Флегматик темпераменттай хүүхдийн анхаарлын гаднах шинж
тэмдэг нь дотоод жинхэнэ анхааралтайгаа тохирохгүй байх нт элбэг буюу гадаад
байдал нь илрэл султай хайнга мэт учир багш түүнийг анхааралгүй сууж байна гэж
зэмлэх нь цөөнгүй байдаг.
Меланхолик темпераменттай хүүхдийн анхаарал нь хэд хэдэн зүйлд хуваарилагдан
зохицохдоо хангалтгүй, иймээс ч болж байгаа олон зүйлийг ашиглаж, мэдэхгүй
өнгөрдөг байна. Ажилд орохдоо залхуу хөшүүн юм шиг удаан аажуу, тэр өдрийн хичээл
дуусаж буй үед буюу янз бүрийн бодол санаа төрсөн үед анхаарал нь сулардаг байна.
Ээж аавууд минь хичээл сурлагад нөлөөлөх иймэрхүү байдал байх боловч "сайн сургах
темперамент" "муу сургах темперамент" гэж байхгүй шүү дээ.
Харин тухайн сурагчийн идэвх оролдлого, тэсвэр хатуужил зэрэг хүмүүжил соёлоос
ихээхэн шалтгаалдаг юм. Бас багш сурган хүмүүжүүлэгчдийн удирдлага, эцэг
эхчүүдийн анхаарал хайхрамж тун их нөлөөтэй нь тодорхой билээ.
Огноо: 2009-11-30 Уншсан:
Мэдээ нэмсэн: amga
11:51 1135
Эцэг эхийн анхааралд: Гэр бүлийн хүмүүжил

3. Гэр бүлийн хүмүүжил нь эцэг эхээс хүүхдийг төлөвшүүлэхэд чиглэсэн үйл ажиллагаа
юм. Шинэ хүний шинж төлөв хамгийн түрүүнд гэр бүлийн бүрэлдэн тогтдог. Гэр бүл нь
өсвөрийн хүүхэд багачуудад амьдралын хамгийн анхны тэр тусмаа насан туршид үл
мартагдах сургасжийг үлдээдэг. Олны дотор биеэ авч явдаг хамт олонч, хөдөлмөрч
тусархаг, даруу төлөв, энэрэнгүй, үнэнч шударга энэ бүх чанарыг бага наснаас эхлэн
төлөвшүүлэхэд гэр бүлийн хүмүүжил шийдвэрлэх нөлөөтэй. Ийм учраас хүүхдийг
мэндэлсэн өдрөөс эхлэн хүмүүжүүлэх ёстой. Бага балчир учир зүйг мэдэхгүй байна гэж
хүүхдийг хүмүүжүүлэх ажлыг хойш тавих дутагдал манайханд байдаг. Хүүхдээр нас
биед тохирсон хөдөлмөр хийлгэн, тэдгээрт тэвчээртэй, дэг журамтай эмх цэгцтэй,
аливаад хариуцлагатай ханддаг болгон хүмүүжүүлэх хэрэгтэй. Эцэг эх бүх цагаа
хүүхдэдээ зориулж чадахгүй боловч тэдэнтэй цуг байсан мөч бүхэн нь тэднийг
хүмүүжүүлэхэд хүрэлцээтэй юм. Чухамдаа эцэг эхийн сайн үлгэр жишээ, гэр орныхоо
амьдралыг зохион байгуулж байгаа өдөр тутмын үйл ажиллагаа нь хүүхдэд хүмүүжил
олгож байдаг.
Монголын ард түмэн үр хүүхдийг хүмүүжүүлэхдээ "Эрхийг сурахаар бэрхийг сур" гэх
зэрэг зарчим баримталж ирсэн нь сайхан уламжлалтай. Энэ бол хүүхдийг эрхлүүлэхгүй
байх, багаас нь тэвчээр тэсвэртэй болгохыг сургасан сургааль юм. Хүүхдийг багаас нь
зориг хатуужилтай болгож чадвал амжилттай сурч, аливаа бэрхшээлийг даван туулах
тэсвэртэй болж хүмүүжнэ.
АБТА. Б.Жавзмаа