Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864 Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net Download luận văn thạc sĩ ngành luật với đề tài: Tranh chấp và giải quyết tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại theo pháp luật Việt Nam, cho các bạn tham khảo

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
NGUYỄN THANH LONG
TRANH CHẤP VÀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
HỢP ĐỒNG NHƢỢNG QUYỀN THƢƠNG MẠI
THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM
Chuyên ngành : Luật kinh tế
Mã số : 60 38 01 07
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS NGÔ HUY CƢƠNG
HÀ NỘI - 2014

2. 2
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.......................................................5
LỜI MỞ ĐẦU................................................................................... 5
CHƢƠNG 1 ...................................................................................... 9
1.1. Khái lƣợc về hợp đồng nhƣợng quyền thƣơng mại............... 9
1.1.1. Khái niệm hợp đồng nhượng quyền thương mại..................... 9
1.1.2. Đặc điểm hợp đồng nhượng quyền thương mại .................... 13
1.1.3. Phân loại nhượng quyền thương mại..................................... 15
1.1.4. Vai trò và ý nghĩa của nhượng quyền thương mại ................ 20
1.2. Khái niệm và đặc điểm của tranh chấp hợp đồng nhƣợng
quyền thƣơng mại.......................................................................... 21
1.2.1. Khái niệm tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại. 21
1.2.2. Đặc điểm của các tranh chấp phát sinh từ hợp đồng nhượng
quyền thương mại. ........................................................................... 25
1.3. Những tranh chấp có thể phát sinh từ hợp đồng nhƣợng
quyền thƣơng mại.......................................................................... 27
1.3.1. Giao kết hợp đồng nhượng quyền thương mại và những tranh
chấp liên quan .................................................................................. 28
1.3.2. Nội dung của hợp đồng nhượng quyền thương mại và những
tranh chấp liên quan......................................................................... 30
1.3.3. Hiệu lực của hợp đồng nhượng quyền thương mại và những
tranh chấp liên quan......................................................................... 42
1.4. Các hình thức giải quyết tranh chấp hợp đồng nhƣợng
quyền thƣơng mại.......................................................................... 44

3. 3
CHƢƠNG 2 .................................................................................... 46
2.1. Một số loại tranh chấp phổ biến phát sinh từ hợp đồng
nhƣợng quyền thƣơng mại............................................................ 46
2.2. Tranh chấp và giải pháp giải quyết tranh chấp cụ thể ....... 52
2.2.1. Tranh chấp về tài liệu công bố............................................... 52
2.2.2. Tranh chấp về thoả thuận ràng buộc...................................... 54
2.2.3. Tranh chấp do thay đổi hệ thống ........................................... 57
2.2.4. Tranh chấp do vi phạm thoả thuận cạnh tranh ...................... 58
2.2.5. Tranh chấp về chuyển nhượng quyền cho bên thứ ba.......... 63
2.3. Nguyên nhân của tranh chấp hợp đồng nhƣợng quyền
thƣơng mại...................................................................................... 67
2.4. Chế tài áp dụng đối với vi phạm hợp đồng nhƣợng quyền
thƣơng mại...................................................................................... 72
CHƢƠNG 3 .................................................................................... 74
3.1. Nội dung của hợp đồng nhƣợng quyền thƣơng mại liên quan
trực tiếp đến giải quyết tranh chấp phát sinh từ hợp đồng
nhƣợng quyền thƣơng mại............................................................ 74
3.1.1. Điều khoản về chọn luật áp dụng .......................................... 74
3.1.2. Điều khoản về giải quyết tranh chấp ..................................... 75
3.2. Các phƣơng thức giải quyết tranh chấp hợp đồng nhƣợng
quyền thƣơng mại.......................................................................... 76
3.2.1. Giải quyết tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại
bằng toà án....................................................................................... 78
3.2.2. Giải quyết tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại
bằng thương lượng........................................................................... 79

4. 4
3.2.3. Giải quyết tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại
bằng hoà giải.................................................................................... 80
3.2.4. Giải quyết tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại
bằng trọng tài ................................................................................... 84
3.3. Một số kiến nghị...................................................................... 91
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................. 96

5. 5
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
UFOC : uniform franchise offering circular
ADR : Alternative Disputes Resolution

6. 6
LỜI MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài
Nhượng quyền thương mại mới xuất hiện ở Việt Nam hơn một thập
kỷ qua, nhưng đã nhận được sự chú ý không nhỏ từ giới thương nhân,
người tiêu dùng và người thiết kế chính sách. Nhiều cơ sở kinh doanh biểu
hiện rất rõ nét nhượng quyền thương mại. Luật Thương mại 2005 đã có các
qui định về nhượng quyền thương mại.
Trên thế giới hiện nay, ở các nước phát triển, đặc biệt là Mỹ, kinh
doanh nhượng quyền thương mại được xem một hoạt động kinh tế sôi
động bởi đây là phương thức đơn giản hóa những mối lo ngại trong kinh
doanh thông thường. Tại Mỹ, hiện có hơn 550.000 cửa hàng nhượng
quyền, chiếm 40% lợi nhuận. Theo số liệu mới đây, có đến 90% công ty sử
dụng hình thức nhượng quyền thương mại tiếp tục hoạt động sau 10 năm,
trong khi đó khoảng 82% công ty độc lập phải đóng cửa. Theo nhận định
chung, nhượng quyền thương mại được coi là hình thức đầu tư và kinh
doanh của tương lai bởi những lợi thế của nó như tiết kiệm chi phí nhập
cuộc cho bên nhận quyền, dễ dàng nhân rộng và mở rộng hệ thống phân
phối cho bên nhượng quyền,
Trong việc xây dựng nền kinh tế thị trường và thực thi chủ trương
hội nhập ngày càng đi vào chiều sâu, ở Việt Nam hiện nay, các tranh chấp
thương mại đang diễn ra ngày càng nhiều với tính chất ngày càng phức tạp
mà trong các tranh chấp đó có các tranh chấp phát sinh trong lĩnh vực
nhượng quyền thương mại, nhất là liên quan tới hợp đồng nhượng quyền
thương mại. Mối quan hệ giữa bên nhượng quyền và bên nhận quyền vốn

7. 7
hàm chứa những mâu thuẫn, do đó khi mâu thuẫn nảy sinh cần có cơ chế
giải quyết cho phù hợp và đảm bảo sự vận động và phát triển của cả hệ
thống nhượng quyền.
Hiện nay pháp luật Việt Nam đã có những qui định tương đối phù
hợp với hoạt động nhượng quyền thương mại, song trong thực tiễn giải
quyết các tranh chấp về nhượng quyền thương mại đã xuất hiện nhiều vấn
đề nan giải. Các vấn đề đó có nguyên nhân từ thực tiễn là các dạng tranh
chấp về nhượng quyền rất phong phú, phức tạp và các cơ chế giải quyết
tranh chấp hiện tại khó đáp ứng.
Vì vậy “Tranh chấp và giải quyết tranh chấp hợp đồng nhƣợng
quyền thƣơng mại theo pháp luật Việt Nam” là đề tài nghiên cứu có tính
cấp thiết cao.
2. Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung vào các mục tiêu sau:
+ Nghiên cứu các vấn đề lý luận liên quan tới các dạng tranh chấp
về nhượng quyền thương mại và các cơ chế giải quyết chúng;
+ Tổng kết các dạng tranh chấp và việc giải quyết chúng trong thực
tiễn hiện nay ở Việt Nam;
+ Kiến nghị xóa bỏ các bất cập của pháp luật liên quan và kiến nghị
xây dựng mô hình giải quyết các tranh chấp về nhượng quyến thương mại.
Luận văn không đi sâu vào phân tích các nội dung cụ thể của hợp
đồng nhượng quyền thương mại và không phân tích thực trạng pháp luật
về các dạng hợp đồng này.

8. 8
3. Phƣơng pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng chủ yếu các phương pháp nghiên cứu sau đây:
+ Phân tích qui phạm pháp luật;
+ Phân tích vụ việc thực tiễn;
+ Thống kê, tổng hợp;
+ So sánh pháp luật;
+ Điển hình hóa và mô hình hóa các quan hệ xã hội.
Các phương pháp này được xây dựng trên cơ sở phương pháp luật
của chủ nghĩa duy vật lịch sử và chủ nghĩa duy vật biện chứng Mác, Lê
Nin.
4. Kết cấu của Luận văn
Kết cấu luận văn tương lai bao gồm ba chương như sau ngoài lời nói
đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về tranh chấp và giải quyết tranh
chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại.
Chương 2: Thực tiễn tranh chấp và giải quyết tranh chấp phát sinh
từ hợp đồng nhượng quyền thương mại.
Chương 3: Giải quyết tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương
mại và kiến nghị.

9. 9
Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TRANH CHẤP VÀ
GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
HỢP ĐỒNG NHƢỢNG QUYỀN THƢƠNG MẠI
1.1. Khái lƣợc về hợp đồng nhƣợng quyền thƣơng mại
1.1.1. Khái niệm hợp đồng nhƣợng quyền thƣơng mại
“Nhượng quyền thương mại” mà tiếng Anh gọi là “franchise” có
nguồn gốc từ tiếng Pháp là “franc”. Dạng kinh doanh này đã manh nha ở
châu Âu khoảng hàng trăm năm trước, sau đó rộ lên và lan rộng tại Hoa
Kỳ từ những năm 80 của thế kỷ trước. Ngày nay một số luật gia Hoa Kỳ
quan niệm: “Franchise là một hợp đồng mà theo đó chủ sở hữu (franchisor)
của một nhãn hiệu, tên thương mại, quyền tác giả, patent, bí mật kinh
doanh, hoặc một vài dạng hoạt động, qui trình hay hệ thống (system) kinh
doanh cho phép những người khác (franchisees) sử dụng tài sản, hoạt
động, qui trình hay hệ thống trong hoạt động cung cấp hàng hoá hoặc dịch
vụ” [1].
Xét dưới giác độ luật thương mại, nhượng quyền thương mại là một
hành vi thương mại do bản chất mà theo đó bên nhượng quyền cho phép và
yêu cầu bên nhận quyền tự mình tiến hành việc mua bán hàng hoá, cung
ứng dịch vụ hay sản xuất theo các điều kiện nhất định dưới sự chỉ dẫn và
kiểm soát của bên nhượng quyền. Việc xác định nhượng quyền thương mại
là hành vi thương mại do bản chất bởi người nhượng quyền và người được
nhượng quyền đều là thương nhân tiếp cận tới nhượng quyền hoàn toàn vì

10. 10
mục tiêu lợi nhuận, và thực tế cho thấy không ai nhượng quyền và nhận
nhượng quyền vì mục đích tiêu dùng. Phản ánh bản chất này, Uỷ ban
Thương mại Liên Bang Hoa Kỳ (The United States Federal Trade
Commission) định nghĩa:
“Một hợp đồng được xem là hợp đồng nhượng quyền thương mại
mà theo đó bên giao:
(i) hỗ trợ đáng kể cho bên nhận trong việc điều hành doanh nghiệp
hoặc kiểm soát chặt chẽ phương pháp điều hành doanh nghiệp của bên
nhận;
(ii) li-xăng nhãn hiệu cho bên nhận để phân phối sản phẩm hoặc
dịch vụ theo nhãn hiệu hàng hoá của bên giao; và
(iii) yêu cầu bên nhận thanh toán cho bên giao một khoản chi phí tối
thiểu”.
Cũng với quan niệm không khác hơn, Bản quy tắc về hợp đồng
nhượng quyền thương mại của Italia định nghĩa: “Hợp đồng nhượng quyền
thương mại, dù là dưới bất kỳ hình thức nào, là hợp đồng giữa các bên
hoàn toàn độc lập về tài chính và pháp lý, trong đó, để đổi lấy một khoản
thù lao, một bên trao cho bên kia quyền được sử dụng quyền sở hữu trí tuệ
và công nghiệp, nhãn hiệu thương mại, tên thương mại, dấu hiệu cửa hàng,
mô hình, kiểu dáng công nghiệp, bản quyền, bí quyết, bằng sáng chế, trợ
giúp kỹ thuật và thương mại, với mục tiêu cho bên nhận quyền hoạt động
trên một khu vực lãnh thổ nhất định để phân phối hàng hoá và dịch vụ cụ
thể”.
Ở Việt Nam hiện nay, pháp luật quan niệm:

11. 11
“Nhượng quyền thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên
nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận quyền tự mình tiến hành việc
mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ theo các điều kiện sau đây:
(1) Việc mua bán hàng hóa, dịch vụ được tiến hành theo cách thức
tổ chức kinh doanh do bên nhượng quyền qui định và được gắn với nhãn
hiệu hàng hoá, tên thương mại, bí quyết kinh doanh, khẩu hiệu kinh doanh,
biểu tượng kinh doanh, quảng cáo của bên nhượng quyền;
(2) Bên nhượng quyền có quyền kiểm soát và trợ giúp cho bên nhận
quyền trong việc điều hành công việc kinh doanh” (Điều 284, Luật
Thương mại 2005).
Các định nghĩa về hợp đồng nhượng quyền thương mại nêu trên của
mỗi nước đều có cách thức diễn đạt khác nhau, nhưng tựu chung chúng có
chung một điểm mấu chốt là: bên nhận quyền phân phối sản phẩm, dịch vụ
dưới nhãn hiệu hàng hoá, các đối tượng khác của quyền sở hữu trí tuệ và
hệ thống kinh doanh đồng bộ do bên nhượng quyền sở hữu và phát triển;
đổi lại, bên nhận quyền phải trả những chi phí và chấp nhận một số hạn
chế do bên nhượng quyền quy định. Các định nghĩa này không chú trọng
đến hình thức của hợp đồng nhượng quyền thương mại. Điều đó không có
nghĩa hình thức của hợp đồng không phải là điều kiện có hiệu lực của hợp
đồng. Nói cách khác hợp đồng không có sự tự do thể hiện dưới bất kỳ hình
thức nào. Điều đó cũng không có nghĩa không có tranh chấp nào về hình
thức của hợp đồng được giải quyết nếu có chứng cứ chứng minh các bên
có quan hệ hợp đồng nhượng quyền thương mại và chứng minh các bên có
sự thỏa thuận về các điều kiện cơ bản hay chủ yếu của loại hợp đồng này.
Luật Thương mại 2005 của Việt Nam qui định: “Hợp đồng nhượng quyền
thương mại phải được lập thành văn bản hoặc hình thức khác có giá trị

12. 12
pháp lý tương đương” (Điều 285). Điều luật này của Việt Nam cho thấy
sự phân biệt giữa hình thức văn bản của hợp đồng và hình thức thông điệp
dự liệu có giá trị pháp lý tương đương với văn bản hợp đồng.
Nhượng quyền thương mại đã du nhập vào Việt Nam khoảng từ
những thập kỷ 90 của thế kỷ trước. Một trong những người nhượng quyền
của Việt Nam đầu tiên là: “Cà phê Trung Nguyên” bắt đầu vào năm 1996;
AQ Silk bắt đầu vào năm 2002... Thế nhưng phải sau một thời gian không
ngắn hình thức kinh doanh này được cho phép bằng cách “cấp phép đặc
quyền kinh doanh”, nhượng quyền thương mại mới chính thức được thừa
nhận trong Luật Thương mại 2005. Nghị định số 35/2006/NĐ-CP ngày
31/3/2006 của Chính Phủ quy định chi tiết Luật Thương mại về hoạt động
nhượng quyền thương mại đã đưa ra khái niệm “hợp đồng phát triển quyền
thương mại” như sau: “Hợp đồng phát triển quyền thương mại là hợp đồng
nhượng quyền thương mại theo đó bên nhượng quyền cấp cho bên nhận
quyền quyền được phép thành lập nhiều hơn một cơ sở của mình để kinh
doanh theo phương thức nhượng quyền thương mại trong phạm vi một khu
vực địa lý nhất định”; và hợp đồng nhượng quyền thương mại thứ cấp “là
hợp đồng nhượng quyền thương mại ký giữa bên bên nhượng quyền thứ
cấp và bên nhận quyền thứ cấp theo quyền thương mại chung”. Hai qui
định này không đưa ra định nghĩa cụ thể. Tuy nhiên dựa vào định nghĩa
nhượng quyền thương mại tại Điều 284, Luật Thương mại 2005 người ta
có thể hiểu được quan niệm về hợp đồng nhượng quyền thương mại theo
pháp luật Việt Nam. Hợp đồng nhượng quyền thương mại trước hết là một
hợp đồng thương mại nhằm mục tiêu lợi nhuận, được thể hiện dưới hình
thức văn bản mà trong đó chứa đựng thỏa thuận của bên nhượng quyền và

13. 13
bên nhận quyền làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt các quyền và nghĩa
vụ của các bên liên quan tới hình thức kinh doanh này.
Tuy nhiên đặt trong sự đối chiếu với các định nghĩa của các nước
trên thế giới, có thể thấy định nghĩa của pháp luật Việt Nam về hợp đồng
nhượng quyền thương mại chưa mô tả được một cách đầy đủ các nội dung
chủ yếu, cần thiết của loại hợp đồng này, kể cả sự mô tả đối tượng quan
trọng của nhượng quyền thương mại (chẳng hạn: Điều 284, Luật Thương
mại 2005 quy định thiếu đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ mà hợp đồng
nhượng quyền thương mại thông thường trong thực tiễn đề cập tới. Đây là
điểm gây khó khăn trong việc xác định các tranh chấp liên quan tới hợp
đồng nhượng quyền thương mại.
1.1.2. Đặc điểm hợp đồng nhƣợng quyền thƣơng mại
Mặc dù không có sự thống nhất trong sự diễn đạt khái niệm về hợp
đồng nhượng quyền thương mại, cũng như thiếu thốn trong việc mô tả
hành vi nhượng quyền thương mại như trên đã nêu, nhưng có thể rút ra các
đặc điểm cơ bản của hợp đồng nhượng quyền thương mại như sau:
+ Quan hệ hợp đồng nhượng quyền thương mại là quan hệ pháp luật
thương mại chặt chẽ, liên tục và hỗ trợ lẫn nhau nhau giữa bên nhượng
quyền và bên nhận quyền kể từ khí ký kết hợp đồng nhượng quyền, trong
suốt quá trình thực hiện hợp đồng cho tới khi chấm dứt hợp đồng.
+ Hợp đồng nhượng quyền thương mại phải thể hiện dưới hình thức
văn bản bởi quan hệ nhượng quyền phức tạp liên quan nhiều tới thương
hiệu, gắn với quy trình kinh doanh đã thành công được thừa nhận trên
phạm vi tương đối rộng và có khả năng mở rộng mô hình kinh doanh đó

14. 14
trên thị trường. Bên nhận quyền tận dụng sự thành công và danh tiếng sẵn
có của thương hiệu đó để tiến hành kinh doanh dưới nhãn hiệu và tên
thương mại của bên nhượng quyền dưới nhiều dạng nhượng quyền khác
nhau.
+ Hợp đồng nhượng quyền thương mại là hợp đồng dài hạn, kéo dài
nhiều năm. Khi hợp đồng nhượng quyền thương mại hết hạn, bên nhượng
quyền có thể gia hạn hợp đồng và sự rằng buộc lại có thể kéo dài nhiều
năm nữa [1].
+ Giá trị của hợp đồng nhượng quyền thương mại luôn gắn liền với
phí nhượng quyền thương mại. Khoản phí này có thể là phí trọn gói một
lần (initial fee) hoặc khoản phí chi trả hàng tháng dựa trên doanh số
(royalty fee), và cũng có thể tổng hợp luôn cả hai khoản phí trên tuỳ thuộc
vào danh tiếng và uy tín của thương hiệu của bên nhượng quyền, ngoài ra
còn phụ thuộc vào sự thương lượng và chính sách của bên nhượng quyền
(Chẳng hạn: tại năm 2005, đối với một cửa hàng “fastfood” theo kiểu
“McDonald's”, bên nhận quyền phải trả phí nhượng quyền khởi đầu
khoảng 45.000 USD và cộng thêm một khoản phí là 1,9% doanh thu hàng
tháng).
Các đặc điểm này của hợp đồng nhượng quyền thương mại có ý
nghĩa quan trọng trong việc xác định tranh chấp và giải quyết tranh chấp
hợp đồng nhượng quyền thương mại, có nghĩa là xác định tranh chấp nào
được xem là tranh chấp nhượng quyền thương mại và cơ chế nào thích hợp
cho giải quyết tranh chấp nhượng quyền thương mại, cũng như giải pháp
giải quyết tranh chấp được tìm kiếm như thế nào.

15. 15
1.1.3. Phân loại nhƣợng quyền thƣơng mại
Có nhiều căn cứ khác nhau để phân loại nhượng quyền thương mại,
có nghĩa là có nhiều cách thức phân loại nhượng quyền thương mại khác
nhau. Tuy nhiên xét dưới giác độ pháp lý liên quan tới giải quyết tranh
chấp thương mại thì cách thức phân loại có hệ quả kéo theo sự phân loại
hợp đồng nhượng quyền thương mại là có giá trị cao.
Căn cứ vào phạm vi nhƣợng quyền thƣơng mại, có các phân loại
hợp đồng nhượng quyền thương mại như sau:
(1) Hợp đồng nhượng quyền riêng lẻ (single-unit franchise
contract). Đây là loại hợp đồng nhượng quyền thương mại khá phổ biến.
Theo loại hợp đồng này, bên nhận quyền ký một hợp đồng nhượng quyền
thương mại trực tiếp với bên nhượng quyền mà bên nhượng quyền có thể
là chủ nhân của thương hiệu hoặc chỉ là một đại lý độc quyền (master
franchisee); còn bên nhận quyền có thể là một cá nhân hay một công ty
nhỏ được chủ nhân của thương hiệu hay đại lý độc quyền của chủ nhân của
thương hiệu cấp quyền kinh doanh tại một địa điểm trong một thời gian
nhất định. Sau thời gian này, hợp đồng có thể được gia hạn. Bên nhượng
quyền có thể rút quyền kinh doanh thương hiệu trong trường hợp đối tác
không tuân thủ các quy định chung của hệ thống nhượng quyền hoặc kinh
doanh kém hiệu quả, gây ảnh hưởng không tốt đến thương hiệu. Bên nhận
quyền theo phương thức này không được quyền nhượng quyền lại cho
người khác (sub-franchise) cũng như không được tự ý mở thêm một cửa
hàng mang cùng thương hiệu nhượng quyền. Mỗi một cửa hàng mới đều
phải ký thêm hợp đồng nhượng quyền mới nhưng còn tuỳ thuộc vào hiệu
quả kinh doanh và khả năng hợp tác với chủ thương hiệu tại cửa hàng hiện

16. 16
tại. Nhiều hệ thống nhượng quyền còn yêu cầu bên nhận quyền không
được kinh doanh các mặt hàng tương tự tuy khác thương hiệu.
(2) Hợp đồng nhượng quyền độc quyền (master franchise contract).
Theo loại hợp đồng này, thông thường chủ nhân của thương hiệu cấp phép
cho bên nhận quyền độc quyền kinh doanh thương hiệu của mình trong
phạm vi một khu vực, thành phố, lãnh thổ, hay quốc gia trong một khoảng
thời gian nhất định mà khonagt hời gian này thông thường dài hơn nhiều
so với khoảng thời gian của hợp đồng nhượng quyền riêng lẻ. Bên nhận
quyền độc quyền (master franchisee) có thể nhượng lại quyền thương mại
cho người thứ ba dưới hình thức nhượng quyền riêng lẻ hay nhượng quyền
phát triển khu vực. Bên nhận quyền thương mại độc quyền thường phải
cam kết mở bao nhiêu cửa hàng trong một thời gian nhất định do chủ nhân
của thương hiệu quy định. Nếu không đáp ứng đúng tiến độ như thoả thuận
trong hợp đồng thì bên nhận quyền có nguy cơ bị cắt quyền độc quyền
trong khu vực hay lãnh thổ đó. Ngoài số lượng các cửa hàng phải mở theo
đúng kế hoạch đã thống nhất trong hợp đồng, bên nhận quyền độc quyền
phải cam kết xây dựng các chương trình huấn luyện, đào tạo những người
nhận quyền sau này để đảm bào chất lượng và uy tín của thương hiệu. Do
đó nhiều chủ thương hiệu yêu cầu đối tác nhận quyền độc quyền tiềm năng
phải lên một kế hoạch phát triển kinh doanh và quản trị hệ thống nhượng
quyền trong giai đoạn từ 3 đến 5 năm để xét duyệt trước khi quyết định cấp
phép. Vì thế, bên nhận quyền độc quyền, ngoài kinh nghiệm trong lĩnh vực
liên quan đến sản phẩm kinh doanh theo kiểu nhượng quyền, còn phải có
khả năng tài chính và quản trị tốt để có thể xây dựng một hệ thống phục vụ
cho tất cả các cửa hàng trong khu vực độc quyền kinh doanh của mình. Phí

17. 17
nhượng quyền trong trường hợp này phụ thuộc vào sự thỏa thuận xuất phát
từ đánh giá chủ quan của hai bên.
(3) Hợp đồng nhượng quyền phát triển khu vực (area developement
franchise contract). Đây là loại hợp đồng nhượng quyền nằm giữa hai hình
thức single-unit và master franchise, có nghĩa là có cả một số yếu tô của cả
hai loại trên. Theo loại hợp đồng này, bên nhận quyền được cấp độc quyền
trong một khu vực hay một thành phố nhỏ trong một thời gian nhất định,
tuy nhiên không được phép nhượng quyền lại cho bất cứ ai. Bên nhận
quyền phát triển khu vực cũng bị ràng buộc trong hợp đồng là phải mở bao
nhiêu cửa hàng trong vòng mấy năm, nếu không sẽ bị chủ thương hiệu cắt
hợp đồng và rút quyền. Trong một số trường hợp, sau một thời gian kinh
doanh tốt bên nhận quyền phát triển khu vực có thể xin chuyển hợp đồng
thành hợp đồng nhượng quyền độc quyền nếu muốn nhượng quyền lại cho
người thứ ba. Bên nhận quyền thương mại thường được yêu cầu thanh toán
trước một khoản phí khá lớn để được độc quyền mở cửa hàng trong một
khu vực hay thành phố nào đó.
Căn cứ vào đối tƣợng của nhƣợng quyền thƣơng mại, hợp đồng
nhượng quyền thương mại được chia thành bốn loại như sau:
Loại thứ nhất, hợp đồng nhượng quyền phân phối sản phẩm
(product distribution franchise contract). Đây là hợp đồng mà theo đó bên
nhận quyền thường không nhận được sự hỗ trợ đáng kể nào từ bên nhượng
quyền (chủ nhân của thương hiệu hay đại lý độc quyền của người này)
ngoại trừ việc được phép sử dụng tên nhãn hiệu, thương hiệu, biểu tượng,
khẩu hiệu và phân phối sản phẩm hay dịch vụ của chủ thương hiệu trong
một phạm vi khu vực và thời gian nhất định, có nghĩa là bên nhận quyền
quản lý điều hành cơ sở kinh doanh nhượng quyền của mình khá độc lập, ít

18. 18
bị ràng buộc bởi những quy định của bên nhượng quyền. Bên nhận quyền
có thể chế biến cung cách phục vụ và kinh doanh theo ý mình. Loại hợp
đồng nhượng quyền này tương tự với kinh doanh cấp phép (licensing) mà
trong đó chủ thương hiệu quan tâm nhiều đến việc phân phối sản phẩm của
mình và không quan tâm mấy đến hoạt động hàng ngày hay tiêu chuẩn
hình thức của cơ sở kinh doanh nhượng quyền. Do đó, mối quan hệ giữa
bên nhượng quyền và bên nhận quyền là mối quan hệ nhà cung cấp và nhà
phân phối mà phổ biến nhất là các trạm xăng dầu, đại lý bán ô tô và các
công ty sản xuất nước giải khát.
Loại thứ hai, hợp đồng nhượng quyền mô hình kinh doanh mẫu
(business format franchise contract). Loại hợp đồng này bao gồm chuyển
giao qui trình kinh doanh và công thức điều hành, quản lý. Các chuẩn mực
của mô hình kinh doanh mẫu phải được giữ đúng. Quan hệ hợp tác giữa
bên nhượng quyền và bên nhận quyền theo loại hợp đồng này rất chặt chẽ
và liên tục. Đây cũng chính là hình thức nhượng quyền phổ biến nhất và
hiệu quả nhất hiện nay. Bên nhận quyền phải trả một khoản phí nhượng
quyền cho bên nhượng quyền.
Loại thứ ba, hợp đồng nhượng quyền sản xuất (manufacturing or
processing arrangement contract). Với loại hợp đồng này, bên nhượng
quyền cung cấp cho bên nhận quyền thành phần hoặc công thức để sản
xuất một sản phẩm và rồi bên nhận quyền phải tiếp thị nó phù hợp với tiêu
chuẩn của bên nhượng quyền (ví dụ hợp đồng nhượng quyền nước giải
khát đóng chai) [1]. Thông thường bên nhượng quyền trao cho bên nhận
quyền quyền sản xuất và bán sản phẩm với nhãn hiệu và thương hiệu của
bên nhượng quyền. Bên nhượng quyền cho phép bên nhận quyền được sử
dụng các nguyên liệu và/hoặc kỹ thuật đặc trưng, riêng biệt của bên

19. 19
nhượng quyền để thực hiện việc sản xuất và bán các sản phẩm mang nhãn
hiệu và dưới tên thương mại của bên nhượng quyền theo những chỉ dẫn
của bên nhượng quyền. Loại hợp đồng nhượng quyền này thường thấy
trong các ngành công nghiệp sản xuất đồ uống, thực phẩm, dược phẩm mà
trong đó bên nhượng quyền cung cấp các thành phần chủ yếu, nguyên liệu
hoặc bí quyết kỹ thuật và cấp li-xăng quyền sử dụng nhãn hiệu, tên thương
mại, và trong một số trường hợp là bí mật kinh doanh, sáng chế thuộc sở
hữu của mình để bên nhận quyền chế biến, sản xuất và bán các sản phẩm.
Loại thứ tư, hợp đồng nhượng quyền cơ hội kinh doanh (business
opportunity ventures or joint venture franchising contract). Hợp đồng này
là sự thoả thuận giữa các bên mà theo đó bên nhận quyền được quyền mua
và bán hàng hoá, dịch vụ hoặc một số công việc kinh doanh khác của bên
nhượng quyền. Bên nhượng quyền sắp xếp địa điểm kinh doanh, tìm công
việc kinh doanh cho bên nhận quyền thứ cấp và thậm chí còn cung cấp
nhân viên kỹ thuật hoặc thương mại cho bên nhận quyền (Ví dụ: bên
nhượng quyền tìm điểm đặt máy bán hàng tự động cho bên nhận quyền và
bán cho bên nhận quyền sản phẩm, nhưng bên nhận quyền thu tiền và hoàn
trả cho bên nhượng quyền).
Với các loại hợp đồng như vậy, mặc dù đều là hợp đồng nhượng
quyền thương mại, nhưng chúng có sự khác biệt đáng kể. Điều đó dẫn đến
các dạng tranh chấp liên quan đến hợp đồng nhượng quyền thương mại
khá đa dạng và phức tạp. Chúng đòi hỏi không thể nhìn nhận các dạng
tranh chấp này thông qua các qui định đơn thuần của pháp luật mà cần xuất
phát từ việc tìm hiểu thực tiễn kinh doanh và các tập quán phát sinh từ việc
kinh doanh nhượng quyền thương mại. Tuy nhiên việc xem xét các qui
định cụ thể của hợp đồng giữa các bên là rất quan trọng.

20. 20
1.1.4. Vai trò và ý nghĩa của nhƣợng quyền thƣơng mại
Nhượng quyền thương mại đối với Việt Nam còn mới mẻ, tuy đã bắt
đầu được chú ý và phát triển. Sức hấp dẫn và những ưu điểm của hình thức
kinh doanh này trên thế giới đã được minh chứng qua thực tiễn ở nhiều
nước phát triển. Nhượng quyền thương mại được dự báo sẽ là hình thức
kinh doanh phát triển mạnh ở Việt Nam – một nền kinh tế chuyển đổi đang
cần sự du nhập của các ý tưởng kinh doanh, công nghệ và nghệ thuật quản
trị. Xét ở khía cạnh khác cho thấy Việt Nam hoàn toàn có thể có môi
trường thích hợp cho sự phát triển của hình thức kinh doanh này vì Việt
Nam có sự an toàn xã hội cao, không có xung đột về tôn giáo, chính trị, và
hệ thống pháp luật linh động....
Các doanh nghiệp trong nước hiện nay đang tìm cách kinh doanh
trên cả nước thông qua hình thức nhượng quyền. Các nhà đầu tư nước
ngoài cũng mong muốn thâm nhập vào thị trường Việt Nam thông qua
hình thức kinh doanh này, nhất là trong lĩnh vực dịch vụ. Đặc biệt thương
nhân Việt Nam cũng đã trinh phục các thị trường khó tính như Mỹ, Nhật,
Hàn Quốc bằng hình thức kinh doanh này và đã có nhứng thành công nhất
định, chẳng như “Cà phê Trung Nguyên”. Doanh thu từ hoạt động nhượng
quyền thương mại tăng lên rất nhiều so với những năm 1990. Do đó dẫn
đến công ăn việc làm của người lao động cũng được giải quyết tốt hơn.
Albert Kong, Chủ tịch Công ty Asiawide Franchise Consultant, một trong
những công ty hàng đầu trong lĩnh vực tư vấn Franchising tại Châu Á, cho
rằng: Hoàn cảnh để franchise trở thành cơ hội kinh doanh khi khủng hoảng
kinh tế khiến tỷ lệ thất nghiệp gia tăng, nhiều nhà đầu tư tìm cơ hội kinh

21. 21
doanh trong khi nhượng quyền sẽ giảm rủi ro cho doanh nghiệp; khi thị
trường chứng khoán gặp khó khăn, mức độ tiếp cận tín dụng bị hạn chế do
ngân hàng siết chặt cho vay. Do vậy nhượng quyền thương mại có ý nghĩa
rất lớn đối với nền kinh tế hậu khủng hoảng hiện nay ở Việt Nam [28].
Có thể nhận định rằng, hình thức nhượng quyền thương mại sẽ là
một sự lựa chọn cho cả các thương nhân nhượng quyền và thương nhân
nhận quyền trong những năm tới đây. Do đó tranh chấp liên quan tới hình
thức kinh doanh ngày sẽ càng gia tăng và càng trở nên phức tạp, đòi hỏi
chuyên môn sâu. Vì vậy việc giải quyết chúng là rất cần thiết để bảo đảm
sự bình ổn của kinh tế - xã hội nói chung, và cho nhượng quyền thương
mại nói riêng.
1.2. Khái niệm và đặc điểm của tranh chấp hợp đồng nhƣợng quyền
thƣơng mại.
1.2.1. Khái niệm tranh chấp hợp đồng nhƣợng quyền thƣơng mại
Tranh chấp là một từ ngữ thông thường được sử dụng thường ngày.
Nhưng trong khoa học pháp lý nó là một thuật ngữ chỉ những tranh chấp
có tính cách pháp lý. Hiểu một cách thông thường tranh chấp là “giành
nhau một cách giằng co cái không rõ thuộc về bên nào; hay đấu tranh
giằng co khi có ý kiến bất đồng thường là trong vấn đề quyền lợi giữa hai
bên” [8]. Về phương diện pháp lý, Sổ tay thuật ngữ pháp lý thông dụng
của Việt Nam giải nghĩa: “Tranh chấp là những mâu thuẫn, bất hoà về
quyền và nghĩa vụ hợp pháp giữa các chủ thể tham gia vào một quan hệ
pháp luật, trong đó có tranh chấp bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng” [6].
Như vậy theo giải nghĩa này, tranh chấp được hiểu là những bất đồng, mâu
thuẫn về quyền lợi và nghĩa vụ giữa các bên trong một quan hệ xã hội nhất

22. 22
định được pháp luật điều chỉnh. Đây là một định nghĩa khái quát một cách
tương đối rộng và đầy đủ về tranh chấp pháp lý nói chung. Định nghĩa này
không khác với định nghĩa tranh chấp pháp lý của nước ngoài. Deluxe
Black’s Law Dictionary định nghĩa: “Tranh chấp trong lĩnh vực pháp lý
được hiểu là các xung đột hay trái ngược liên quan tới các quyền, sự đòi
hỏi hay yêu cầu của một bên đối với bên kia, hoặc sự khẳng định về quyền,
sự đòi hỏi hay yêu cầu của một bên bị đáp lại bởi yêu cầu hay sự viện dẫn
trái ngược của bên kia” [11]. David Foskett cho rằng: “Một tranh chấp tất
nhiên không thể xuất hiện, trừ khi một trái quyền được khẳng định bởi một
bên mà lại bị một bên khác chống lại” [12, tr. 5].
Tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại trước hết là một
tranh chấp hợp đồng trong lĩnh vực kinh doanh – một bộ phận của tranh
chấp pháp lý. Vì thế trước tiên phải nghiên cứu tranh chấp hợp đồng trong
kinh doanh là gì.
Ở Việt Nam hiện nay các luật gia có những định nghĩa tương đối
khác nhau về tranh chấp kinh doanh, thương mại nói chung và tranh chấp
hợp đồng nói riêng.
Về tranh chấp kinh doanh thương mại, TS. Phan Chí Hiếu định
nghĩa: “Tranh chấp kinh tế được hiểu là những mâu thuẫn hay xung đột về
quyền và nghĩa vụ, lợi ích kinh tế giữa các chủ thể khi tham gia quan hệ
kinh tế” [4, tr. 98]. Định nghĩa này sử dụng thuật ngữ tranh chấp kinh tế,
tuy nhiên phải hiểu đó chính là tranh chấp kinh doanh bởi trước khi ban
hành Bộ luật Dân sự 2005 và Luật Thương mại 2005, ở Việt Nam vẫn tồn
tại một ngành luật được gọi là luật kinh tế với sự biểu hiện thông qua Pháp
lệnh Hợp đồng kinh tế 1989. Nay ngành luật này bị thay thế một phần bởi
ngành luật thương mại [2, tr. 17]. PGS. TS. Phạm Hữu Nghị có ý niệm

23. 23
không khác với định nghĩa trên rằng: “Tranh chấp trong kinh doanh là mâu
thuẫn hay xung đột về quyền và nghĩa vụ giữa các nhà đầu tư, các doanh
nghiệp với tư cách là chủ thể kinh doanh” [7, tr. 73]. Trường Đại học Luật
Hà Nội cho rằng: “Tranh chấp thương mại là những mâu thuẫn (bất đồng
hay xung đột) về quyền và nghĩa vụ giữa các bên trong quá trình thực hiện
các hoạt động thương mại” [9, tr. 432].
Về tranh chấp hợp đồng, Học viện Tư pháp định nghĩa: “Tranh chấp
hợp đồng là sự mâu thuẫn, bất đồng ý kiến giữa các bên tham gia quan hệ
hợp đồng liên quan tới việc thực hiện (hoặc không thực hiện) các quyền và
nghĩa vụ theo hợp đồng” [5, tr. 53].
Có lẽ các định nghĩa này gây ảnh hưởng tới việc xây dựng luật thực
định. Điều 238 của Luật Thương Mại 1997 của Việt Nam định nghĩa:
“Tranh chấp thương mại là tranh chấp phát sinh do việc không thực hiện
hoặc thực hiện không đúng hợp đồng trong hoạt động thương mại”.
Không hoàn toàn đồng ý với các quan niệm trên ở Việt Nam hiện
nay, nói về tranh chấp hợp đồng, PGS. TS. Ngô Huy Cương phân tích:
“Các tranh chấp hợp đồng có thể được phân loại như sau: (1) Căn cứ vào
giai đoạn của quan hệ hợp đồng, có thể phân loại thành tranh chấp tiền hợp
đồng, tranh chấp về thực hiện hợp đồng, và tranh chấp khi đã kết thúc quan
hệ hợp đồng; (2) Căn cứ vào nội dung tranh chấp, có thể phân loại thành
tranh chấp về việc hiểu hay giải thích hợp đồng, và tranh chấp về thực hiện
hợp đồng” [3, tr. 58]. Như vậy tranh chấp hợp đồng không chỉ liên quan tới
việc thực hiện hợp đồng, mà còn liên quan tới cả các giai đoạn trước và sau
hợp đồng, cũng như tranh liên quan tới giải thích hợp đồng.
Nhượng quyền thương mại thực chất là hợp đồng, tạo lập nên mối
quan hệ hợp đồng thương mại giữa bên nhượng quyền và bên nhận quyền.

24. 24
Nhượng quyền thương mại ngay tên gọi này đã khẳng định nó hoàn toàn
thuộc lĩnh vực thương mại dù rằng nó có liên quan rất nhiều tới sở hữu trí
tuệ. Hai bên trong quan hệ hợp đồng này trước hết đều là thương nhân và
việc nhượng quyền thương mại luôn luôn là hành vi tìm kiếm lợi nhuận vì
vậy việc quan niệm như trên hoàn toàn đúng đắn.
Quan hệ nhượng quyền thương mại luôn luôn tiềm ẩn những mâu
thuẫn và sung đột lợi ích. Chẳng hạn: Một mặt, bên nhượng quyền vì lợi
ích của mình muốn chi phối càng nhiều càng tốt hoạt động của bên nhận
quyền nhằm bảo vệ quyền liên quan tới tài sản mà mình đã phải mất nhiều
thời gian, công sức và chi phí để tạo dựng. Mặt đối lại, bên nhận quyền
luôn muốn chống lại những hạn chế của bên nhượng quyền và phát triển
các quyền thương mại được chuyển nhượng theo ý mình để tách khỏi sự lệ
thuộc. Ngoài ra bên nhận quyền có tâm lý không muốn trích lợi nhuận
kiếm được để chi trả cho bên nhượng quyền. Sự trái ngược bên trong của
hai bên dù xuất hiện tại thời điểm nào của mối quan hệ là những động cơ
thúc đẩy cho việc tranh chấp. Các tranh chấp này có thể xuất phát từ các
hoàn cảnh cụ thể sau:
Thứ nhất, vi phạm tiền hợp đồng. Tranh chấp phát sinh thường liên
quan tới việc công bố và trao đổi các tài liệu hay giấy tờ giao dịch cần thiết
trước khi giao kết hợp đồng.
Thứ hai, vi phạm về năng lực chủ thể của hợp đồng. Đây là nguyên
nhân để đưa đến tranh chấp. Tuy nhiên nó thường phát sinh khi mối quan
hệ nhượng quyền không suôn sẻ hoặc kinh doanh nhượng quyền lâm vào
tình trạng khó khăn, dù năng lực chủ thể có thể đã được xác định trước khi
giao kết hợp đồng.

25. 25
Thứ ba, không thống nhất trong cách hiểu hợp đồng. Tranh chấp này
liên quan tới yêu cầu gải thích hợp đồng.
Thứ tư, không thực hiện, thực hiện không đúng, không đầy đủ các
điều kiện của hợp đồng. Tranh chấp này liên quan tới việc vi phạm nghĩa
vụ theo hợp đồng của một hoặc cả các bên.
Thứ năm, chấm dứt và vi phạm các qui định liên quan tới chấm dứt
hợp đồng nhượng quyền thương mại. Tranh chấp này có thể liên quan tới
chấm dứt do sự vi phạm hợp đồng hoặc chấm dứt do sự tự nguyện của các
bên.
Qua đây có thể hiểu: Tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương
mại là những tranh chấp pháp lý trong việc hiểu và thực hiện, cũng như
tiến hành giao kết và chấm dứt hợp đồng nhượng quyền thương mại giữa
các bên tham gia quan hệ nhượng quyền thương mại.
1.2.2. Đặc điểm của các tranh chấp phát sinh từ hợp đồng nhƣợng
quyền thƣơng mại.
Tranh chấp nhượng quyền thương mại có thể khẳng định là một
dạng của tranh chấp thương mại Do đó bản thân nó đã mang các đặc điểm
của tranh chấp thương mại, và hơn nữa lại mang thêm các đặc điểm riêng
có của tranh chấp hợp đòng nhượng quyền thương mại. Trước hết tranh
chấp này đòi hỏi: Có quan hệ nhượng quyền thương mại tồn tại giữa các
bên tranh chấp; có sự vi phạm nghĩa vụ của một bên làm ảnh hưởng tới
quyền và lợi ích của bên kia hoặc có cách hiểu không thống nhất liên
qưuan tới hợp đồng hoặc một hoặc một số điều kiện hay từ ngữ hợp đồng
nhất định; có sự bất đồng quan điểm của các bên về sự vi phạm hoặc xử lý
hậu quả phát sinh từ sự vi phạm. Tranh chấp hợp đồng nhượng quyền

26. 26
thương mại thường có yếu tố tài sản, gắn liền với quyền và lợi ích của các
bên tranh chấp và phát sinh trực tiếp từ quan hệ hợp đồng, vì vậy các bên
luôn có quyền tự định đoạt và giải quyết theo nguyên tắc bình đẳng, thoả
thuận.
Tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại có các đặc thù sau:
Thứ nhất, về chủ thể của tranh chấp. Vì hợp đồng nhượng quyền
thương mại không phải là hợp đồng mua bán mà là hợp đồng cho thuê. Do
đó tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại là tranh chấp giữa
người cho thuê và người thuê. Thương hiệu hay các bí quyết kinh doanh…
của bên nhượng quyền không được chuyển nhượng hay bán cho bên nhận
quyền, mà chỉ cho phép bên nhận quyền được khai thác kinh doanh trên đó
trong một thời gian nhất định.
Thứ hai, về đối tượng của tranh chấp. Đối tượng của hợp đồng
nhượng quyền thương mại là tài sản vô hình và các quyền thương mại khác
như: quyền khai thác sản xuất hàng hoá hoặc dịch vụ theo cách thức nhất
định; thương danh, bố trí không gian thương mại.... Lưu ý rằng: Cách thức
kinh doanh và các quyền khác thường phải có danh tiếng hoặc uy tín trên
thị trường bởi mục đích của bên nhận quyền là muốn tìm kiếm lợi nhuận
theo sự thành công của một thương hiệu nhất định. Nội dung của những
tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại gắn chặt với những quyền
thương mại này, nhất là các quyền sở hữu trí tuệ. Các quyền này pháp luật
Việt Nam gọi là “quyền thương mại” mà có thể bao gồm:
+ Quyền được bên nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận
quyền tự mình tiến hành công việc kinh doanh cung cấp hàng hoá hoặc
dịch vụ theo một hệ thống do bên nhượng quyền quy định và được gắn với

27. 27
nhãn hiệu, tên thương mại, khẩu hiệu kinh doanh, biểu tượng kinh doanh,
cách thức quảng cáo, tiếp thị của bên nhượng quyền;
+ Quyền do bên nhượng quyền (gốc) trao cho bên nhượng quyền thứ
cấp được phép cấp lại quyền thương mại cho các bên nhận quyền thứ cấp;
+ Quyền do bên nhượng quyền thứ cấp cấp lại cho Bên nhận quyền
thứ cấp theo hợp đồng nhượng quyền thương mại chung;
+ Quyền được bên nhượng quyền cấp cho bên nhận quyền quyền
thương mại theo hợp đồng phát triển quyền thương mại.
Đây là những đối tượng đặc biệt, có độ phức tạp cao. Do đó nó
mang đến những đặc thù so với những đối tượng tranh chấp khác, chẳng
hạn: Quyền kiểm soát của bên nhượng quyền đối với bên nhận quyền trong
hoạt động nhượng quyền thương mại theo qui tắc do bên nhượng quyền ấn
định (mang đến hệ quả gần như có sự thiếu bình đẳng trong quan hệ này).
1.3. Những tranh chấp có thể phát sinh từ hợp đồng nhƣợng quyền
thƣơng mại
Việc nghiên cứu những tranh chấp có thể phát sinh từ hợp đồng
nhượng quyền thương mại không thể tách rời việc nghiên cứu giao kết, nội
dung và hiệu lực của hợp đồng nhượng quyền thương mại. Nói cách khác,
thông qua giao kết, nội dung và hiệu lực của hợp đồng này người ta có thể
nắm bắt được các trường hợp tranh chấp có thể xảy ra.

28. 28
1.3.1. Giao kết hợp đồng nhƣợng quyền thƣơng mại và những tranh
chấp liên quan
Để tiến tới thống nhất ý chí trong quá trình xác lập hợp đồng mua
bán hàng hoá hay một số chủng loại hợp đồng dịch vụ thông thường khác,
một bên thường đưa ra những điều kiện của hợp đồng, khi những điều kiện
này được bên kia chấp nhận thì hợp đồng được coi là giao kết. Hợp đồng
mua bán hàng hóa thông thường được giao kết qua qui trình: chào hàng,
chấp nhận chào hàng, hoặc các bên thoả thuận nội dung của hợp đồng, và
hợp đồng có hiệu lực nếu hình thức và nội dung hợp pháp.
Điều 404, Bộ luật Dân sự 2005 quy định hợp đồng có hiệu lực vào
thời điểm bên đề nghị nhận được trả lời chấp nhận giao kết. Điều này cũng
có nghĩa bên được đề nghị chỉ cần trả lời chấp nhận là đủ để giao kết hợp
đồng, không cần thêm bất kỳ điều kiện bổ sung hay một sự trao đổi,
thương lượng nào nữa. Do đó, yêu cầu trước hết và đương nhiên của đề
nghị giao kết hợp đồng là phải nêu rõ nội dung chủ yếu của hợp đồng, nếu
không chỉ được coi là lời mời giao kết hợp đồng hoặc lời mời đàm phán để
giao kết hợp đồng.
Đối với quan hệ mua bán thông thường, người bán chào hàng và đề
nghị giao kết với người mua hoặc ngược lại. Tuy nhiên trong quan hệ
nhượng quyền thương mại có một chút khác biệt. Đa số mối quan hệ
nhượng quyền thường là bên muốn nhận nhượng quyền đề nghị với bên
nhượng quyền. Sau đó bên nhượng quyền xem xét các điều kiện thực tế
của bên đề nghị nhận quyền có đáp ứng được các tiêu chuẩn của mình đặt
ra hay không để phát triển hệ thống nhượng quyền hiện tại. Nếu bên
nhượng quyền nhận thấy bên đề nghị nhận nhượng quyền đáp ứng được
các yêu cầu của mình thì bên nhượng quyền có trách nhiệm phải gửi các

29. 29
thông tin cần thết về hệ thống nhượng quyền của mình (các tài liệu công
bố). Sau khi nghiên cứu những thông tin, tài liệu này trong một thời hạn
nhất định do bên nhượng quyền ấn định, bên đề nghị nhận nhượng quyền
hoàn toàn có thể rút lại đề nghị nhận nhượng quyền này. Ngược lại, thời
điểm giao kết hợp đồng nhượng quyền thương mại là khi bên đề nghị nhận
nhượng quyền bày tỏ ý muốn tiến tới giao kết hợp đồng thiết lập quan hệ
nhượng quyền thương mại với bên nhượng quyền. Thông thường một trả
lời chấp thuận có thể thông qua lời nói, văn bản hoặc bằng sự im lặng,
nhưng đối với tính chất phức tạp của hợp đồng nhượng quyền thương mại,
nên pháp luật qui định một hình thức trả lời cụ thể và có tính ràng buộc
pháp lý cao. Vì vậy tranh chấp về hình thức của hợp đồng nhượng quyền ít
xảy ra. Tuy nhiên tranh chấp liên quan tới các trao đổi tiền hợp đồng có thể
xảy ra bởi tiêu chuẩn hay tài liệu của bên nhượng quyền có thể thiếu rõ
ràng hay có cách hiểu khác nhau về những điểm có liên quan của các tài
liệu này.
Một hợp đồng mua bán hàng hoá thông thường có thể được thể hiện
bằng lời nói, bằng văn bản hoặc được xác lập bằng hành vi cụ thể. Tuy
nhiên, vì nội dung của hợp đồng nhượng quyền thương mại bao gồm rất
nhiều điều khoản quan trọng, nhất là có liên quan đến vấn đề bảo vệ quyền
sở hữu trí tuệ, vì vậy hợp đồng nhượng quyền thương mại bắt buộc phải
được lập thành văn bản. Điều 285, Luật Thương mại 2005 quy định: “Hợp
đồng nhượng quyền thương mại phải được lập thành văn bản hoặc bằng
hình thức khác có giá trị pháp lý tương đương”. Các hình thức có giá trị
tương đương bao gồm điện báo, telex, fax, thông điệp dữ liệu và các hình
thức khác theo quy định của pháp luật. Nếu giao kết bằng hình thức khác
như lời nói hoặc hành động, hợp đồng nhượng quyền thương mại có thể có

30. 30
hiệu lực đối với các bên, các bên vẫn có thể thực hiện hợp đồng nhưng nếu
có tranh chấp xảy ra mà giải quyết tại toà án thì hợp đồng này có thể bị
tuyên bố vô hiệu.
Hợp đồng nhượng quyền thương mại chỉ có hiệu lực khi thoả mãn
các điều kiện: Các bên ký kết phải đủ thẩm quyền và thoả mãn điều kiện
ký kết hợp đồng nhượng quyền và tham gia hợp đồng một cách tự nguyện;
mục đích và nội dung của hợp đồng không trái quy định pháp luật và đạo
đức xã hội; hình thức hợp đồng phù hợp với quy định của pháp luật.
1.3.2. Nội dung của hợp đồng nhƣợng quyền thƣơng mại và những
tranh chấp liên quan
Nội dung của hợp đồng nhượng quyền thương mại do các bên thoả
thuận phù hợp với hình thức kinh doanh nhượng quyền và pháp luật của
nước do các bên thỏa thuận hoặc của nước của bên nhận nhượng quyền.
Nghị định số 35/2006/NĐ-CP của Chính Phủ quy định:
“Trong trường hợp các bên lựa chọn áp dụng luật Việt Nam, hợp
đồng nhượng quyền thương mại có thể có các nội dung chủ yếu sau đây:
1. Nội dung của quyền thương mại.
2. Quyền, nghĩa vụ của Bên nhượng quyền.
3. Quyền, nghĩa vụ của Bên nhận quyền.
4. Giá cả, phí nhượng quyền định kỳ và phương thức thanh toán.
5. Thời hạn hiệu lực của hợp đồng.
6. Gia hạn, chấm dứt hợp đồng và giải quyết tranh chấp” (Điều 11).
Quy định của Nghị định này quan niệm các điều kiện của hợp đồng
nói trên không bắt buộc các bên phải đưa vào hợp đồng. Qui định mở này

31. 31
có thể dẫn đến những khó khăn trong việc giải quyết tranh chấp hợp đồng
và nhiều khi làm giảm giá trị của việc bắt buộc hình thức của hợp đồng
phải bằng văn bản.
Hợp đồng nhượng quyền thương mại bao gồm nhiều điều khoản
ràng buộc các bên trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng. Dù pháp luật
Việt Nam không đưa ra định nghĩa cụ thể về hợp đồng nhượng quyền
thương mại, và cũng không bắt buộc các nội dung của hợp đồng, nhưng
nhưungx điều kiện chủ yếu của hợp đồng bao gồm:
* Thứ nhất, quyền và nghĩa vụ của các bên.
Bên nhượng quyền trao cho bên nhận quyền quyền sử dụng tài sản
trí tuệ của mình. Đối với bên nhận quyền, các quyền được cấp còn là một
hình thức tìm kiếm khả năng đầu tư và khả năng đánh giá mức độ sẵn sàng
của bên nhượng quyền trước những thách thức và nhu cầu của thị trường
bản địa.
Phạm vi các quyền được cấp khá rộng và có thể bao gồm tập hợp
nhãn hiệu, bài trí thương mại, bí quyết kinh doanh, cahs thức tiếp thị, các
hỗ trợ kỹ thuật thường xuyên, quyền sản xuất hoặc phân phối các sản phẩm
độc quyền, hàng hiệu của bên nhượng quyền.
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, một hệ thống kinh doanh
muốn nhượng quyền phải đáp ứng điều kiện về thời gian hoạt động tối
thiểu là một năm. Khi đáp ứng được điều kiện này cùng với các quy định
về đăng ký, về hàng hoá kinh doanh thì các bên có thể tiến tới xác lập mối
quan hệ nhượng quyền. Bên nhượng quyền phải cung cấp cho bên nhận
quyền tương lai đầy đủ các thông tin và tài liệu cần thiết. Nghị định
35/2006/NĐ-CP quy định: “Bên nhượng quyền có trách nhiệm cung cấp
bản sao hợp đồng nhượng quyền thương mại mẫu và bản giới thiệu về

32. 32
nhượng quyền thương mại của mình cho bên dự kiến nhận quyền ít nhất là
15 ngày làm việc trước khi ký kết hợp đồng nhượng quyền thương mại nếu
không có thoả thuận khác” (Điều 8).
Trong quan hệ nhượng quyền, bên nhượng quyền có nghĩa vụ:
+ Đào tạo ban đầu và cung cấp trợ giúp kỹ thuật thường xuyên cho
bên nhận quyền để điều hành hoạt động theo đúng hệ thống nhượng quyền
thương mại;
+ Thiết kế và sắp xếp địa điểm bán hàng, cung ứng dịch vụ bằng chi
phí của bên nhận quyền;
+ Bảo đảm quyền sở hữu trí tuệ đối với đối tượng được ghi trong
hợp đồng nhượng quyền (Luật Thương mại 2005, Điều 286).
Sau khi ký kết hợp đồng nhượng quyền thương mại, bên nhượng
quyền nhận phí nhượng quyền và có quyền kiểm soát bên nhận quyền
trong quá trình hoạt động kinh doanh theo hợp đồng nhượng quyền. Những
quyền được cấp cho bên nhận quyền ngoài quyền được sử dụng thương
hiệu, bí quyết, bí mật kinh doanh…, bên nhận quyền còn được sự hỗ trợ
thường xuyên và lâu dài từ bên nhượng quyền.
Trong trường hợp bên nhận quyền không đảm bảo tuân thủ các cam
kết và các yêu cầu của bên nhượng quyền trong quan hệ hợp đồng nhượng
quyền, tranh chấp có thể xảy ra. Có thể nhận xét các yêu cầu, các tiêu
chuẩn và các điều kiện mà bên nhận quyền phải tuân thủ khá rộng và mơ
hồ khiến cho những nhân viên bình thường của bên nhận quyền khó có thể
nhận thức đầy đủ để tuân thủ. Hơn nữa quyền kiểm soát thường xuyên và
các quyền khác của bên nhượng quyền khá rộng và cũng khong kém phần
mơ hồ khiến cho bên nhượng quyền dễ có được những yêu sách về sự vi
phạm của bên nhận quyền. Vì vậy đây là khu vực dễ xảy ra tranh chấp.

33. 33
* Thứ hai, nội dung nhượng quyền.
Hợp đồng nhượng quyền cần xác định rõ sản phẩm, dịch vụ mà bên
nhượng quyền phải cung cấp cho bên nhận quyền, kể cả các dịch vụ hỗ trợ
thường xuyên trong suốt thời gian có hiệu lực của hợp đồng nhượng
quyền. Vì vậy hợp đồng cần chi tiết hóa các sản phẩm và dịch vụ này như:
bí mật thương mại và giấy phép bản quyền sử dụng cẩm nang hoạt động
lưu hành nội bộ, tuyển dụng và đào tạo nhân sự, hệ thống kế toán và lưu
trữ sổ sách, thông số kỹ thuật của thiết bị, hàng hoá, quy chuẩn xây dựng,
thiết kế nội thất, hỗ trợ quản cáo và xúc tiến sản phẩm khi mở đại lý…
Trong đó chất lượng và phạm vi chương trình đào tạo là dịch vụ quan
trọng nhất mà công ty nhượng quyền phải cung cấ cho đại lý trước khi mở
cửa. Hình thức hỗ trợ này phải bao gồm cả lớp học và dịch vụ tư vấn tại
chỗ. Dịch vụ sau này bao gồm việc hỗ trợ tại chỗ và giải quyết sự cố,
nghiên cứu và phát triển sản phẩm, dịch vụ mới, xây dựng các chiến dịch
quảng cáo và xúc tiến trên toàn quốc, sắp xếp các chương trình mua sắm
theo nhóm khách hàng...
Hầu hết các hệ thống nhượng quyền dựa trên sản phẩm đều có một
hoặc nhiều sản phẩm độc quyền do bên nhượng quyền sản xuất hoặc kiểm
soát. Bên nhận quyền có nghĩa vụ phải mua sản phẩm này hoặc bán lại cho
khách hàng hoặc sử dụng cho việc cung ứng dịch vụ. Công ty nhượng
quyền có nghĩa vụ cung cấp các sản phẩm này đúng thời gian, có chất
lượng tốt và giá cả hợp lý. Nhưng với hệ thống nhượng quyền dựa trên
dịch vụ thì các quy định trên không cần thiết vì mối quan hệ nhượng quyền
không hình thành trên kênh phân phối cho các sản phẩm độc quyền của
công ty nhượng quyền.

34. 34
Do tính chất phức hợp của sản phẩm và dịch vụ nêu trên, nên các
tranh chấp liên quan đến hợp đồng nhượng quyền rất đa dạng, có thể liên
quan tới chất lượng hàng hóa, dịch vụ hoặc tiết lộ thông tin hay vi phạm
qui trình… Việc này đòi hỏi tính đa dang về nguồn của pháp luật liên quan
mà không chỉ dừng lại ở luật thương mại đơn thuần.
* Thứ ba, phí nhượng quyền.
Hợp đồng nhượng quyền thương mại là hợp đồng song vụ, có đền
bù, vì khi tiếp nhận đối tượng nhượng quyền, bên nhận quyền có nghĩa vụ
trả cho bên nhượng quyền một khoản tiền nhất định do các bên thoả thuận
căn cứ vào các đánh giá và phân tích giá trị của đối tượng nhượng quyền
thương mại, nhu cầu của thị trường đối với sản phẩm… Việc xác định phí
nhượng quyền thường là vấn đề gây tranh luận và khó thoả thuận giữa các
bên. Bên nhượng quyền có xu hướng nâng cao giá cả đến tối đa để thu
được lợi nhuận cao, còn bên nhận quyền lại muốn chi phí thấp để có lợi
nhuận cao. Do đó trong hợp đồng nhượng quyền phải quy định rõ bản chất
và số lượng các khoản phí mà bên nhận quyền phải trả cho bên nhượng
quyền. Phí nhượng quyền ban đầu thường là những khoản phí không hoàn
lại và thanh toán một lần khi bắt đầu thực hiện hợp đồng nhượng quyền.
Về bản chất, khoản phí này là khoản tiền bù đắp cho những thiệt thòi do
việc cấp quyền thương mại, thương hiệu, giấy phép bí mật thương mại, đào
tạo và hỗ trợ trước khi mở đại lý, cung cấp nguyên vật liệu trong thời gian
đầu mở đại lý mà bên nhượng quyền cung cấp cho bên nhận quyền. Loại
phí thứ hai là phí thường xuyên dưới mang bản chất là khoản tiền thuê
thương hiệu cụ thể tính theo tỷ lệ tổng doanh thu. Tỷ lệ phần trăm có thể
được xác định hoặc căn cứ vào thang đối chiếu với các mức doanh thu
khác nhau tại một điểm cho trước hoặc mục tiêu hoạt động đã thực hiện.

35. 35
Thông thường, các khoản phí thuê nhãn hiệu tối thiểu là bắt buộc, bất kể
hiệu quả hoạt động thực tế của đại lý nhận quyền là thế nào. Các khoản phí
này phải được thanh toán định kỳ hàng tuần cho công ty nhượng quyền
cùng với mẫu báo cáo chuẩn để phục vụ mục đích kiểm soát của và theo
dõi nội bộ. Kế hoạch thanh toán định kỳ giúp đại lý chuẩn bị ngân sách
thanh toán và có thể cảnh báo sớm cho công ty nhượng quyền nếu có vấn
đề phát sinh. Đặc biệt, nó cũng giúp đại lý nhận quyền đối phó với số tiền
thuê nhãn hiệu quá hạn và tồn đọng, không thể thanh toán. Khoản phí thứ
ba là khoản phí định kỳ dưới hình thức quỹ quảng cáo và xúc tiến hợp tác
quốc gia. Bên nhượng quyền có nghĩa vụ xác định được mức độ kiểm soát
cụ thể trong hợp đồng nhượng quyền đối với loại quỹ này, nhằm bảo vệ
nhãn hiệu nhượng quyền và bảo đảm sự nhất quán trong hoạt động kinh
doanh của cả hệ thống. Các khoản phí khác mà bên nhận quyền phải thanh
toán cho bên nhượng quyền bao gồm doanh thu bán sản phẩm và dịch vụ
độc quyền cho đại lý, phí tư vấn, phí kiểm toán và thanh tra, phí thiết kế
địa điểm, phí quản lý tài sản cho thuê và phí gia hạn, chuyển nhượng hợp
đồng.
Tính chất phức tạp của các khoản phí nói trên và mối liên hệ trực
tiếp đến lợi nhuận của nó khiến cho các bên hết sức lưu ý, nhưng dễ gây
mâu thuẫn với nhau. Do vậy đây là khu vực dễ xảy ra tranh chấp nhất và
tranh chấp cũng rất phức tạp bởi không chỉ đơn thuần là vấn đề pháp lý,
mà còn liên quan tới cả vấn đề tài chính, kinh tế và kỹ nghệ. Nhều khi đòi
hỏi sự hiện diện của các chuyên gia trong các lĩnh vực để đánh giá và giám
định.
* Thứ tư, phạm vi và địa điểm được nhượng quyền thương mại.

36. 36
Thoả thuận về lãnh thổ được nhượng quyền giữa bên nhượng quyền
và bên nhận quyền trước hết xác định được phạm vi hoạt động nhượng
quyền tương ứng với loại hợp đồng nhượng quyền, đồng thời loại bỏ sự
cạnh tranh không cần thiết giữa các bên nhận quyền. Giới hạn lãnh thổ này
bắt buộc phải quy định trong hợp đồng một cách rõ ràng, cụ thể.
Trách nhiệm tìm kiếm một địa điểm cụ thể cho hoạt động kinh
doanh nhượng quyền thuộc vệ bên nhượng quyền hoặc bên nhận quyền
theo thỏa thuận. Nếu bên nhận quyền tự do chọn lựa địa điểm riêng, thì
hợp đồng nhượng quyền thường quy định sự lựa chọn đó phải được bên
nhượng quyền chấp thuận. Một số thương nhân nhượng quyền hỗ trợ rất
tích cực cho việc lựa chọn địa điểm của bên nhận quyền như nghiên cứu
thị trường, dân số, đàm phán thuê địa điểm, đảm bảo xin giấy phép của địa
phương. Tuy nhiên, vì lựa chọn địa điểm là vấn đề khó nhất, quy định sự
thành công của bên nhận quyền, nên hầu hết bên nhượng quyền dù không
muốn nhưng vẫn phải chịu trách nhiệm theo quy định trong hợp đồng. Để
có thể bảo hộ và kiểm soát chặt chẽ hơn, một số bên nhượng quyền sau khi
lựa chọn được một địa điểm phù hợp đã cho thuê bên nhận quyền thuê lại
địa điểm đó. Ngoài ra, một phương pháp duy trì mức độ bảo vệ tương tự
nhưng ít phức tạp hơn là quy định chuyển nhượng tự động việc thuê địa
điểm cho bên nhượng quyền khi chấm dứt hợp đồng nhượng quyền.
Sự thành công của việc nhượng quyền thương mại phụ thuộc rất
nhiều vào sự đánh giá, nghiên cứu thị trường bên nhận quyền dự định đặt
cơ sở kinh doanh. Sự đánh giá, nhận định về tiềm năng của thị trường cũng
như giá trị của địa điểm kinh doanh phụ thuộc rất nhiều vào dân số, mức
sống, thói quen và nhu cầu của khách hàng, những biến động của thị
trường, thuận tiện về giao thông và các yêu tố liên quan khác. Bên nhận

37. 37
quyền cũng phải lưu ý đến giới hạn lãnh thổ cũng như những ảnh hưởng,
uy tín của các bên nhượng quyền đang kinh doanh gần khu vực. Pháp luật
các quốc gia trao cho bên nhượng quyền quyền quyết định phạm vi địa
phận và có thể cả địa điểm kinh doanh, bởi suy cho cùng, mục đích của
nhượng quyền thương mại là phát triển thương hiệu và tăng hiệu quả kinh
doanh, trong đó các bên đều có lợi. Việc phân chia thị trường một cách
khoa học sẽ giảm sự cạnh tranh không cần thiết và tăng lợi nhuận cho cả
hai bên trong quan hệ nhượng quyền thương mại.
* Thứ năm, kiểm soát chất lượng sử dụng quyền và tính nhất quán
của quyền được nhượng.
Khi xây dựng mối quan hệ nhượng quyền, bên nhượng quyền đã
trao cho bên nhận quyền tài sản trí tuệ nhằm tăng doanh thu, tăng lợi
nhuận. Tuy nhiên để đảm bảo tài sản đó được sử dụng đúng mục đích, bên
nhượng quyền phải có cơ chế kiểm soát chặt chẽ đối với bên nhận quyền.
Một hợp đồng nhượng quyền hoàn chỉnh luôn có đầy đủ quy định bảo đảm
quyền kiểm soát chất lượng và tính nhất quán trong toàn bộ hệ thống. Các
quy định đó thường xuất hiện trong hợp đồng dưới hình thức các ràng buộc
về nguồn cung cấp sản phẩm, nguyên vật liệu, hướng dẫn và thông số kỹ
thuật nghiêm ngặt trong quy trình hoạt động của đại lý. Quá trình hoạt
động thường chỉ rõ tiêu chuẩn dịch vụ, kiểu dáng thương mại, yêu cầu nhất
quán, điều kiện và mẫu mã của thiết bị, số giờ làm việc, yêu cầu bảo hiểm
tối thiểu, hệ thống kế toán, các tập quán tín dụng. Bất kỳ ràng buộc nào đối
với khả năng mua sản phẩm hoặc dịch vụ hoặc các yêu cầu mua từ nguồn
cụ thể của bên nhận quyền cần được nghiên cứu kỹ trong khuôn khổ quy
định của luật chống độc quyền. Nếu bên nhượng quyền đóng vai trò là bên
cung cấp hoặc sản xuất độc quyền của một hoặc nhiều sản phẩm mà đại lý

38. 38
sử dụng trong hoạt động kinh doanh thường nhật thì sự độc quyền đó phải
được chứng minh bằng nột sản phẩm độc quyền thực sự.
Sự kiểm soát này là một giải pháp vừa bảo đảm chất lượng sử dụng
quyền và bảo đảm tính nhất quán của các quyền được cấp, vừa tránh những
vi phạm của bên nhận quyền. Tuy nhiên nếu do động cơ không đúng nó
cũng chính là vũ khí quan trọng để o ép bên nhận quyền. Vì vậy việc giải
quyết tranh chấp trở nên khó khăn hơn khi bên nhận quyền khởi kiện.
* Thứ sáu, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và điều khoản chống cạnh
tranh.
Đối tượng của hợp đồng nhượng quyền thương mại là “các quyền
thương mại”, thông thường là các quyền khai thác sản xuất hàng hoá theo
phương thức của bên nhượng quyền, các dịch vụ theo cách thức của bên
nhượng quyền. Trong hợp đồng nhượng quyền còn bao gồm cả quyền sở
hữu trí tuệ, sự dùng chung nhãn hiệu, chung tên thương mại, chung cách
bài trí kinh doanh, chung bí mật kinh doanh. Trường hợp bên nhượng
quyền chuyển giao cho bên nhận quyền sử dụng các đối tượng sở hữu công
nghiệp thì sẽ chịu sự điều chỉnh của pháp luật về sở hữu công nghiệp.
Trong hợp đồng nhượng quyền thương mại, quyền sở hữu trí tuệ
được bảo vệ trước tiên qua các quy định về nghĩa vụ của các bên khi sử
dụng quyền sở hữu trí tuệ trong hoạt động kinh doanh nhượng quyền, nhất
là đối với bên nhận quyền. Hợp đồng nhượng quyền luôn phải quy định
riêng nghĩa vụ của bên nhận quyền và các nhân viên của bên nhận quyền
trong việc bảo vệ và chống các hành vi sử dụng sai lệch, tiết lộ bí mật
thương mại và nhãn hiệu đã được cấp phép. Bên nhượng quyền phải đưa ra
điều khoản quy định rõ nhãn hiệu và tên thương mại được cấp phép là tài
sản độc quyền và bất kỳ động thái nào cũng phải dựa trên cơ sở lợi ích duy

39. 39
nhất của bên nhượng quyền. Bên nhận quyền hoặc các nhân viên không
được phép sử dụng bí mật thương mại trong và sau thời hạn hợp đồng nếu
không được bên nhượng quyền chấp thuận. Tuỳ theo mức độ, các điều
khoản có thể áp dụng trong phạm vi quyền hạn pháp lý của địa phương,
hợp đồng nhượng quyền phải có các quy định chống cạnh tranh đối với đại
lý nhận quyền, cả trong thời hạn hợp đồng nhượng quyền có hiệu lực và
sau khi chấm dứt hoặc hủy hợp đồng.
Các tranh chấp liên quan tới sở hữu trí tuệ và cạnh tranh làm cho
việc hải quyết tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại càng phức
tạp. Tính phức tạp này không chỉ dừng lại ở việc áp dụng luật, mà còn
phức tạp trong việc lựa chọn hình thức giải quyết tranh chấp. Rõ ràng
không chỉ Luật Thương mại 2005 qui định về các hình thức giải quyết
tranh chấp thương mại mà các đạo luật khác cũng có các qui định về việc
giải quyết tranh chấp thương mại. Vậy việc sử dụng hình thức giải quyết
tranh chấp và thẩm quyền giải quyết tranh chấp cũng là một dạng tranh
chấp liên quan tới tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại.
* Thứ bảy, thời hạn, gia hạn và chấm dứt hợp đồng nhượng quyền.
Pháp luật Việt Nam thường quy định thời hạn của hợp đồng nhượng
quyền thương mại do các bên thoả thuận, trong khi đó pháp luật các nước
trên thế giới lại quy định rõ thời hạn tối thiểu của hợp đồng nhượng quyền,
mà thông thường thời hạn này là năm năm (Malaysia, Australia,…). Theo
quan điểm các nhà kinh tế học thì không nên giới hạn về thời hạn của hợp
đồng bởi điều này sẽ hạn chế rất nhiều hiệu quả cũng như lợi ích của cả hai
bên. Bên nhận quyền thông thường mong muốn có một thời hạn hợp đồng
để đảm bảo khả năng thu hồi vốn và lãi của mình một cách chắc chắn nhất,
trong khi Bên nhượng quyền lại muốn có một khoảng thời gian ngắn hơn

40. 40
để có thể thay đổi, bổ sung hợp đồng cho phù hợp với sự phát triển chung
của hệ thống kinh doanh và tăng thêm những lợi ích cho mình.
Trên thực tế có một số vấn đề phát sinh xung quanh điều khoản
này. Chẳng hạn bên nhận quyền cố tình chấm dứt hợp đồng trước thời hạn
khi hoạt động kinh doanh không thuận lợi, hay khi họ đã đạt được những
thành công nhất định. Bên nhượng quyền ép buộc bên nhận quyền phải
thực hiện hợp đồng nhượng quyền thương mại trong một thời gian dài để
có được lợi nhuận và tránh phiền phức do thay đổi bên nhận quyền.Việc
gia hạn hợp đồng nhượng quyền thương mại được thực hiện trên cơ sở sự
thoả thuận của cả hai bên được ghi nhận trong hợp đồng. Nếu trước khi
chuẩn bị kết thúc thời hạn hợp đồng, cả hai bên đều nhận thấy việc tiếp tục
thực hiện hợp đồng là cần thiết và mang lại nhiều lợi ích kinh tế, thì sẽ tiến
hành việc gia hạn hợp đồng theo một khoản thời gian mà hai bên đã thoả
thuận. Pháp luật một số nước còn quy định bên nhượng quyền phải chấp
nhận đề nghị gia hạn hợp đồng nhượng quyền thương mại của bên nhận
quyền:
“Bên nhận quyền bị xem là phạm tội nếu bên này từ chối gia hạn
hợp đồng nhượng quyền thương mại mà không bồi thường cho bên nhận
quyền bằng một khoản thoả thuận giữa bên nhượng quyền và bên nhận
quyền sau khi cân nhắc giá trị giảm bớt của hoạt động kinh doanh nhượng
quyền…” (Điều 32, Luật nhượng quyền thương mại của Malaysia).
Điều khoản chấm dứt hợp đồng nhượng quyền thương mại được
xem là một trong những điều khoản có ảnh hưởng rất lớn đến lợi ích của
các chủ thể tham gia quan hệ này, cũng như các chủ thể có liên quan khác.
Có nhiều trường hợp chấm dứt hợp đồng nhượng quyền thương mại:
trường hợp chấm dứt thông thường và chấm dứt bất thường. Trường hợp

41. 41
chấm dứt thông thường là trường hợp chấm dứt hợp đồng khi kết thúc thời
hạn ghi trong hợp đồng. Chấm dứt hợp đồng bất thường là việc chấm dứt
trước khi kết thúc thời hạn ghi trong hợp đồng, chấm dứt khi một trong hai
bên chủ thể phá sản hoặc chấm dứt hoạt động sản xuất kinh doanh của
mình. Theo pháp luật về hợp đồng nhượng quyền thương mại của một số
quốc gia trên thế giới thì các bên có quyền chấm dứt hợp đồng trước thời
hạn khi có một trong các cơ sở sau: do một bên không thực hiện hoặc thực
hiện không đúng các điều khoản được ghi trong hợp đồng; thay đổi chủ thể
mà không có sự chuyển giao thực hiện hợp đồng cho chủ thể mới; một bên
bị giải thể, phá sản.
Theo quy định của luật pháp Việt Nam, hợp đồng nhượng quyền
thương mại có thể chấm dứt trước thời hạn thoả thuận trong các trường
hợp:
+ Bên nhận quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng do bên nhượng
quyền vi phạm các nghĩa vụ đã được quy định trong luật (vi phạm về cung
cấp tài liệu, đào tạo và trợ giúp ban đầu, bảo đảm quyền sở hữu trí tuệ
được ghi trong hợp đồng,…)
+ Bên nhượng quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng do: Bên nhận
quyền không còn giấy phép kinh doanh hoặc giấy tờ có giá trị tương đương
cần có để tiến hành kinh doanh theo phương thức nhượng quyền thương
mại; bên nhận quyền bị giải thể hoặc phá sản; bên nhận quyền vi phạm
pháp luật nghiêm trọng có khả năng gây thiệt hại lớn cho uy tín của hệ
thống nhượng quyền thương mại; bên nhận quyền không khắc phục những
vi phạm không cơ bản trong hợp đồng nhượng quyền thương mại trong
một thời gian hợp lý, mặc dù đã nhận được thông báo bằng văn bản yêu
cầu khắc phục vi phạm đó từ bên nhượng quyền.

42. 42
Luật của Malaysia về nhượng quyền thương mại (Đạo luật 590)
cũng đưa ra quy định về chấm dứt hợp đồng trước thời hạn:
“Một hợp đồng nhượng quyền thương mại có thể chấm dứt trước
thời hạn tối thiểu năm năm trong những trường hợp sau:
- Khi cả hai bên đều đồng ý chấm dứt hợp đồng; hoặc
- Toà án tuyên bố có những điều kiện chắc chắn trong hợp đồng
nhượng quyền thương mại làm cho hợp đồng phải bị chấm dứt trước thời
hạn tối thiểu (Điều 33).
Khi chấm dứt hợp đồng, cho dù là chấm dứt thông thường hay bất
thường thì các bên phải thanh toán tất cả quyền và nghĩa vụ đối với nhau.
Trường hợp chấm dứt bất hường do lỗi của bên nào thì bên đó có trách
nhiệm bồi thường thiệt hại, cũng như phải trả tiền phạt vi phạm hợp đồng
cho bên kia theo quy định pháp luật hoặc thoả thuận của hai bên.
Đây cũng là một khu vực có nhiều tranh chấp và tranh chấp quyết
liệt bởi mối quan hệ hai bên về hình thức đã chấm dứt nên các bên cố gắng
đòi lại những gì có thể thông qua các chế tài mà pháp luật đã qui định.
Dạng tranh chấp này phức tạp ở việc áp dụng chế tài.
1.3.3. Hiệu lực của hợp đồng nhƣợng quyền thƣơng mại và những
tranh chấp liên quan
Sau khi được giao kết hợp pháp, hợp đồng nhượng quyền thương
mại có hiệu lực bắt buộc đối với bên nhượng quyền và bên nhận quyền và
trở thành “luật” buộc các bên phải tự nguyện thực hiện các nghĩa vụ đã
thoả thuận, nếu không có thể bị cưỡng chế thi hành theo quy định pháp
luật. Các quyền và nghĩa vụ này do bên nhượng quyền và bên nhận quyền
tự thoả thuận cùng với nội dung của hợp đồng. Về cơ bản, trong quá trình

43. 43
thực hện hợp đồng nhượng quyền thương mại, các bên phải tôn trọng và
tuân thủ các nguyên tác: (1) thực hiện hợp đồng một cách trung thực, hợp
tác, đảm bảo tin cậy lẫn nhau; (2) thực hiện hợp đồng đúng đối tượng, chất
lượng, số lượng, phương thức, chủng loại,…(3) không xâm phạm đến lợi
ích nhà nước, lợi ích công cộng và lợi ích của người khác. Trong trường
hợp cần điều chỉnh hợp đồng nhượng quyền, để việc thực hiện hợp đồng
diễn ra phù hợp với lợi ích của nhau, các bên cần có nghĩa vụ thông báo
cho nhau những thông tin liên quan, thương lượng, đàm phán với nhau.
Việc điều chỉnh này có thể dẫn tới sửa đổi, bổ sung hoặc chấm dứt hợp
đồng nhượng quyền. Hợp đồng nhượng quyền thương mại thường là hợp
đồng dài hạn, vì vậy thông thường quan hệ nhượng quyền sẽ chấm dứt
trong khoảng thời gian được quy định trong hợp đồng nhượng quyền
thương mại.
Hợp đồng nhượng quyền thương mại vô hiệu toàn bộ khi hợp đồng
ký kết trái với các quy định của pháp luật và không làm phát sinh bất kỳ
nghĩa vụ nào giữa các bên ngay từ khi ký kết. Hợp đồng nhượng quyền
thương mại vô hiệu toàn bộ trong các trường hợp: (1) Nội dung hợp đồng
nhượng quyền vi phạm điều cấm của pháp luật. Ví dụ hợp đồng vi phạm
nguyên tắc tự do tự nguyên giao kết hợp đồng của các bên; hàng hoá dịch
vụ dùng trong kinh doanh nhượng quyền thương mại là hàng hoá dịch vụ
thuộc danh mục cấm kinh doanh theo quy định của Nhà nước; (2) Bên
nhượng quyền hoặc bên nhận quyền không đăng ký hoạt động nhượng
quyền thương mại tại cơ quan có thẩm quyền, không vận hành hệ thống
kinh doanh hoặc hoạt động kinh doanh đủ ít nhất 1 năm trước khi tham gia
vào quan hệ nhượng quyền thương mại; và (3) Người ký hợp đồng nhượng
quyền không đúng thẩm quyền hoặc có hành vi lừa đảo. Khi người ký kết

44. 44
hợp đồng nhượng quyền thì ý chí mà họ thể hiện trong hợp đồng có thể
không phải là ý chí của bên mà họ đại diện và hợp đồng bị coi là vô hiệu
toàn bộ.
Hợp đồng nhượng quyền thương mại vô hiệu từng phần khi trong
hợp đồng có những nội dung vi phạm điều cấm của pháp luật và bị vô hiệu
nhưng không làm ảnh hưởng đến nội dung còn lại của hợp đồng. Ví dụ,
bên nhận quyền nhận mua từ bên nhượng quyền một số loại hàng hoá, vật
dụng nhất định phù hợp với hệ thống kinh doanh do bên nhượng quyền
quy định, trong đó có một loại hàng thuộc danh mục hàng hoá cấm kinh
doanh nhưng việc mua bán loại hàng hoá vật dụng này không ảnh hưởng
đến các loại hàng khác thì hợp đồng này là hợp đồng vô hiệu từng phần.
Vấn đề thời hạn có hiệu lực của hợp đồng và hiệu lực ràng buộc đối
với các đối tượng của nhượng quyền là khu vực có tranh chấp. Các tranh
chấp này thông thường liên quan tới vệc áp dụng các qui tắc của luật dân
sự bởi hợp đồng nhượng quyền thương mại là một hợp đồng phức hợp
không chỉ liên quan tới quyền đối nhân, mà còn liên quan cả tới quyền đối
vật, nhất là đối với các sản phẩm và tài liệu do bên nhượng quyền cung cấp
cho bên nhận quyền.
1.4. Các hình thức giải quyết tranh chấp hợp đồng nhƣợng quyền
thƣơng mại
Trước hết tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại như trên
đã nghiên cứu thuộc tranh chấp kinh doanh, thương mại. Như vậy các hình
thức giải quyết tranh chấp thương mại là hình thức chủ đạo trong việc giải
quyết tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại. Các hình thức này

45. 45
theo pháp luật Việt Nam bao gồm: (1) Thương lượng; (2) Hòa giải; (3)
Trọng tài thương mại; và (4) Tòa án.
Tuy nhiên do tính chất tranh chấp phức tạp đa lĩnh vực nên khó có
thể tuân thủ hoàn toàn các hình thức giải quyết tranh chấp thương mại nêu
trên. Chẳng hạn trong loại hợp đồng này có nhiều vấn đề của sở hữu trí tuệ
mà đây được xem là phạm vi truyền thống của luật dân sự. Vậy có thể tiến
hành giải quyết tranh chấp liên quan hoàn toàn tới vấn đề này tại trọng tài
thương mại được không là một câu hỏi lớn đối với pháp luật Việt Nam
hiện nay.

46. 46
Chương 2
THỰC TIỄN TRANH CHẤP VÀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
PHÁT SINH TỪ HỢP ĐỒNG NHƢỢNG QUYỀN THƢƠNG MẠI
2.1. Một số loại tranh chấp phổ biến phát sinh từ hợp đồng nhƣợng
quyền thƣơng mại
Mối quan hệ giữa bên nhượng quyền và bên nhận quyền vốn đã
chứa đựng mâu thuẫn và căng thẳng tiềm ẩn. Bên nhượng quyền đã đầu tư
thời gian, công sức cũng như tiền bạc lớn để tạo ra một hệ thống kinh
doanh nhượng quyền thương mại. Việc này bao gồm những hướng dẫn về
quản lý chất lượng cần phải được tuân thủ. Các đại lý nhận quyền, mặt
khác, thường muốn chống lại những hạn chế hoặc quy định bất công hoặc
áp chế và không có ý nghĩa. Những căng thẳng đó thường hàm chứa nhiều
cơ hội tạo ra xung đột và các ý tưởng xấu. Tuy vậy trong nhiều trường
hợp, sự căng thẳng là phần tất yếu trong các mối quan hệ nhượng quyền
thương mại và thường khiến cho các bên tham gia quên mất mục tiêu
chung. Các nhà nghiên cứu đã liệt kê những lĩnh vực chính hay dẫn tới
tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại gồm:
(1) Lựa chọn bên nhận quyền.
Rất nhiều bên nhượng quyền đã phát hiện ra những lời buộc tội liên
quan tới các vụ làm ăn gian dối, không đúng sự thật và các vi phạm thông
thường khác thường xuất phát từ việc tuyển chọn đại lý nhận quyền và bán
hàng. Một số bên nhượng quyền đưa ra nhận xét vô tình về khả năng kiếm
được nhiều tiền của đại lý nhận quyền khiến cho đại lý nhận quyền tiềm
năng nghĩ rằng mình sẽ được đảm bảo một khoản lợi nhuận chắc chắn.

47. 47
Trong một số trường hợp khác, những người bán hàng có thể hứa hẹn
những sự hỗ trợ mà công ty nhượng quyền không có khả năng đáp ứng.
Những hiểu ầm như vậy thường dẫn tới các vụ tranh chấp kiện tụng.
(2) Lựa chọn địa điểm và quyền lãnh thổ.
Phạm vi lãnh thổ của Bên nhận quyền cũng như việc xác định địa
điểm phù hợp cho hoạt động kinh doanh của Bên nhận quyền thường dẫn
đến nhiều mâu thuẫn và tranh chấp do liên quan đến vấn đề về chống cạnh
tranh và đảm bảo lợi ích cho các bên.
(3) Các quy chuẩn và thực tế của các hoạt động kế toán.
Hợp đồng nhượng quyền thương mại đặt ra khá nhiều yêu cầu với
đại lý nhận quyền, như phải cung cấp rất nhiều biên bản, báo cáo và thông
tin kế toán cho công ty nhượng quyền. Những tài liệu đó phải giúp công ty
nhượng quyền quyết định chính xác độ trung thành của đại lý nhận quyền,
ngân quỹ cho các hoạt động quảng cáo, độ chính xác của báo cáo các
doanh thu bán hàng. Một hợp đồng nhượng quyền thương mại chính xác sẽ
đưa ra các quy định về cách thức và thời gian của những bản báo cáo này.
Để làm điều đó, công ty nhượng quyền cần phải thực hiện công việc
nhanh, hiệu quả và đảm bảo đúng thời hạn quy định. Nếu một khoản tiền
chi trả cho quảng cáo hoặc một báo cáo tì chính quá hạn, công ty nhượng
quyền phải ngay lập tức thông báo cho đại lý nhận quyền và yêu cầu đại lý
cung cấp đầy đủ các giấy tờ liên quan. Việc đại lý thường xuyên không
đáp ứng được những điều trên là lý do để công ty nhượng quyền chấm dứt
hợp đồng đó. Công ty nhượng quyền cần phải thận trọng khi quan sát và
ghi nhận các báo cáo này vì chúng thường là dấu hiệu báo trước sự thiếu
năng lực của đại lý nhận quyền và đòi hỏi đại lý phải bổ sung một số kỹ

48. 48
năng. Khi không thông báo kịp thời điều này với đại lý, công ty nhượng
quyền có thể bị đánh giá là bỏ mặc đối tác và thiếu trách nhiệm.
(4) Sử dụng sai các quỹ dành cho quảng cáo.
Nhiều trường hợp Bên nhượng quyền yêu cầu Bên nhận quyền dành
một khoản tiền cho quảng cáo trong các chương trình mang tính khu vực.
Các khoản phí dành cho quảng cáo cần phải tách biệt khỏi những khoản
quỹ khác của bên nhượng quyền. Những nhà nhượng quyền gặp phải vấn
đề khó khăn tạm thời liên quan đến tài chính thường có xu hướng “vay
mượn” tà các quỹ quảng cáo này cho tới khi tình hình tài chính được cải
thiện. Khoản vay này rất dễ dẫn đến việc kiện tụng do bên nhượng quyền
sử dụng quỹ không đúng mục đích. Để hạn chế điều này, cần phải thành
lập nhiều bộ phận kế toán riêng biệt mà các thành viên là những nhà nhận
quyền.
(5) Hướng dẫn và hỗ trợ.
Trong khi Bên nhận quyền thường có mong muốn kinh doanh độc
lập, họ cũng quan tâm tới các vụ nhượng quyền thương mại dựa vào những
hướng dẫn cụ thể và hỗ trợ mà Bên nhượng quyền cung cấp. Thông
thường, một nhà nhượng quyền thành công không chỉ thoả mãn các điều
kiện cam kết trong hợp đồng mà còn cung cấp những hướng dẫn và hỗ trợ
cho Bên nhận quyền. Việc hỗ trợ bổ sung này sẽ mang lại hai kết quả cho
Bên nhượng quyền: (-) biết được khó khăn mà bên nhận quyền gặp phải
trong kinh doanh, (-) Thể hiện sự quan tâm đối với hệ thống. Bên nhượng
quyền nên trả lời thẳng thắn và nhanh chóng những vấn đề mà Bên nhượng
quyền đặt ra. Nếu không, sẽ dẫn tới hậu quả là mâu thuẫn trong mối quan
hệ giữa các bên ngày càng xấu đi. Bên nhượng quyền không nên can thiệp
hoặc áp đặt đối với việc các nhà nhận quyền thành lập hiệp hội.

49. 49
(6) Kiểm soát chất lượng.
Điểm cốt yếu dẫn tới thành công của một nhà nhượng quyền là có
khả năng bảo vệ hình thức kinh doanh, hình ảnh, nhãn hiệu, chất lượng và
bản chất của nhữg hàng hoá, dịch vụ cũng như sự thống nhất trong hoạt
động kinh doanh. Bên nhượng quyền cần thường xuyên theo dõi để đảm
bảo bên nhận quyền không thay thế mặt hàng kém chất lượng vào nhữg
mặt hàng đạt chuẩn. Nếu không, sẽ làm mất đi thiện chí và hình ảnh mà
doanh nghiệp muốn tạo dựng nên trong khu vực nhằm tạo ra sự khác biệt
với các doanh nghiệp khác. Nếu bên nhượng quyền để hành động này xảy
ra thì đó là dấu hiệu báo động cho các đại lý nhận quyền rằng bên nhượng
quyền không quan tâm để bảo vệ khoản đầu tư trong toàn bộ hệ thống.
(7) Đối xử không công bằng.
Trong một số trường hợp, bên nhượng quyền có thể sẽ đưa cho một
vài bên nhận quyền khoản lợi nhuận lớn hơn những bên nhận quyền khác.
Có rất nhiều lý do cho hành động này như: khoảng thời gian thanh toán
ngắn dù gặp phải rắc rối về tài chính. Tuy nhiên việc này chỉ nên thực hiện
khi đã có sự nghiên cứu cẩn thận tình hình thực tế. Tất cả các bên nhận
quyền đều mong muốn một hệ thóng hột động đồng nhất và bất kỳ một
hành động không công bằng nào cũng có thể khiến họ không đồng tình
thậm chí là thù địch. Bên cạnh đó, việc bên nhượng quyền làm chệch
hướng quy trình đã được thiết lập từ trước cũng đặt ra vấn đề liệu bên
nhượng quyền có đặt ra vấn đề yêu cầu bên nhận quyền phải tuân thủ các
hợp đồng đề ra trước đó hay không. Ngoài ra, bên nhượng quyền không
nên khiến bên nhận quyền đang kinh doanh kém hiệu quả cảm thấy mình
bị trả đũa. Tất cả những vi phạm hay tình trạng vỡ nợ của bên nhận quyền
nên được lưu giữ cẩn thận và xử lý nghiêm túc theo đúng quy trình trong

50. 50
hợp đồng. Những bên nhận quyền đệ đơn kiện hợp lệ chống lại bên
nhượng quyền hoặc hệ thống không nên đối xử bằng hanh động trả đũa.
Bất kỳ hình thức trả đũa nào của Bên nhượng quyền chỉ dẫn tới kiện tụng
và cản trở hoạt động của hệ thống.
(8) Những giao dịch thực hiện bởi bên nhận quyền.
Bên nhượng quyền nên hỗ trợ cho bên nhận quyền muốn nhượng lại
hoạt động kinh doanh, vì bất kỳ phản ứng tiêu cực nào của họ sẽ chỉ đem
lại kết quả tồi tệ cho toàn bộ hệ thống. Bên nhượng quyền nên giúp cho
những nhà nhận quyền tiềm năng khác nhận nhượng lại, thận chí nên xem
xét việc mua lại địa điẻm và vận hành doanh nghiệp như là một phần công
việc trong lúc đợi đối tác.
(9) Huấn luyện kỹ năng quan lý cho đội bán hàng của bên nhượng
quyền.
Nếu đội ngũ bán hàng của bên nhượng quyền không được huấn
luyện cẩn thận sẽ dẫn tới những vụ kiện tụng không đáng có. Nhiều trường
hợp các nhận viên quá nỗ lực bán hàng nên bỏ qua việc chuyển các tài liệu
cho bên nhận quyền tiềm năng trong thời hạn trước khi ký kết hợp đồng
(theo pháp luật Việt Nam thời hạn này là mười lăm ngày). Trong một số
trường hợp khác, các nhận viên bán hàng tuyên bố với bên nhận quyền
rằng họ muônc hưởng mức lợi nhuận cao hơn hoặc điều kiện tốt hơn so với
thực tế. Và bên nhượng quyền cũng bị ràng buộc vào điều đó. Vì vậy, Bên
nhượng quyền cần phải có một chương trình đào tạo tương thích để hướng
dẫn đội ngũ quản lý và bán hàng. Việc dào tạo cần phải đựoc báo cáo hàng
ngày vì những nhà quản lý và nhân viên bán hàng thường có xu hướng
phóng đại sự việc nên cần phải quản lý chặt chẽ để đảm bảo họ không “bán
đứng” doanh nghiệp.