Luận văn thạc sĩ ngành luật: Tòa án trọng tài thường trực La Haye và việc giải quyết các tranh chấp quốc tế, cho các bạn tham khảo

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
NGUYỄN THỊ THẮNG
TÒA ÁN TRỌNG TÀI THƯỜNG TRỰC LA HAYE
VÀ VIỆC GIẢI QUYẾT CÁC TRANH CHẤP
QUỐC TẾ
Chuyên ngành: Luật Quốc tế
Mã số: 60 38 01 07
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN BÁ DIẾN

2. HÀ NỘI - 2014

3. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng
tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ
công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm
bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các
môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định
của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi
có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN
Nguyễn Thị Thắng

4. MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục các biểu đồ, sơ đồ, bản đồ
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ TÒA TRỌNG TÀI THƢỜNG
TRỰC LA HAYE ............................................................................... 4
1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Tòa trọng tài thƣờng trực
La Haye (PCA).................................................................................... 4
1.1.1. Lịch sử hình thành thiết chế trọng tài................................................... 4
1.1.2. Quá trình thành lập và phát triển của PCA........................................... 5
1.2. Cơ cấu tổ chức của PCA .................................................................. 10
1.2.1. Hội đồng hành chính (Administrative Council)................................. 11
1.2.2. Thành viên của Tòa (Members of the Court)..................................... 11
1.2.3. Văn phòng quốc tế hoặc Ban Thư ký (International Bureau) ............ 12
1.2.4. Cơ quan khác (Tòa) ............................................................................ 12
1.2.5. Các văn kiện pháp lý cơ bản............................................................... 12
1.3. Thẩm quyền của PCA ...................................................................... 13
1.3.1. Thẩm quyền về vụ việc....................................................................... 13
1.3.2. Thẩm quyền về dịch vụ pháp lý của PCA.......................................... 14
1.3.3. Thời hạn.............................................................................................. 15
1.4. Đặc điểm của PCA............................................................................ 16
1.5. Vị trí, vai trò của PCA trong tài phán quốc tế và phát triển luật
quốc tế................................................................................................. 17

5. 1.5.1. Vị trí và vai trò của PCA đối với tài phán quốc tế ............................. 17
1.5.2. Vai trò của PCA đối với việc phát triển pháp luật quốc tế................. 20
Chƣơng 2: THỦ TỤC TỐ TỤNG VÀ LUẬT ÁP DỤNG CỦA PCA....... 22
2.1. Luật áp dụng..................................................................................... 22
2.1.1. Nguyên tắc thủ tục.............................................................................. 22
2.1.2. Nguyên tắc lựa chọn luật áp dụng ...................................................... 22
2.2. Trình tự, thủ tục giải quyết tại PCA............................................... 23
2.2.1. Theo Công ước La Haye 1899 và Công ước La Haye1907............... 23
2.2.2. Theo các quy tắc tố tụng ban hành sau Công ước La Haye 1899
và Công ước La Haye 1907................................................................ 29
Chƣơng 3: THỰC TIỄN HOẠT ĐỘNG CỦA PCA.................................. 43
3.1. Thực tiễn cung cấp các dịch vụ pháp lý của PCA......................... 43
3.1.1. Thực tiễn trọng tài .............................................................................. 43
3.1.2. Các dịch vụ khác................................................................................. 44
3.2. Một số tranh chấp chủ quyền điển hình PCA đã giải quyết ........ 45
3.2.1. Vụ tranh chấp chủ quyền đảo Palmas giữa Hà Lan và Mỹ (năm 1928)... 45
3.2.2. Vụ tranh chấp quần đảo Hanish giữa Eritrea và Yemen (năm
1998 đến 1999) .................................................................................. 51
3.2.3. Vụ tranh chấp biên giới trên biển giữa Barbados và Trinidad &
Tobago (năm 2006) ............................................................................ 63
Chƣơng 4: BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA TÒA TRỌNG TÀI
THƢỜNG TRỰC LA HAYE VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP ĐỀ
XUẤT NHẰM BẢO VỆ CHỦ QUYỀN TRÊN BIỂN ĐÔNG
CỦA VIỆT NAM .............................................................................. 73
4.1. Những bài học kinh nghiệm của PCA trong giải quyết tranh
chấp chủ quyền lãnh thổ.................................................................. 73
4.1.1. Những ưu điểm của phương thức PCA.............................................. 73

6. 4.1.2. Những hạn chế của phương thức PCA............................................... 74
4.2. Giải pháp và đề xuất cho Việt Nam trong việc sử dụng phƣơng
thức PCA giải quyết tranh chấp chủ quyền biển Đông................... 75
4.2.1. Tình hình tranh chấp biển Đông hiện nay .......................................... 75
4.2.2. Đề xuất các giải pháp cho Việt Nam tại PCA.................................... 77
4.2.3. Trình tự, thủ tục đưa vụ việc ra PCA ................................................. 86
4.2.4. Những vấn đề Việt Nam cần chuẩn bị để đưa vụ việc ra PCA.......... 89
4.2.5. Những vấn đề có thể phát sinh khi Việt Nam đưa tranh chấp chủ
quyền biển đảo trên biển Đông tại thiết chế PCA............................ 103
KẾT LUẬN.................................................................................................. 113
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................... 115
PHỤ LỤC

7. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CTTG I Chiến tranh thế giới thứ nhất
CTTG II Chiến tranh thế giới thứ hai
ICC Tòa trọng tài quốc tế của Phòng thương mại quốc tế
ICJ Tòa án công lý quốc tế của Liên hợp quốc
ICSID Trung tâm giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế
ITLOS Tòa án quốc tế theo Công ước luật biển năm 1982
La Haye I Công ước La Haye 1899
La Haye II Công ước La Haye 1907
PCA Tòa trọng tài thường trực Lahaye
UNCITRAL Ủy ban Liên hợp quốc về Luật thương mại quốc tế
UNCLOS Công ước luật biển năm 1982 của Liên hợp quốc

8. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, BẢN ĐỒ
Số hiệu Tên Biểu đồ, Sơ đồ, Bản đồ Trang
Biểu đồ 3.1: Số lượng các vụ việc trọng tài tồn đọng qua các
năm từ năm 2000 đến năm 2012 43
Biểu đồ 3.2: Số lượng các yêu cầu liên quan đến thẩm quyền
chỉ định của Tổng thứ ký PCA từ năm 2000 đến
năm 2012 44
Sơ đồ 2.1: Quy trình thủ tục tố tụng theo Công ước Lahaye
1899 và Công ước Lahaye 1907 23
Sơ đồ 2.2: Quy trình thủ tục tố tụng theo Quy tắc trọng tài
PCA năm 2012 31
Bản đồ V: Bản đồ thể hiện đường biên giới trên biển giữa
Barbados và Trinidad & Tobago theo phán quyết
của Hội đồng trọng tài 69

9. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh tình hình tranh chấp chủ quyền trên biển Đông, đặc biệt là
những tranh chấp quanh khu vực quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam
đang diễn ra rất phức tạp thì việc tìm hiểu và áp dụng một cách thuận lợi các quy tắc
tố tụng của các cơ quan tài phán quốc tế để giải quyết các tranh chấp một cách hòa
bình, tránh các cuộc xung đột vũ trang là một trong những nhu cầu cấp thiết của Việt
Nam, đây cũng là nhiệm vụ đặt ra cho nhưng nhà làm luật, những chuyên gia và các
nhà nghiên cứu luật quốc tế của Việt Nam. Với mong muốn đưa ra một số luận cứ
khoa học, pháp lý cũng như những bài học kinh nghiệm trong giải quyết tranh chấp
liên quan đến chủ quyền lãnh thổ nhằm hỗ trợ cho việc đấu tranh giành chủ quyền
biển đảo Việt Nam nên học viên đã lựa chọn đề tài: “Tòa án trọng tài thường trực
La Haye và việc giải quyết các tranh chấp quốc tế” cho luận văn của mình.
2. Tình hình nghiên cứu
Việt Nam đã trở thành thành viên của Tòa trọng tài thường trực La Haye
(PCA), chính thức tham gia Công ước La Haye 1899 từ ngày 29 tháng 12 năm 2011
và Công ước La Haye 1907 từ ngày 27 tháng 02 năm 2012. Cho đến nay đã có một
số bài viết, công trình nghiên cứu liên quan đến PCA của một số chuyên gia pháp
lý, các nhà làm luật, tuy nhiên số lượng vẫn còn rất hạn chế và cũng chưa có một
công trình nào đi sâu nghiên cứu một cách đầy đủ, toàn diện về PCA đã được công
bố. Hi vọng luận văn sẽ có những đóng góp nhất định về mặt khoa học cũng như
thực tiễn trong việc lựa chọn một thiết chế tài phán quốc tế để giải quyết các tranh
chấp quốc tế mà Việt Nam có liên quan.
3. Mục đích nghiên cứu
Trong phạm vi luận văn, học viên mong muốn giới thiệu một cách đầy đủ,
toàn diện cũng như những ưu điểm và hạn chế của Tòa trọng tài thường trực La
Haye - một thiết chế tài phán quốc tế có lịch sử lâu đời và nhiều kinh nghiệm trong

10. 2
việc giải quyết các tranh chấp liên quan đến chủ quyền lãnh thổ nhưng vẫn chưa
được biết đến nhiều tại Việt Nam như một số thiết chế tài phán quốc tế khác như
Tòa án công lý quốc tế của Liên hiệp quốc (ICJ), Trọng tài thương mại quốc tế
(ICC) hay Tòa án quốc tế theo Công ước luật biển của Liên hợp quốc (ITLOS)…
4. Phạm vi nghiên cứu
Trong phạm vi khuôn khổ để tài, luận văn đi sâu tìm hiểu về quá trình hình
thành, phát triển, các quy tắc tố tụng và thực tiễn hoạt động của PCA kể từ khi
thành lập cho đến nay, trong đó bao gồm các nội dung như vai trò, chức năng, cơ
cấu tổ chức, bản chất của PCA, quy trình thủ tục tố tụng của PCA, các giai đoạn
phát triển của PCA và thực tiễn hoạt động tương ứng với từng giai đoạn phát triển.
Ngoài ra, luận văn cũng nghiên cứu và giới thiệu một số vụ việc liên quan đến tranh
chấp chủ quyền biển đảo đã được giải quyết tại PCA, qua đó rút ra những bài học
kinh nghiệm cho Việt Nam trong việc giải quyết các tranh chấp liên quan đến biển
đảo. Một nội dung quan trọng khác nữa của luận văn là áp dụng những quy tắc tố
tụng hiện hành của PCA vào việc giải quyết những tranh chấp liên quan đến biển
đảo tại Việt Nam. Luận văn phân tích những ưu điểm và hạn chế của PCA, những
thuận lợi và khó khăn khi Việt Nam lựa chọn phương thức PCA để giải quyết các
tranh chấp trên biển Đông. Những điểm cần lưu ý để phát huy những ưu điểm và
hạn chế những khó khăn khi lựa chọn phương thức PCA.
5. Tính mới và những đóng góp của đề tài
Đề tài nghiên cứu mang tính xây dựng, trên cơ sở tham khảo bài viết của
các nhà nghiên cứu, nhà khoa học về vấn đề này đưa ra một số giải pháp, kiến
nghị để Việt Nam có thể sử dụng PCA để giải quyết tranh chấp Biển Đông.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để làm rõ vấn đề trên, Luận văn sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp,
đánh giá, quy nạp, diễn dịch, thống kê, so sánh... để từ đó rút ra những nhận xét có ý
nghĩa về mặt khoa học cũng như thực tiễn. Các phương pháp này được thực hiện

11. 3
trên nền tảng của phương pháp duy vật biện chứng. Ngoài ra luận văn còn sử dụng
các phương pháp nghiên cứu truyền thống và hiện đại khác.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của
luận văn gồm 4 chương:
Chương 1: Giới thiệu tổng quan về PCA bao gồm lịch sử hình thành và phát
triển, cơ cấu tổ chức, thẩm quyền, vị trí và vai trò của PCA.
Chương 2: Các nguyên tắc, trình tự và thủ tục tố tụng và luật áp dụng của PCA.
Chương 3: Thực tiễn trọng tài và cung cấp dịch vụ pháp lý của PCA từ năm
2000 đến nay, giới thiệu ba vụ việc điển hình liên quan đến tranh chấp chủ quyền
biển đảo đã được giải quyết tại PCA.
Chương 4: Bài học kinh nghiệm của PCA và những giải pháp đề xuất nhằm
bảo vệ chủ quyền trên biển Đông của Việt Nam.

12. 4
Chương 1
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ TÒA
TRỌNG TÀI THƢỜNG TRỰC LA HAYE
1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Tòa trọng tài thƣờng trực La
Haye (PCA)
1.1.1. Lịch sử hình thành thiết chế trọng tài
Cho đến nay, dường như khoa học pháp lý vẫn chưa khẳng định được một
cách chính xác phương thức trọng tài bắt đầu xuất hiện từ khi nào, nhưng có thể
khẳng định đây chính là hình thức tiền thân của việc hình thành các tòa án sau này.
Tòa Trọng tài là một trong những phương thức cổ xưa nhất để giải quyết bất hòa giữa
người với người, giữa quốc gia với quốc gia. Người Hy Lạp và La Mã cổ đại đã biết
sử dụng phương thức này để giải quyết tranh chấp. Quy định sơ khai về trọng tài
trong luật mua bán hàng hóa cho phép các lái buôn được tự phân xử bất hòa của mình
không cần có sự can thiệp của Nhà nước. Về sau Luật La Mã cho phép mở rộng
phạm vi tranh chấp, không chỉ trong biên giới lãnh thổ, mà còn ở những nước La Mã
có trao đổi hàng hóa, có nghĩa là trải rộng trên hầu khắp lục địa Châu Âu.
Trong hệ thống luật của Anh, văn bản pháp luật đầu tiên về trọng tài phải kể
đến Luật Trọng tài 1697, nhưng vào thời điểm luật được thông qua, đây đã là một
phương thức rất phổ biến (phán quyết đầu tiên của trọng tài ở Anh được đưa ra vào
năm 1610). Tuy nhiên các quy định sơ khai về trọng tài trong hệ thống luật common
law thể hiện một hạn chế cơ bản là bất cứ bên tham gia tranh chấp nào cũng có thể
khước từ việc thực hiện phán quyết của trọng tài nếu thấy phán quyết đó bất lợi cho
mình. Hạn chế này đã được khắc phục trong Luật năm 1697. Trong Hiệp ước Jay
năm 1794, Anh và Mỹ đã thống nhất đưa các vấn đề còn đang tranh chấp liên quan
đến các khoản nợ và biên giới ra giải quyết ở trọng tài. Việc giải quyết tranh chấp
này kéo dài 7 năm và được coi là kết thúc thành công. Năm 1872, Mỹ và Anh trên
cơ sở Hiệp ước Washington năm 1871 đã dựa vào biện pháp trọng tài để giải quyết
vụ Alabama, trong đó Mỹ kiện Anh vi phạm vai trò trung lập của mình trong cuộc

13. 5
chiến tranh ly khai ở Mỹ. Tòa trọng tài gồm năm Trọng tài viên do người đứng đầu
các nước Anh, Mỹ, Barazil, Ý và Thụy Sỹ lựa chọn. Tòa trọng tài đã kết luận cho
Mỹ thắng kiện và nước Anh phải trả một khoản bồi thường cho những hoạt động
trái pháp luật của mình. Từ đầu thế kỷ XX, các nước (trong đó có Pháp và Mỹ) bắt
đầu thông qua các đạo luật quy định và khuyến khích việc phân xử ở cấp trọng tài
thay cho kiện tụng ở tòa án vốn được cho là kém hiệu quả hơn.
Trước sự phát triển mạnh mẽ của thương mại thế giới, phương thức giải
quyết tranh chấp bằng trọng tài cũng phát triển dẫn tới việc hình thành những tổ
chức trọng tài quốc tế để giải quyết các tranh chấp phát sinh trong các hợp đồng
thương mại quốc tế. Tầm quan trọng của việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài
ngày càng được thừa nhận rộng rãi, đặc biệt là trong các thập kỷ gần đây. Cuối thế
kỷ 19, người ta đã cố gắng hợp thức hoá tính cách pháp lý cho hình thức trọng tài
qua hai Hội nghị quốc tế. Đó là hội nghị Hoà bình tổ chức tại La Haye vào năm
1899 và năm 1907. Hai hội nghị này đã đi đến việc soạn thảo quy chế và thủ tục và
nỗ lực hướng dẫn các quốc gia áp dụng triệt để các hiệp ước trọng tài và khái niệm
“Trọng tài” được đề cập nhiều trong luật quốc tế. Định nghĩa sớm nhất về trọng tài
được nêu trong Công ước La Haye năm 1899, theo đó: “Trọng tài là nhằm để giải
quyết những bất đồng giữa các bên thông qua một người thứ ba do chính các bên
lựa chọn trên cơ sở tôn trọng luật pháp”. Công ước La Haye 1907 qui định: “Trọng
tài quốc tế có đối tượng giải quyết là những tranh chấp giữa các quốc gia qua sự can
thiệp của những trọng tài viên do các quốc gia tranh chấp tự chọn và đặt trên cơ sở
của sự tôn trọng luật pháp”.
1.1.2. Quá trình thành lập và phát triển của PCA
1.1.2.1. Quá trình thành lập của PCA
Với mong muốn tìm kiếm các giải pháp giải quyết các xung đột giữa các
quốc gia mà không cần sử dụng lực lượng quân sự, ý tưởng về tổ chức Hội nghị hòa
bình thế giới được Sa hoàng Nicholas II đưa ra ngày 29/08/1898. Ngày 18/05/1899
Hội nghị hòa bình thế giới lần thứ nhất đã được nhóm họp tại La Haye (viết theo
tiếng Pháp), (Hague viết theo tiếng Anh), (Den Haag theo tiếng Hà Lan) của Hà Lan

14. 6
dưới sự chủ trì của Sa hoàng Nicholas II và ông Mikhail Nikolayevich Muravyov,
Bộ trưởng Bộ ngoại giao Nga. Có 26 quốc gia đã tham dự hội nghị bao gồm các nhà
lãnh đạo của Bắc Mỹ và Nam Mỹ, vua Nam Tư, hoàng đế của đế quốc Ottoman,
quốc vương Thái Lan, đại diện của Thanh Triều (Trung Quốc),...
Hội nghị hòa bình La Haye lần thứ nhất đã thảo luận rất nhiều vấn đề liên
quan đến chiến tranh cũng như giải quyết các xung đột giữa các quốc gia. Kết quả
của hội nghị là sự ra đời của Công ước La Haye 1899 (còn được gọi là Công ước La
Haye I). Công ước La Haye 1899 được ký kết vào ngày 29/07/1899 và bắt đầu có
hiệu lực từ ngày 04/09/1900. Nội dung cơ bản của Công ước La Haye năm 1899 tập
trung vào vấn đề giải quyết các tranh chấp quốc tế bằng biện pháp hòa bình. Một
trong những nội dung cơ bản của Công ước là quy định về việc thành lập Tòa trọng
tài thường trực với tư cách là một thiết chế quốc tế giúp các quốc gia có tranh chấp
có thể giải quyết các tranh chấp của mình theo phương pháp hòa bình[48]. Trên cơ
sở của Công ước La Haye 1899, Tòa trọng tài thường trực đã được thành lập vào
năm 1900, có trụ sở chính tại cung điện Hòa Bình, thành phố La Haye của Hà Lan.
Tòa trọng tài thường trực La Haye (PCA) bắt đầu đi vào hoạt động từ năm
1902, tuy nhiên, một thời gian sau đó quy chế hoạt động của Tòa trọng tài đã bắt
đầu bộc lộ nhiều hạn chế cần phải điều chỉnh. Xuất phát từ yêu cầu này, Hội nghị
hòa bình thế giới lần 2 đã được nhóm họp tại La Haye từ ngày 15 đến ngày
18/10/1907, kết quả hội nghị đã ký kết Công ước La Haye 1907 (còn gọi là Công
ước La Haye II). Công ước La Haye 1907 sửa đổi một số nội dung của Công ước La
Haye 1899 đồng thời cũng bổ sung rất nhiều nội dung mới so với Công ước La
Haye 1899[48]. Công ước La Haye 1907 chủ yếu tập trung quy định cụ thể về thủ
tục tố tụng trọng tài, đặc biệt là những quy định về thẩm quyền của Tòa trọng tài
thường trực (Điều 43); trình tự, thủ tục chọn Trọng tài viên (Điều 44 – Điều 46); và
quan trọng nhất là trình tự, thủ tục để Tòa trọng tài giải quyết một tranh chấp cụ thể
(Điều 51 – Điều 85), bổ sung thêm thủ tục tố tụng trọng tài rút gọn (Điều 86 – Điều
90). Những quy định của Công ước La Haye đã góp phần hoàn thiện quy chế tổ
chức và hoạt động của PCA, góp phần quan trọng vào sự phát triển của PCA ở
những giai đoạn sau này [12].

15. 7
1.1.2.2. Quá trình phát triển của PCA
a. Giai đoạn trước năm 1980
Trong thời gian giữa hai Hội nghị hòa bình (1900-1907), PCA chưa có nhiều
đóng góp trong việc giải quyết các tranh chấp quốc tế, vai trò của PCA chưa được
thể hiện tương xứng với những gì các quốc gia mong muốn khi thành lập, số lượng
thành viên của Tòa cũng không thay đổi nhiều so với lúc mới thành lập. Nguyên
nhân là quy chế hoạt động của Tòa chưa thật sự phù hợp, nhiều quốc gia cũng chưa
có thói quen sử dụng Tòa trọng tài như một cách thức giải quyết các tranh chấp,
mâu thuẫn và quan trọng nhất, phần lớn các quốc gia trên thế giới giai đoạn này đều
là thuộc địa phụ thuộc vào các nước tư bản chủ nghĩa Tây Âu, chỉ có một số nước ở
các châu lục khác giữ được chủ quyền của quốc gia mình (Nhật Bản, Thái Lan,...).
Sau Hội nghị hòa bình lần 2 (1907) quy chế hoạt động, thủ tục tố tụng của
PCA đã được hoàn thiện hơn, cơ chế hoạt động của Tòa cũng hiệu quả hơn. Chính
vì vậy, PCA đã có những bước phát triển mạnh mẽ trong việc thực hiện chức năng
giải quyết các tranh chấp quốc tế. Số lượng thành viên là 42 (trong đó chủ yếu gia
nhập sau Hội nghị hòa bình lần 2 năm 1907). Phân bố theo châu lục: châu Âu có 18
quốc gia, châu Mỹ có 19 quốc gia, châu Á có 5 quốc gia, châu Phi và châu Đại
Dương không có quốc gia nào [19].
Giữa thập niên 30 của thế kỷ XX, những dấu hiệu của một cuộc chiến tranh
thế giới thứ hai ngày càng rõ ràng, các thiết chế quốc tế hiện có đã hoàn toàn bất lực
trong việc ngăn chặn cuộc chiến tranh này. Sau chiến tranh thế giới thứ hai (1939-
1945) một lần nữa yêu cầu về một thiết chế quốc tế đủ khả năng ngăn chặn các mâu
thuẫn, xung đột giữa các quốc gia phát triển thành các cuộc chiến tranh ngày càng
trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Ngày 25/06/1945 Hiến chương Liên Hợp Quốc
được thông qua và bắt đầu có hiệu lực chính thức từ ngày 24/10/1945. Cùng với
việc thông qua Hiến chương Liên Hợp Quốc, quy chế của Tòa án công lý quốc tế
(International Court of Justice- ICJ) cũng được thông qua và Tòa án công lý quốc
tế, cơ quan tài phán chính của Liên Hợp Quốc đã được khai sinh, “mở ra một
chương mới trong lịch sử tài phán quốc tế” [8]. Ngày 05/02/1946 Đại hội đồng Liên

16. 8
Hợp Quốc đã tiến hành bầu chọn các thẩm phán của Tòa án công lý quốc tế và Tòa
án chính thức đi vào hoạt động từ ngày 06/02/1946, trở thành cơ quan tài phán
chính của Liên Hợp Quốc cho đến ngày nay. Sau khi Tòa án công lý quốc tế đi vào
hoạt động, PCA vẫn tiếp tục tồn tại song song với Tòa án công lý quốc tế, tuy nhiên
những hoạt động của PCA cũng bị rơi vào trạng thái khủng hoảng, hoạt động cầm
chừng và gần như bị lãng quên, cụ thể trong suốt 40 năm kể từ sau chiến tranh thế
giới thứ II chỉ có một vụ việc trọng tài được đưa ra giải quyết tại PCA và bộ máy tổ
chức của PCA đã phải giảm xuống mức thấp nhất và ở một góc nhỏ của Cung điện
Hòa Bình - tòa nhà đươc xây dựng với tham vọng và sự mong đợi của ông Andrew
Carnegire rằng PCA sẽ phát triển lớn mạnh để sử dụng hết công năng của tòa nhà.
Mỗi năm, trong các cuộc họp của Hội đồng hành chính, các quốc gia thành viên của
PCA thảo luận rất nhiều làm sao để khắc phục sự thiếu vắng các vụ việc xong các
vụ việc vẫn không được đưa đến PCA[53].
b. Giai đoạn sau năm 1980
Dấu hiệu sự phục hồi đầu tiên của PCA bắt đầu vào những năm 80 của thế kỷ
20. Năm 1976, Ủy ban LHQ về luật thương mại quốc tế (UNCITRAL), đã thông qua
một bộ luật trọng tài phi nguyên tắc để sử dụng “trong việc giải quyết các tranh chấp
nảy sinh trong các mối quan hệ thương mại quốc tế, đặc biệt là các hợp đồng thương
mại”. Luật này còn quy định việc chỉ định trọng tài và quyết định phản đối trọng tài.
“Thẩm quyền chỉ định” được thiết lập bởi sự thoả thuận của các bên. Trong những
trường hợp mà các bên không thể thống nhất về việc lựa chọn thẩm quyền chỉ định,
thì cần thiết phải có một tổ chức quốc tế đáng tin cậy. Bởi vậy theo Điều 6 khoản 2 và
Điều 7 khoản 2b của uỷ ban LHQ về luật thương mại quốc tế (UNCITRAL Rules):
“Nếu các bên không thống nhất được thẩm quyền chỉ định, hoặc nếu thống nhất được
nhưng người có thẩm quyền chỉ định từ chối; hoặc không thể chỉ định trọng tài… thì
một trong các bên có thể yêu cầu Tổng thư ký của PCA chỉ định”
Vào năm 1981 Tổng thư ký của PCA lần đầu tiên được yêu cầu bổ nhiệm
một thẩm quyền chỉ định, không phải cho một trọng tài thương mại, mà là Tòa án
theo yêu cầu của Iran và Mỹ. Kể từ năm 1981, gần 200 yêu cầu cho sự bổ nhiệm

17. 9
một thẩm quyền chỉ định đã được đệ trình lên Tổng thư ký, phần lớn trong số đó là
từ giữa những năm 1990. Sự tăng lên này, cũng như sự gia tăng của các vụ việc
phức tạp, đã trực tiếp đưa PCA đến lĩnh vực trọng tài thương mại quốc tế. Tổng thư
ký ngày càng được yêu cầu giải quyết trực tiếp như thẩm quyền chỉ định, hơn là chỉ
đơn thuần bổ nhiệm tổ chức hoặc cá nhân khác.
Vào năm 1991, PCA đã triệu tập một nhóm những chuyên gia làm việc với
mục đích đưa ra những khuyến cáo để cải thiện chức năng của PCA. Kể từ đó, PCA
đã mở rộng và quốc tế hóa bộ phận nhân viên của mình, làm tăng thêm sự nhận thức
toàn cầu về khả năng và vai trò của PCA, thúc đẩy và hiện đại hóa chức năng của hệ
thống giải quyết tranh chấp căn bản bằng việc thông qua những nguyên tắc về thủ
tục mà hầu như dựa trên các quy tắc của UNCITRAL. PCA nhận thấy rằng, những
nguyên tắc của UNCITRAL đã phản ánh thực tiễn và nguyên tắc hoạt động được
thừa nhận trong văn hoá trọng tài trên toàn thế giới và sẽ quy định những thủ tục có
hiệu quả và công bằng trong việc hoà bình giải quyết các tranh chấp giữa các quốc
gia về việc giải thích, áp dụng, thực hiện điều ước và những thoả thuận khác mặc dù
những thủ tục này được dùng trong trọng tài thương mại.
c. Số lượng thành viên và số lượng vụ việc PCA đã và đang giải quyết
Đến nay, PCA có 115[29] quốc gia và vùng lãnh thổ là thành viên của một
hoặc cả hai công ước, phân bổ như sau: châu Âu có 38 quốc gia, châu Mỹ có 23
quốc gia; châu Á có có 30 quốc gia; châu Phi có 22 quốc gia, châu Đại Dương có 02
quốc gia [17]. Như vậy, các châu lục đều có quốc gia tham gia và gần như các nước
lớn trên thế giới đều đã là thành viên của Tòa trọng tài thường trực (Anh, Pháp, Mỹ,
Nga, Trung Quốc,...)
Số lượng các vụ việc PCA giải quyết qua từng thời kỳ cũng có nhiều biến
động. Giai đoạn trước năm 1946 PCA giải quyết 24 vụ việc (có 20 vụ việc giải
quyết sau Công ước La Haye 1907) trong đó có những vụ tranh chấp nổi tiếng như
vụ Nga kiện Thổ Nhĩ Kỳ về bồi thường thiệt hại (1912); vụ tịch biên Manouba và
Carthade giữa Pháp và Italia (1913); vụ tranh chấp giữa Hà Lan và Bồ Đào Nha đối
với biên giới trên đảo Timor (1914); vụ tranh chấp chủ quyền giữa Hà Lan với Mỹ

18. 10
đối với đảo Palmas (1928). Các phán quyết của Tòa trọng tài thường trực La Haye
giai đoạn này đã góp phần giải thích một số nguyên tắc cơ bản trong giải quyết
tranh chấp về lãnh thổ, đặc biệt là tranh chấp về biển đảo (điển hình là vụ tranh chấp
chủ quyền giữa Hà Lan và Mỹ đối với đảo Palmas).
Giai đoạn từ năm 1946 đến năm 1999 là giai đoạn hoạt động rất trầm lắng
của PCA và chỉ có 10 vụ việc được đưa ra giải quyết tại PCA trong suốt thời gian
này, đặc biệt trong một thời gian dài từ năm 1946 đến năm 1986 chỉ có 1 vụ việc
trọng tài được đưa ra giải quyết tại PCA (tranh chấp liên quan đến Hợp đồng xây
dựng và các Bên tranh chấp không phải là quốc gia, năm 1966).
Giai đoạn từ năm 2000 đến nay, PCA đã tiếp nhận giải quyết 152 vụ việc,
con số này cao hơn rất nhiều so với 34 vụ việc trong suốt 100 năm đầu kể từ khi
thành lập, trong đó có những vụ quan trọng liên quan đến tranh chấp lãnh thổ quốc
gia như vụ tranh chấp quần đảo Hanish giữa Eritrea và Yemen (năm 1998 và 1999);
vụ tranh chấp chủ quyền các đảo xung quan eo biển Malacca giữa Singapore và
Malaixia (năm 2003); vụ tranh chấp biên giới trên biển giữa Barbados và Trinidad
& Tobago (năm 2006); vụ việc tranh chấp liên quan đến phân định biên giới trên
biển giữa Guyana và Suriname năm 2004-2007; hiện tại PCA đang giải quyết theo
UNCLOS tranh chấp chủ quyền xung quanh quần đảo Chagos giữa Cộng hòa
Mauritius và Vương quốc Anh năm từ năm 2010; vụ tranh chấp liên quan đến ranh
giới trên biển giữa Cộng hòa Bangladesh và Ấn Độ từ năm 2009; tranh chấp lãnh
thổ trên biển Đông giữa Philippines và Trung Quốc năm 2013. Ngoài ra Tòa trọng
tài còn tham gia nhiều vụ việc khác với tư cách là bên trung gian hòa giải, là cơ
quan đăng ký vụ việc,... Những vụ việc Tòa trọng tài giải quyết đã góp phần đáng
kể vào việc ngăn chặn các cuộc xung đột giữa các quốc gia, đặc biệt là tranh chấp
liên quan đến lãnh thổ. Các phán quyết của Tòa cũng góp phần đáng kể vào việc
giải thích pháp luật quốc tế, áp dụng vào từng trường hợp cụ thể, đặc biệt là các quy
định của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển năm 1982 (UNCLOS).
1.2. Cơ cấu tổ chức của PCA
Về cơ cấu tổ chức của PCA đã được quy định bởi Công ước La Haye 1899

19. 11
và Công ước La Haye 1907. PCA không phải là một toà thực sự với các thẩm phán
thường trực. Đây thực tế chỉ là một danh sách các Trọng tài viên thường trực, có thể
được các quốc gia lựa chọn khi giải quyết các tranh chấp quốc tế sử dụng biện pháp
này. Cấu trúc của PCA gồm có 3 bộ phận chính gồm: Hội đồng hành chính, Thành
viên Tòa và Văn phòng quốc tế (hoặc Ban thư ký).
1.2.1. Hội đồng hành chính (Administrative Council)
Hội đồng hành chính là cơ quan chủ quản của PCA, bao gồm đại diện ngoại
giao tại La Hay của tất cả các quốc gia thành viên tham gia Hội nghị hòa bình năm
1899 và Hội nghị hòa bình năm 1907 và do Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Hà Lan làm
chủ tịch Hội đồng hành chính. Hội đồng hành chính nhóm họp mỗi năm hai lần tại
La Hay, đưa ra sự chỉ đạo chung cho công việc của PCA, giám sát và phê duyệt
ngân sách và chi tiêu của PCA. Tổng thư ký báo cáo thường niên với Hội đồng
hành chính về hoạt động của PCA.
1.2.2. Thành viên của Tòa (Members of the Court)
Các thành viên của Toà án lập một danh sách các Trọng tài viên, người mà
các bên tham gia tranh chấp có thể, nhưng không bắt buộc, chỉ định trong thủ tục tố
tụng trọng tài tại PCA, mỗi quốc gia thành viên của PCA có thể chỉ định tối đa bốn
Trọng tài viên với nhiệm kỳ sáu năm, Trọng tài viên được để cử phải là những cá
nhân có chuyên môn sâu về luật quốc tế, có kinh nghiệm, uy tín và luôn sẵn sàng
thực hiện các nhiệm vụ của một Trọng tài viên (Điều 44 Công ước La Haye 1907).
Mặc dù công ước quy định rằng các trọng tài phải được lựa chọn từ danh sách thành
viên (Điều 45 Công ước La Haye 1907), nhưng rõ ràng rằng, trong lịch sử của PCA,
các bên muốn có sự tự do để chỉ định trọng tài ngoài danh sách đó, (ngoài việc
thành lập một Hội đồng trọng tài, các thành viên của PCA từ mỗi nước ký kết có
quyền chỉ định một nhóm quốc gia, mà nhóm này có quyền cử các ứng viên vào
Tòa án công lý quốc tế của Liên Hợp Quốc (ICJ)).
Đến thời điểm ngày 31/12/2013, PCA quản lý danh sách gồm 360 trọng tài
đến từ 96 quốc gia[29], Việt Nam có 4 trọng tài được bổ nhiệm vào PCA tháng
9/2012 [Phụ lục].

20. 12
1.2.3. Văn phòng quốc tế hoặc Ban Thư ký (International Bureau)
Văn phòng quốc tế hoặc Ban thư ký là cơ quan thương trực của PCA, có trụ sở
đóng tại Cung điện Hòa Bình ở La Haye. Văn phòng quốc tế đứng đầu là Tổng thư ký
và bao gồm một đội ngũ các chuyên viên pháp lý và hành chính giàu kinh nghiệm
đến từ nhiều quốc gia khác nhau. Thông qua Văn phòng quốc tế, PCA cung cấp các
dịch vụ đăng ký và hỗ trợ hành chính cho Tòa án tại bất cứ nơi nào trên thế giới. Văn
phòng quốc tế duy trì danh sách những Trọng tài viên của PCA trên cơ sở sự đề cử
của các Quốc gia thành viên. Văn phòng quốc tế là kênh thông tin liên lạc chính thức
của PCA, nhận những thông báo trực tiếp gửi đến PCA (bao gồm những yêu cầu về
trọng tài), cung cấp các nguồn thông tin chính thức và bảo đảm sự an toàn của các tài
liệu trong trọng tài quốc tế và các thủ tục giải quyết các tranh chấp,... Ngôn ngữ chính
thức được sử dụng trong PCA là tiếng Anh và tiếng Pháp, nhưng các vụ kiện có thể
tiến hành bằng bất kỳ một ngôn ngữ nào được các bên đồng ý.
1.2.4. Cơ quan khác (Tòa)
PCA không hẳn là một cơ quan tài phán thường trực vì vậy không có một tòa
thực sự nào. Một Tòa án hoặc một bộ phận giải quyết các tranh chấp được thiết lập
theo từng vụ việc cụ thể được đệ trình, và phương pháp thành lập Tòa án sẽ dựa trên
Công ước La Haye 1899, Công ước La Haye 1907 và các văn bản ban hành sau đó.
1.2.5. Các văn kiện pháp lý cơ bản
- Công ước La Haye 1899 và Công ước La Haye 1907 tạo thành những văn
kiện cơ bản của PCA.
- Những nguyên tắc không bắt buộc cho việc giải quyết tranh chấp bằng
hình thức trọng tài giữa 2 quốc gia (1992).
- Những nguyên tắc không bắt buộc cho việc giải quyết tranh chấp bằng
hình thức trọng tài giữa 2 bên mà chỉ có một bên là quốc gia (1993).
- Những nguyên tắc không bắt buộc cho việc giải quyết bằng hình thức
trọng tài liên quan đến các tổ chức quốc tế và các quốc gia (1996).
- Những nguyên tắc không bắt buộc cho giải quyết bằng hình thức trọng tài
giữa các tổ chức quốc tế và các bên cá nhân (1996).

21. 13
- Những nguyên tắc hòa giải không bắt buộc (1996).
- Những nguyên tắc không bắt buộc cho việc tìm hiểu tình hình thực tế của
ủy ban điều tra (1997).
- Những nguyên tắc không bắt buộc cho giải quyết tranh chấp bằng hình
thức trọng tài liên quan đến tài nguyên thiên nhiên và môi trường (2001).
- Những nguyên tắc không bắt buộc cho sự hòa giải tranh chấp liên quan
đến tài nguyên thiên nhiên và môi trường (2002).
- Những quy tắc không bắt buộc cho sự hòa giải tranh chấp liên quan đến
các hoạt động ngoài không gian (có hiệu lực từ ngày 06/12/2011).
- Quy tắc trọng tài PCA năm 2012 (có hiệu lực từ ngày 17/12/ 2012).
1.3. Thẩm quyền của PCA
1.3.1. Thẩm quyền về vụ việc
Theo quy định của các Công ước La Haye, Tòa trọng tài thường trực có thẩm
quyền giải quyết rộng, gần như không giới hạn ở bất cứ lĩnh vực nào. Bên cạnh đó,
thẩm quyền của Tòa trọng tài thường trực La Haye cũng không bị giới hạn bởi chủ
thể tham gia tranh chấp. Điều này được thể hiện cụ thể ở các quy tắc tố tụng của Tòa
đã được ban hành cũng như những vụ việc mà Tòa trọng tài đã giải quyết trên thực tế.
Điều 21 Công ước La Haye 1899 đã khẳng định: Tòa trọng tài thường trực
có thẩm quyền giải quyết tất cả các tranh chấp phát sinh được các bên mang đến
trọng tài, trừ trường hợp các bên lựa chọn một Tòa án khác để giải quyết (nguyên
văn “The Permanent Court shall be competent for all arbitration cases, unless the
parties agree to institute special Tribunal”. Điều 42 của Công ước La Haye 1907
cũng quy định tương tự. Từ các quy định của Công ước La Haye 1899, Công ước
La Haye 1907 cũng như các quy tắc tố tụng được ban hành sau đó chúng ta có thể
rút ra các lĩnh vực tranh chấp sau đây thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa trọng tài
thường trực La Haye:
i. Tranh chấp giữa quốc gia với quốc gia liên quan đến chủ quyền
lãnh thổ hoặc các vấn đề khác trong lĩnh vực dân sự, thương mại;
ii. Tranh chấp giữa một bên là quốc gia với các chủ thể khác về các
vấn đề dân sự, thương mại;

22. 14
iii. Tranh chấp giữa một bên là quốc gia với một bên là tổ chức
quốc tế về các vấn đề trong lĩnh vực công pháp cũng như các vấn đề về
dân sự, thương mại và các vấn đề khác;
iv. Tranh chấp giữa hai tổ chức quốc tế liên quan đến các vấn đề
dân sự, thương mại;
v. Tranh chấp giữa một bên là tổ chức quốc tế với một bên là cá
nhân về các vấn đề dân sự và thương mại.
Thẩm quyền xét xử của tòa PCA là không giới hạn. Tuy nhiên trong từng vụ
việc, phạm vi của thẩm quyền xét xử bị hạn chế bởi cách diễn đạt trong Thỏa thuận
đưa vụ việc ra giải quyết tại Tòa trọng tài. Những nguyên tắc thủ tục của PCA về giải
quyết tranh chấp bằng trọng tài liên quan đến tài nguyên thiên nhiên và môi trường
quy định rõ ràng rằng “Sự mô tả tính chất của tranh chấp liên quan tới môi trường
hoặc tài nguyên thiên nhiên là không cần thiết cho thẩm quyền xét xử, tất cả các bên
đều đồng ý đặt một tranh chấp đặc biệt dưới sự điều chỉnh của các điều luật này”.
Nhìn chung, về nguyên tắc các văn bản pháp lý thành lập ra Tòa trọng tài
thường trực La Haye không liệt kê cụ thể những vụ việc thuộc thẩm quyền giải
quyết của Tòa. Điều này cũng khác biệt so với quy chế của các cơ quan tài phán
quốc tế khác. (Ví dụ: Điều 36 Quy chế của Tòa án quốc tế quy định tương đối cụ
thể những vụ việc mà Tòa có thẩm quyền giải quyết).
Việc xác định một cách rõ ràng thẩm quyền của Tòa trọng tài thường trực La
Haye sẽ giúp các bên tham gia tranh chấp có sự cân nhắc, lựa chọn hợp lý trước khi
quyết định đưa vụ việc ra giải quyết tại Tòa trọng tài, bởi lẽ mỗi cơ quan tài phán
đều có ưu điểm và hạn chế riêng. Việc lựa chọn một cơ quan tài phán phù hợp sẽ
góp phần giải quyết nhanh chóng, hiệu quả tranh chấp, đáp ứng các yêu sách của
các bên một cách hợp lý, đặc biệt là trong các tranh chấp liên quan đến vấn đề lãnh
thổ giữa các quốc gia.
1.3.2. Thẩm quyền về dịch vụ pháp lý của PCA
Các Công ước La Haye I và La Haye II cũng như các Quy tắc được ban hành
sau đó của PCA đã thể hiện khá rõ thẩm quyền xét xử và thẩm quyền tư vấn của

23. 15
PCA. Thực tiễn của PCA không giống như ICJ, không có sự phân biệt giữa thẩm
quyền xét xử và thẩm quyền tư vấn. Toà trọng tài luôn luôn có quyền xét xử và
được phân biệt với các hình thức giải quyết tranh chấp không qua xét xử khác bằng
những phán quyết cuối cùng và có tính ràng buộc.
Những phương pháp giải quyết tranh chấp không mang tính ràng buộc bao
gồm sự hòa giải, điều tra và có thể phù hợp hơn với các bên trong việc tìm kiếm
một tuyên bố có tính tư vấn hoặc không ràng buộc đối với quyền và nghĩa vụ chung
của các bên. Công ước La Haye 1899 và 1907 đã tạo cơ sở pháp lý cho việc thành
lập một Ủy ban quốc tế về điều tra để giải quyết một số loại tranh chấp thông qua
việc tìm hiểu một cách khách quan tình hình thực tế của vụ việc, trên cơ sở đó năm
1997 PCA đã thông qua Những nguyên tắc không bắt buộc cho việc tìm hiểu tình
hình thực tế của Ủy ban điều tra. Năm 1937, Hội đồng hành chính của PCA ủy
quyền cho Văn phòng quốc tế thành lập và quản lý Ủy ban hòa giải thực hiện chức
năng hòa giải, những quy tắc hòa giải của PCA được soạn thảo trên cơ sở các quy
tắc hòa giải của UNCITRAL năm 1980 và đã được PCA thông qua năm 1996. Tiếp
đó năm 2002 PCA đã thông qua Những nguyên tắc không bắt buộc cho sự hòa giải
tranh chấp liên quan đến tài nguyên thiên nhiên và môi trường, Quy tắc này đã bổ
sung cho Những nguyên tắc không bắt buộc cho giải quyết các tranh chấp bằng hình
thức trọng tài liên quan đến tài nguyên thiên nhiên và môi trường năm 2001.
Ngoài ra, theo các Quy tắc xét xử của Ủy ban Liên hợp quốc về Luật thương
mại (UNCIRAL), Tổng thư ký của PCA còn có thẩm quyền chỉ định trong trường
hợp các bên tranh chấp không đạt được thỏa thuận lựa chọn trọng tài theo các quy
định của UNCITRAL (Điều 6 khoản 2, Điều 7 khoản 2b Quy tắc UNCITRAI 1976
và Điều 6 khoản 1, 2, 4, 5 Quy tắc của UNCITRAL năm 2010).
1.3.3. Thời hạn
Các quy tắc khác nhau về thủ tục tố tụng của PCA không đặt ra một quy định
về thời hạn cho việc đưa tranh chấp ra PCA và cũng không có thời hạn giải quyết cho
mỗi vụ việc. Tùy thuộc vào quy mô và mức độ phức tạp của từng vụ việc mà có thời
hạn giải quyết khác nhau, ví dụ như các vụ việc liên quan đến tranh chấp biên giới

24. 16
giữa Eritrea và Ethiopia khoảng 05 năm, vụ tranh chấp giữa Pháp và Hà Lan liên
quan đến ô nhiễm của sông Rhine bằng clorua là 04 năm, vụ việc tranh chấp giữa
Etriea và Yemen là 03 năm, tuy nhiên có những vụ việc chỉ dưới 01 năm như vụ việc
giữa Italy và Costa Rica. Ngoài ra, Quy tắc trọng tài PCA năm 2012 cho phép các
bên trong tranh chấp có thể yêu cầu Hội đồng trọng tài có một quyết định nhanh
chóng và Hội đồng trọng tài sẽ xem để đáp ứng tốt nhất trong điều kiện cho phép.
1.4. Đặc điểm của PCA
Tòa trọng tài thường trực La Haye ra đời trong bối cảnh thế giới chưa có một
cơ quan tài phán quốc tế để giải quyết các tranh chấp quốc tế và vì vậy, càng chưa có
các cơ quan tài phán quốc tế chuyên trách để giải quyết các tranh chấp trong một lĩnh
vực cụ thể như ngày nay. Trước khi Tòa trọng tài thường trực La Haye ra đời trên thế
giới đã xuất hiện một số cơ chế giải quyết các tranh chấp quốc tế nhưng không tồn tại
với tư cách là một thiết chế độc lập và có quy chế hoạt động độc lập. Sau khi Tòa
trọng tài thường trực La Haye ra đời thì đến năm 1920, Pháp viện thường trực quốc
tế, cơ quan tài phán của Hội quốc liên với chức năng: giải quyết các tranh chấp giữa
các quốc gia và đưa ra các kết luận tư vấn đối với các yêu cầu của Hội đồng hoặc Đại
hội đồng hội quốc liên mới được thành lập với tư cách là cơ quan tài phán quốc tế
thường trực đầu tiên. Như vậy, tại thời điểm thành lập Tòa trọng tài thường trực La
Haye thế giới chưa tồn tại các cơ quan tài phán thường trực nhằm giải quyết các tranh
chấp quốc tế và vì vậy càng chưa thể tồn tại các cơ quan tài phán chuyên trách trong
một lĩnh vực tranh chấp quốc tế như ngày nay. Ra đời trong bối cảnh đó, khi thành
lập Tòa trọng tài thường trực các bên tham gia Công ước La Haye mong muốn Tòa sẽ
giải quyết mọi tranh chấp quốc tế phát sinh giữa các chủ thể.
Như vậy, những chủ thể thành lập Tòa trọng tài thường trực La Haye có ý định
trao cho Tòa thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong nhiều lĩnh vực khác nhau trong
đó chủ yếu là tranh chấp trong lĩnh vực dân sự, thương mại. Giải quyết tranh chấp
liên quan đến chủ quyền lãnh thổ quốc gia không phải là nhiệm vụ chính của Tòa
trọng tài thường trực La Haye. Chính vì điều này, trong số các vụ việc mà Tòa trọng
tài thường trực La Haye đã và đang giải quyết thì những vụ việc mà các chủ thể đều

25. 17
là quốc gia và nội dung liên quan đến tranh chấp lãnh thổ chiếm số lượng không
nhiều, trong khi đó, những vụ kiện liên quan đến hoạt động kinh doanh của các công
ty, các tổ chức, các tranh chấp giữa quốc gia liên quan đến các hoạt động khác lại
chiếm phần lớn các vụ việc đã được giải quyết [19]. Điều này chứng tỏ Tòa trọng tài
thường trực La Haye không phải là cơ quan tài phán chuyên về giải quyết các tranh
chấp phát sinh trong quan hệ giữa các quốc gia có liên quan đến pháp luật quốc tế
như Tòa án công lý quốc tế và càng không phải là cơ quan tài phán chuyên về giải
quyết các vấn đề liên quan đến tranh chấp lãnh thổ như Tòa án quốc tế về luật biển.
Xuất phát từ các quy định của các quy chế tố tụng của Tòa trọng tài thường
trực La Haye chúng ta thấy Tòa không phải là một cơ quan tài phán chuyên trách
trong lĩnh vực công pháp như Tòa án công lý quốc tế hay Tòa án quốc tế về luật
biển cũng không phải là cơ quan tài phán chuyên trách trong lĩnh vực tư pháp như
các Trung tâm trọng tài thương mại quốc tế.
1.5. Vị trí, vai trò của PCA trong tài phán quốc tế và phát triển luật quốc tế
1.5.1. Vị trí và vai trò của PCA đối với tài phán quốc tế
Sau hơn 100 năm hình thành và phát triển, PCA đã trải qua những thời kỳ
khó khăn và đôi khi bị rơi vào trạng thái gần như bị lãng quên, trong suốt khoảng 40
năm kể từ sau chiến tranh thế giới thứ II, chỉ có 1 vụ việc được đưa ra giải quyết tại
PCA. Tuy nhiên, với sự kiên trì và cố gắng nỗ lực không ngừng của các quốc gia
thành viên, PCA đã dần lấy lại uy tín và khẳng định vai trò của mình trong lĩnh vực
tài phán quốc tế. Cụ thể chỉ trong 12 năm đầu của thế kỷ 21, đã có 152 thủ tục trọng
tài được đưa đến PCA so với 34 thủ tục của 100 năm đầu kể từ khi thành lập. Trong
thủ tục trọng tài đa quốc gia những năm gần đây, PCA được thấy hoạt động nhiều
hơn bất cứ thời điểm nào trong lịch sử của PCA, kể cả thời điểm trước chiến tranh
thế giới thứ nhất. Trong giải quyết các tranh chấp giữa các quốc gia và các bên cá
nhân, PCA đã tiến hành xét xử tại Trọng tài theo các nguyên tắc của UNCITRIAL
nhiều hơn bất kỳ tổ chức nào khác [53].
Vai trò của PCA trong tài phán quốc tế không chỉ đơn thuần là sự gia tăng về
số lượng các vụ việc tranh tụng, các yêu cầu tư vấn và chỉ định trọng tài trong những

26. 18
năm gần đây. Câu hỏi đặt ra là vai trò của PCA như là một Cơ quan tài phán trong
lĩnh vực giải quyết các tranh chấp quốc tế cùng với các cơ quan tài phán khác. Câu trả
lời thể hiện ở những con số, ở xu hướng tăng trưởng và ở bất kỳ điều gì làm gia tăng
sự xuất hiện của PCA so với các cơ quan tài phán khác. Sau tất cả, tính hữu ích của
bất kỳ tổ chức nào cuối cùng được xác định bởi người sử dụng nó. Và số vụ việc mà
PCA đã giải quyết là minh chứng khá rõ ràng cho tính hữu ích và khả năng của PCA.
Đóng góp cụ thể của PCA trong giải quyết các tranh chấp quốc tế là gì? Đầu
tiên, PCA đã thấy trước được sự gia tăng số lượng của các vụ việc. Trong các thiết
chế giải quyết các tranh chấp quốc tế khác, Tòa án Công lý quốc tế liên tục nhận
được các vụ việc mới với một tốc độ gia tăng ổn định số lượng các vụ việc được
đăng ký. Tại Washington, Trung tâm quốc tế để giải quyết các tranh chấp đầu tư đã
đăng ký trung bình 30 vụ việc trong 10 năm trở lại đây, gấp ba lần mức trung bình
của 10 năm trước. Không có nghi ngờ gì về sự bùng nổ của các Hiệp ước đầu tư
song phương trong những năm 1990, minh chứng thể hiện thông qua hai tổ chức là
Trung tâm giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế (ICSID) và PCA. Những dữ liệu từ
Trọng tài thương mại quốc tế cho thấy một xu hướng tương tự, các tổ chức như AA,
Tòa án trọng tài Quốc tế London, và Phòng thương mại quốc tế có sự gia tăng đáng
kể các vụ việc, phần lớn xảy ra trong khoảng 10 năm trở lại đây. Vì vậy, việc mở
rộng của PCA như là một xu hướng chung của tất cả các tổ chức, phản ánh một sự
gia tăng toàn cầu về nhu cầu ngày càng tăng về giải quyết tranh chấp quốc tế.
Với sự linh hoạt của mình, PCA có thể tự do điều chỉnh để đáp ứng yêu cầu
giải quyết các loại tranh chấp phát sinh cùng với sự vận động và phát triển của quốc
tế, minh chứng cho sự linh hoạt này thể hiện trong các ví dụ sau:
Thứ nhất, Khi mà số lượng các tranh chấp liên quan đến Hợp đồng trong đó
có sự tham gia của các Quốc gia hoặc các Dân tộc có quyền tự quyết ngày càng gia
tăng và phần lớn các tranh chấp phát sinh liên quan đến Hợp đồng chứ không phải
là Điều ước, điều này tạo ra mối quan tâm phổ biến và cấp bách cho các chính phủ
thường xuyên tham gia vào các hợp đồng có giá trị lớn. Tuy nhiên tại thời điểm đó
không có tổ chức chuyên biệt trọng tài thương mại liên quan đến Quốc gia, PCA ra

27. 19
đời đã giải quyết một số lượng lớn các tranh chấp hợp đồng liên quan đến các Quốc
gia hoặc các Dân tộc có quyền tự quyết;
Thứ hai, trong một bối cảnh mới của thế giới, xung đột vũ trang ngày một
gia tăng và đây thường là xung đột giữa một phòng trào vũ trang trong phạm vi lãnh
thổ của một nước chống lại quyền lực của chính nhà nước đó, một tranh chấp nằm
ngoài thẩm quyền của bất kỳ tổ chức chuyên tránh nào nhưng lại rất khẩn trương
cần được giải quyết. Những người soạn thảo Công ước La Haye 1899 đã nhìn thấy
trước bối cảnh đó và đã tạo ra một phương tiện để giải quyết hòa bình các tranh
chấp, tất nhiên không có khái niệm một nhà nước chịu phân xử với một phòng trào
tìm cách ly khai, thậm chí nhỏ hơn nữa là một bên thương mại cá nhân. Nhưng bằng
cách thiết lập một tổ chức linh hoạt, PCA sẵn sàng đáp ứng nhu cầu giải quyết các
tranh chấp như trên.
Thứ ba, nói đến vai trò của PCA trong tài phán quốc tế không thể không kể
đến những đóng góp của PCA vào việc ngăn chặn xung đột giữa các quốc gia, duy trì
hòa bình và an ninh thế giới, điều này thể hiện khá rõ trong các vụ việc tranh chấp
chủ quyền lãnh thổ, đặc biệt là tranh chấp liên quan đến chủ quyền và quyền tài phán
trên biển đảo mà PCA đã và đang giải quyết như: vụ tranh chấp liên quan đến ngư
trường bờ Bắc đại tây dương giữa Anh và Mỹ năm 1910; vụ tranh chấp đảo Timor
giữa Hà Lan và Bồ Đào Nha năm 1914; vụ tranh chấp đảo Palmas giữa Mỹ và Hà
Lan năm 1928. Sau khi Công ước của Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982 ra đời,
cùng với đó Tòa án luật biển được thành lập với rất nhiều những ưu điểm được tổng
hợp từ kinh nghiệm thực tiễn của các tranh chấp liên quan đến biển đảo đã được giải
quyết trước đó, nhưng PCA vẫn tiếp tục nhận được những yêu cầu giải quyết tranh
chấp liên quan đến biển đảo như vụ tranh chấp quần đảo Hanish giữa Eritrea và
Yemen năm 1998 và 1999; vụ tranh chấp chủ quyền các đảo xung quanh eo biển
Malacca giữa Sigapore và Malaysia năm 2003; vụ tranh chấp biên giới trên biển giữa
Barbados và Trinidad & Tobago năm 2006; vụ việc tranh chấp liên quan đến phân
định biên giới trên biển giữa Guyana và Suriname năm 2004-2007; tranh chấp liên
quan đến môi trường biển giữa Ireland và Vương quốc Anh năm 2008; hiện tại PCA

28. 20
đang giải quyết theo UNCLOS tranh chấp chủ quyền xung quanh quần đảo Chagos
giữa Cộng hòa Mauritius và Vương quốc Anh năm từ 2010; vụ tranh chấp liên quan
đến ranh giới trên biển giữa Cộng hòa Bangladesh và Ấn Độ từ năm 2009; và tranh
chấp chủ quyền trên biển giữa Trung Quốc và Philippines năm 2013. Những dẫn
chứng trên đây phần nào đã cho thấy khả năng và tính ưu việt của PCA so với các
thiết chế tài phán khác trong giải quyết tranh chấp liên quan đến lĩnh vực này.
1.5.2. Vai trò của PCA đối với việc phát triển pháp luật quốc tế
Thông qua hoạt động xét xử, PCA không chỉ góp phần vào giải quyết hòa
bình các tranh chấp quốc tế, mà PCA còn đóng một vai trò quan trọng trong việc
giải thích và phát triển pháp luật quốc tế.
Như mục đích từ ban đầu của những nhà soạn thảo Công ước La Haye 1899
và Công ước La Hay 1907 là tìm kiếm một giải pháp hòa bình để giải quyết các
tranh chấp quốc tế, sự ra đời của PCA với tư cách là cơ quan trọng tài quốc tế đầu
tiên cùng với cơ chế giải quyết tranh chấp tại PCA đã góp phần tạo tiền đề cho sự ra
đời và phát triển của các thiết chế trọng tài quốc tế sau này. Có thể nói Công ước La
Haye 1899 đã tổng hợp gần như toàn bộ các khía cạnh đã trở thành văn hóa trọng
tài quốc tế [53] trên toàn thế giới, trên tinh thần đó, các quy tắc trọng tài của PCA
đã tác động trực tiếp đến sự phát triển của Trọng tài thương mại quốc tế đồng thời
cũng chịu tác động của các Quy tắc trọng tài ra đời sau đó mà tiêu biểu là các Quy
tắc trọng tài của UNCITRAL, các quy tắc trọng tài của UNCITRAL đã có ảnh
hưởng lớn đến Trọng tài quốc tế của PCA và sự phát triển của các quy tắc trọng tài
của PCA, điều này được thể hiện trong hoạt động xét xử cũng như trong các Quy
tắc của PCA ban hành sau Công ước La Haye 1899, Công ước La Hay 1907.
Các Công ước La Haye 1899, Công ước La Hay 1907 cùng với hệ thống các
Quy tắc xét xử và các văn bản pháp lý ban hành sau đó của PCA đã đóng góp một
công cụ pháp lý vào việc giải quyết các tranh chấp quốc tế. Và trong quá trình hoạt
động, PCA không ngừng cập nhật, nghiên cứu và phát triển các Quy tắc của mình
cho phù hợp với sự vận động và phát triển của đời sống quốc tế. Có thể kể đến một
loạt các quy tắc ban hành từ năm 1990 trở lại đây như đã được đề cập tại mục 1.2.5

29. 21
ở trên. PCA không chỉ đơn thuần là ban hành các Quy tắc mới phù hợp với các hoàn
cảnh mới của quốc tế mà còn phát triển và tổng hợp các quy tắc này để tạo thuận lợi
cho các bên lựa chọn khi tham gia tố tụng trọng tài tại PCA, Quy tắc trọng tài PCA
năm 2012 đã tổng hợp một số các Quy tắc trọng tài ban hành trước đó của PCA và
trên tinh thần có tham khảo các quy tắc mới nhất của UNCITRAL là một trong các
minh chứng mới nhất cho hoạt động phát triển pháp luật quốc tế của PCA.
Như vậy, thông qua các hoạt động của mình, PCA không chỉ góp phần phát
triển pháp luật quốc tế mà còn khẳng định được tính đúng đắn và phù hợp của các
văn bản đó trong đời sống quốc tế.

30. 22
Chương 2
THỦ TỤC TỐ TỤNG
VÀ LUẬT ÁP DỤNG CỦA PCA
2.1. Luật áp dụng
2.1.1. Nguyên tắc thủ tục
Trước hết, luật áp dụng trong quá trình xét xử sẽ được các bên lựa chọn bằng
việc quyết định chấp thuận áp dụng những nguyên tắc thủ tục cụ thể.
Các nguyên tắc thủ tục hiện nay cũng như các nguyên tắc của PCA (xuất
phát từ các nguyên tắc của UNCITRAL) tạo ra sự linh hoạt trong vấn đề thủ tục cho
toà trọng tài và các bên. Có rất ít các điều khoản bắt buộc, nghĩa là, các bên có thể
thông qua thoả thuận để thay đổi những quy định thủ tục. Tất cả các nguyên tắc của
PCA đều quy định, toà có thể điều hành việc xét xử theo cách mà toà cho rằng thích
hợp, miễn là thoả mãn yêu cầu được quy định tại Điều 15 khoản 1 UNCITRAL:
“the parties are treated with equality and that, at any stage of the proceedings, each
party is given a full opportunity of presenting its case” (tạm dịch: các bên đều được
đối xử công bằng và tại bất cứ giai đoạn nào của quá trình tố tụng mỗi bên có được
cơ hội đầy đủ để trình bày vụ việc của mình). Trong các tranh chấp thương mại cá
nhân, và cũng có thể đặt trường hợp trong các tranh chấp khác, toà trọng tài có thể
áp dụng hoặc tham khảo luật trọng tài của nơi diễn ra xét xử để bổ sung vào phần
“luật áp dụng”. Trong việc giải quyết tranh chấp giữa các quốc gia, thoả thuận thủ
tục xét xử hoặc các nguyên tắc adhoc sẽ được các bên thảo ra, trình lên trọng tài để
bổ sung vào các nguyên tắc chính mà không tham khảo đến luật của địa phương.
2.1.2. Nguyên tắc lựa chọn luật áp dụng
Theo quy định của PCA, toà án trọng tài sẽ áp dụng luật do các bên thoả
thuận, nếu không có sự thoả thuận nào, toà sẽ áp dụng: hoặc là các nguyên tắc áp
dụng của luật quốc tế thông thường, hoặc là bất cứ phần luật nào được quy định
theo nguyên tắc chọn luật.
Trong trường hợp vụ việc liên quan đến tổ chức quốc tế, toà sẽ áp dụng trực
tiếp các quy định thích hợp của tổ chức có liên quan và luật của các tổ chức quốc tế;

31. 23
trong trường hợp các bên trong vụ việc là cá nhân, toà sẽ chú ý trực tiếp vào các
thuật ngữ trong ký kết, thoả thuận được nhắc đến.
2.2. Trình tự, thủ tục giải quyết tại PCA
2.2.1. Theo Công ước La Haye 1899 và Công ước La Haye1907
2.2.1.1. Sơ đồ quy trình trình tự thủ tục tố tụng theo Công ước La Haye 1899
[48] và Công ước La Haye 1907 [49]
Quy trình thủ tục tổ tụng theo Công ước La Haye 1899 và Công ước La Haye
1907 có thể biểu đạt theo sơ đồ sau đây:
Sơ đồ. 2.1. Quy trình thủ tục tố tụng theo Công ước Lahaye 1899
và Công ước Lahaye 1907
Các bƣớc Nội dung
thực hiện
Ngƣời thực hiện Văn bản
áp dụng
Bước 3
Thành lập HĐTT Các Bên liên quan đến
tranh chấp hoặc HĐTT
Điều 32, 35 La Haye I
Điều 54, 55, 59 La Haye II
Bước 2
Giải quyết vấn đề liên
quan đến Compromis
Tòa trọng tài Điều 53 La Haye II
Bước 1
Ký Thỏa thuận trọng
tài (Compromis)
Các Bên liên quan đến
tranh chấp
Điều 31 La Haye I
Điều 52 La Haye II
Bước 5
Tiến hành trình tự thủ
tục tố tụng
Các Bên liên quan đến
tranh chấp và HĐTT
Điều 39-50 La Haye I
Điều 86-90 La Haye II
Bước 6
Ban hành phán quyết
trọng tài
Hội đồng trọng tài Điều 52-57 La Haye I
Bước 4
Xác định địa điểm và
ngôn ngữ sử dụng
Các Bên liên quan đến
tranh chấp hoặc HĐTT
Điều 36, 38 La Haye I
Điều 60, 61 La Haye II

32. 24
2.2.1.2. Nội dung quy trình
Những quy định chung về trình tự, thủ tục giải quyết một vụ tranh chấp của Tòa
trọng tài thường trực La Haye đã được quy định trong Công ước La Haye I và được
quy định cụ thể hơn trong Công ước La Haye II. Theo các Công ước La Haye I và La
Haye II, trình tự thủ tục giải quyết một vụ tranh chấp bao gồm các bước sau đây:
Bƣớc 1: Ký Thỏa thuận trọng tài (Compromis): Ký “Compromis”. Điều 31
Công ước La Haye 1899 quy định các bên tham gia tranh chấp muốn giải quyết tại
Tòa trọng tài thường trực phải ký một “Compromis” trong đó nói rõ nội dung tranh
chấp, phạm vi thẩm quyền của Trọng tài viên đồng thời cam kết sẽ tuân thủ nghiêm
túc mọi phán quyết của Trọng tài. Điều 52 Công ước La Haye 1907 quy định cụ thể
hơn về nội dung của “Compromis”. Ngoài những nội dung trên, “Compromis” còn
phải quy định thời gian cụ thể chỉ định Trọng tài viên, hình thức, cách thức và thời
gian tiến hành tố tụng và số tiền mỗi bên phải đặt cọc trước để thanh toán chi phí
trọng tài. Nội dung “Compromis” còn quy định về cách thức chỉ định Trọng tài
viên, những quyền quyết định đặc biệt của Tòa, nơi tiến hành giải quyết, ngôn ngữ
sẽ được sử dụng,...
Bƣớc 2: Giải quyết các vấn đề có liên quan đến “Compromis”. Việc giải
quyết các vấn đề phát sinh từ “Compromis” không được Công ước La Haye 1899 đề
cập nhưng được quy định tương đối cụ thể tại Công ước La Haye 1907. Theo Điều 53
Công ước La Haye 1907 thì Tòa trọng tài sẽ có thẩm quyền giải quyết các vấn đề có
liên quan đến “Compromis” nếu các bên có yêu cầu. Trong một số trường hợp đặc
biệt, việc thay đổi nội dung của “Compromis” cũng được giải quyết dù chỉ có một
bên tham gia tranh chấp yêu cầu. Ví dụ: Tranh chấp bị ràng buộc bởi một Hiệp định
về trọng tài được ký kết sau thời điểm Công ước La Haye 1907 có hiệu lực trong đó
quy định thẩm quyền thay đổi “Compromis” thuộc về Tòa trọng tài.
Để giải quyết các vấn đề có liên quan đến “Compromis” một Ủy ban gồm 5
thành viên được lựa chọn theo cách thức tương tự như cách thức lựa chọn Trọng tài
viên được quy định tại đoạn 3 đến đoạn 6 Điều 45 Công ước La Haye 1907. Thành
viên thứ 5 sẽ là Chủ tịch của Ủy ban ex officio (Điều 54 Công ước La Haye 1907).

33. 25
Bƣớc 3: Thành lập Hội đồng trọng tài:
a. Chỉ định Trọng tài viên và thành lập Hội đồng trọng tài: Theo Điều 32
Công ước La Haye 1899 thì các nghĩa vụ của Trọng tài viên được trao cho một
Trọng tài viên duy nhất hoặc một vài Trọng tài viên được chọn bởi các bên tham gia
tranh chấp bất kỳ người nào mà họ mong muốn hoặc chọn lựa trong số các thành
viên của Tòa trọng tài thường trực La Haye được quy định bởi Công ước La Haye
1899. Trong trường hợp các bên không thống nhất được trong việc lựa chọn Trọng
tài viên thì sẽ áp dụng các cách thức sau:
- Mỗi bên chỉ định 02 Trọng tài viên và các Trọng tài viên đã được chỉ định
sẽ cùng nhau chọn 1 Trọng tài viên thứ 5 làm Chủ tịch Hội đồng trọng tài;
- Trong trường hợp tỷ lệ chọn Trọng tài viên thứ 5 là bằng nhau giữa hai
bên thì Trọng tài viên thứ 5 sẽ do bên thứ 3 giới thiệu và các bên tham gia tranh
chấp lựa chọn theo cách thức chung;
- Nếu sau khi đã áp dụng các cách thức này mà vẫn không lựa chọn được
Trọng tài viên thứ 5 thì mỗi bên tham gia tranh chấp sẽ chọn một nước thành viên
và các nước thành viên được chọn này sẽ lựa chọn Trọng tài viên thứ 5.
Công ước La Haye 1907 kế thừa cách thức chỉ định Trọng tài viên trên (Điều
54, Điều 55) nhưng quy định cụ thể hơn trong trường hợp các bên không thống nhất
được việc lựa chọn Trọng tài viên. Theo quy định tại Điều 45 Công ước La Haye
1907 thì trong trường hợp các bên tham gia tranh chấp không trực tiếp chỉ định
được Trọng tài viên thì áp dụng các cách thức sau:
- Mỗi bên chỉ định hai Trọng tài viên trong đó chỉ có một Trọng tài viên có
quốc tịch của bên chỉ định hoặc các Trọng tài viên phải được chọn từ danh sách các
Trọng tài viên của Tòa trọng tài. Sau đó những Trọng tài viên được chọn này sẽ
cùng nhau chọn ra Trọng tài viên thứ 5 làm Chủ tịch Hội đồng trọng tài;
- Trong trường hợp tỷ lệ chọn Trọng tài viên thứ 5 là bằng nhau giữa hai
bên thì Trọng tài viên thứ 5 sẽ do bên thứ 3 giới thiệu và các bên tham gia tranh
chấp lựa chọn theo cách thức chung (tương tự Công ước La Haye 1899);
- Nếu sau khi đã áp dụng các cách thức này mà vẫn không lựa chọn được
Trọng tài viên thì mỗi bên tham gia tranh chấp sẽ chọn một nước khác nhau và các
nước được chọn này sẽ lựa chọn Trọng tài viên thứ 5;

34. 26
- Nếu trong vòng 2 tháng các nước tham gia tranh chấp vẫn không thể thống
nhất được danh sách Trọng tài viên thì mỗi bên sẽ đưa ra 2 ứng cử viên được chọn
từ danh sách các Trọng tài viên của Tòa trọng tài, không bao gồm những Trọng tài
viên đã được chọn bởi các bên tranh chấp và cũng không có quốc tịch của các bên
tranh chấp. Ứng cử viên được chọn bằng cách rút thăm theo cách thức như vậy sẽ là
Trọng tài viên thứ 5.
Trong trường hợp người đứng đầu quốc gia được chọn làm Trọng tài viên thì
thủ tục tố tụng trọng tài sẽ do người này quyết định.
b. Thay đổi Trọng tài viên: Trong trường hợp bất kỳ Trọng tài viên nào chết,
nghỉ hưu hoặc mất năng lực hành vi thì việc chấm dứt tư cách Trọng tài viên đó sẽ
được tiến hành theo cách thức tương tự như đã chọn Trọng tài viên đó (Điều 35
Công ước La Haye 1899). Công ước La Haye 1907 quy định cụ thể hơn: Trong
trường hợp Trọng tài viên chết, nghỉ hưu hoặc vì bất cứ lý do gì mà không hoàn
thành được nhiệm vụ của mình thì sẽ được thay thế theo đúng cách thức chỉ định
Trọng tài viên đó (Điều 59).
Bƣớc 4: Xác định địa điểm và ngôn ngữ sử dụng trong quá trình giải quyết.
Địa điểm giải quyết sẽ do các bên thỏa thuận lựa chọn, trong trường hợp các bên
không có thỏa thuận địa điểm giải quyết sẽ ở La Haye. Địa điểm giải quyết đã được
xác định không được thay đổi, trừ trường hợp đặc biệt sẽ do Tòa trọng tài quyết
định thay đổi mà không cần sự đồng ý của các bên (Điều 36 Công ước La Haye
1899). Vấn đề này Công ước La Haye 1907 quy định có một số khác biệt. Theo đó:
Địa điểm giải quyết có thể ở trên lãnh thổ của một nước thứ ba nếu các bên tham
gia tranh chấp đồng ý. Địa điểm giải quyết đã được xác định không được thay đổi
trừ trường hợp có sự đồng ý của các bên (Điều 60).
Ngôn ngữ sử dụng trong quá trình giải quyết sẽ do Hội đồng trọng tài quyết
định (Điều 38 Công ước La Haye 1899). Tuy nhiên, Điều 61 Công ước La Haye
1907 lại quy định ngôn ngữ sử dụng trong quá trình giải quyết sẽ căn cứ vào quy
định của “Compromis”. Trong trường hợp “Compromis” không quy định mới do
Hội đồng trọng tài quyết định.
Bƣớc 5: Tiến hành trình tự, thủ tục tố tụng trọng tài. Theo quy định của Công

35. 27
ước La Haye 1899 (Điều 39 – Điều 50), về nguyên tắc, thủ tục tố tụng trọng tài gồm
02 giai đoạn riêng biệt: kiểm tra sơ bộ (preliminary examination) hoặc giai đoạn bào
chữa (pleading) theo Công ước La Haye 1907 và giai đoạn tranh luận (discussion)
hoặc giai đoạn tranh luận trực tiếp (oral discussion) theo Công ước La Haye 1907.
a. Giai đoạn kiểm tra sơ bộ: bao gồm việc thông báo của riêng từng bên tranh
chấp gửi đến các thành viên của Hội đồng trọng tài và đến bên có tranh chấp, toàn bộ
các văn bản pháp lý cũng như các tài liệu có chứa đựng vấn đề gây tranh chấp. Hình
thức của thông báo cũng như thời gian phải gửi thông báo do Hội đồng trọng tài
quyết định. Mọi văn bản do một bên cung cấp phải được gửi cho bên còn lại.
Công ước La Haye quy định chi tiết hơn ở giai đoạn này, theo đó giai đoạn
bào chữa bao gồm việc mỗi bên tranh chấp gửi thông báo đến các thành viên của
Hội đồng trọng tài cũng như bên còn lại, bên phản đối, kèm theo thông báo là tất cả
các tài liệu phục vụ cho giải quyết vụ việc. Thông báo có thể gửi trực tiếp hoặc
thông qua trung gian văn phòng của Tòa trọng tài thường trực La Haye, theo cách
thức và trong thời gian được quy định tại “Compromis”. Thời gian gửi văn bản đã
xác định trong “Compromis". Thời gian gửi thông báo đã được xác định trong
“Compromis” cũng có thể thay đổi nếu các bên đồng ý nếu như sự thay đổi đó tạo
điều kiện thu thập thêm chứng cứ phục vụ cho việc giải quyết tranh chấp. Trong
giai đoạn này Hội đồng trọng tài sẽ không gặp các bên tranh chấp, trừ những trường
hợp thật đặc biệt.
b. Giai đoạn tranh luận: bao gồm tranh luận bằng lời nói giữa các bên với
nhau trước khi Hội đồng trọng tài thảo luận với các bên. Việc tranh luận sẽ diễn ra
theo hướng dẫn của Chủ tịch Hội đồng trọng tài trên cơ sở những văn bản pháp lý,
tài liệu mà các bên đã cung cấp. Trong trường hợp cần thiết, Hội đồng trọng tài có
thể yêu cầu người đại diện của các bên giải thích về các tài liệu đã cung cấp. Người
đại diện của các bên tranh chấp có quyền tranh luận trực tiếp với Hội đồng trọng tài,
có quyền trình bày tất cả những vấn đề, những quan điểm mà họ cho là có giá trị
chứng minh cho yêu sách của họ. Hội đồng trọng tài có quyền đặt câu hỏi với người
đại diện của các bên và có quyền yêu cầu giải thích đối với những quan điểm chưa
rõ ràng, chưa chắc chắn.

36. 28
Các phiên tranh luận sẽ diễn ra công khai theo quyết định của Hội đồng trọng
tài với sự đồng ý của các bên. Nội dung phiên tranh luận sẽ được ghi lại trong một
procès-verbaux bởi một thư ký do Chủ tịch Hội đồng trọng tài chỉ định. Khi đại
diện của các bên tranh chấp đã giải thích tất cả các vấn đề có liên quan đến tranh
chấp và cung cấp tất cả các bằng chứng chứng minh cho quan điểm của họ Hội
đồng trọng tài tuyên bố giai đoạn tranh luận kết thúc. Quyết định của Hội đồng
trọng tài là quyết định cuối cùng và không chứa đựng những bất kỳ nội dung nào
được tranh luận sau đó.
Khi giai đoạn kiểm tra sơ bộ đã kết thúc và chuyển sang giai đoạn tranh luận
thì Hội đồng trọng tài có quyên từ chối thảo luận tất cả những văn bản pháp lý mới
cũng như những tài liệu do một bên đề nghị cung cấp mà không có sự đồng ý của
bên còn lại.
c. Thủ tục tố tụng trọng tài rút gọn (Arbitration by Summary Procedure):
Công ước La Haye 1907 bổ sung thêm thủ tục tố tụng trọng tài rút gọn (Điều 86 –
Điều 90). Theo đó trong những trường hợp cần thiết và với sự đồng ý của các bên
tham gia tranh chấp, thủ tục tố tụng rút gọn có thể áp dụng thay thế cho thủ tục tố
tụng thông thường. Trong thủ tục tố tụng trọng tài rút gọn không chia ra 02 giai
đoạn riêng mà chỉ có việc tranh luận bằng lời nói giữa các bên tham gia tranh chấp
với sự tham gia của Hội đồng trọng tài. Hội đồng trọng tài sau khi lắng nghe lập
luận của các bên, yêu cầu các bên giải thích nếu thấy cần thiết, tham khảo ý kiến
của các chuyên gia cũng như của các nhà tư vấn, sẽ đưa ra phán quyết trên cơ sở
quyết định theo đa số.
Bƣớc 6: Ban hành phán quyết trọng tài. Theo quy định của Công ước La Haye
1899 (Điều 52 – Điều 57) mỗi Trọng tài viên độc lập trong việc đưa ra quyết định của
mình. Quyết định của Hội đồng trọng tài được thông qua theo nguyên tắc đa số.
Những ý kiến phản đối phải được ghi nhận lại trong procès-verbal. Phán quyết trọng
tài được ký bởi từng thành viên của Hội đồng trọng tài. Những thành viên có ý kiến
phản đối khi ký được ghi lại ý kiến của mình. Phán quyết trọng tài sẽ được công bố
công khai tại phiên họp giải quyết tranh chấp. Phán quyết của Hội đồng trọng tài chỉ
có giá trị ràng buộc đối với các bên đã ký “Compromis”. Mỗi bên tranh chấp phải trả

37. 29
phần phí tổn riêng của mình và phần bằng nhau đối với phí tổn trả cho Hội đồng
trọng tài. Công ước La Haye 1907 cũng có những quy định tương tự.
2.2.2. Theo các quy tắc tố tụng ban hành sau Công ước La Haye 1899 và
Công ước La Haye 1907
Như đã trình bày ở trên, sau Công ước La Haye 1899 và Công ước La Haye
1907, PCA đã ban hành rất nhiều quy tắc tố tụng áp dụng cho các loại tranh chấp
giữa các chủ thể khác nhau, đặc biệt có thể kể đến 04 quy tắc bao gồm: Những
nguyên tắc không bắt buộc cho việc giải quyết tranh chấp bằng hình thức trọng tài
giữa hai quốc gia (1992); Những nguyên tắc không bắt buộc cho việc giải quyết
các tranh chấp bằng hình thức trọng tài giữa hai bên mà chỉ có một bên là quốc gia
(1993); Những nguyên tắc không bắt buộc cho việc giải quyết các tranh chấp bằng
hình thức trọng tài liên quan đến tổ chức quốc tế và quốc gia (1996); Những
nguyên tắc không bắt buộc cho việc giải quyết các tranh chấp bằng hình thức
trọng tài giữa tổ chức quốc tế và bên cá nhân (1996). Việc có nhiều quy tắc tố tụng
trọng tài được ban hành một mặt tạo điều kiện cho các bên tham gia tranh chấp có
nhiều khả năng lựa chọn khác nhau khi tham gia giải quyết tranh chấp tại PCA.
Tuy nhiên, đôi khi điều này là không cần thiết bởi các quy tắc tố tụng trọng tài có
nội dung tương tự nhau. Một vấn đề nữa đặt ra là liệu các bên có được quyền lựa
chọn bất kỳ quy tắc tố tụng trọng tài nào hay không. Điều này đã không được giải
quyết tại các công ước thành lập ra Tòa trọng tài thường trực La Haye bởi vì phần
lớn các quy tắc tố tụng đều được ban hành sau thời điểm ban hành các công ước
La Haye và cho đến nay vẫn chưa có câu trả lời cho vấn đề này. Để giải quyết hạn
chế này, Quy tắc trọng tài PCA năm 2012 ra đời và có hiệu lực từ ngày
17/12/2012 đã tổng hợp nội dung của 4 bộ Quy tắc trọng tài trên nhưng lại không
làm mất đi hiệu lực của các bộ quy tắc đó.
Quy tắc trọng tài PCA năm 2012 được soạn thảo tương tự các quy tắc của
UNCITRAL đã được cập nhật lần cuối vào năm 2010. Tuy nhiên, ban soạn thảo,
đứng đầu là giáo sư Paulsson đã rất nỗ lực để tạo cho Bộ quy tắc mới này có tính
riêng biệt và linh hoạt hơn so với Quy tắc của UNCITRAL nhằm phản ánh các yếu
tố pháp lý quốc tế chung có thể phát sinh trong các tranh chấp liên quan đến một

38. 30
nhà nước, Dân tộc có quyền tự quyết hoặc Tổ chức liên chính phủ, cho biết vai trò
của Tổng thư ký và Văn phòng quốc tế của PCA và nhấn mạnh đến tính linh hoạt và
tự chủ của các bên. Có thể kể ra một số quy định riêng của Quy tắc trọng tài PCA
năm 2012 so với Quy tắc của UNCITRAL như sau:
- Điều khoản về miễn trừ quốc gia quy định: Thỏa thuận của một Quốc gia,
Dân tộc có quyền tự quyết hoặc Tổ chức liên chính phủ xét xử trọng tài theo quy tắc
này với một bên không phải là quốc gia, Dân tộc có quyền tự quyết hoặc Tổ chức
liên chính phủ dẫn đến việc từ bỏ quyền miễn trừ tài phán cũng như các quyền khác
liên quan đến vụ tranh chấp mà bên đó không có được các quyền đó, sự từ bỏ quyền
miễn trừ thi hành phán quyết trọng tài phải được thể hiện một cách rõ ràng (Điều 1,
đoạn 2, Quy tắc trọng tài PCA năm 2012).
- Một tòa án ngầm mặc định 3 Trọng tài viên nhưng các bên có thể lựa chọn
01 Trọng tài viên duy nhất hoặc 5 Trọng tài viên. Trọng tài viên được lựa chọn
không giới hạn trong danh sách của PCA. Những quy định về Hội đồng trọng tài
gồm 3 hoặc 5 Trọng tài viên sẽ hoạt đồng như thế nào và khả năng tiếp tục phiên
điều trần nếu như có một hoặc một số trọng tài viên vắng mặt tại phiên điều trần.
Theo đó, nếu một hoặc nhiều hơn một Trọng tài viên vắng mặt tại phiên điều trần
thì trừ khi các Bên có thỏa thuận khác, các trọng tài viên còn lại có toàn quyền
quyết định tiếp tục thủ tục trọng tài và thực hiện bất kỳ sự phân xử, quyết định hoặc
phán quyết nào bất kể vắng mặt một trọng tài viên.
- Làm rõ vai trò của Tổng thư ký, Văn phòng quốc tế của PCA trong việc
quản lý các vụ kiện: sự tham gia của ít nhất một quốc gia, Dân tộc có quyền tự
quyết hoặc tổ chức liên chính phủ là không cần thiết cho thẩm quyền xét xử khi mà
các bên đồng ý giải quyết tranh chấp theo Quy tắc trọng tài PCA năm 2012. Tuy
nhiên, khi Tổng thư ký xác định không có sự tham gia của ít nhất một quốc gia, Dân
tộc có quyền tự quyết hoặc tổ chức liên chính phủ với tư cách là một bên tranh chấp
thì Tổng thư ký, trong chức năng và quyền hạn của mình, có thể quyết định hạn chế
vai trò của PCA cũng như vai trò của Văn phòng quốc tế trong các thủ tục tố tụng
đã được thừa nhận bởi hội đồng trọng tài theo Quy tắc trọng tài PCA năm 2012
(Điều 1, đoạn 4, Quy tắc trọng tài PCA năm 2012).

39. 31
- Thừa nhận các tài liệu đính kèm các yêu cầu bồi thường có thể bao gồm các
Công ước, Điều ước quốc tế hoặc các văn kiện của các tổ chức quốc tế.
- Việc áp dụng luật quốc tế trong tranh chấp giữa các quốc gia và các quy tắc
của các tổ chức liên chính phủ như là một phần của luật mà nó có liên quan.
- Trong giải quyết các tranh chấp đa bên liên quan đến các quốc gia, Dân tộc
có quyền tự quyết, tổ chức liên chính phủ, và bên cá nhân; quy tắc mới cho phép sự
tham gia của bên thứ ba trong các cuộc họp đa bên của Hội đồng trọng tài, cho dù
họ không có vai trò đặc biệt trong việc củng cố chứng cứ liên quan đến tranh chấp.
2.2.2.1. Sơ đồ quy trình thủ tục tố tụng theo Quy tắc trọng tài PCA năm 2012
Quy trình thủ tục tố tụng theo Quy tắc trọng tài PCA năm 2012 có thể biểu
đạt theo sơ đồ sau [30]:
Sơ đồ 2.2. Quy trình thủ tục tố tụng theo Quy tắc trọng tài PCA năm 2012
Các bƣớc Nội dung Trách nhiệm thực hiện Điều khoản áp dụng
Bước 1
Thông báo trọng tài (Bên
khởi kiện) và Trả lời thông
báo trọng tài (Bên bị kiện)
Bên khởi kiện (Claimant)
Bên bị kiện (Respomdent)
Điều 3
Điều 4
Bước 2 Cử người đại diện và Trợ lý
Bên khởi kiện
Bên bị kiện Điều 5
Bước 3
Thành lập Hội đồng
trọng tài
Bên khởi kiện
Bên bị kiện
Tổng thư ký của PCA
Điều 7 đến
Điều 13
Bước 4 Tiến hành tố tụng trọng tài
Bên khởi kiện, Bên bị
kiện, Hội đồng trọng tài và
các bên liên quan khác
Điều 17 đến
Điều 32
Bước 5
Phán quyết trọng tài Hội đồng trọng tài Điều 33
Điều 34
Bước 6
Thanh toán phí trọng tài Bên khởi kiện
Bên bị kiện
Điều 40
Điều 42

40. 32
2.2.2.2. Nội dung quy trình
Trình tự thủ tục giải quyết tranh chấp theo Quy tắc trọng tài PCA năm 2012
bao gồm các bước sau:
Bƣớc 1: Thông báo trọng tài (Notice of Arbitration).
Bên khởi kiện (sau đây gọi là Nguyên đơn hoặc Claimant) sẽ gửi cho bên bị
kiện (sau đây gọi là Bị đơn hoặc Respondent) và Văn phòng quốc tế của PCA
(International Bureau) một Thông báo trọng tài (Điều 3, Quy tắc trọng tài PCA năm
2012). Nội dung của Thông báo trọng tài bao gồm các nội dung sau:
(a) Xác định phạm vi và thẩm quyền của Hội đồng trọng tài;
(b) Tên và địa chỉ của các bên tham gia vụ tranh chấp;
(c) Những vấn đề yêu cầu Trọng tài giải quyết;
(d) Những quy tắc, quy định, thỏa thuận, hợp đồng, công ước, hiệp ước, văn
kiện thành lập tổ chức liên quan đến tranh chấp;
(e) Tóm tắt những nội dung khác liên quan đến tranh chấp;
(f) Giải pháp đề xuất để giải quyết tranh chấp;
(g) Đề xuất số lượng Trọng tài viên, ngôn ngữ và địa điểm tiến hành tố tụng
trọng tài nếu các bên không có thỏa thuận trước đó.
Thông báo trọng tài cũng có thể bao gồm một trong các nội dung sau:
(a) Đề xuất bổ nhiệm Trọng tài viên duy nhất theo quy định tại Điều 8.
(b) Thông báo về việc chỉ định trọng tài theo quy định tại Điều 9 hoặc Điều 10.
Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được Thông báo trọng tài hoặc
thời hạn khác theo quy định của Văn phòng quốc tế, Bị đơn phải gửi cho Nguyên
đơn và Văn phòng quốc tế một bản Trả lời thông báo trọng tài (Response to the
Notice of Arbitration) (Điều 4, Quy tắc trọng tài PCA năm 2012), trong đó bao
gồm các nội dung:
(a) Tên và địa chỉ của bị đơn
(b) Trả lời của bị đơn về các thông tin trong Thông báo trọng tài về điều
khoản trong tài được viện dẫn và đề xuất số lượng Trọng tài viên, ngôn ngữ và địa
điểm tiến hành tố tụng.

41. 33
Bản trả lời cũng có thể bao gồm một trong các nội dung sau:
(a) Lời biện hộ rằng việc thành lập một Hội đồng trọng tài theo quy tắc này
là thiếu thẩm quyền.
(b) Đề xuất bổ nhiệm một trọng tài duy nhất theo quy định tại Điều 8.
(c) Thông báo chỉ định trọng tài theo quy định tại Điều 9 hoặc Điều 10.
(d) Mô tả ngắn gọn phản tố hoặc yêu cầu bổ sung nếu có, kể cả những giải
pháp đề xuất để giải quyết tranh chấp.
(e) Một thông báo trọng tài theo quy đinh tại Điều 3 trong trường hợp Bị
đơn đưa ra một yêu cầu phản đối một bên tham gia thỏa thuận trọng tài khác
với Nguyên đơn.
Bƣớc 2: Cử người đại diện và trợ lý (Representation and Assistance)
Điều 5 của Quy tắc quy định, đối với các tranh chấp liên quan đến quốc gia
hoặc tổ chức liên chính phủ thì các bên sẽ chỉ định Tổ chức đại diện của mình. Đối
với các tranh chấp liên quan đến các chủ thể khác thì mỗi bên chỉ định người đại
diện của mình.
Tên, địa chỉ của Tổ chức đại diện, người đại diện và các trợ lý (nếu có)
phải được gửi cho tất cả các bên, Văn phòng quốc tế và Hội đồng trọng tài trong
đó phải nêu rõ người được chỉ định với tư cách là người đại diện hoặc là trợ lý.
Trường hợp người thực hiện với tư cách là Tổ chức đại diện hoặc người đại diện
của một bên thì Hội đồng trọng tài có thể tự mình hoặc theo yêu cầu của bất kỳ
bên nào, vào bất cứ thời điểm nào yêu cầu cung cấp giấy tờ pháp lý chứng minh
tư cách đại diện của người đó.
Bƣớc 3: Thành lập Hội đồng trọng tài
a. Chỉ định Trọng tài viên và thành lập Hội đồng trọng tài
Nếu các bên không có thỏa thuận trước về số lượng Trọng tài viên và nếu
trong vòng 30 ngày kể từ ngày Bị đơn nhận được Thông báo trọng tài các bên
không thỏa thuận được số lượng trọng tài thì ba Trọng tài viên sẽ được chỉ định.
Mặc dù vậy, nếu các bên không trả lời đề xuất chỉ định Trọng tài viên duy nhất
trong thời hạn cho phép hoặc các bên không đi dến thỏa thuận lựa chọn Trọng tài

42. 34
viên thứ hai phù hợp với Điều 9 hoặc Điều 10 của Quy tắc, Cơ quan có thẩm quyền
chỉ định (Tổng thư ký (Secretary - General)) có thể theo yêu cầu của một bên bổ
nhiệm một Trọng tài viên duy nhất theo thủ tục quy định tại Điều 8 của Quy tắc nếu
xác định rằng điều đó phù hợp với vụ việc đang tranh chấp (Điều 7, Quy tắc trọng
tài PCA năm 2012).
Nếu Hội đồng trọng tài gồm một Trọng tài viên duy nhất thì mỗi bên sẽ đề
cử một Trọng tài viên, trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày các bên nhận được đề cử
Trọng tài viên duy nhất mà các bên không đạt được thỏa thuận thì theo yêu cầu của
một bên, Trọng tài viên duy nhất sẽ do Tổng thư ký bổ nhiệm. Trong trường hợp
Tổng thư ký bổ nhiệm Trọng tài viên duy nhất thì phải sử dụng danh sách đề cử
theo thủ tục tại Khoản 2 Điều 8 của Quy tắc, trừ trường hợp các bên không đồng ý
sử dụng hoặc Tổng thư ký cho rằng việc sử dụng danh sách này không phù hợp cho
việc giải quyết vụ việc. Danh sách thủ tục được xác định như sau:
Tổng thư ký sẽ gửi cho các Bên một danh sách giống nhau có ít nhất tên của
3 Trọng tài viên, trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được danh sách này hoặc
một thời hạn khác theo quy định của Văn phòng quốc tế, các bên sẽ gửi lại Tổng thư
ký bản danh sách sau khi đã gạch những tên không đồng ý và đánh số thứ tự ưu tiên
những tên còn lại. Tổng thư ký sẽ bổ nhiệm Trọng tài viên duy nhất trong danh sách
do các bên gửi lại trong đó có tính đến thứ tự ưu tiên của các bên. Nếu vì lý do nào
đó mà việc bổ nhiệm không được thực hiện theo trình tự này thì Tổng thư ký có thể
quyết định bổ nhiệm Trọng tài viên duy nhất.
Nếu Hội đồng trong tài gồm 3 Trọng tài viên thì mỗi bên sẽ đề cử 1 Trọng tài
viên, hai Trọng tài viên được đề cử sẽ lựa chọn Trọng tài viên còn lại đồng thời cũng
là chủ tịch Hội đồng trọng tài. Nếu trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày đề cử Trọng tài
viên thứ 2 hoặc một thời hạn khác theo quy định của Văn phòng quốc tế, hai Trọng
tài viên không thỏa thuận được Trọng tài viên còn lại thì Tổng thư ký sẽ bổ nhiệm.
Một Hội đồng trọng tài gồm 3 hoặc 5 Trọng tài viên được chỉ định và có
nhiều bên tham gia (nhiều Nguyên đơn hoặc nhiều Bị đơn), trừ trường hợp các bên
có thỏa thuận khác, các bên cùng là Nguyên đơn hoặc cùng là Bị đơn sẽ chỉ định 1

43. 35
Trọng tài viên. Nếu các bên thỏa thuận một Hội đồng trọng tài có số lượng Trọng
tài viên khác một, ba hoặc năm Trọng tài viên thì việc chỉ định Trọng tài viên sẽ
theo thỏa thuận của các bên.
Các bên có thể lựa chọn Trọng tài viên trong danh sách trọng tài thường trực
của PCA hoặc cũng có thể không nằm trong danh sách trọng tài thường trực của PCA.
b. Thay đổi Trọng tài viên
Trọng tài viên phải công khai các tình huống, hoàn cảnh mà theo đó Trọng
tài viên tự nhận thấy mình có thể không độc lập, khách quan trong suốt quá trình tố
tụng, đồng thời Trọng tài viên phải công khai không chậm trễ bất cứ tình huống,
hoàn cảnh nào mà có thể ảnh hưởng đến tính độc lập, tính khách quan cho các
Trọng tài viên khác.
Bất kỳ Trọng tài viên nào cũng có thể bị thay đổi nếu có căn cứ nghi ngờ về
tính độc lập và khách quan của Trọng tài viên đó. Các bên cũng có thể thay đổi
Trọng tài viên do mình chỉ định vì lý do nào đó sau khi đã bổ nhiệm. Trọng tài viên
cũng có thể bị thay thế nếu họ không thực hiện hoặc vì lý do bất khả kháng không
thể thực hiện chức năng nhiệm vụ của mình.
Trong trường hợp có Trọng tài viên bị thay thế, việc bổ nhiệm Trọng tài viên
mới sẽ được thực hiện theo đúng trình tự đã bổ nhiệm Trọng tài viên bị thay thế.
Theo yêu cầu của một bên và Tổng thư ký xác định là phù hợp với tình huống đặc
biệt của vụ việc, một bên có thể bị tước quyền chỉ định Trọng tài viên thay thế,
Tổng thư ký sau khi tham khảo ý kiến của các bên và các Trọng tài viên còn lại sẽ
chỉ định Trọng tài viên thay thế.
Nếu một Trọng tài viên bị thay thế, thủ tục tố tụng được tiếp tục ở giai đoạn
mà các Trọng tài viên bị thay thế không còn thực hiện chức năng của mình, trừ
trường hợp Hội đồng trọng tài có quyết định khác.
Bƣớc 4: Tiến hành tố tụng trọng tài
Quá trình tố tụng được quy định từ Điều 17 đến Điều 32 của Quy tắc, về cơ
bản giai đoạn tiến hành tố tụng bao gồm các nội dung chính sau:
a. Xác định địa điểm và ngôn ngữ sử dụng: