Pengantar Biologi. Sistem Saraf dan Deria.

1. BBR 26303 PENGANTAR BIOLOGI * UNIVERSITI TUN HUSSEIN ONN
MALAYSIA
SISTEM SARAF DAN DERIA
ZURIAZANI BIN MAT YAJID * DB100411* PPG MATEMATIK SEKSYEN 4
PENSYARAH : EN. AHMAD ZAINAL

2. PENGENALAN
SISTEM SARAF
Sistem saraf merupakan
sistem dalam badan
yang menghubungkan semua
bahagian tubuh dengan
sistem saraf pusat.
Ia berfungsi untuk menyelaras
aktiviti-aktiviti badan dengan
menghantar masej dalam
bentuk impuls sebagai
tindakbalas terhadap
rangsangan.

3. SISTEM SARAF
Sistem Saraf manusia terdiri daripada 2 bahagian iaitu
:
1. Sistem Saraf Pusat (CNS) yang terdiri daripada
otak dan saraf tunjang.
• Berfungsi sebagai pusat kawalan, intergrasi
dan tafsiran.
2. Sistem Saraf Pinggir (PNS) yang terdiri daripada
saraf cranium dan saraf spina.
• Berfungsi sebagai penerima dan penghantar
maklumat dan bersambung kepada reseptor
deria dan efektor.

4. SISTEM SARAF
Sistem saraf terdiri daripada sel saraf yang dipanggil
neuron.
Fungsi Sistem Saraf :
1. Deria – dijalankan oleh reseptor.
2. Intergrasi – dijalankan oleh CNS.
3. Motor – dijalankan oleh efektor

5. OTAK
Otak manusia adalah lebih kurang 1.5kg dan
mengandungi lebihkurang 10 000 juta neuron.
Bahagian-bahagian otak ialah
serebrum, serebelum, medulla oblongata, thalamus
dan hipotalamus.

6. SEREBRUM
1. Terdiri daripada hemisfera kiri dan kanan.
2. Hemisfera kanan menerima impuls daripda sebelah kiri
badan dan mengawal pergerakan pada sebelah kiri
badan.
3. Hemisfera kiri menerima impuls daripada sebelah kanan
badan dan mengawal pergerakan pada sebelah kanan
badan.
4. Bahagian luar sereblum dipanggil korteks serebrum.
Permukaannya beralur untuk menambahkan luas
permukaan untuk membolehkannya menampung lebih
banyak neuron supaya boleh menyimpan lebih banyak
maklumat.
5. Kaya dengan bekalan salur darah untuk membekalkan
oksigen dan makanan ke neuron.

7. SEREBRUM
5. Sereblum adalah pusat untuk :
i. Menerima dann mentafsir impuls daripada neuron
deria.
ii. Memulakan gerak balas motor.
iii. Keupayaan mental seperti
belajar, menghafal, menaakul, bertutur, berfikir dan
keperibadian.
iv. Kawalan tindakan terkawal dibawah kesedaran dan
melibatkan otot terkawal seperti berjalan, menulis
dan menyanyi.
7. Sereblum dibahagikan kepada kawasan mengikut
fungsinya :
i. Kawasan yang mengawal aktiviti mental seperti
belajar, berfikir, emosi, analisis, ingatan dan
imaginasi.
ii. Kawasan deria yang menerima impuls daripada
organ deria.
iii. Kawasan motor yang mengkoordinasi pelbagai
pergerakan.
iv. Kawasan yang berkaitan dengan rasa dan bau.

8. SEREBELUM
1. Permukaannya beralun seperti juga serebrum.
2. Fungsi Serebelum :
i. Mengawal dan mengkoordinasi pergerakan otot.
ii. Mengawal dan menetapkan keseimbangan badan
dan postor.

9. MENDULA OBLONGATA
1. Pusat yang mengawal tindakan tak terkawal seperti
denyutan
jantung, respirasi, peristalsis, menelan, batuk, bersin dan
mengeluarkan air liur.
2. Membantu seseorang terus hidup walaupun serebrum
dan serebelum otak tercedera.

10. HIPOTALAMUS
1. Mempunyai pusat penting yang terlibat dalam
homeostasis dan system endokrin.
2. Fungsinya adalah bagi menmelaras suhu
badan, pengosmokawalaturaran, tekanan badan, fungsi
seks, tidur, kehausan, kelaparan dan aktiviti emosi.

11. TALAMUS
1. Terletak di hemisfera serebrum.
2. Berfungsi sebagai pusat perantaraan impuls, memproses
impuls deria sebelum menghantarnya ke pelbagai
bahagian korteks serebrum.
3. Mengasingkan dan menggabungkan impuls daripada
korteks dan bahagian otak yang lain.
4. Talamus memberikan impuls bagi menyedarkan kita
untuk merasai kesakitan, sentuhan dan suhu.

12. KALENJAR PITUITARI
1. Suatu kalenjar endokrin yang merembeskan hormone di
bawah pengaruh hipotalamus.
2. Dikenali sebagai kelanjar endokrin utama kerana
merangsang kelenjar endokrin lain untuk merembeskan
hormone masing-masing.

13. SARAF TUNJANG
1. Suatu tirus tisu saraf dari otak melalui turus vertebra.
2. Dilindungi oleh vertebra, meninges dan bendalir spina
yang juga berfungsi sebagai penyerap hentakan.

14. SARAF TUNJANG
1. Struktur saraf tunjang adalah seperti berikut :
i. Bahagian tengah saraf tunjang dipenuhi
dengan jirim kelabu berbentuk ‘H’yang
mengandungi badan sel neuron motor dan
neuron perantaraan.
ii. Di sekeliling jirim kelabu ialah jirim putih
yang mengandungi akson bermielin neuron.
iii. Di kedua-dua belah saraf tunjang terdapat
akar dorsal dan akar vebtral yang menuju
keluar dan kedua-dua ini bersambung
membentuk saraf spina.
iv. Akar dorsal mengandungi akson neuron
aferen daripada reseptor deria dengan
badan selnya berkumpul di ganglion akar
dorsal.
v. Akar ventral mengandungi akson neuron
eferen.

15. FUNGSI SARAF TUNJANG
1. Menyambung otak dengan saraf ke seluruh
badan.
2. Memproses maklumat deria dan mengeluarkan
maklumat gerak balas ke efektor melalui neuron
eferen.
3. Mengawal tindakan luar kawal yang dipanggil
reflex.

16. NEURON

17. NEURON
1. Neuron atau sel saraf ialah unit asas system
saraf.
2. Struktur neuron terdiri daripada :
i. Badan Sel – mengandungi nucleus dan
sitoplasma.
ii. Banyak unjuran sitoplasma yang dipanggil
Dendron, dendrit dan akson.
3. Terdapat 3 jenis neuron :
i. Neuron deria
ii. Neuron motor
iii. Interneuron (neuron perantaraan)
4. Dendron neuron deria dan akson neuron motor
disalaputi dengan mielin.
5. Salut mielin ialah lapisan bahan berlemak yang
bertugas sebagai penebat dan sumber makanan
untuk Dendron dan akson.
6. Salut mielin ini terputus-terputus di sepanjang
akson dan Dendron. Ini membenarkan impuls
melompat dari satu nodus ke nodus lain untuk
mempercepat proses penghantaran impuls.

18. NEURON
STRUKTUR NEURON MOTOR
Badan sel
Dendron (gentian saraf yang membawa impuls ke badan
sel)
nukleus
sitoplasm
a
Dendrit
(Dendron
kecil)
Salur Mielin
Akson (gentian saraf yang membawa impuls keluar dari
badan sel)
Dendrit

19. PENGHANTARAN MAKLUMAT MERENTASI SINAP
1. Sinap ialah tapak di mana satu neuron
(neuron prasinaps) memindahkan
impulsnya ke neuron lain (neuron
possinaps) atau kepada efektor.
2. Terminal dendrit neuron prasinap diakhiri
dengan bonggol sinaps.
3. Dua neuron tidak bersentuhan secara
langsung tetapi dipisahkan ol;eh satu
ruang sempit(ruang sinap).
4. Fungsi sinap :
i. Mengawal dan mengintergrasikan
impuls saraf.
ii. Memudahkan penghantaran impuls
sehala.

20. TINDAKAN TERKAWAL
1. Tindakan terkawal ialah tindakan gerak balas dalam kawalan kesedaran otak (korteks
serebrum) dan terjadi m,engikut kehendak seseorang).
2. Contoh tindakan terkawal yang melibatkan otot rangka termasuklah
berjalan, berlari, menari, memilih dan sebagainya.

21. TINDAKAN LUAR KAWAL
1. Tindakan luar kawal dikawal oleh sistem saraf automatik di dalam badan. Ia
bukan bawah kawalan otak. la dikawal oleh medula oblongata dan saraf tu
njang.
2. Contoh
tindakan yang berlaku dalam badan kita yang tidak disedari termasuklah
denyutan jantung, peristalsis dan perembesan jus pencernaan.

22. TINDAKAN REFLEKS
1. Tindakan refleks merupakan tindakan luar kawal yang berlaku secara
automatik.
2. Tindakan refleks melindungi badan kita daripada kecederaan.
3. Laluan impuls dari reseptor ke efektor dinamakan arka refleks.

23. PENYAKIT SISTEM SARAF
1.
Seorang penghidap penyakit Parkinson mengalami tanga dan kaki yang
menggeletar, ketegangan bahagian tertentu badan kerana kekurangan penghasilan sejenis
neurotransmiter, iaitu dopamine dalam otak.
2.
Sklerosis berganda disebabkan oleh kerosakan salut myelin neuron. Penghidap penyakit ini
bergerak dengan perlahan.
3.
Epilepsi (atau sawan) bercirikan pembebasan cas elektrik daripada neuron secara tiba-tiba.
4.
Penyakit Alzheimer disebabkan oleh kemerosotan neuron otak apabila tua. Penghidap penyakit
ini mengalami gangguan daya fikir, kehilangan ingatan dan kebingungan.
5.
Poliomielitis disebabkan oleh jangkitan virus pada sistem saraf pusat.

24. PENGENALAN
DERIA
Deria ialah perasaan atau kesedaran yang berlaku di otak hasil daripada pentafsiran utusan
deria yang sampai ke otak dari struktur-struktur lain, seperti kulit tubuh, otot dan sendi dan dari
organ-organ deria istimewa. Struktur-struktur yang menimbulkan deria adalah seperti berikut :
1. Hujung gentian saraf yang menerima rangsang deria itu.
2. Saraf deria yang membawa utusan deria itu ke otak.
3. Pusat deria di otak yang mentafsirkan utusan itu dan menyimpannya sebagai ingatan.

25. DERIA
5 Komponen deria manusia ialah :
1. Rasa (kulit)
2. Mata
3. Telinga
4. Lidah
5. Hidung

26. DERIA RASA (KULIT)
1. Kulit merupakan organ terbesar dan terberat sekali di dalam badan manusia. Deria Sentuhan
menggunakan kulit sebagai organ deria.Rangsangan yang diperlukan adalah haba, sejuk, sakit, tekanan
dan sentuhan. Setiap rangsangan itu akan dikesan oleh reseptor yang khas.
2. Bahagian badan paling sensitif pada diri manusia ialah hujung jari, bibir, kelopak mata manakala
bahagian badan kurang sensitif pula ialah tapak tangan, tapak kaki dan belakang badan

27. DERIA BAU
1. Deria bau adalah deria yang boleh mengesan
rangsangan yang dihasilkan oleh bahan kimia yang
tajam Organ yang terlibat dalam deria bau adalah
hidung.
2. Kepekaan (sensitivity) hidung kepada rangsangan
adalah dipengaruhi oleh faktor-faktor berikut:
i. Kekuatan bau.
ii. Kehadiran mukus dalam hidung.

28. DERIA RASA
1. Deria rasa adalah salah satu yang dapat mengesan
rangsangan yang dihasilkan oleh bahan kimia
berperisa).Lidah merupakan organ deria yang sensitif
terhadap rangsangan kimia / bahan berperisa. Lidah
merupakan organ berotot yang terletak di dalam rongga
mulut.
2. Rasa makanan hanya dapat dikesan apabila makanan
tersebut berada dalam bentuk cecair.
3. Apabila makanan dimakan, air liur (saliva) dirembeskan
di dalam mulut untuk melarutkan makanan.
4. Makanan yang telah dilarutkan akan merangsang tunas
rasa (taste buds) untuk mencetuskan impuls.
5. Impuls tersebut akan dihantar ke otak melalui sistem
saraf untuk ditafsirkan sebagai rasa.
6. Rasa lazat sesuatu makanan itu dihasilkan oleh
kombinasi kesemua empat jenis rasa

29. DERIA PENDENGARAN
1.
2.
Bahagian
Telinga terbahagi kepada tiga bahagian
iaitu, telinga luar, telinga tengah dan
telinga dalam.
Telinga luar dan telinga tengah dipenuhi
dengan udara, manakala telinga dalam
dipenuhi dengan cecair
Struktur / Ciri-ciri
Fungsi
Telinga luar:
Berbentuk corong dan terdiri daripada tulang
Mengumpul dan mengarahkan
Cuping telinga
rawan.
gelombang bunyi ke dalam telinga.
Salur telinga
Tiub sempit yang menghala ke arah gegendang
Menghantar gelombang bunyi ke
(Ear canal)
telinga.
gegendang telinga.
Gegendang telinga
Membran nipis yang memisahkan bahagian
Bergetar dan menghantar gelombang
(Eardrum)
telinga luar daripada telinga tengah.
bunyi ke osikel.
(Pinna)

30. DERIA PENDENGARAN
Telinga tengah:
Terdiri daripada tiga tulang
Mempertingkatkan getaran
kecil:
gelombang bunyi sebanyak
Osikel
Tukul (Hammer): Menyentuh
22 kali sebelum
(Ossicles)
gegendang telinga.
menghantar ke tingkap
Andas (Anvil):
bujur.
Menyambungkan tulang tukul
kepada tulang rakap.
Rakap (Stirrup): Melekat pada
tingkap bujur.
Tiub Eustachia
Tiub sempit yang
Mengimbangi tekanan
(Eustachian tube)
menyambungkan bahagian
udara di kedua-dua belah
telinga tengah ke tekak.
gegendang telinga.
Tingkap bujur
Membran nipis yang
Menghantar getaran bunyi
(Oval window)
berbentuk bujur antara telinga
dari bahagian telinga
tengah dan telinga dalam.
tengah ke telinga dalam.

31. DERIA PENDENGARAN
Telinga dalam:
Tiub bergelung yang penuh
Mengubah getaran bunyi
dengan cecair. Dinding
kepada impuls.
Koklea
dalamnya mempunyai hujung
(Cochlea)
saraf yang sensitif terhadap
getaran gelombang bunyi.
Salur separuh bulat
Tiga saluran yang terletak pada
Mengimbangi kedudukan
(Semicircular canals)
sudut kanan di antara satu sama
badan.
lain. Mempunyai kantung kecil
yang dipenuhi dengan cecair dan
hujung saraf yang sensitif
terhadap keseimbangan fizikal
badan.
Saraf auditori
Sekumpulan saraf yang
Menghantar impuls dari
(Auditory nerves)
menyambungkan sel-sel deria
koklea ke otak untuk
ke otak.
ditafsirkan sebagai bunyi.

32. DERIA PENGELIHATAN
1. Deria penglihatan adalah deria yang boleh mengesan
rangsangan cahaya. Mata adalah organ penglihatan yang
penting bagi manusia.Manusia mempunyai dua mata yang
terletak dalam soket tengkorak. Mata manusia berbentuk sfera
dan sedikit menonjol.
2. Mata manusia terdiri daripada tiga lapisan tisu iaitu sklera
(lapisan paling luar), koroid (lapisan tengah) dan retina (lapisan
paling dalam). Di bahagian hadapan, mata dilindungi oleh
kelopak mata yang boleh tertutup dengan sendirinya. Mata juga
dilincirkan oleh air mata yang dihasilkan oleh kelenjar air mata.

33. FUNGSI BAHAGIAN
MATA
Bahagian
Sklera (sclera)
Kornea (cornea)
Koroid (choroid)
Konjunktiva (conjunctiva)
Iris
Struktur/Ciri-ciri
Fungsi
Lapisan putih yang
kuat.
Memegang bentuk mata.
Membran lut cahaya
(translucent) sklera,
pada bahagian depan
mata.
Membenarkan cahaya
masuk ke dalam mata.
Lapisan gelap yang
mempunyai banyak
kapilari darah.
Lapisan epitelium pada
depan mata.
Lapisan berbentuk
cakera (disc-shaped)
pada depan mata.
Melindungi mata.
Memfokus cahaya pada
retina.
Membekal oksigen dan
makanan kepada mata.
Menyerap dan
mengelakkan pantulan
cahaya di dalam mata.
Melindungi kornea.
Menentukan warna mata.
Mengawal saiz pupil dan
jumlah cahaya yang
memasuki mata.

34. FUNGSI BAHAGIAN
MATA
Anak mata (pupil)
Bukaan kecil pada
depan mata.
Membenarkan cahaya
memasuki mata.
Kanta mata (lens)
Kanta cembung yang
lut sinar dan elastik.
Membias dan menfokus
cahaya pada retina.
Otot silia (ciliary muscle)
Otot yang
membentang dari
koroid.
Mengubah ketebalan kanta
apabila jarak fokus kanta
berubah.
Ligamen gantung
(supportive ligament)
Satu struktur yang
terbentuk daripada
gentian kolagen.
Menyokong dan memegang
kanta pada tempatnya.
Gelemaca (vitreous
humour)
Bahan seperti jeli yang
mengisi ruang di
dalam biji mata.
Mengekalkan bentuk
mata.
Menyerakkan dan
memfokus imej pada
retina.
Bertindak sebagai
penyerap getaran pada
mata.

35. FUNGSI BAHAGIAN
MATA
Gelemair (aqueous humour) Cecair tidak berwarna Membias dan menfokus cahaya
yang mengisi ruang di yang memasuki mata.
bahagian hadapan
kanta mata.
Retina
Lapisan sel yang peka
Mengesan rangsangan
kepada cahaya.
cahaya dan
Titik bertentangan
menukarkannya kepada
(a) Bintik kuning
dengan pupil dan kaya
impuls.
(yellow spot)
dengan reseptor peka
Kawasan mata yang paling
cahaya.
peka terhadap cahaya.
(b) Bintik buta
(blind spot)
Titik melalui saraf optik,
Imej objek yang dilihat
yang keluar dari retina,
difokus disini.
dan tidak mempunyai
Kawasan mata yang tidak
sel yang peka kepada
peka terhadap cahaya.
cahaya.
Saraf optik (optic nerve)
Imej objek yang terbentuk
di sini tidak dapat dikesan.
Sekumpulan saraf yang Menghantar impuls dari retina
menghubungkan retina ke otak untuk ditafsirkan.
ke otak.

36. SEKIAN