2. PENGENALAN
•
Manusia mempunyai 5 deria utama
• Kulit
• Hidung
• Lidah
• Telinga
• Mata
•
Organ-organ deria berfungsi untuk mengesan rangsangan (stimuli),
yang merupakan perubahan disekeliling kita
•
Rangsangan (stimulus) ialah perubahan yang terhasil oleh sumbersumber tertentu dan ia boleh menyebabkan organ deria
bertindakbalas
•
Contoh????
3. •
Setiap satu daripada organ deria kita sensitif terhadap hanya satu jenis
rangsangan
•
Semua organ-organ deria yang lengkap dengan penerima / reseptor
deria (sensory receptors) iaitu hujung saraf (nerve endings), yang boleh
mengesan rangsangan.
Organ deria
Jenis deria
Jenis rangsangan
Kulit
Sentuhan
Sentuh, tekanan,
sakit, sejuk, dan
panas
Hidung
Bau
Bahan kimia
Lidah
Rasa
Bahan kimia
Telinga
Pendengaran &
keseimbangan
Bunyi
Mata
Penglihatan
Cahaya
4. KULIT
•
Kulit terbahagi kepada tiga lapisan iaitu, dermis (lapisan
dalaman),epidermis (lapisan luar) dan lapisan lemak
•
Lapisan dermis mengandungi 'hujung saraf' (nerve endings) untuk
mengesan kesakitan, sejuk, panas, sentuhan dan tekanan
Epidermis
Dermis
Lapisan Lemak
5.
6. Tahap kepekaan kulit
•
•
Kulit kita mempunyai tahap kepekaan yang berbeza (different degrees
of sensitivity) di setiap bahagian yang
berlainan pada badan.
Ini adalah kerana reseptor (penerima) tidak sama rata pada setiap
bahagian kulit. Sebagai contoh, lidah dan hujung jari adalah lebih
sensitif berbanding tumit kaki, siku atau tapak tangan.
Tahap kepekaan (sensitivity) kulit bergantung kepada dua faktor
1. Ketebalan epidermis
Bahagian kulit yang nipis lebih sensitif terhadap rangsangan.
2. Bilangan reseptor
Bahagian kulit yang banyak bilangan reseptor lebih sensitif terhadap
sentuhan.
7. Kepekaan kulit pada bahagian-bahagian yang berlainan pada tubuh manusia
1.Leher, pipi dan hujung jari. Bahagian ini mempunyai epidermis yang
nipis serta reseptor yang banyak, yang sensitif terhadap rangsangan
sentuhan.
2.Tapak tangan (palm). Bahagian ini mempunyai banyak reseptor yang
sensitif kepada rangsangan sejuk dan panas.
3.Tapak kaki dan siku adalah kurang sensitif terhadap sentuhan kerana ia
mempunyai epidermis yang tebal serta bilangan reseptor yang sedikit.
Kegunaan kepekaan kulit dalam kehidupan seharian:
1. Suntikan pada badan.
Pesakit biasanya diberi suntikan pada lengan atau punggung (pinggul). Ini
adalah kerana bahagian kulit ini mempunyai epidermis yang tebal.
Jadi, pesakit akan kurang merasa kesakitan apabila disuntik.
2. Membaca 'Braille'.
Orang buta menggunakan hujung jari mereka untuk mengenal pasti huruf
dan membaca Braille. Ini adalah kerana bahagian hujung jari mempunyai
epidermis yang nipis serta banyak reseptor, yang sensitif terhadap
rangsangan mana-mana sentuhan.
8. HIDUNG
•
•
Deria bau adalah deria yang boleh mengesan rangsangan
(stimuli) yang dihasilkan oleh bahan kimia yang tajam
Organ yang terlibat dalam deria bau adalah hidung
Struktur hidung manusia:
• Hidung manusia mempunyai rongga yang dipenuhi dengan tisu epitelium
• Pada permukaan tisu epitelium terdapat sel-sel deria yang dikenali
sebagai sel-sel penghidu (reseptor bau)
• Permukaan rongga hidung adalah lembap kerana terdapat mukus yang
dirembeskan oleh sel-sel kelenjar.
• Rongga hidung mempunyai sepasang pembukaan luaran (lubang hidung)
yang mempunyai bulu untuk menapis habuk dari udara yang disedut
melalui hidung.
10. LIDAH
• Deria yang berkaitan dengan rasa
• Karektor pada permukaan lidah
• Kasar dan diseluputi tunas rasa
• Reseptor rasa terletak pada tunas rasa dan sensitif
terhadap bahan kimia
• Ada 4 reseptor rasa : pahit, masin, manis dan masam
Makanan
dikunyah
Bahan kimia larut
ke dalam saliva (air
liur)
Otak
mentafsir
rasa
Bahan kimia
merangsang
reseptor rasa
Reseptor rasa
menghantar impuls ke
otak melalui urat saraf
11.
12. DERIA RASA DAN BAU
• Rongga nasal dan rongga mulut adalah bersambung – rasa
dan bau dikenalpasti pada masa yang sama
• Kedua-dua deria ini penting bagi mengesan rasa dengan
lebih tepat
• Apabila selsema, rongga nasal tersumbat sensitiviti deria
bau berkurangan makanan kurang enak
13. TELINGA
Telinga dalam
koklea
Salur separuh bulat
Cuping telinga
Saraf auditori
Jendela
bujur
Tiub Eustachio
Salur telinga/auditori
Telinga luar
Tulang
osikel
Gegendang
telinga
Telinga tengah
14. Bahagian
Utama
Bahagian
Bahagian
luar
Cuping telinga
Menerima gelombang bunyi
Salur telinga
Menyalurkan gelombang bunyi ke gegendang
Gegendang telinga
Bergetar apabila gelombang bunyi mengenainya
Tulang osikel
Memperkuat getaran bunyi dan menghantarnya ke
jendela bujur
Jendela bujur
Menghantar getaran daripada osikel ke telinga
dalam
Tiub Eustachio
Menyeimbangkan tekanan udara pada kedua-dua
belah gegendang telinga
Koklea
Menukar getaran bunyi kepada impuls
Saraf auditori
Menghantar impuls dari koklea ke otak
Salur separuh
bulat
Mengawal keseimbangan badan
Telinga
tengah
Telinga
dalam
Fungsi
17. Bahagian
Kornea
Iris
Anak mata
Kanta mata
Otot silia
Ligamen
gantung
Gelemair
dan
gelemaca
Koroid
Fungsi
Membiaskan cahaya memasuki mata dan
membantu memfokuskan cahaya ke atas retina
Mengawal saiz anak mata
Mengawal jumlah cahaya yang masuk ke dalam
mata
Membias dan memfokuskan cahaya ke atas retina
Mengubah ketebalan kanta mata
Memegang kanta mata
Mengekalkan bentuk mata dan membatu
membiaskan dan memfokuskan cahaya ke retina
Mengelakkan pantulan cahaya dalam mata dan
membekalkan oksigen serta nutrien kepada mata
18. Bahagian
Fungsi
Retina
Mengesan rangsangan cahaya dan menukarnya
kepada impuls
Sklera
Melindungi dan mengekalkan bentuk mata
Bintik kuning Bahagian retina paling peka terhadap rangsangan
cahaya (imej jatuh padanya)
Bintik buta
Imej yang jatuh ke kawasan ini tidak dapat
dikenalpasti
Saraf optik
Menghantar impuls dari retina ke otak
Bagaimana kita melihat ?????
19. • Apabila kita melihat objek, cahaya yang selari akan masuk ke dalam mata
• Cahaya yang masuk akan membengkok dan membentuk imej di atas
retina. Imejnya :
• Nyata
• Lebih kecil
• Terbalik
• Cahaya merangsang reseptor untuk menghasilkan impuls dan dihantar
melalui saraf optik
• Otak akan mentafsir dengan menterbalikkan semula dan mengenalpasti
saiz, warna, betuk dan jarak
20. • Apabila kita melihat objek yang
dekat :
• Otot silia akan mengecut
kanta mata menjadi tebal
• Apabila kita melihat objek yang
jauh :
• Otot silia akan mengendur
kanta mata menjadi nipis
21. LATIHAN
1. Fatimah melihat sekuntum bunga yang cantik dan memetiknya
daripada pokok.
Lengkapkan laluan rangsangan kepada gerak balas.
Rangsangan
(stimulus)
Saraf
deria
Tindak
balas
22. Cahaya (rangsangan) daripada bunga
sampai ke mata Fatimah (organ deria)
Mata menghantar impuls saraf (maklumat) di
sepanjang saraf deia ke otak
Otak mentafsir impuls saraf dan
membenarkan Fatimah memetik bunga
Otak menghantar impuls saraf di sepanjang
saraf motor ke otot dalam tangan
Otot menggerakkan tangan yang memetik
bunga (gerak balas)
23. EKSPERIMEN KEPEKAAN KULIT UNTUK
MENYENTUH
Tujuan : Membandingkan kepekaan bahagian badan yang berlainan terhadap
sentuhan
1. Cucuk lengan kawan dengan menggunakan kepingan kadbod seperti di
atas,sekali dengan menggunakan satu pin dan sekali lagi dengan
menggunakan dua pin. Dalam setiap kes, minta dia kenal pasti bilangan pin
yang digunakan untuk mencucuknya
2. Ulangi eksperimen di bahagian leher, hujung jari, kaki dan belakang tangan
3. Rekodkan pemerhatian
25. 1. Apakah yang ditunjukkan oleh keputusan mencucuk kulit dengan
menggunakan satu pin?
2. Apakah kesimpulan yang dapat dibuat daripada keputusan mencucuk kulit
dengan mengggunakan dua pin?
3. (a) Namakan satu bahagian badan yang sangat peka terhadap cucukan
pin.
(b) Cadangkan satu sebab untuk menerangkan mengapa bahagian badan
ini sangat peka.
26. 4. Tulisan Braille adalah sejenis tulisan yang menggunakan
titik-titik timbul pada kertas untuk membolehkan oranng
buta membaca. Bahagian yang manakah digunakan oleh
orang buta untuk membaca tulisan itu? Mengapa?
5. Semasa memberikan suntikan, doktor atau jururawat
sentiasa memilih untuk membuat suntikan di lengan
ataupun di punggung. Mengapa?
27. CAHAYA DAN PENGLIHATAN
• Objek hanya boleh dilihat apabila cahaya
memasuki mata
• Cahaya merupakan sejenis tenaga
• Sifat lain cahaya adalah :
• Bergerak dengan lurus pada medium yang
sama
• Memantul apabila mengenai objek legap
• Membias apabila melalui daripada satu
medium lutsinar ke medium lutsinar yang
lain
• Boleh tersebar/berselerak
28. Pantulan Cahaya
•
Berlaku apabila cahaya jatuh ke atas permukaan yang
legap dan memantul
normal
Sinar tuju
i
r
Sinar pantulan
Objek legap
•
Kadar pantulan dan arahnya bergantung kepada warna
dan sifat permukaan objek
•
Objek cerah menantulkan lebih cahaya
•
Permukaan objek yang licin dan sekata akan memantulkan
lebih cahaya dengan selari
•
Aplikasi pantulan dalam kehidupan seharian : cermin,
periskop, kaleidoskop dan cermin cembung
29. Pembiasan Cahaya
• Cahaya membengkok apabila melalui bahan lutsinar
ke bahan lutsinar yang lain seperti air, udara dan
kaca
• Pembiasan berlaku kerana perubahan kelajuan
cahaya
• Jika cahaya mengenai objek lutsinar pada sudut
tegak, tiada pembiasan berlaku
31. Kecacatan Dalam Penglihatan
• Rabun dekat
• Rabun jauh
• Astigmatisme
• Disebabkan oleh permukaan kornea atau kanta
mata yang tidak sekata
• Dibetulkan dengan menggunakan kanta berbentuk
silinder
• Buta warna
• Biasanya disebabkan oleh keturunan/genetik
• Presbiopia
• Rabun dekat dan jauh yang berlaku akibat usia (
>40an)
• Dibetulkan dengan menggunakan kanta bifokal
32. RABUN DEKAT
RABUN JAUH
• Bola mata terlalu pendek
• Bola mata terlalu panjang
• Kanta mata terlalu nipis
• Kanta mata terlalu tebal
• Pembetulan : kanta cembung
• Pembetulan : kanta cekung
34. Had Deria Penglihatan
Ilusi optik
• Kadang- kadang apa
yang kita lihat
bukanlah situasi yang
sebenar
• Ini kerana otak tidak
dapat mentafsir imej
dengan tepat kerana
berlaku gangguan
pada saraf optik
ketika menghantar
impuls
40. Stereoskopik
Monokular
Kedua-dua
Bilangan mata Satu bagi setiap sisi
yang digunakan
Kecil
Sudut
penglihatan
Sangat luas
3D
Jenis
penglihatan
Boleh melihat berlainan objek
pada satu masa
Menganggar dengan tetap
Menganggar
posisi objek
Tidak dapat menganggar
dengan tetap
Helang, singa, kucing,
monyet, burung hantu
Contoh
binatang
Kambing, tikus, ayam, arnab,
burung kakak tua
• Boleh menganggar posisi
mangsa
• Persepsi mengenai saiz,
kedalaman dan jarak
Kelebihan
Boleh mengesan mangsa dari
pelbagai sudut
41. Alat Bagi Mengatasi Had Penglihatan
•
Mikroskop
•
Kanta pembesar
•
Teleskop
•
Teropong
•
Pengimbas ultra
•
X-rays
42. BUNYI DAN PENDENGARAN
• Dihasilkan daripada getaran
Tenaga Kinetik Tenaga Bunyi
Cuping telinga
Salur telinga
Jendela bujur
Saraf auditori
Gegendan
g telinga
Koklea
43. Bunyi bergerak ke semua arah
Kadar pergerakannya:
gas < cecair < pepejal
Bunyi menghantar tenaganya dengan menggunakan
molekul-molekul di sekitarnya
Bunyi tidak boleh bergerak dalam keadaan vakum
44. Mengkaji Sama Ada Bunyi Memerlukan Medium Untuk Bergerak
Serkup kaca
Bateri
Loceng elektrik
Pam vakum
Udara disedut keluar
Aktiviti
Pemerhatian
Apabila suiz dihidupkan
Loceng elektik bergetar dan
berbunyi dengan kuat
Apabila suiz vakum dihidupkan
Bunyi yang dihasilkan oleh loceng
bertambah perlahan apabila udara
dalam serkup kaca dikeluarkan
Semua udara dikeluarkan
Loceng masih bergetar tetapi bunyi
tidak kedengaran
Udara secara perlahan dimasukkan
semula ke dalam serkup kaca
Bunyi yang terhasil daripada loceng
kedengaran semula
45. PANTULAN DAN PENYERAPAN BUNYI
Permukaan yang keras dan licin memantulkan bunyi
dengan baik (cth : gema di gua, terowong dan dewan)
pemantul yang baik tetapi penyerap bunyi yang tidak
baik
Permukaan yang lembut dan kasar menyerap bunyi
dengan baik (cth : karpet, langsir dan span)
penyerap yang baik tetapi pemantul yang tidak baik
Pemantul : kayu atau besi
Penyerap : polistrine atau kain
kapas
47. Batasan Pendengaran dan cara mengatasinya
•
Kanak –kanak mempunyai deria pendengaran lebih baik kerana
gegendang telinga mereka lebih elastik
•
Apabila seseorang meningkat dewasa, pendengaran akan
berkurangan
•
Seseorang yang terdedah dengan bunyi yang kuat secara
berpanjangan boleh mengurangkan keupayaan pendengaran
•
Boleh diatasi dengan
menggunakan
• Alat bantuan pendengaran
• Stethoskop
• Pembesar suara
• pembedahan
48. Pendengaran Stereoskopik
• Kebolehan menggunakan kedua-dua buah telinga
• Boleh mengesan kedudukan dan arah bunyi
• Amat berguna kepada kebolehupayaan untuk terus
hidup bagi haiwan
49. RANGSANGAN DAN TINDAK BALAS BAGI
TUMBUHAN
• Secara asasnya, ada 2 jenis tindakbalas tumbuhan terhadap
rangsangan :
• Tropisme
• Positif – bertindak balas terhadap rangsangan
• Negatif – bertindak balas melawan rangsangan
• Gerakan nasti
•
Terdapat 4 jenis tropisme :
Fototropisme
Geotropisme
Hidrotropisme
Tigmotropisme
50. Fototropisme
Pucuk daun tumbuh dan bergerak ke arah sumber cahaya
(fototropisme positif)
Akar tumbuh berlawanan arah dengan sumber cahaya
(fototropisme negatif)
51. Hidrotropisme
Akar tumbuh dan bergerak ke arah sumber air (hidrotropisme
positif)
Pucuk daun tumbuh berlawanan arah dengan sumber air
(hidrotropisme negatif)
Rangsangan daripada air lebih kuat daripada rangsangan
graviti
52. Geotropisme
Akar tumbuhan yang tumbuh menuju ke bawah menuju ke graviti
(geotropisme positif)
Pucuk yang tumbuh melawan arah graviti (geotropisme negatif)
53. T i g mo t r o p i s me
Sulur paut memaut sepanjang kayu atau ranting kerana
rangsangan sentuhan bagi menyokong struktur pokok.
Sulur paut menunjukkan tindak balas positif terhadap
rangsangan sentuhan
Ranting kayu
Sulur paut
54. Ge r a k a n n a s t i
Datang dari semua arah
Mimosa plant
Venus fly trap
