Nota sains Tingkatan 4

1. BAB 2
KOORDINASI BADAN
CIKGU TAUFIK

2. LATIHAN PENGUKUHAN
1. Sistem saraf manakah yang terlibat dalam tindakan luar kawal?
A Otak
B Saraf Spina
C Saraf Kranium
D Saraf Autonomi
2. Antara berikut, yang manakah merupakan tindakan luar kawal?
A Batuk
B Mendengar
C Membaui
D Bercakap

3. LATIHAN PENGUKUHAN
3. Antara berikut , yang manakah benar tentang sistem saraf manusia?
I Terdiri daripada kelenjar-kelenjar tanpa duktus
II Impuls dihantar secara kimia melalui darah
III Impuls bergerak dengan sangat cepat
A I sahaja
B II sahaja
C I dan III sahaja
D II dan III sahaja

4. NEURON
Neuron – unit asas dalam sistem saraf
Fungsi Neuron – menerima dan menghantar impuls

5. NEURON

6. JENIS NEURON
NEURON DERIA
Ciri : Dendron panjang, Akson Pendek
Fungsi : Terima dan hantar impuls dari organ
deria ke sistem saraf pusat
NEURON PERANTARA
Ciri : Terdapat dalam saraf pusat sahaja
Fungsi : Terima dan hantar impuls saraf dari
neuron deria ke neuron motor
NEURON MOTOR
Ciri : Dendron pendek, Akson Panjang
Fungsi : Bawa impuls dari sistem saraf pusat
ke efektor (otot / kelenjar)

7. RESEPTOR DAN
EFEKTOR
Reseptor : Sekumpulan sel tertentu pada organ
deria yang dapat mengesan rangsangan
: Terletak pada organ deria
- mata, hidung, telinga, kulit, organ khas

8. Efektor : Sel @ organ yang bergerak balas terhadap
rangsangan
Contoh Efektor : otot dan kelenjar
Otot – bergerakbalas dengan pengecutan
dan pengenduran
Kelenjar – perembesan hormon dan
bahan kimia

9. Rangsangan Reseptor
Sistem saraf
pusat
Gerak balas Efektor
Makanan, bau,
bunyi, cahaya atau
sentuhan
Dalam organ deria
seperti lidah,
hidung, telinga,
mata atau kulit
Dibawa oleh neuron motor
Dibawa oleh neuron deria
Organ seperti otot atau
kelenjar yang bergerak
balas terhadap rangsangan
Laluan Impuls

10. Contoh Laluan Impuls
Rangsangan Reseptor Sistem saraf
pusat
Efektor Gerak balas
Bau makanan
sedap
Deria dalam
hidung
Otak Kelenjar air
liur
Air liur terhasil
Jari tersentuh
jarum
Deria pada
kulit
Saraf tunjang Otot di tangan Tangan tersentak
menjauhi jarum

11. Tindakan Refleks dan Arka Refleks
Tindakan Refleks
 Gerak balas badan secara automatik dan pantas terhadap
rangsangan luar
 tanpa pemikiran dan tidak melibatkan serebrum otak (luar
kawal).
 Bertujuan melindungi kita daripada keadaan yang
berbahaya atau kecederaan.

12. Arka reflex
 Lintasan yang dilalui ketika tindakan refleks.
 Laluan tindakan refleks dipanggil arka refleks
yang terdiri daripada:
• Reseptor atau organ deria
• Neuron deria
• Neuron motor
• Otot atau efektor

13. Contoh tindakan refleks
Sentuh Objek Panas
- Haba daripada lilin merangsang reseptor di jari
- Impuls saraf dihantar oleh neuron deria ke
saraf tunjang
- Impuls ini dihantar melalui neuron perantaraan
ke neuron motor di otot
- Pengecutan otot berlaku menyebabkan tangan
ditarik menjauhi objek panas dengan pantas

14. Contoh lain yang melibatkan tindakan reflex :
1. Anak mata mengecil dalam keadaan cahaya terang dan
membesar dalam keadaan gelap.
2. Tangan atau jari tersentak dari benda panas atau tajam.
3. Mengerlip mata untuk mengelakkan kemasukan bendasing.
4. Batuk untuk mengeluarkan makanan daripada trakea.
5. Berpeluh untuk menurunkan suhu badan.

15. Peranan Reseptor Regang dalam mengekalkan
keseimbangan badan dan koordinasi badan
Reseptor Regang – reseptor yang peka terhadap pergerakan,
regangan dan tekanan
- terdapat di otot, tendon atau ligamen
- Berperanan untuk menyelaraskan pergerakan
dan mengekalkan keseimbangan badan
- Kebanyakan aktiviti harian melibatkan reseptor
regang seperti :
Berjalan, menari, mengikat tali kasut dan
berbasikal.

16. Latihan Pengukuhan
P Q
A Neuron deria Neuron perantaraan
B Neuron perantaraan Neuron motor
C Neuron motor Neuron deria
D Neuron motor Neuron perantaraan
1.
QP
Rajah di atas menunjukkan dua jenis sel saraf P dan Q dalam
badan manusia. Antara berikut, yang manakah mewakili sel-sel
saraf tersebut?

17. RESEPTOR
SISTEM
SARAF
PUSAT
EFEKTOR
X Y
2. Rajah di atas menunjukkan hubungan antara reseptor dan efektor
dengan sistem saraf pusat. X dan Y ialah
X Y
A Neuron Motor Neuron Deria
B Neuron Perantaraan Neuron Deria
C Neuron Deria Neuron Motor
D Neuron Deria Neuron Perantaraan

18. 3. Gerak balas reflex tidak melibatkan
I Otak
II Otot
III Saraf tunjang
A I sahaja
B II sahaja
C I dan II sahaja
D II dan III sahaja

19. PEMBELAJARAN SETERUSNYA..
OTAK MANUSIA