2. PENGENALAN
• Manusia mempunyai 5 deria utama
• Kulit
• Hidung
• Lidah
• Telinga
• Mata
• Organ-organ deria berfungsi untuk mengesan rangsangan (stimuli),
yang merupakan perubahan disekeliling kita
• Rangsangan (stimulus) ialah perubahan yang terhasil oleh sumber-
sumber tertentu dan ia boleh menyebabkan organ deria
bertindakbalas
• Contoh????
3. • Setiap satu daripada organ deria kita sensitif terhadap hanya satu jenis
rangsangan
• Semua organ-organ deria yang lengkap dengan penerima / reseptor
deria (sensory receptors) iaitu hujung saraf (nerve endings), yang boleh
mengesan rangsangan.
Organ deria Jenis deria Jenis rangsangan
Kulit Sentuhan Sentuh, tekanan,
sakit, sejuk, dan
panas
Hidung Bau Bahan kimia
Lidah Rasa Bahan kimia
Telinga Pendengaran &
keseimbangan
Bunyi
Mata Penglihatan Cahaya
4. KULIT
• Kulit terbahagi kepada tiga lapisan iaitu, dermis (lapisan
dalaman),epidermis (lapisan luar) dan lapisan lemak
• Lapisan dermis mengandungi 'hujung saraf' (nerve endings) untuk
mengesan kesakitan, sejuk, panas, sentuhan dan tekanan
Epidermis
Dermis
Lapisan Lemak
5.
6. Tahap kepekaan kulit
• Kulit kita mempunyai tahap kepekaan yang berbeza (different degrees
of sensitivity) di setiap bahagian yang
berlainan pada badan.
• Ini adalah kerana reseptor (penerima) tidak sama rata pada setiap
bahagian kulit. Sebagai contoh, lidah dan hujung jari adalah lebih
sensitif berbanding tumit kaki, siku atau tapak tangan.
Tahap kepekaan (sensitivity) kulit bergantung kepada dua faktor
1. Ketebalan epidermis
Bahagian kulit yang nipis lebih sensitif terhadap rangsangan.
2. Bilangan reseptor
Bahagian kulit yang banyak bilangan reseptor lebih sensitif terhadap
sentuhan.
7. Kepekaan kulit pada bahagian-bahagian yang berlainan pada tubuh manusia
1.Leher, pipi dan hujung jari. Bahagian ini mempunyai epidermis yang
nipis serta reseptor yang banyak, yang sensitif terhadap rangsangan
sentuhan.
2.Tapak tangan (palm). Bahagian ini mempunyai banyak reseptor yang
sensitif kepada rangsangan sejuk dan panas.
3.Tapak kaki dan siku adalah kurang sensitif terhadap sentuhan kerana ia
mempunyai epidermis yang tebal serta bilangan reseptor yang sedikit.
Kegunaan kepekaan kulit dalam kehidupan seharian:
1. Suntikan pada badan.
Pesakit biasanya diberi suntikan pada lengan atau punggung (pinggul). Ini
adalah kerana bahagian kulit ini mempunyai epidermis yang tebal. Jadi,
pesakit akan kurang merasa kesakitan apabila disuntik.
2. Membaca 'Braille'.
Orang buta menggunakan hujung jari mereka untuk mengenal pasti huruf
dan membaca Braille. Ini adalah kerana bahagian hujung jari mempunyai
epidermis yang nipis serta banyak reseptor, yang sensitif terhadap
rangsangan mana-mana sentuhan.
8. HIDUNG
• Deria bau adalah deria yang boleh mengesan rangsangan
(stimuli) yang dihasilkan oleh bahan kimia yang tajam
• Organ yang terlibat dalam deria bau adalah hidung
Struktur hidung manusia:
• Hidung manusia mempunyai rongga yang dipenuhi dengan tisu epitelium
• Pada permukaan tisu epitelium terdapat sel-sel deria yang dikenali
sebagai sel-sel penghidu (reseptor bau)
• Permukaan rongga hidung adalah lembap kerana terdapat mukus yang
dirembeskan oleh sel-sel kelenjar.
• Rongga hidung mempunyai sepasang pembukaan luaran (lubang hidung)
yang mempunyai bulu untuk menapis habuk dari udara yang disedut
melalui hidung.
10. LIDAH
• Deria yang berkaitan dengan rasa
• Karektor pada permukaan lidah
• Kasar dan diseluputi tunas rasa
• Reseptor rasa terletak pada tunas rasa dan sensitif
terhadap bahan kimia
• Ada 4 reseptor rasa : pahit, masin, manis dan masam
Makanan
dikunyah
Bahan kimia larut
ke dalam saliva (air
liur)
Bahan kimia
merangsang
reseptor rasa
Reseptor rasa
menghantar impuls ke
otak melalui urat saraf
Otak
mentafsir
rasa
11.
12. DERIA RASA DAN BAU
• Rongga nasal dan rongga mulut adalah bersambung – rasa
dan bau dikenalpasti pada masa yang sama
• Kedua-dua deria ini penting bagi mengesan rasa dengan
lebih tepat
• Apabila selsema, rongga nasal tersumbat sensitiviti deria
bau berkurangan makanan kurang enak
13. TELINGA
Telinga dalam
Telinga tengah
Telinga luar
Saraf auditori
Tiub Eustachio
Gegendang
telinga
Salur telinga/auditori
Cuping telinga
koklea Salur separuh bulat
Tulang
osikel
Jendela
bujur
14. Bahagian
Utama
Bahagian Fungsi
Bahagian
luar
Cuping telinga Menerima gelombang bunyi
Salur telinga Menyalurkan gelombang bunyi ke gegendang
Telinga
tengah
Gegendang telinga Bergetar apabila gelombang bunyi mengenainya
Tulang osikel Memperkuat getaran bunyi dan menghantarnya ke
jendela bujur
Jendela bujur Menghantar getaran daripada osikel ke telinga
dalam
Tiub Eustachio Menyeimbangkan tekanan udara pada kedua-dua
belah gegendang telinga
Telinga
dalam
Koklea Menukar getaran bunyi kepada impuls
Saraf auditori Menghantar impuls dari koklea ke otak
Salur separuh
bulat
Mengawal keseimbangan badan
19. Bahagian Fungsi
Kornea Membiaskan cahaya memasuki mata dan
membantu memfokuskan cahaya ke atas retina
Iris Mengawal saiz anak mata
Anak mata /
pupil
Mengawal jumlah cahaya yang masuk ke dalam
mata
Kanta mata Membias dan memfokuskan cahaya ke atas retina
Otot silia Mengubah ketebalan kanta mata
Ligamen
gantung
Memegang kanta mata
Gelemair
dan
gelemaca
Mengekalkan bentuk mata dan membatu
membiaskan dan memfokuskan cahaya ke retina
Koroid Mengelakkan pantulan cahaya dalam mata dan
membekalkan oksigen serta nutrien kepada mata
20. Bahagian Fungsi
Retina Mengesan rangsangan cahaya dan menukarnya
kepada impuls
Sklera Melindungi dan mengekalkan bentuk mata
Bintik kuning Bahagian retina paling peka terhadap rangsangan
cahaya (imej jatuh padanya)
Bintik buta Imej yang jatuh ke kawasan ini tidak dapat
dikenalpasti
Saraf optik Menghantar impuls dari retina ke otak
Bagaimana kita melihat ?????
21. • Apabila kita melihat objek, cahaya yang selari akan masuk ke dalam mata
• Cahaya yang masuk akan membengkok dan membentuk imej di atas
retina. Imejnya :
• Nyata
• Lebih kecil
• Terbalik
• Cahaya merangsang reseptor untuk menghasilkan impuls dan dihantar
melalui saraf optik
• Otak akan mentafsir dengan menterbalikkan semula dan mengenalpasti
saiz, warna, betuk dan jarak
22. • Apabila kita melihat objek yang
dekat :
• Otot silia akan mengecut
kanta mata menjadi tebal
• Apabila kita melihat objek yang
jauh :
• Otot silia akan mengendur
kanta mata menjadi nipis
23. LATIHAN
1. Fatimah melihat sekuntum bunga yang cantik dan memetiknya
daripada pokok.
Lengkapkan laluan rangsangan kepada gerak balas.
Rangsangan
(stimulus)
Saraf
deria
Tindak
balas
24. Cahaya (rangsangan) daripada bunga
sampai ke mata Fatimah (organ deria)
Mata menghantar impuls saraf (maklumat) di
sepanjang saraf deia ke otak
Otak mentafsir impuls saraf dan
membenarkan Fatimah memetik bunga
Otak menghantar impuls saraf di sepanjang
saraf motor ke otot dalam tangan
Otot menggerakkan tangan yang memetik
bunga (gerak balas)
25. EKSPERIMEN KEPEKAAN KULIT UNTUK
MENYENTUH
Tujuan : Membandingkan kepekaan bahagian badan yang berlainan terhadap
sentuhan
1. Cucuk lengan kawan dengan menggunakan kepingan kadbod seperti di
atas,sekali dengan menggunakan satu pin dan sekali lagi dengan
menggunakan dua pin. Dalam setiap kes, minta dia kenal pasti bilangan pin
yang digunakan untuk mencucuknya
2. Ulangi eksperimen di bahagian leher, hujung jari, kaki dan belakang tangan
3. Rekodkan pemerhatian
27. 1. Apakah yang ditunjukkan oleh keputusan mencucuk kulit dengan
menggunakan satu pin?
2. Apakah kesimpulan yang dapat dibuat daripada keputusan mencucuk kulit
dengan mengggunakan dua pin?
3. (a) Namakan satu bahagian badan yang sangat peka terhadap cucukan
pin.
(b) Cadangkan satu sebab untuk menerangkan mengapa bahagian badan
ini sangat peka.
28. 4. Tulisan Braille adalah sejenis tulisan yang menggunakan
titik-titik timbul pada kertas untuk membolehkan oranng
buta membaca. Bahagian yang manakah digunakan oleh
orang buta untuk membaca tulisan itu? Mengapa?
5. Semasa memberikan suntikan, doktor atau jururawat
sentiasa memilih untuk membuat suntikan di lengan
ataupun di punggung. Mengapa?
29. CAHAYA DAN PENGLIHATAN
• Objek hanyaboleh dilihatapabila cahayamemasuki
mata
• Cahayamerupakansejenis tenaga
• Sifat laincahayaadalah :
•Bergerak denganlurus pada mediumyang sama
•Memantulapabila mengenaiobjek legap
•Membias apabila melaluidaripada satumedium
lutsinarke mediumlutsinaryang lain
•Boleh tersebar/berselerak
30. Pantulan Cahaya
• Berlaku apabila cahaya jatuhke
atas permukaanyang legapdan memantul
• Kadar pantulan dan arahnyabergantung kepada warna dan sifat
permukaan objek
• Objek cerah menantulkan lebih cahaya
• Permukaan objek yang licindan sekataakan memantulkan lebih
cahayadengan selari
• Aplikasipantulan dalam kehidupan seharian: cermin, periskop,
• kaleidoskop dan cermin cembung
31. Pembiasan Cahaya
• Cahayamembengkokapabila melaluibahan lutsinarke
bahanlutsinar yang lainseperti air, udara dan kaca
• Pembiasanberlakukerana perubahan kelajuancahaya
• Jikacahaya mengenaiobjek lutsinarpada sudut tegak,
tiada pembiasan berlaku
33. Kecacatan Dalam Penglihatan
• Rabun dekat
• Rabun jauh
• Astigmatisme
•Disebabkan oleh permukaan kornea ataukanta mata yang
tidak sekata
•Dibetulkan dengan menggunakan kantaberbentuk silinder
• Buta warna
•Biasanyadisebabkan oleh keturunan/genetik
• Presbiopia
•Rabun dekat dan jauhyang berlaku akibatusia( >40an)
•Dibetulkan dengan menggunakan kantabifokal
34. RABUN DEKAT RABUN JAUH
• Bola mata terlalu pendek
• Kanta mata terlalu nipis
• Pembetulan : kanta cembung
• Bola mata terlalu panjang
• Kanta mata terlalu tebal
• Pembetulan : kanta cekung
35. RABUN DEKAT RABUN JAUH
Normal
Normal
Normal
NormalKanta
cembung
Kanta
cekung
Kanta cembung
menumpukan cahaya
yang masuk ke dalam
mata
Kanta cekung
mecapahkan cahaya
yang masuk ke dalam
mata
36. Had Deria Penglihatan
• Kadang- kadang apa
yang kita lihat
bukanlah situasi yang
sebenar
• Ini kerana otak tidak
dapat mentafsir imej
dengan tepat kerana
berlaku gangguan
pada saraf optik
ketika menghantar
impuls
Ilusi optik
42. Stereoskopik Monokular
Kedua-dua Bilangan mata
yang digunakan
Satu bagi setiap sisi
Kecil Sudut
penglihatan
Sangat luas
3D Jenis
penglihatan
Boleh melihat berlainan objek
pada satu masa
Menganggar dengan tetap Menganggar
posisi objek
Tidak dapat menganggar
dengan tetap
Helang, singa, kucing,
monyet, burung hantu
Contoh
binatang
Kambing, tikus, ayam, arnab,
burung kakak tua
• Boleh menganggar posisi
mangsa
• Persepsi mengenai saiz,
kedalaman dan jarak
Kelebihan Boleh mengesan mangsa dari
pelbagai sudut
43. Alat BagiMengatasi Had Penglihatan
• Mikroskop
• Kanta pembesar
• Teleskop
• Teropong
• Pengimbas ultra
• X-rays
44. BUNYI DAN PENDENGARAN
• Dihasilkan daripada getaran
Tenaga Kinetik Tenaga Bunyi
Cuping telinga Salur telinga Saraf auditori
KokleaGegendan
g telinga
Jendela bujur
45. Bunyi bergerak ke semua arah
Kadar pergerakannya:
gas < cecair < pepejal
Bunyi menghantar tenaganya dengan menggunakan
molekul-molekul di sekitarnya
Bunyi tidak boleh bergerak dalam keadaan vakum
46. Mengkaji Sama Ada Bunyi Memerlukan Medium Untuk Bergerak
Serkup kaca
Loceng elektrik
Pam vakum Udara disedut keluar
Bateri
Aktiviti Pemerhatian
Apabila suiz dihidupkan Loceng elektik bergetar dan
berbunyi dengan kuat
Apabila suiz vakum dihidupkan Bunyi yang dihasilkan oleh loceng
bertambah perlahan apabila udara
dalam serkup kaca dikeluarkan
Semua udara dikeluarkan Loceng masih bergetar tetapi bunyi
tidak kedengaran
Udara secara perlahan dimasukkan
semula ke dalam serkup kaca
Bunyi yang terhasil daripada loceng
kedengaran semula
47. PANTULAN DAN PENYERAPAN BUNYI
Permukaan yang keras dan licin memantulkan bunyi
dengan baik (cth : gema di gua, terowong dan dewan)
pemantul yang baik tetapi penyerap bunyi yang tidak
baik
Permukaan yang lembut dan kasar menyerap bunyi
dengan baik (cth : karpet, langsir dan span)
penyerap yang baik tetapi pemantul yang tidak baik
Pemantul : kayu atau besi
Penyerap : polistrine atau kain
kapas
49. BatasanPendengaran dan cara mengatasinya
• Kanak –kanak mempunyai deria pendengaran lebih baik kerana
gegendang telinga mereka lebih elastik
• Apabila seseorang meningkat dewasa, pendengaran akan
berkurangan
• Seseorang yang terdedah dengan bunyi yang kuat secara
berpanjangan boleh mengurangkan keupayaan pendengaran
• Boleh diatasi dengan
menggunakan
• Alat bantuan pendengaran
• Stethoskop
• Pembesar suara
• pembedahan
51. RANGSANGAN DANTINDAK BALAS BAGITUMBUHAN
• Secara asasnya, ada 2 jenis tindakbalas tumbuhan terhadap
rangsangan :
• Tropisme
• Positif – bertindak balas terhadap rangsangan
• Negatif – bertindak balas melawan rangsangan
• Gerakan nasti
• Terdapat 4 jenis tropisme :
Fototropisme
Geotropisme
Hidrotropisme
Tigmotropisme
52. Fototropisme
Pucuk daun tumbuh dan bergerak ke arah sumber cahaya
(fototropisme positif)
Akar tumbuh berlawanan arah dengan sumber cahaya
(fototropisme negatif)
53. Hidrotropisme
Akar tumbuh dan bergerak ke arah sumber air (hidrotropisme
positif)
Pucuk daun tumbuh berlawanan arah dengan sumber air
(hidrotropisme negatif)
Rangsangan daripada air lebih kuat daripada rangsangan
graviti
54. Geotropisme
Akar tumbuhan yang tumbuh menuju ke bawah menuju ke graviti
(geotropisme positif)
Pucuk yang tumbuh melawan arah graviti (geotropisme negatif)
55. Tigmotropisme
Sulur paut memaut sepanjang kayu atau ranting kerana
rangsangan sentuhan bagi menyokong struktur pokok.
Sulur paut menunjukkan tindak balas positif terhadap
rangsangan sentuhan
Sulur paut
Ranting kayu
