БАЙГУУЛЛАГЫН СТРАТЕГИЙГ ТОДОРХОЙЛОХ ҮНДСЭН

1. 1
код. FIN 807 СТРАТЕГИЙН МЕНЕЖМЕНТ II
Доктор, дэд профессор Г.Билгээ
Хичээл №9 БАЙГУУЛЛАГЫН СТРАТЕГИЙГ ТОДОРХОЙЛОХ ҮНДСЭН
ХЭМЖИГДЭХҮҮН
Агуулга
Нэг. Стратеги нь зорилгыг системчлэх арга болох нь
Хоёр. Системийн хэмжүүрээр стратегийг бүрдүүлэх
Компанид асуудал үүсгэж буй суурь шалтгаанууд.
Японы эдийн засгийн гайхамшгийн “эцэг” гэгддэг америкийн профессор Эдвардс
Деминг “Хэрэв байгууллагын үйл ажиллагаанд алдаа дутагдал байгаа бол түүний 98%
нь тухайн систем буюу байгууллагын алдаа байх бөгөөд дөнгөж 2% нь тэнд ажиллаж
байгаа хүмүүст ногдоно” гэж орчин үеийн менежментийн гол асуудлыг тайлбарлажээ.
Бадарч Д., (2004) Системийн сэтгэлгээ, 100-р хуудас
1. Зорилго нь шаардлагыг бүрэн эсвэл хэсэгчлэн хангахгүй байх
2. Мэдээллийн тогтолцоо нь шаардлагыг бүрэн эсвэл хэсэгчлэн хангахгүй байх
3. Үүргийн тогтолцоо нь шаардлагыг бүрэн эсвэл хэсэгчлэн хангахгүй байх
4. Хариуцлагын тогтолцоо нь шаардлагыг бүрэн эсвэл хэсэгчлэн хангахгүй байх
5. Зорилго, мэдээллийн тогтолцоо, үүргийн тогтолцоо, хариуцлагын тогтолцоонууд
нь хоорондоо уялдаагүй байх
Зорилготой үйл ажиллагааг уялдуулах/ уламжлалт загвараас системлэг загварт шилжих
Орчин үеийн танин мэдэхүйн онолын чиг хандлага
• Мэдээлэл боловсруулалтын чиг хандлага – олон төрлийн программын дагуу
мэдээллийг олж авах, боловсруулах, ашиглах, хадгалах чадвартайгаар зохион
бүтээгдсэн компьютерийн системийг хүний оюун санаатай харьцуулах байдлаар
хүний оюун бодлыг ойлгох гэж оролдох
Уялдуулсаны
дараа

2. 2
• 2 дахь хандлага нь танин мэдэхүйн дасан зохицлыг 2 үндсэн үйл явцтай хэмээн
үзсэн Швейцарийн сэтгэл зүйч Jean Piaget (1896-1980) –ийн судалгаанд
суурилсан. Үүнд:
*assimilation буюу өөриймшүүлэх:
Хувь хүн урьдын туршлага дээрээ үндэслэн өөрийн дотоод
загварчлалын дагуу бодит байдлыг хүлээн авах үйл явц.
*accomodation буюу зохицох:
Бодит байдалтай зохицох механизмыг бий болгох байдлаар
загварчлалаа өөрчлөх үйл явц.
Стратегийн илэрхийлэгдэх хэлбэр /Үзэл баримтлал, зураг зүй, бүдүүвч, хүрээ
Стратегичид өөрсдийн танин мэдэхүйн хэв маягаараа ялгаатай байдгаас танин
мэдэхүйн нарийн төвөгтэй, нээлттэй гэх мэт хүний зан төлөвийн шинжүүдийг судалдаг
сэтгэл зүйчид стратеги боловсруулахад мэдээлэл өгдөг. Эдгээрийн дундаас Karl Jung –
ийн бүтээл дээр үндэслэн Myers –Briggs ийн арга / Myers 1962/ юм. Тэд доорхи
хэмжигдэхүүнийг санал болгосон.
Myers –Briggs ийн арга
Гадагшаа чиглэсэн, нээллттэй /E-Extroversion/ -гадаад ертөнцөөс эрч хүч авдаг.
Сэрж мэдрэх /S-Sensing/ -Мэдрэмж дээр тулгуурлах үед гарч ирдэг мэдээлэл
Тунгаах /T-Thinking/-Шийдвэр гаргахдаа анализ дээр үндэслэх
Шүүн нягтлах /J-Judgment/-Хяналттай , зохион байгуулагдсан замаар амьдрах
Дотогшоо чиглэсэн /I-Introversion/-Өөрийн оюуны ертөнцөөс энерги авдаг
Зөн билэгт /N-Intuition/ -Гол замаа барьж авахыг хичээх үед гарч ирдэг мэдээлэл
Мэдрэмжтэй /F-Feeling/-Шийдвэр гаргахдаа мэдрэмж дээрээ үндэслэдэг
Ухамсартай /P-Perceptoin/-Уян хатан, зоргоороо амьдрах
PDCA + Системчлэл загварыг жишээгээр тайлбарлах
P Төлөвлөлт, стратеги-Зорилго тодорхойлох, төлөвлөх тогтолцоо
D Үйлчилгээ, үнэ цэнийг бий болгох- Зорилгоо хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа
C Хэжилт, мониторинг- Зорилгын хэрэгжилт, хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа, үр дүнг
хэмжих

3. 3
A Оношилгээ, сайжруулалт- Үйл ажиллагаагаа сайжруулах, зохицуулах
• Байгууллагын стратеги байг санхүүгийн болон санхүүгийн бус 2 хэсэгт хуваан
харуулсан. Ихэнхи бай нь байгууллагын эздэд маш их хэмжээний ашиг олж өгөх
байдаг бол зарим нь хэрэглэгч эсвэл нийгэм рүү чиглэсэн байдаг. Объект
тодорхой байхын тулд дараах зүйлүүдийг хангах ёстой. Үүнд:
• Хэмжих боломж. Байг биелүүлэхээс сэргийлсэн нэг хэмжээс байх ёстой
• Тодорхой байдал. Юу хийж байж зорилгод хүрэх вэ гэдгийг маш ойлгомжтой
болгох
• Зохистой байдал. Байгууллагын зорилготой уялдах
• Бодит байдал. Байгууллагын нөөц бололцоо зэргийг харгалзан үзээд бай нь хүрч
болохуйц байх.
• Цаг хугацаа. Байнд хүрэхийн тулд цаг заах хэрэгтэй.
Системийн хэмжүүрүүд
1. Системийн үр дүнгийн үзүүлэлтүүд /СҮДҮ/
2. Системийн үйл ажиллагааны гүйцэтгэлийн үзүүлэлтүүд /САГҮ/
3. ТУС-100 индекс
Хэмжүүрүүдэд тавигдах шаардлага:
1. Үйл ажиллагааг олон талаас нь хэмжиж болдог байх
2. Үзэмжийн бус, нотлогдох бодит гүйцэтгэлд үндэслэх
3. Хэрэглэхэд энгийн, ойлгомжтой байх
4. Эрхэм зорилгын хэрэгжилтийг илэрхийлдэг байх
5. Хоорондоо харилцан уялдаатай байх
Хэмжүүрүүдэд тавигдах шаардлага:
1. Үйл ажиллагааг олон талаас нь хэмжиж болдог байх
2. Үзэмжийн бус, нотлогдох бодит гүйцэтгэлд үндэслэх
3. Хэрэглэхэд энгийн, ойлгомжтой байх
4. Эрхэм зорилгын хэрэгжилтийг илэрхийлдэг байх
5. Хоорондоо харилцан уялдаатай байх

4. 4
Жишээ: Системийн хэмжүүр үзүүлэлтүүд
№
СҮДҮ-н
үзүүлэлтүүд
САГҮ-н үзүүлэлтүүд
Борлуулалтын
орлого
Хөдөлмөрийн
бүтээмж
Нэг ажилтанд
ногдох цалин,
хангамжийн
зардал
Тэмүүлэх
түвшинтэй
харьцуулсан нэгж
орлогод ногдох
зардлын өөрчлөлт
Тэмүүлэх түвшинтэй
харьцуулсан нийт
хөрөнгийн өгөөжийн
өөрчлөлт
1
Үндсэн үүргийн
зөрчлийн тоо
СНҮ 1.1 СНҮ 1.2 СНҮ 1.3 СНҮ 1.4 СНҮ 1.5
2
Уялдуулах үүргийн
зөрчлийн тоо
СНҮ 2.1 СНҮ 2.2 СНҮ 2.3 СНҮ-2.4 СНҮ 2.5
3
Дэмжих үүргийн
зөрчлийн тоо
СНҮ 3.1 СНҮ 3.2 СНҮ 3.3 СНҮ 3.4 СНҮ 3.5
4
Нэг ажилтанд
ногдох зөрчлийн тоо
СНҮ 4.1 СНҮ 4.2 СНҮ 4.3 СНҮ 4.4 СНҮ 4.5
5
Алдагдсан
боломжийн үнэлгээ
СНҮ 5.1 СНҮ 5.2 СНҮ 5.3 СНҮ 5.4 СНҮ 5.5
Эх сурвалж: “Эс Эф Си Эс” ХХК
11
6
10
13
9
15
18
1718
18
20
20
2020
20
Үзэл баримтлалын тогтолцоо
Мэдээллийн урсгалын
тогтолцоо
Ажилтны үүргийн тогтолцооЭргэх холбооны тогтолцоо
Хэмжүүр үзүүлэлтийн
тогтолцоо
Системчлэхээс өмнө - 49% Системчлэсний дараа - 86% Систем төлөвшсөний дараа - 100%