МИС-МТС - "Оюутны эрдэм шинжилгээний бага хурал 2018"

1. МАНДАХ ИХ СУРГУУЛЬ
Мэдээлэл, технологийн сургууль
Оюутны эрдэм шинжилгээний бага хурал 2018
Сэдэв: “Англи хэл сурах дэлхий нийтийн чиг хандлага
манай оронд нөлөөлж буйг судалсан нь”
Гүйцэтгэсэн: Б. Энхмөр / НББ-МС 2/
Б. Хонгорзул / НББ-МС 2/
Л. Халиун /НББ-МС 2/
Удирдсан: /Дэд профессор Д. Сарантуяа /
Улаанбаатар хот
2018 он

2. Агуулга
 Хураангуй
 Оршил
 Онолын үндэслэл
 Судалгааны хэсэг
 Онцлог, ач холбогдол
 Дүгнэлт
 Ном зүй, вэбсайт

3. Хураангуй
Хүн бүр л сайхан амьдралыг мөрөөддөг. Гадаад хэл сурна гэдэг нь үгийн нөөц болон
хэлний бүтцийн мэдлэг, хэлэхүйн чадвартай болно гэсэн ойлголт юм. Англи хэл сурах
явцдаа суралцагч олон орны тогтсон зан үйлийн уламжлал төдийгүй мөн ажил
мэргэжлээ дээшлүүлэн давхар суралцаж тухайн хэлийг бодитой хэрэглэж бусадтай
харилцах чадвартай болох шаардлагатай байгаа юм. Иймд оюутан бид нар шинжлэх
ухааны Англи хэл сайн сурах, ажил мэрэгжилийн хэрэгцээ шаардлагын дагуу тухайн
хэлээр харилцах чадвараа улам хөгжүүлэх хэрэгтэй болж байна.
Түлхүүр үг: Хөгжил дэвшил, гадаад хэл, ач холбогдол, статистик судалгаа, мэдлэгийн
түвшин
Удиртгал
Улс орны болон хувь хүний хөгжил нь шинэ мэдээ, мэдээллийг хэр хурдан хүлээн
авч ашиглаж буйгаас ихээхэн шалтгаалж байгаа өнөөгийн зуунд гадаад хэлийг ялангуяа
Англи хэлийг эзэмших хэрэгцээ шаардлага нэмэгдсээр байна. Англи хэл сурах явцдаа
суралцагч олон орны тогтсон зан үйлийн уламжилал төдийгүй мөн ажил мэрэгжилээ
дээшлүүлэн давхар суралцаж тухайн хэлийг бодитой хэрэглэж бусадтай харилцах
чадвартай болох шаардлагатай байгаа юм. Иймд Англи хэл дэлхий нийтээр харилцах хэл
болон тархаж байгаа учраас оюутнууд шинжлэх ухааны англи хэл сайн сурах, ажил
мэргэжилийн шаардлагын дагуу тухайн хэлээр харилцах чадвараа улам хөгжүүлэх
шаардлагатай байдаг. Англи хэлийг олон улсын харилцааны хэрэглүүрийн хувьд шинжлэх
ухаан, технологи, эдийн засаг, бизнесийн салбарт өргөн хэрэглэж байгаа тул улс
хоорондын харилцааны чадварыг бид эзэмшисэн байх шаардлага улам нэмэгдсээр байна.
Онолын үндэслэл
Англи хэл нь дэлхийн олон орны албан ёсны хэл бөгөөд сурах шаардлагатай хэлний
нэг юм. Дэлхий даяар Англи хэлийг 53 орон албан ёсны хэл бөгөөд шинжлэх ухааны
салбарт хэвлэж нийтэлсэн тоо баримтуудын 90% нь англи хэл дээр бичигдсэн байдаг. Мөн
англи хэл нь зар сурталчилгаа, аялал жуулчлал болон бизнесийн хэл юм. Суралцагч Англи
хэлний сургалтаас тодорхой мэдлэг, чадвар дадлыг эзэмшсний үндсэн дээр дараа
дараагийн ахисан шатны танин мэдэхүйн зорилт урган гардаг. Тиймээс англи хэлийг
эзэмшисэнээр ур чадвар болон олон боломжууд нээгдэнэ. Гадаад хэл сурах үндэс нь
тодорхой зорилтуудыг дэс дараалалтай биелүүлэхээс гадна тухайн хичээлийн эхэн үед
судалж буй сэдвийн үг хэллэгийг судлах, бичлэг сонсох, сэдвүүдийг унших, хэл зүйн
дүрмийн судалгаа онцгой ач холбогдолтой.
Англи хэл Монгол оронд нөлөөлж буй байдал, суралцаж буй нөхцөл байдал, түвшинг
судлах зорилготойгоор асуулт хариултын судалгаа явуулж, үүнд 120 гаруй оюутан залуус
хамрагдсан. Тухайлбал: Асуулт хариултын судалгаанд Монгол орны Англи хэл
онцгойлон зааж байгаа төвүүдийн сургалт заах арга зүйн хөгжиж буй байдал, Cambridge-
ын хөтөлбөртэй Ерөнхий боловсорлын сургуулиудын өнөөгийн байдалтай танилцан
судалгаа явуулж зарим үзүүлэлтүүдийн жагсаалтуудыг гаргасан.

4. Судалгааны хэсэг
I. Англи хэл сурах шаардлага ба өнөөгийн байдал
Нийт судалгааны явцад 120 гаруй оюутан оролцож дараах асуултуудад дүгнэлт хийсэн
байдал
1. Та англи хэлийг хэдэн жил сурч байгаа вэ ?
Зураг1. Суралцах хугацааг харьцуулсан нэгтгэлийн үзүүлэлт
2. Англи хэл сурахад юу сөргөөр нөлөөлж байна вэ ?
Зураг2. Англи хэлийг сайн суралцахад нөлөөлөх сөрөг хандлага байгаа эсэхийг
судалсан үзүүлэлт
11%
18%
29%
24%
18%
1-2 жил 3-4 жил 5-6 жил
7-8 жил 9-с дээш жил
11%
23%
31%
35%
Хамт олон
Сургалтын орчин
Багшийн заах арга барил
Сөргөөр нөлөөлж буй зүйл байхгүй
Судалгаанд
оролцсон нийт
оюутнууд 5-аас
дээш жил Англ хэл
судалж байгаа
бөгөөд энэ үзүүлэлт
нь жил ирэх тусам
нэмэгдэх
хандлагатай байна.
Нийт оюутнуудын
71% нь 5-аас дээш
жил суралцаж байна.
Англи хэл сурахад
оюутнуудын 35%
нь ямар нэгэн
сөргөөр нөлөөлөх
зүйлгүй бөгөөд
гадаад хэл сурах
нөхцөл таатай
байгааг харуулж
байна.

5. 3. Англи хэлийг сурахад өдөрт хэдэн цаг зарцуулдаг вэ ?
Зураг3. Англи хэл сурахад өдөрт зарцуулж буй цагийг харьцуулсан график
үзүүлэлт
4. Өдөрт англи хэлээр хэр их ярьдаг вэ ?
Зураг4. Хэлний бус орчинд Англи хэлээр ярих бололцоог харуулсан судалгаа.
39%
46%
7%
8%
30мин- 1цаг 1-2 цаг 2-3 цаг 3-аас дээш цаг
2% 4%
10%
54%
30%
100% 75% 50% 25% огт ярьдаггүй
Англи хэлийг
шимтэн суралцаж
байгаа оюутнууд
буюу 61% нь өдөрт
1-ээс дээш цагийг
зарцуулдаг нь
харагдаж байна.
Гадаад хэлийг өдөрт
1 цаг зарцуулж
байгаа нь амжилтанд
хүрэхэд ойрхон
байгааг илтгэж
байна.
Судалгаанд
оролцсон 120
оюутны дийлэнхи
хувь болох 70%
буюу 84 оюутан,
өдөрт тодорхой
хэмжээнд англи
хэлээр ярьж байгаа
нь ярих чадвар
дээшилж байгаа нь
харагдаж байна.

6. 5. Англи хэлийг ямар арга замаар хурдан сурах боломжтой вэ ?
Зураг5. Англи хэлийг үр бүтээлтэй сурах арга замыг судалсан байдал
6. Мэдээллийг англи хэл дээр ямар эх сурвалжаас авдаг вэ ?
Зураг6. Дэлхий дахины мэдээ мэдээллийг хэр хурдан, ямар эх сурвалжаас шуурхай
хүлээж авч байгаа үзүүлэлтүүдийн харьцуулсан хувь
25%
14%
18%
43%
Кино үзэх
Дуу сонсох
Зориулалтын программаар хичээллэх
Гадаад хүнтэй ярих
18%
50%
15%
17%
Ном, сурах бичиг Интэрнет
Нэвтрүүлэг Бусад
Англи хэл сурах явцдаа
суралцагч олон орны
тогтсон зан үйлийн
уламжлал төдийгүй мөн
ажил мэргэжлээ
дээшлүүлэн давхар
суралцаж тухайн хэлийг
бодитой хэрэглэж
бусадтай харилцах
чадвартай болох
шаардлагатай байдаг.
Судалгаанд оролцсон
оюутнуудын диилэнхи
хувь буюу 43% нь гадаад
хүнтэй харилцсанаар
ярих чадварын ахиц
дэвшил олно гэж үзсэн
байна.
Цахим хэвлэл, facebook.com,
бусад олон нийтийн
вэбсайтууд, программуудыг
Интэрнетээс ашиглан англи
хэлний мэдлэгээ дээшлүүлэх
бололцоо судалгаанд
оролцогчдын 50%-д байна
гэдэг нь Монгол оронд
цахим ертөнцийн хөгжил
дээшилж мэдээ мэдээлэл
асар хурдацтай хүлээж авах
нөхцөл бололцоо нээлттэй
байгааг харуулж байна.

7. Манай орны Англи хэлний сургалт явуулдаг төвүүдийн үйл ажиллагааг тоймлон
харуулсан байдал
Одоогийн байдлаар Монгол улсад олон
сургалтын төвүүд үйл ажиллагаагаа явуулж
байгаа бөгөөд тэргүүлж байгаа 9 сургалтын
төвийн судалгааг харуулахад
Jet school of
English
Santis Absolute
Үүссэн огноо: 1995
он
Байршил: СБД-ийн 8-
р хороо Макс төвийн
5-н давхарт
Төлбөр: 650,000
Үүссэн огноо: 1999
он
Байршил: СБД-ийн 8-
р хороо Оюутаны
гудамж
Төлбөр: 450,000
Үүссэн огноо: 2001
он
Байршил: СБД-ийн 8-
р хороо Тусгаар
тогтнолын ордны 1-р
давхарт
Төлбөр: 600,000

8. Сондор хилэн
төв
Talk talk
English center
Wizard English
language
Үүссэн огноо: 2006
он
Байршил: КТМС-ийн
ард байрлах Цахим
дээд сургуулийн байр
Төлбөр: 450,000
Үүссэн огноо: 2007
он
Байршил: СБД
МУИС-ийн 4-р
байрны хажууд
Төлбөр: 339,000
Үүссэн огноо: 2009
он
Байршил: ЧД-ийн 3-р
хороо Peace Tower
Төлбөр: 450,000
Mind freedom Genius
English
Maestro
Үүссэн огноо: 2009
он
Байршил: Тэнгис
кино театрын хойно
Orange Plaza 701тоот
Төлбөр: 200,000
130,000
Үүссэн огноо: 2010
он
Байршил: СБД
Parkview Resident
байрны 200 тоот
Төлбөр: 370,000
Үүссэн огноо: 2013
он
Байршил: СБД-ийн
11-р хороо Монхаус
33-204 тоот
Төлбөр: 240,000

9. Дээрх судалгааны үзүүлэлтүүдийг доорх графикаар тодорхой харуулав.
Монгол орны Англи хэлийг онцгойлон заадаг сургалтын төвүүдийн үүсэн
байгуулагдсан онуудын харьцуулалт
Зураг1. Англи хэлний сургалтын төвүүдийн үзүүлэлт
Манай улсын хувьд дэлхийн бусад орнуудтай хөл нийцүүлэн алхахын тулд Англи хэлийг
эрчимтэй сурч мэдлэг боловсролтой болохын зэрэгцээгээр гадаад хэлний сургалтын
төвүүд тэр хэмжээгээрээ нэмэгдэж улс оронд томоохон хөрөнгө оруулалт болж байна.
Монгол улсад анх 1995 онд гадаад хэлний сургалтын төв үүсгэн байгуулагдсан бөгөөд
одоогийн байдлаар томоохон хэмжээний нийт 20 гаруй сургалтын төв үйл ажиллагаагаа
явуулж байна.
1995
1999
2001
2006
2007
2009 2009
2010
2013
2016
Монгол орны англи хэлний сургалтын төвүүд
Jet School of English Santis
Absolute Sondor Khilen
Talk talk English Wizard English language
Mind freedom Genius
English Maestro ESP foundation IELTS test center

10. II. Cambridge-ийн сургуулиудын сургалтын үйл ажиллагаа Монголд хөгжиж буй
байдал
Англи улсын Cambridge-ийн их сургуулийн
сургалтын хөтөлбөрийн зөвшөөрөл авч сургалт
явуулж буй Монгол улсын Ерөнхий боловсорлын
сургуулиуд
Olonlog High
School
Hobby High
School
Orkhon Hasu
International
School
Үүссэн огноо: 1993 он
Байршил: ЧД-ийн 3-р
хороо Жуулчин 533
Үүссэн огноо: 1994 он
Байршил: СБД-ийн 21-
р хороо Залуучуудын
гудамж
Үүссэн огноо: 2000 он
Байршил: ХУД-ийн 3-
р хороо
Orchlon
International
School
Elite
International
School
Global
International
School
Үүссэн огноо:
2001 он
Байршил: ХУД-
ийн 15-р хороо
Үүссэн огноо:
2003 он
Байршил:
Сөүлийн
гудамж 2-р
хороо
Үүссэн огноо:
2017 он
Байршил: БЗД-
ийн 26-р хороо
Үндэсний
цэцэрлэгт
хүрээлэн
Terelj
Cambridge
Үүссэн огноо:
2018 он
Байршил:
Тэрэлж

11. Дээрх судалгааны үзүүлэлтүүдийг доорх графикаар тодорхой харуулав.
Зураг2. Cambridge-ийн сургалттай сургуулиудын үүсэл хөгжлүүдийг онуудаар
харьцуулсан үзүүлэлт
Ерөнхий боловсорлын сургуулийн хувьд сүүлийн жилүүдэд сурагчиддаа томоохон
хэмжээний сургалтын мэдлэг олгож байгаа. Үүний нэг бол Cambridge- ийн сургалттай
сургуулиуд юм.
Cambridge- ийн сургалттай сургууль нь анх 1993 онд хамгийн анх үүсгэн байгуулагдсан
бөгөөд энэхүү сургуульд суралцаснаар сурагчидад маш олон боломжууд нээгдэж байгаа
юм. Энэ нь Англи хэл хэр хэмжээнд хөгжиж буйг харуулж байна.
1993
1994
2000
2001
2003
2017
2018
Olonlog
High School
Hobby High
School
Orkhon
Khasu
International
school
Orchlon
International
School
Elite
International
School
Global
International
School
Terelj
Cambridge

12. Онцлог, ач холбогдол
I. Дэлхий нийтийн чиг хандлага нь сургууль, сургалтын төвүүд байгуулагдан Англи
хэлийг сурах явцыг нас насны ангилалаар ангилсан байдгийг эрдэмтэд нотлон
харуулсан байна.
Англи хэлийг хэдэн наснаас эхэлж сурвал төгс эзэмших вэ ?
Хэл сурах нь тухайн хүний нас болон сэтэгхүйн онцлогтой салшгүй холбоотой. Аливаа
хэлийг хэдэн наснаас эхэлж сурахаас шалтгаалан ямар сэтэгхүйн онцлогууд илэрдэг тухай
танилцуулъя.
0-5 насныхан
Энэ насныхан аливааг шууд бодитоор хүлээж авдаг.
Хийсвэр сэтгэлгээ арай хөгжиж амжаагүй байдаг нь хэл
сурахад маш том давуу тал болдог. Авиа таних, ажиглах
чадвар бусад насныхнаас 10 дахин өндөр байдаг бөгөөд
энэ насанд хүүхэд гадаад хэл сурвал төрөлх хэл шигээ
сурж чаддаг. Аливаа хэлийг сурж байхдаа алдаа
гаргахаас огт айдаггүй, гаргасан алдааг засах чадвартай
байдаг. Хэдийгээр өөрийгөө бүрэн сайн илэрхийлэх
хэмжээнд хүрээгүй ч тэд томчуудтай харьцуулахад
амны хайрцаг уншихдаа маш сайн байдаг.
6-9 насныхан
Хүүхдийн сэтгэхүй бодит сэтгэлгээнээс логик
буюу хийсвэр сэтгэлгээ рүү шилжих эхний үе
бөгөөд хүүхдүүдийн баруун тархи маш
давамгай ажилладаг. Төсөөлөн бодох чадвар
маш сайн, аливаа хэлний системийг бүхлээр нь
хүлээж авдаг. Энэ насанд англи хэл сурвал
авиа зүй, дуудлага, сэтгэхүй зэргийн суурь
сайн тавигддаг.

13. 10-13 насныхан
Энэ насанд шилжилтийн үе эхэлдэг бөгөөд хүүхдүүд аль
хэдийнэ хийсвэрээр сэтгэж эхэлсэн байдаг. Англи
хэлийг төрөлх хэлтэйгээ харьцуулна. Дуудлага, сонсох
чадвар бага насныхныг бодвол тогтонги байдалруу орж,
хэлийг дүрэмчилсэн систем талаас нь илүү харах учраас
Англи хэл сурахад бага зэрэг түвэгтэй болж эхэлдэг.
Мөн сэтгэл зүйн хувьд эмзэг байдаг учраас өөртөө итгэх
итгэл, бие даан сурах чадвар сул байдаг.
14-17 насныхан
Нас биенд хүрсэн том хүн шиг сэтгэж эхэлдэг.
Авиа таних чадвар суларч, хэл сурах аргачлал
хэт аналик болж бохир дуудлагатай болох
магадлал өндөр байдаг. Энэ насанд тухайн
хүүхдийн сурах арга барил тогтож эхэлсэн
байдаг учир зөв тал руу нь чиглүүлж өгөхгүй
бол сурах дургүй хандлагатай болдог. Мөн
алдаа гаргахаас маш их эмээдэг бөгөөд
шүүмжлэл маш хүнд тусдаг.
ss
18-аас дээш насныхан
Хэт их аналик болсноор хэлийг бүхлээр нь
харах чадвар багасдаг. Зүүн тархи
давамгайлсан байдлаас болж дүрмэнд
суурилж Англи хэл сурахыг оролдох, авиа
таних чадвар сулрах, алдаа гаргахаас айх
зэрэг нь сурах явцыг удаашруулдаг. Төрөлх
хэлтэйгээ байнга харьцуулдаг. Авиа таних
чадвар сул учир сонсгол муу байдаг.

14. II. Эрдэмтэд Англи хэл болон бусад хэл сурсанаар хүний амьдралд асар их нөлөөлж
буйг судалсан байна.
Дэлхий нийтийн жишиг дагуу Англи хэл сурах 10 ашиг тус
Уураг тархийг идэвхитэй болгож, урт наслахад нөлөөлдөг
Ой тогтоолт сайжирна
Сонсгол сайжирна
Бусад хэл сурахад хялбар болно
Олон даалгавар зэрэг хийж чадна
Анхаарлаа төвлрүүлж чадна
Мартамхай зан байхгүй болно
Тархийг бүрэн ажиллуулна
Төрөлх хэл илүү сайжирна
Хараа сайжирна

15. Дүгнэлт, санал
21 дүгээр зуунд гадаад хэл эзэмших нь бизнесийн шинэ хамтрагч олох, шинэ
боломжуудыг бий болгох олон давуу талтай. Англи хэлний ярих чадвар сайн байхаас
гадна бичих чадвар нь төсөөлөх, ярихаас илүүтэй мэдээллийг ой ухаанд нь шингээхэд
тусалдаг. Иймээс Англи хэл сурах дэлхий нийтийн чиг хандлага нь хэл сурах, хэлний
мэдлэгээ дээшлүүлэх, вэбсайт, ном зохиол, интэрнетийг ашиглах зэрэг чадварыг
хөгжүүлэх нь чухал байна. Судалгаанаас үзэхэд хүмүүсийн Англи хэл сурах хүсэл
эрмэлзэл нь өсөн нэмэгдэж байгаа нь Монгол улсад Англи хэлний чиг хадлага эергээр
нөлөөлж байгааг харуулж байна. Гадаад хэлийг судалж буй суралцагчид цаг ямагт шинэ
үг хэллэг, нэр томъёотой таарч байдаг тул аль болох яриа, бичих харилцааны түвшинд
оруулж өөрийн идэвхитэй үгийн сангаа баяжуулах тал дээр ажиллах хэрэгтэй бөгөөд
ярианы чадварыг хэл зүйн дүрмийн мэдлэгийг олж түүнийгээ баримтлан харилцах
чадвараа хөгжүүлэх нь гол байна. Оюутан бид нар мэдээлэл олж авах хэлний мэдлэгээ
хэрэглээнд оруулж найруулан бичих, харилцан ярих дадлагаа цаашид хөгжүүлэх нь хэл
сурах явцын хамгийн чухал хэсэг юм. Оюутан залуучуудын энэ сонирхолыг харгалзан
манай оронд гадаад хэл суралцах бололцоо олгох зорилгоор сургалтын төвүүд өөрийн
сургалтын чанар, дэлхий нийтийн стандарттай дүйцэхүйц боловсорлыг дотооддоо олгох
зорилгоор хичээл үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Манай оронд дотооддоо сурах
оюутнуудын тоо олширч байна. Учир нь дотооддоо сурснаар үүсч болох олон давуу
талтай.
 Зардал харьцангуй бага
 Хөдөлмөрийн зах зээлд өөрийн хувь нэмрээ нэмэгдүүлэх боломжтой
 Гадаад улсад суралцагчдыг бодоход тав тухтай
 Хэл сурах хугацаа урт ч ойлголт илүү сайн
Олон нийтийн сургалтын төвүүдэд суралцаж чөлөөтэй ярьж, бичиж, сонсож, уншиж,
техник технологийн хөгжилтэй зэрэгцэж шинэ ур чадварын шаардлагын дагуу гадаад
хэлний сургалтанд зориулсан цахим ертөнцийн сайтуудыг ашиглан богино хугацаанд үр
дүнтэй байдлаар гадаад хэлний мэдлэгээ нэмэгдүүлэх шаардлагатай. Англи хэл
эзэмшиснээр бидний амьдралд олон үүд хаалга нээгдэх ба энэ нь амьдарлын гүүр болох
юм.

16. Ном зүй, вэбсайтууд
1. Oxford Advanced Learner’s Dictionary; Oxford University Press; 1995 Fifth Edition.
2. Collins Cobnild New Student’s Dictionary; Harper Collins Publishers; 1999.
3. Д. Алтангэрэл Англи- Монгол толь, Улаанбаатар, 1996.
4. Я. Цэвэл Монгол хэлний товч тайлбар толь, Улаанбаатар, 1966.
5. https://www.unread.today/posts/post/1036
6. https://effortlessenglishclub.com/importance-of-english
7. https://translate.google.com
8. http://english-maestro.mn/blog/wp-content/uploads/2016/11/Англи-хэлний-сургалтын-
төвүүдийн-хаяг-байршил-төлбөр-3.pdf