Mac ecs12.2021

1. МӨНГӨНИЙ ЗАХ ЗЭЭЛ
I. Үнэн / Худал
Доорх асуудлуудын үнэн, худлыг нягтлан тунгааж, хариулт өг
1. Солилцогч хоёр талын хэрэгцээ нэг цаг үед давхцаж байж хийгддэг учраас бартерийн худалдаа
нь хэрэглэхэд тохиромжгүй байдаг.
2. М1 нь бэлэн мөнгө ба чекийн хадгаламж , хугацаат хадгаламжийг агуулдаг.
3. Мөнгөний үнэ цэнэ нь үнийн төвшинтэй урвуу хамааралтай.
4. Нэрлэсэн ҮНБ-ний хэмжээ буурахад гүйлгээнд байх мөнгөний эрэлт буурдаг.
5. Мөнгөний хөрөнгийн талын эрэлтийн хэмжээ нь зээлийн хүүтэй шууд хамааралтай.
6. ҮНБ-ний нэрлэсэн хэмжээ 2000 млрд.долл , гүйлгээнд байх мөнгөний эрэлт 500 млрд.долл бол
жилд дунджаар 4 удаа эргэнэ.
7. Цаасан мөнгө нь “бараг мөнгө ” –д хамаарна.
8. Зээлийн хүүгийн төвшин өндөр байх тутам арилжаанд шаардагдах мөнгөний эрэлтийн хэмжээ
өснө.
9. Мөнгөний (актив ) хөрөнгийн талын эрэлт нь ҮНБ-ний нэрлэсэн хэмжээтэй урвуу хамааралтай .
10. Бэлэн мөнгө нь зоос ба цаасан мөнгөнөөс бүрдэх ба М1-ийн бүрэлдэхүүнд багтана.
11. М2 нь М3-аас богино хугацаатай хадгаламжийн хэмжээгээр бага байна.
12. Бэлэн мөнгө ба чекийн хадгаламж нь бараа үйлчилгээг шууд худалдан авч болдог учраас мөнгө
болдог.
13. Тухайн тэнцвэрийн үнийн төвшингийн өсөлт нь гүйлгээнд байх мөнгөний эрэлтийг ихэсгэдэг.
14. Тухайн тэнцвэрийн төвшингийн нэрлэсэн ҮНБ-ний өсөлт нь мөнгөний нийт эрэлтийг өсгөж ,
улмаар тэнцвэрийн хүүгийн төвшинг ч өсгөдөг
15. Мөнгөний нийлүүлэлт нэмэгдсэнээр нийт нийлүүлэлтийн шугам нь баруун тийш шилждэг.
II.Тест
Зөв хариултын өмнөх үсгийг дугуйлна уу
1.Амиа арагцаасан аж ахуйгаас зах зээлийн тогтолцоонд шилжих шилжилтийн үед шууд биет
бүтээгдэхүүнээр хийх арилжаа нь мөнгөний тусламжтайгаар явагддаг арилжаа , солилцоонд байраа
тавьж өгсөн . Мөнгөний үүргийг аль нэг тодорхой таваар гүйцэтгэх болсон . Энэ бүхэн нь дараах
учир шалтгаантай холбоотой.
а ) Худалдагчид байгаа барааг түүнд хэрэгтэй бараагаар сольж авахын тулд уг субъект
нь зайлшгүй түүн рүү явж очих шаардлагатай болдог. Үүнтэй холбоотойгоор гарах
зардал нэмэгдэж үр ашиг буурдаг .
б ) Тохиромжгүй
в ) Нийгмийн хөдөлмөрийн хуваарь гүнзнийрэхэд саад болсон .
г ) Солилцоологдож буй бүтээгдэхүүний хэрэгцээ давхарддаг.
д ) Дээр дурдсан бүх шалтгаан байж болно.
2. М1-д хамаарах нь:
а ) Бэлэн буй цаасан ба зоосон мөнгө , чекийн хадгаламж
б )Бэлэнбуй цаасан ба зоосон мөнгө , хугацаатай хадгаламж
в ) Бэлэн буй цаасан ба зоосон мөнгө г ) Бүх мөнгө ба “ бараг мөнгө ” орно .
д ) Дээрх бүх хариултууд буруу .
3. Мөнгө ба “ бараг мөнгө ”-ний хоорондын ялгаа
а ) Мөнгөний “ бараг мөнгө ” –нөөс ялгарах ялгаа нь шууд зарцуулж болдог.
б ) “ бараг мөнгө” нь банкны тооцоонд байгаа хөрөнгийг хамардаг бол бэлэн мөнгөнд
энэ ордоггүй
в ) Мөнгө нь “бараг мөнгө ” –ийг бодвол хурдан эргэдэг
г ) “ бараг мөнгө ” нь бүхэл задалж бутархай болгож болдоогүй цаасан мөнгө
д ) “ бараг мөнгө” нь өөртөө мөнгөөр худалдаж болох бүх барааг багтаана.
4. Мөнгө дараах үүргийг гүйцэтгэнэ.
а ) Гүйлгээний хэрэгслийн б ) Хуримтлалын хэрэгслийн
в ) Тооцоонынэгжийн г ) Өмнөх бүх хариулт зөв д ) Өмнөх бүх хариулт буруу

2. 5. Мөнгөн дэх арилжааны эрэлт нь :
а ) Зээлийн хүүгийн төвшин өсөхөд өсдөг
б ) Зээлийн хүүгийн төвшин буурахад өсдөг
в )ҮНБ-ий нэрлэсэн хэмжээ өсөхийн хирээр буурдаг
г ) ҮНБ-ий нэрлэсэн хэмжээ буурахад буурдаг
д ) Өмнөх бүх хариулт буруу
6. “ Мөнгөний эрэлт ” гэдэг ойлголт нь :
а ) Шаардлага тохиолдсон үед тогтсон үнээр төвөггүй мөнгө болон хувирдаг үнэт цаасыг гар
дээрээ авч байх хүсэл эрмэлзэл юм.
б ) Аж ахуйн эрхлэгчдийн тухайн зээлийн хүүгийн төвшинд зээлээр олгоход зориулан
хэрэглэхийг эрмэлзэж буй мөнгөний хэмжээ
в ) “ Шаардлага тохиолдох үе ”-д хэрэглэхээр орлогынхоо нэг хэсгийг нөөцлөн хадгалах
эрмэлзэл
г) Актив талаас гарч буй мөнгөний эрэлт
д ) Актив талаас гарч буй мөнгөний эрэлт ба хөрөнгийн талын мөнгөний эрэлт хоёрын
нийлбэр.
7. “ Бараг мөнгө ”-нд дор дурдсанаас алийг нь хамааруулж болохгүй вэ?
а ) Чек олгогдоогүй хадгаламж
б ) Урт хугацаатай хадгаламж
в ) Зээллэгийн карт
г ) Богино хугацаатай засгийн газрын үнэт цаас
д ) Богино хугацаатай хадгаламж
8. Актив талаас гарч буй мөнгөний эрэлт нь мөнгөний ямар үүрэгтэй холбоотой үүсэх вэ?
а ) Гүйлгээний хэрэгсэл
б )Тооцооны нэгж
в ) Хуримтлалын хэрэгсэл
г ) Өмнөх бүх хариулт зөв
д ) Бусад шалтгаанаар
9. Худалдаа арилжаа хийхэд зориулалттай мөнгө нь жигд дунджаар 5 удаа эргэдэг гэвэл
гүйлгээнд зайлшгүй шаардлагатай мөнгөний тоо хэмжээ нь :
а ) ҮНБ-ний нэрлэсэн хэмжээнээс 5 дахин их байна
б ) Нэрлэсэн ҮНБ-ний 20 хувьтай тэнцүү
в ) Нэрлэсэн ҮНБ-ний хэмжээг 5 хуваасантай тэнцүү
г ) Нэрлэсэн ҮНБ-ний хэмжээг 20 хувьд харьцуулсантай тэнцүү
д) 20 хувийг 5-д хуваасантай тэнцүү
10. Хэрэв хууль тогтоомжийн замаар зээлийн хүүг тэнцвэрт төвшнөөс доогуур тогтооно
гэвэл:
а) Мөнгөний эрэлтийн хэмжээ нийлүүлэлтийн хэмжээнээс их байна
б) Мөнгөний эрэлтийн хэмжээ нийлүүлэлтийн хэмжээнээс бага байна
в) Мөнгөний нийлүүлэлтийн хэмжээ өсч , эрэлтийн хэмжээ буурна
г) Эрэлтийн хэмжээ өсч , нийлүүлэлтийн хэмжээ буурна
д) Мөнгөн дэх эрэлт, нийлүүлэлтийн хэмжээ хоёул өснө
11. Мөнгөний бодит үнэ цэнэ буюу худалдан авах чадвар , үнийн төвшин хоёрын хоорондын
холбоог дор дурьдсан баталгаануудаас аль нь үнэн зөв илэрхийлэх вэ?
Мөнгөний худалдан авах чадвар ба :
а ) Үнийн төвшин хоёр нь урвуу хамааралтай.
б ) Үнийн төвшин хоёр нь эдийн засгийн уналтын үед шууд хамааралтай ба ханш
өсөлтийн үед урвуу хамааралтай.
в) Үнийн төвшин хоёр нь шууд боловч пропорциональ хамааралтай
г) Үнийн төвшин хоёр нь шууд ба пропорционал хамааратай
д) Үнийн төвшин хоёр хоорондоо холбоогүй
12. Хэрэв бид үнийн төвшинг индекс маягаар илэрхийлэн Р үсгээр мөнгөний худалдан авах
чадварыг D үсгээр тус тус тэмдэглэвэл:
а) P = D - 1 б) D =1 : P в) 1 = D : P г) D = P -1 д) D =1 - P байна
13. Урт хугацааны хадгаламж нь доор дурдсан мөнгөний бүрдэл хэсгүүдийн алинд нь орох вэ ?
а)М1 б) М2 в) М3 г) М2 ба М3 д) ерөөс мөнгөнд хамаарагдахгүй.
14 . Хэрэв ҮНБ-ний нэрлэсэн хэмжээ хорогдвол :

3. а) Арилжааны зориулалттай мөнгөний эрэлт ба нийт эрэлт өснө.
б) Мөнгөний эрэлт ба нийт эрэлт буурна
в) Арилжааны зориулалттай мөнгөний эрэлт өсч , мөнгөний нийт эрэлт буурна.
г) Арилжааны зориулалттай мөнгөний эрэлт буурч , мөнгөний нийт эрэлт өснө.
д) Хоёул өөрчлөгдөхгүй .
15. Хэрэв мөнгөний эрэлт , нийлүүлэлт хоёул өсвөл:
а) Мөнгөний тэнцвэрт тоо хэмжээ ба хүүгийн тэнцвэрт төвшин хоёулаа өснө
б) Мөнгөний тэнцвэрт тоо хэмжээ ба хүүгийн тэнцвэрт төвшин хоёулаа буурна.
в) Мөнгөний тэнцвэрт тоо хэмжээ өсч , харин хүүгийн тэнцвэрт хэмжээний
өөрчлөлтийг урьдчилан хэлэх боломжгүй.
г) Хүүгийн тэнцвэрт төвшин өснө , харин мөнгөний тэнцвэрт хэмжээний өөрчлөлтийг
урьдчилан хэлэх боломжгүй .
д) Хоёулангийнх нь өөрчлөлтийг урьдчилан хэлэх боломжгүй.
III. Бодлого
1. Хэрвээ M = 600, V= 10 байвал, PQ хэд байх вэ?
2. Хэрэв M = 800, P = 20, Q = 400 байвал, V хэр их байх вэ?
3. Урт хугацаатай хадгаламж 140, богино хугацаатай хадгаламж 150, зээлийн мастер карт 15,чекгүй
хадгаламж 30 засгийн газрын бонд 25 ,чектэй хадгаламж 78, бэлэн мөнгө 177, арилжааны банкны нөөц
350 бол мөнгөний агрегатууд М1,М2 – г тодорхойл
4. а ) Арилжааны зориулалттай доллар бүр нь жилд дунджаар 4 удаа эргэх ба эцсийн
бараа үйчилгээг олж авахад зориулагддаг гэж бодъё . Дотоодын нийт
бүтээгдэхүүний нэрлэсэн хэмжээ 2000 млрд.долл бол арилжааны зориулалттай
мөнгөний эрэлтийн хэмжээг тодорхойл.
б ) Хүснэгт 1 –д хүүгийн янз бүрийн төвшинд зээлийн зориулалттай мөнгөний
эрэлтийн хэмжээг харуулжээ . а ) асуултын хариултыг ашиглан мөнгөний эрэлтийн
нийт хэмжээг тодорхойлж , хүснэгтэнд бич.
Хүснэгт 1
Зээлийн хүүгийн
төвшин хувиар
Мөнгөний эрэлтийн хэмжээ ( млрд.долл)
Актив ( хөрөнгө) талаас Нийт
16 20
14 40
12 60
10 80
8 100
6 120
4 140
в) Мөнгөний нийлүүлэлт 580 млрд.долл бол тэнцвэрт зээлийн хүүгийн төвшинг тодорхойл .
г) Хэрэв мөнгөний нийлүүлэлт 620 млрд.долл болж өссөн , эсвэл 540 млрд.долл болж буурсан бол
тэнцвэрт хүүгийн төвший хэмжээг тодорхойл. д )
Хэрэв нэрлэсэн ДНБ-ийн хэмжээ 80 млрд.долл-аар өссөн , эсвэл 80 млрд.долл-аар хорогдсон бол
тэнцвэрт хүүгийн төвшин ба хүүгийн төвшин бүрд мөнгөний нийт эрэлт яаж өөрчлөгдөхийг
тодорхойл.
5. Хүснэгт 2 -д АНУ-ын ҮНБ-ний нэрлэсэн хэмжээ ба мөнгөний хэмжээ өгөгджээ.
( Тэрбум $)

4. Хүснэгт 2
Он М1 М2 ҮНБ-ний нэрлэсэн хэмжээ
1967 187.4 350.0 816.4
1969 209.0 392.5 963.9
1971 234.0 471.9 1102.7
1973 270.5 571.4 1359.3
1975 295.2 664.7 1598.4
1977 338.5 809.5 1990.5
M1 ба М2 –ийг үндэслэн хүснэгтэд заасан хугацаануудад мөнгөний эрэлтийн хурдыг тооцож
хооронд нь харьцуул . Эдгээр тохиолдлуудын алинд нь мөнгөний эргэлтийн хурд хамгийн
тогтвортой байна вэ ?