Mac ecs5.2021h

1. НИЙТ ЭРЭЛТ
I. Үнэн / Худал
Доорх асуудлуудын үнэн, худлыг нягтлан тунгааж, хариулт өг
1. Нийт эрэлтийн муруй нь сөрөг налалттай байна. Ү
2. Үнийн түвшний бууралт нь мөнгөний эрэлтийг багасгаж зээлийн хүүг нэмэгдүүлнэ. Х
3. Дотоодын үнийн түвшний өсөлт нь (дэлхийнхтэй харьцуулбал) бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний
экспортыг өсгөж импортыг багасгахад хүргэнэ. Х
4. Хэрэглэгчдийн өр ба зээлийн өндөр түвшин нь хэрэглээний зардал ба нийт хэрэглээний өсөлтийг
тэтгэнэ. Х
5. Гадаадын валюттай харьцах үндэсний валютын ханшны өсөлт нь экспортыг өсгөх нөхцөлийг бий
болгох ба ингэснээрээ нийт эрэлтийг өсгөнө. Х
6. Бусад нөхцөл тогтмол байхад эрэлтийн өөрчлөлт нь үнийн өөрчлөлтөөс үүдэлтэй. Х
7. Баялагийн нөлөө нь нийт эрэлтийн өөрчлөлтийг илэрхийлэгч үнийн бус хүчин зүйл юм. Х
8. Инфляцийн хүлээлт нь нийт эрэлтийн муруйг ямагт баруун тийш шилжүүлнэ. Х
9. Нийт ба тодорхой эрэлтийн муруйнуудын шилжилтийн шалтгаанууд адилхан. Х
10. Ажилгүйдлийн багасгахын тулд засгийн газар нийт эрэлтийн ихэсгэхийг байнга оролддог. Ү
11. Хэрэв нийт эрэлтийн муруй баруун тийш шилжвэл инфляцийн өсөлт зогсоно. Х
12. Өрх гэрүүд эдийн засагт инфляци бий болно гэж таамаглаж байгаа үед нийт эрэлт өснө Ү
13. Нийт эрэлтийн тоо хэмжээ болон үнийн ерөнхий түвшний урвуу хамаарлыг орлого ба орлуулалтын
нөлөөгөөр тайлбарладаг Х
14. Нийт эрэлтийн үнийн бус аль нэг хүчин зүйл эерэг чиглэлээр өөрчлөгдсөнөөр нийт эрэлт өснө. Ү
15. Гадаадынхны орлого буурвал цэвэр экспорт буурч нийт эрэлтийн муруй зүүн тийш шилжинэ Ү
II.Тест
Зөв хариултын өмнөх үсгийг дугуйлна уу.
1. Нийт эрэлтийн муруйн баруун тийшэх шилжилт нь дараах өөрчлөлтүүдийн алиныг
илэрхийлэхгүй вэ?
а. Үнийн төвшин ба бодит ҮНБ-ий хэмжээ нэгэн зэрэг өссөнийг.
б. Бодит ҮНБ-ий хэмжээ өсөхгүй байхад үнийн төвшин өссөнийг.
в. Үнэ өсөөгүй байхад бодит ҮНБ-ий хэмжээ өссөнийг.
г. Үнийн төвшин өсч бодит ҮНБ-ий хэмжээ буурсаныг
д. Өмнөх бүх хариулт буруу
2. Хэрэв нийт эрэлтийн хэмжээ бүрэн ажил эрхлэлтийн үеийн ҮНБ-ий төвшнөөс давж байвал энэ нь
эдийн засагт:
а. Санхүүгийн хязгаарлалт бий болсныг
б. Инфляцийг бий болсныг
в. Дефляцийг бий болсныг
г. Нийт эрэлт ба нийт нийлүүлэлтийн хооронд тэнцвэрт харьцаа тогтсоныг
д. Төсвийн хомсдол бий болсныг харуулна.
3. Нийлмэл эрэлтийн муруй нь:
а. Үнийн төвшин ба бараа үйлчилгээг худалдан авахад зарцуулах нийт зардал хоёрын
хоорондын хамаарлыг
б. Үнийн төвшин ба үйлдвэрлэгдсэн бодит ҮНБ-ий хэмжээ хоёрын хоорондын хамаарлыг
в. Худалдан авагчдад ташаагдах үнийн төвшин ба худалдагчийг хангах үнийн төвшин хоёрын
хоорондын хамаарлыг
г. ҮНБ-ий үйлдвэрлэсэн ба хэрэглэсэн бодит хэмжээнүүдийн хоорондын хамаарлыг

2. илэрхийлнэ.
д. Өмнөх бүх хариулт буруу
4. Хэрэв үнэ өсвөл:
а. Хатуу тогтоогдсон үнэтэй үнэт цаас эзэмшигчид өөрийн зардалаа өсгөнө.
б. Мөнгөний эрэлт ба зээлийн хүүгийн төвшин нэмэгдэнэ
в. Зээлийн хүүгийн өсөлттэй холбоотой зардлууд өснө
г. Хатуу тогтоогдсон үнэтэй үнэт цаас эзэмшигчдийн худалдан нэмэгдэнэ
д. Өмнөх бүх хариулт буруу
5. Нийт эрэлтийн муруй дараах нөхцлүүдийн алинд дээшлэх вэ?
а. Үнийн төвшин буурвал
б. Үнийн төвшин нэмэгдвэл
в. Үйлдвэрлэлийн илүүдэл хүчин чадал нэмэгдвэл
г. Үндэсний мөнгөний нэгжийн валюттай харьцах ханш буурвал
д. Өмнөх бүх хариулт буруу
6. Нийт эрэлтийн муруйн дагуух доошлолт нь дараахь нөлөөллүүдийн алиных нь үр дүн вэ?
а. Хадгаламжийн кассын бодит үлдэгдлийн нөлөөлөл
б. Зээлийн хүүгийн нөлөөлөл
в. Импортын худалдааны нөлөөлөл
г. Өмнөх бүх хариулт зөв
д. Өмнөх бүх хариулт буруу
7. Нийт эрэлт нь:
а. Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ худалдан авахаар төлөвлөсөн нийт зардал
б. Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ худалдан авахад гаргасан зардал
в. Нийт хөрөнгө оруулалтын зардал
г. Хэрэглээний нийт зардал
8. Нийт эрэлтийн хамгийн том бүрдэл хэсэг нь:
а. Хөрөнгө оруулалтын зардал
б. Цэвэр экспорт
в. Улсын худалдан авалтын зардал
г. Хэрэглээний зардал
9. Нийт эрэлтийн муруй дараах нөхцлүүдийн алинд нь дээшлэх вэ ?
а. Үнийн түвшин буурвал
б.Үнийн түвшин нэмэгдвэл
в. Хөрөнгө оруулалтаас хүлээгдэж буй ашгийн түвшин нэмэгдэх
г. Өрх гэрүүд эдийн засагт дефляци бий болно гэсэн хүлээлттэй байгаа
10. Нийт эрэлт нь
а. Улсын зардал болон үйлдвэрийн газруудын хөрөнгө оруулалтын эрэлт
б. Цэвэр экспорт болон өрх гэрийн эрэлт
в. Макро эдийн засгийн бүх субъектүүдийн эрэлт
г. Хэрэглэгчид болон үйлдвэрлэгчдийн эрэлт
11. Нийт эрэлтийн муруйн налалт дараах хүчин зүйлээс хамаарна
а. Баялагийн нөлөөлөл
б. Зээлийн хүүгийн нөлөөлөл
в. Гадаадын худалдан авалтын нөлөө
г. Дээрх бүгд
12. Дараах үнийн бус хүчин зүйлүүдийн аль нь нийт эрэлтийг өсгөхөд хүргэх вэ ?
а. Татварын орлогын бууралт
б. Зээлийн хүүгийн түвшний өсөлт
в. Мөнгөний нийлүүлэлтийн хэмжээ буурах
г. Гадаад валютын ханшийн бууралт

3. 13. Төв банк мөнгөний нийлүүлэлтийн хэмжээг бууруулсаны улмаас
а. Нийт эрэлт баруун дээш шилжинэ
б. Нийт эрэлт зүүн доош шилжинэ
в. Нийт эрэлт баруун доош шилжинэ
г. Нийт эрэлт зүүн дээш шилжинэ
д. Бүгд буруу
14. Худалдааны хязгаарлалт, хоригууд нь
а. Нийт эрэлтийг бууруулна
б. Нийт эрэлтийг өсгөнө
в. Нийт эрэлтэд нөлөө үзүүлэхгүй
г. Аль нь ч биш
15. Аль нь нийт эрэлтийн муруйн дагуу цэгэн шилжилт хийгдэх вэ ?
а. Хэрэглэгчийн орлого өсөх
б. Хөрөнгө оруулалтаас хүлээгдэж буй ашгийн түвшин нэмэгдэх
в. Зээлийн хүүгийн нөлөө
г. Нийт зардлын нөлөө
III. Бодлого
1. Дараах өөрчлөлтийн үр дүнд нийт эрэлт хэрхэн өөрчлөгдөхийг зургаар харуул.
а. НДШ нэмэгдэхэд
б. Орлогын татвар буурахад
в. Долларын ханш унахад
г. Мөнгөний нийлүүлэлт нэмэгдэхэд
д. Татварын хувь буурахад
е. Цэрэг дайны зардал өсөхөд
Бодолт :
1. а, в тохиолдолд нийт эрэлт буурч, зүүн тийш шилжилт хийнэ.
2. б, г, д, е тохиолдолд нийт эрэлт өсөж , баруун тийш шилжилт хийнэ
3. Дараах хүчин зүйлсийн өөрчлөлтүүд нийт эрэлтийн бүрдэл хэсгүүдийн алинд хэрхэн
нөлөөлөхийг тодорхойл
1.Бодит зээлийн хүүгийн өсөлт
2. Эдийн засаг дахь мөнгөний тоо хэмжээний өсөлт
3.Төгрөгийн бусад валюттай харьцах ханшны бууралт

4. 4. Хувьцааны үнийн өсөлт
5. Багш эмч нарын цалингийн өсөлт
6. Татварын өсөлт
7. ОХУ – ын үндэсний орлогын өсөлт
Бодолт:
Нийт эрэлт нь дараах бүрдэл хэсгүүдээс бүрдэх бөгөөд энэ бүрдэл хэсгүүд нэмэгдэхэд нийт эрэлт
нэмэгдэж, энэ бүрдэл хэсгүүд буурахад нийт эрэлт буурна.
AD = C + I + G + NX
№ Хүчин зүйлс Нийт эрэлтийн бүрдэл хэсэг Өөрчлөлт
1 Бодит зээлийн хүүгийн өсөлт Хөрөнгө оруулалт ( I)
Хэрэглээ (C)
-
-
2 Эдийн засаг дахь мөнгөний тоо
хэмжээний өсөлт
Хэрэглээ (C)
Хөрөнгө оруулалт ( I)
+
+
3 Төгрөгийн бусад валюттай харьцах
ханшны бууралт
Цэвэр экспорт ( NX) +
4 Хувьцааны үнийн өсөлт Хэрэглээ (C) +
5 Багш, эмч нарын цалингийн өсөлт Засгийн газрын зардал ( G) +
6 Татварын өсөлт Хэрэглээ (C) -
7 ОХУ – ын үндэсний орлогын өсөлт Цэвэр экспорт ( NX) +
3. Нэгэн эдийн засгийн хаалттай ба нээлттэй байх үеийн нийт эрэлтийн талаарх мэдээллийг ашиглан
дараах хүснэгтийг гүйцээж бөглөнө үү?
Он Cp Gp Ip ADc EX IM NX ADo
1997 10000 12050 1950 24000 A 3000 B 22950
1999 C 11100 5400 28000 2100 3000 -900 27100
2000 12300 D 6200 32000 3050 3000 +50 32050
2001 16500 E 7550 F G 3000 -100 35900
2002 22000 10200 7800 40000 2750 H I 39750
2003 28150 7750 8100 44000 3200 3000 +200 44200
2004 30700 8700 8600 J 2850 3000 -150 K
2005 37050 6000 L M 2900 N -100 51900
Бодолт
Энэ бодлогын бодолтыг хийхийн тулд зарим ойлголтын талаар тайлбар хийх шаардлагатай болно.
Тухайлбал, хаалттай эдийн засаг гэдэг нь гадагшаа ямар нэгэн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний экспорт
хийдэггүй, мөн гаднаас ямар нэгэн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний импорт хийдэггүй эдийн засаг юм. Харин
нээлттэй эдийн засагт гадагшаа болон дотогшоо чиглэсэн бүтээгдэхүүн , үйлчилгээний урсгал тасралтгүй
явагдаж байдаг. Иймээс хаалттай болон нээлттэй эдийн засаг дахь нийт эрэлтийг доорх байдлаар
тодорхойлж болно.
CP + IP + GP = ADC
ADC + NXP = ADO
Энд: ADC - Хаалттай эдийн засаг дахь нийт эрэлт

5. ADO - Нээлттэй эдийн засаг дахь нийт эрэлт
Дээрх хоёр тэнцэтгэлийг ашиглан Хүснэгт В – г гүйцээж нөхөх болмжтой бөгөөд жишээ болгон 1997
болон 2004 онуудын үзүүлэлтүүдийг тооцъё.
1997он → ADC + NXP = ADO → NXP = ADO - ADC = 22950 – 24000 = - 1050 = B
EXP – IMP = NXP → EXP = NXP + IMP = -1050 + 3000 = 1950 = A
1999 он → ADC = CP + IP + GP → CP = ADC - GP - IP = 28000 – 11100 - 5400 = 11500 = C
2000 он → ADC = CP + IP + GP → GP = ADC - CP - IP = 32000 -12300 – 6200 =13500 = D
2001 он → EXP – IMP = NXP → EXP = NXP + IMP = -100 + 3000 = 2900 = G
ADO = CP + IP + GP + NXP → GP = ADO - CP - IP - NXP = 35900-16500-7550 +100 = 11950 = E
ADC = CP + IP + GP = 16500 +11950 +7550 = 36000 = F
2002 он → ADO = CP + IP + GP + NXP → NXP = ADO - CP - IP - GP =
= 39750 – 22000- 10200 – 7800 = - 250 = I
EXP – IMP = NXP → IMP = EXP - NXP = 2750 – (- 250) = 3000 = H
2004 он → CP + IP + GP = ADC → ADC = 30700 + 8600 + 8700 = 48000 = J
ADC + NXP = ADO → ADO = 48000 + (-150) = 47850 = K
2005 он → EXP – IMP = NXP → IMP = EXP - NXP = 2900 – (-100) =3000 = N
ADO = CP + IP + GP + NXP → IP = ADO - CP - NXP = 51900 – 37050 – 6000 - (-100) = 8950 = L
ADC = CP + IP + GP = 51900 + 37050 + 6000 = 52000 = M
Дээрх аргачлалын дагуу бодож хүснэгтийг гүйцээж бөглөвөл эцсийн үр дүн нь дараах байдалтай болно.
Он Cp Gp Ip ADc EX IM NX ADo
1997 10000 12050 1950 24000 1950 3000 -1050 22950
1999 11500 11100 5400 28000 2100 3000 -900 27100
2000 12300 13500 6200 32000 3050 3000 +50 32050
2001 16500 11950 7550 36000 2900 3000 -100 35900
2002 22000 10200 7800 40000 2750 3000 -250 39750
2003 28150 7750 8100 44000 3200 3000 +200 44200
2004 30700 8700 8600 48000 2850 3000 -150 47850
2005 37050 6000 8950 52000 2900 3000 -100 51900