1. บทที่
2 ชีวิตและกฏธรรมชาติของชีวิต
วิชาจริยธรรมกับชีวิต หมวดวิชาศึกษาทั่วไป
มหาวิทยาลยัราชภฏัอุดรธานี

2. ความหมายของชีวิต
 ชีวิตคือการเดินทาง
 ชีวิตคือการต่อสู้
 ชีวิตคือการงาน
 ชีวิตคือการศึกษา

3. ชีวิตในทัศนะของศาสนา
นักปราชญ์ได้ให้ความหมายของคา ว่า
“ชีวิต” ดังนี้
ชีวิต คือ ตัวตนหรือบุคคล
ชีวิต คือความสดของโปรโตปลาสซึม
ในเซลล์
ชีวิต คือ ตัวธรรมชาติและมีกฎ
ธรรมชาติควบคุม จึงเป็นไปตามกฎ
ธรรมชาติ

4. ความหมายของ “ชีวิต”
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2525 ฉบับที่ 269 ได้ให้
ความหมายของคา ว่า “ชีวิต” ไวว้่า ชีวิตคือความเป็นอยู่

5. คุณสมบัติของสิ่งมีชีวิตตามหลักวิทยาศาสตร์
สิ่งมีชีวิตประกอบขึ้นด้วยเซลล์
สิ่งมีชีวิตประกอบด้วยกลุ่มสารที่เรียกว่า โปรโตปลาสซึม
สิ่งมีชีวิตต้องการหายใจ
สิ่งมีชีวิตต้องการการเจริญเติบโต
สิ่งมีชีวิตต้องการหน่วยชีวิตใหม่ด้วยการสืบพันธ์
สิ่งมีชีวิตมีกระบวนการเปลี่ยนแปลงทางเคมีในร่างกาย เพื่อสร้าง
อาหารและทา ลายอาหาร เพื่อเอาพลังงานมาใชใ้นการเคลื่อนไหว
สิ่งมีชีวิตต้องการปรับตัวให้เข้ากับสิ่งแวดล้อม

6. การกา เนิดของชีวิตตามทัศนะของวิทยาศาสตร์
วิทยาศาสตร์ได้กล่าวถึงการกา เนิดชีวิตใหม่เรียกว่า การสืบพันธุ์ ซึ่งมี 2
แบบ คือ
1. การสืบพันธุ์แบบไม่ใชเ้พศ เช่น การปักกิ่งชา ของต้นไม้ การแตกหน่อ
ของกล้วย การแบ่งเซลล์สืบพันธ์ของแบคทีเรีย
2. การสืบพันโดยการใชเ้พศ เช่น มนุษย์ซึ่งอาศัยพ่อแม่ให้กา เนิดชีวิต
ชีวิต โดยฝ่ายพ่อจะสร้างเซลล์สืบพันธุ์ เรียกว่า อสุจิหรือสเปอร์ม
ฝ่ายแม่สร้างเซลล์สืบพันธ์เรียกว่า ไข่ ไข่ที่ถูกผสมโดยอสุจิ เรียกว่า
ไซโกท โดยไซโกทจะฝังตัวไวกั้บเยื่อผนังมดลูกและเจริญเติบโตเป็น
ตัวอ่อนตามลา ดับ เมื่อครบ 9 เดือน ก็จะคลอดออกมาเป็นทารก
และเจริญเติบโต

7. ขันธ์ 5 หรือ องค์ประกอบของชีวิตมนุษย์
รูป (Corporeality) ส่วนที่เป็นรปูธรรมทงั้หมด
เวทนา (Feeling) ความร้สูึกสุขทุกข์ หรือเฉย ๆ
สญัญา (Perception) ความกา หนดไว้หรือหมายรู้
สงัขาร (Mental Formation) การปรงุแต่งจิต
วิญญาณ (Consciousness) การรับร้ทูางประสาท
สัมผัสทั้ง 5 และใจ
โดยสรปุมี ๒ อย่าง คือ
๑. รปูธรรม ได้แก่ รปู
๒. นามธรรม ได้แก่ เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ

8. กาเนิด (โยนิ) 4 อย่าง
1.ชลาพุชะ กาเนิดจากครรภ์
2.อัณฑชะ กา เนิดจากไข่
3.สังเสทชะ กา เนิดจากเชื้อ
4.โอปปาติกะ กาเนิดจากการ
ผุดข้นึ

9. กา เนิดของมนุษย์ในทัศนะพระพุทธศาสนา
1.สตรอียู่ในวยัมีประจา เดือน (มาตา อุตุนี โหติ)
2. มารดาบิดาร่วมกัน (มาตาปิตโร สนฺนิปติตา โหนฺติ)
3. มีสัตว์มาเกิด (คนฺธพฺโพ ปจฺจุปฏฺฐิโต โหติ)

10. วิวฒันาการของชีวิต
1. กลละ หยดน้า ใส ๆ
2. อัมพุทะ ฟองน้า ล้างเนื้อ
3. เปสิ ก้อนเนื้ออ่อนสีแดง
4. ฆนะ ก้อนเนื้อเท่าไข่ไก่
5.ปัญจสาขา ปุ่มทงั้ 5

11. การดา รงอย่ขูองชีวิต
กวฬิงการาหาร อาหารคือคา ข้าว
ผัสสาหาร อาหารคือผัสสะ
มโนสัญเจตนาหาร อาหารคือ
มโนสัญเจตนา
วิญญาณาหาร อาหารคือ
วิญญาณ

12. โครงสร้างร่างกายของมนุษย์
 1.1โครงสร้างของร่างกาย
 ร่างกายของมนุษย์ประกอบขึ้นจากส่วนที่เล็กที่สุด คือ อะตอม ซึ่งยึดเข้ากันด้วยพันธะต่างๆเป็น
โมเลกุล และโมเลกุลจะมีการจัดตัวรวมเป็นโครงสร้างของหน่วยย่อยที่สุดที่เป็นตัวกา หนดการ
ดา รงชีวิตอยู่เราเรียกโครงสร้างนนั้ว่า เซลล์
 เซลล์เหล่านี้มีทั้งที่ทา หน้าที่เหมือนกันและแตกต่างกันออกไปแต่เซลล์ของร่างกายส่วนใหญ่
ไม่ได้อยู่อย่างอิสระโดยกลุ่มของเซลล์ที่มีโครงสร้างหน้าที่และกา เนิดคล้ายกันจะยึดติดกันซึ่ง
พบว่าถ้าเซลล์เหล่านั้นทา หน้าที่เหมือนกันหรือทา หน้าที่อย่างเดียวกันจะรวมเรียกกลุ่มเซลล์นี้ว่า
เนื้อเยื่อ
 เนื้อเยื่อมี 4 ชนิดดังนี้
 1. เนื้อเยื่อบุผิว
 2. เนื้อเยื่อเกี่ยวพัน
 3. เนื้อเยื่อกล้ามเนื้อ
 4. เนื้อเยื่อประสาท

13. ความสัมพันธ์ของร่างกาย
หากเนื้อเยื่อหลายๆเนื้อเยื่อทา งานหรือทา หน้าที่อย่างเดียวกัน จะเรียก
กลุ่มของเนื้อเยื่อว่า อวยัวะ เช่น ปอด หัวใจ สมอง ตับ ม้าม เป็นต้น
โดยจะมีหน้าที่ของตัวมันเอง และต้องทา งานประสานสัมพันธ์ซึ่งกันและ
กันซึ่งจะรวมเรียกระบบอวยัวะต่างๆที่ทา หน้าที่ประสานสัมพันธ์กัน
เหล่านี้ว่าเป็นร่างกาย
การทา งานของระบบต่างๆภายในร่างกายของคนเรานนั้จะต้องมีการ
ประสานสัมพันธ์กันอยู่เสมอ ถ้าหากไมท่า งานประสานสัมพันธ์กันแล้ว
ย่อมเกิดปัญหาต่อการดา รงชีวิตอยู่อย่างแน่นอน

14. 1.2 ระบบอวยัวะของร่างกาย
 ร่างกายของมนุษย์ประกอบด้วยโครงสรา้งที่สลับซับซอ้นหลายระดับ ดังที่ได้กล่าวแล้วใน
เบื้องต้น โดยโครงสร้างต่างๆจะมีหน้าที่ของตนเองและในขณะเดียวกันก็มีความสัมพันธ์กับ
โครงสร้างต่างๆภายในร่างกายออกเป็นระบบอวยัวะต่างๆได้ดังนี้
 1 ระบบผิวหนังหรือระบบห่อหุ้มร่างกาย(integmentary system)
 2 ระบบกระดูก (skeletal system)
 3 ระบบกล้ามเนื้อ ( muscular system )
 4 ระบบย่อยอาหาร ( degestive system)
 5 ระบบขับถ่ายปัสสาวะ( urinary system )
 6 ระบบหายใจ ( respiratory system)
 7 ระบบไหลเวียนโลหิต ( vasculay system )
 8 ระบบประสาท (nervous system )
 9 ระบบสบืพันธุ์ (reproductive system)
 10 ระบบต่อมไร้ท่อ ( endocrine system)

15. โครงสร้างร่างกายของมนุษย์ตามหลักวิทยาศาสตร์

16. ความต้องการของชีวิต
 ความต้องการทางด้านร่างกาย (Physiological needs)
 ความต้องการความปลอดภัย (Safety needs)
 ความต้องการทางด้านสังคม (The belongingness needs)
 ความต้องการเกียรติยศชื่อเสียง (The esteem needs)
 ความต้องการความสา เร็จในชีวิต (Self actualization)

18. ภาคของจิต (REGIONS OF MIND)
จิตรู้สา นึก (Conscious mind)
จิตกึ่งรู้สา นึก (Preconscious mind)
จิตไร้สา นึก (Unconscious mind)

19. โครงสร้างของจิต (STRUCTURE OF MIND)
 Id สัญชาติญาณและแรงขับที่เกิดจากความต้องการทางชีววิทยา
 Ego จิตใจที่ได้รับการฝึกฝนจากการเรียนรู้ทั่วไป
 Super-Ego จิตใจที่ได้มาจากการเรียนรู้เกี่ยวกับวฒันธรรม ศีลธรรม และศาสนา

20. ลักษณะของกฎธรรมชาติ
กฎธรรมชาติเป็นกฎที่มีอยู่ก่อนแล้วตามธรรมชาติ มีธรรมชาตมิี
ลักษณะดังนี้คือ
1.สิ่งนั้นตั้งอยู่แล้ว หมายถึงสิ่งที่มีอยู่ก่อนสิ่งทั้งปวง
2.เป็นกฎควบคุมสังขารทั้งให้เปลี่ยนแปลง เป็นไป ดา รงอยู่และ
สลายไปตามธรรมชาติ
3. เป็นสิ่งที่หลีกไม่พ้น เช่นกฎแห่งกรรม
4. รูปธรรม นามธรรม เกิดข้นึจากกฎธรรมชาติอันเดียวกัน เช่น
ไตรลักษณ์เป็นต้น

21. ลักษณะสามัญของชีวิต (ไตรลักษณ์)
อนิจจงัสังขารทงั้ปวง
ไม่เที่ยง
ทุกขงัสังขารทงั้ปวง
เป็นทุกข์
อนตัตา ธรรมทงั้ปวง
เป็นอนัตตา

22. ความเป็นของไม่เที่ยง (อนิจจัง)
มีการเกิดขึ้นแล้วดับไป
มีการเปลี่ยนแปลง
ตั้งอยู่ชั่วขณะ
แย้งต่อความเที่ยง
มีแล้วกลับไม่มี

23. ความเป็นทุกข์ (ทุกขัง)
ความทุกข์ประจา ตัว
 ทุกข์จร
 ทุกข์เนืองนิตย์
 ทุกขเวทนา
ทุกข์เพราะรุ่มรอ้น
 ทุกข์เพราะผลกรรม
ทุกข์กา กับกัน
 ทุกข์จากปัญหาชีวิต
ทุกข์เพราะอุปาทานขันธ์

24. ความไม่มีตัวตนที่แท้จริง (อนัตตา)
เพราะไม่อย่ใูนอา นาจหรือความปรารถนา
เพราะแย้งต่ออัตตา หรือขัดความรูสึ้ก
ความเป็นที่ไม่มีเจา้ของ
 ความเป็นสภาพสูญเปล่า
 ความเป็นสภาวธรรมที่เป็นไป
ตามเหตุปัจจัย

25. คุณค่าทางจริยธรรมของหลักไตรลักษณ์
สามารถวิเคราะห์เหตุการณ์ต่าง ๆ ได้อย่างถูกต้อง
ไมก่ระทา อะไรตามอา นาจความอยาก
ไม่ทา ให้ชีวิตหดหู่เหี่ยวแห้ง
สามารถใชปั้ญญาและเหตุผลในการแก้ปัญหาชีวิต
ชีวิตจะมีความก้าวหน้าไปในทางที่ดี
ทา ให้ดา รงชีวิตอยู่ด้วยอิสระ
เมื่อตนมีชีวิตที่ดีแล้วสามารถช่วยเหลือคนอื่นได้
ชีวิตจะมีแต่ความร่มเย็นและสงบสุขอย่างแทจ้ริง

26. เป้าหมายสูงสุดของชีวิต คือ ความหลุดพ้น