ความรู้เกี่ยวกับกล้องจุลทรรศน์

1. ใบความรูวิชาวิทยาศาสตร
หนวยการเรียนรูที่ 1 แผนการสอนที่ 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1
เรอง ลกษณะและรูปรางของเซลลสงมชวต
เรื่อง ลักษณะและรปรางของเซลลสิ่งมีชีวิต
กลองจุลทรรศน
การใชกลองจุลทรรศน นักวิทยาศาสตรไมสามารถมองเห็นเซลลที่มีขนาดเล็กมากดวยตาเปลา ดังนั้นนักวิทยาศาสตร
จึงตองอาศัยกลองจุลทรรศน ซึ่งที่ใชอยูมี 2 ประเภท คือ กลองจุลทรรศนแบบใชแสง และกลองจุลทรรศน
อิิเล็็กตรอน
กลองจุลทรรศนแบบใชแสง (Light
microscope)
กลองประเภทนี้นิยมใชทั่วไปในหองปฏิบัติการ
ทางวิทยาศาสตรในโรงเรียน จะมีเลนสใกลวัตถุตางๆ
กันไ เชน 1 อัน 2 อัน หรือ 3 อัน และมีกําลังขยาย
ไป
ตางๆ กันไป เชน x4, x10, x40, x80, x100 สวน
กําลังขยายเลนสนั้นโดยทั่วไปจะเปน x10
วิธีใช
1. วางกลองใหฐานอยูบนพื้นรองรับที่เรียบสม่ําเสมอเพือลํากลองตังตรง
่ ้
2.หมุนเลนสใกลวัตถุอันที่มีกําลังขยายต่าสุดมาอยูตรงกับลํากลอง
ํ
3.ปรับกระจกเงาใตแทนวางวัตถุใหแสงสะทอนเขาลํากลองเต็มที่
4. นําสไลดที่ศึกษาวางบนแทนวางวัตถุ ใหวตถุอยูกลางบริเวณที่แสงผานแลวมองดานขางตามองแนว
ั
ระดับแทนวางวัตถุุ คอยหมุนปุมปรับภาพหยาบใหลํากลองเลื่อนลงมาอยูใกลวตถุุที่จะศึกษามากที่สด โดย
ุ ุ ู ั ุ
ระวังอยาใหเลนสใกลวตถุสัมผัสกับกระจกปดสไลด
ั
5. มองผานเลนสใกลตาลงตามลําดับ พรอมกับหมุนปุมภาพหยาบขึ้นชา ๆ จนมองเห็นวัตถุที่จะศึกษา
คอนขางชัดเจน แลวจึงเปลี่ยนมาหมุนปุมปรับภาพละเอียดเพือใหเห็นภาพชัดเจนขึ้น
่
6.ถาตองการขยายภาพใหใหญขึ้น ใหหมุนเลนสใกลวัตถุอันที่มีกําลังสูงขึ้น เฃามาในแนวลํากลอง แลว
หมุนปุมปรับภาพละเอีียดเพือใ ภาพชัดเจนขึึ้น
่ื ให
7. การปรับแสงที่เขาในลํากลองใหมากหรือนอย ใหหมุนแผนไดอะแฟรมปรับแสงตามตองการ

2. ใบความรูวิชาวิทยาศาสตร
หนวยการเรียนรูที่ 1 แผนการสอนที่ 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1
เรอง ลกษณะและรูปรางของเซลลสงมชวต
เรื่อง ลักษณะและรปรางของเซลลสิ่งมีชีวิต
แสดงขั้นตอนการใชกลองจุลทรรศน

3. ใบความรูวิชาวิทยาศาสตร
หนวยการเรียนรูที่ 1 แผนการสอนที่ 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1
เรอง ลกษณะและรูปรางของเซลลสงมชวต
เรื่อง ลักษณะและรปรางของเซลลสิ่งมีชีวิต

4. ใบความรูวิชาวิทยาศาสตร
หนวยการเรียนรูที่ 1 แผนการสอนที่ 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1
เรอง ลกษณะและรูปรางของเซลลสงมชวต
เรื่อง ลักษณะและรปรางของเซลลสิ่งมีชีวิต
กลองจุลทรรศนอิเล็กตรอน (Electron microscope)
กลองจุลทรรศนอิเล็กตรอนเปนกลองที่ใชลําแสงอิเล็กตรอนเปนแหลงแสงแทนการใชลําแสง
ปกติ ทําใหกลองมีกาลังขยายสูงกวากลองธรรมดาที่ใชแสงปกติหลายเทา กลองจุลทรรศนอิเล็กตรอนที่ใช
ํ
กันปจจุบันมี 2 ระบบ คือ
1. กลองจุลทรรศนอิเล็กตรอนแบบสองผาน มีกําลังขยายตังแต 1,000 -100,000 เทา ใช
้
ศึกษาโครงสรางภายในของเซลล
2. กลองจุลทรรศนอิเล็กตรอนแบบสองกราด กลองชนิดนี้สามารถขยายภาพไดนอยกวาแบบสอง

ผาน ใชศึกษาโครงสรางของผิวเซลลหรือผิวของวัตถุ
เซลลคืออะไร
เซลล (Cell) หรือหนวยพื้นฐานของชีวต คือโครงสรางที่เล็กที่สุดที่สามารถทําใหเกิดกระบวนการ
ิ
พื้นฐานของชีวตได เชน การกินอาหาร การขับถายของเสีย และการสืบพันธุ เปนตน
ิ
สิ่งมีชีวิตทุกชนิดจะประกอบไปดวยเซลล พบวาสิงมีชีวตเล็ก ๆ บางชนิดจะประกอบดวยเซลลเพียง
่ ิ
เซลลเดียว และเซลลเดียวนีสามารถทําหนาที่เปนรางกายของสิ่งมีชวิตที่สมบูรณได โดยเซลลจะทําหนาที่
้ ี
หรือ ทํากิจกรรมตาง ๆได เชนเดียวกับสิงมีชีวตหลายเซลลที่มีโครงสรางสลับซับซอน เชน มีการกิน
่ ิ
อาหาร การหายใจ การเคลื่อนไหว การสืบพันธุ เปนตน
เซลลชนดตางๆ
เซลลชนิดตางๆ
เซลลของสิ่งมีชวต หมายถึงหนวยที่เล็กที่สุดของสิงมีชีวต ซึงมีรูปรางหลายแบบ เพื่อใหเหมาะสม
ีิ ่ ิ ่
กับการทําหนาที่ที่แตกตางกัน สิ่งมีชวิตทั้งสิ่งมีชีวตเซลลเดียวและสิ่งมีชีวตหลายเซลล เซลลของ
ี ิ ิ
สิ่งมีชีวตเหลานี้จะมีลักษณะและรูปรางแตกตางกัน ดังนี้
ิ

5. ใบความรู.วิชาวิทยาศาสตร
หนวยการเรียนรูที่ 1 แผนการสอนที่ 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1
เรอง ลกษณะและรูปรางของเซลลสงมชวต
เรื่อง ลักษณะและรปรางของเซลลสิ่งมีชีวิต
(1) เซลลของสิงมีชีวตเซลลเดียว มีลักษณะและรูปรางแตกตางกัน เพือใหเหมาะสมกับการดํารงชีวต เชน
่ ิ ่ ิ
- อะมีบา รูปรางไมแนนอน เคลื่อนที่โดยใชขาเทียม
- พารามีเซียม รูปรางเรียวยาว คลายรองเทาแตะ มีขนรอบๆ ตัว และใชขนในการเคลื่อนที่
- ยูกลีนา รูปรางรียาว มีแฟลกเจลลา (แส) อยูบริเวณดานบน ซึ่งใชในการเคลื่อนที่
ู ู ( ู
ยูกลีนา ไดโนแฟลกเจลเลต
ไดอะตอม
(2) เซลลของสิ่งมีชีวิตหลายเซลล มีลักษณะและรูปรางแตกตางกัน เพือใหเหมาะสมที่จะทํา
่
หนาที่อยางเฉพาะเจาะจง ไดแก
• เซลลสัตว เชน เซลลเม็ดเลือดแดงของกบและปลา มีรูปรางรีเปนรูปไขและมีนิวเคลียสใหญอยูตรงกลาง
ทําหนาที่ลําเลีียงแกสไปยังเซลลตาง ๆ ของรางกาย เซลลอสุจิของคน ประกอบดวย 3 สวน คือสวนหัว
ี  ไ ื 
ลําตัว และหาง โดยหางเปนโครงสรางที่ใชในการเคลื่อนที่
• เซลลพืช เชน เซลลตางๆ ในใบไม
ๆ
- เซลลผิวใบ อยูนอกสุดของใบ มีรูปรางสีเ่ หลี่ยมมีสารคลายขี้ผึ้งขาว ปกคลุมอยู ชวยปองกันการระเหยของ
น้ํา - เซลลคุม มีรูปรางคลายเมล็ดถั่ว 1 คู ประกบกัน ทําใหเกิดรูตรงกลาง เปน
ทางแลกเปลี่ยนแกสและไอน้ําระหวางภายในและภายนอกใบ ซึงเซลลคุมนี้จะไมพบในพืชใตนา
่ ้ํ
- เซลลชั้นในของใบ มีรูปรางยาวตอกัน ภายในมีเม็ดคลอโรพลาสตจานวนมาก ซึงทําหนาที่สรางอาหารใหพืช
ํ ่

6. ใบงานที……….วิชาวิทยาศาสตร
่
หนวยการเรียนรูที่ 1 แผนการสอนที่ 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1
เรอง ลกษณะและรูปรางของเซลลสงมชวต
เรื่อง ลักษณะและรปรางของเซลลสิ่งมีชีวิต
ผลการเรียนรูที่คาดหวัง
1.ทําการทดลอง ศึกษาลักษณะและรูปรางของเซลลตางๆ ของสิ่งมีชีวตเซลลเดียว
 ิ
และสิ่งมีชีวิตหลายเซลล โดยใชกลองจุลทรรศนได
2. อธิบายความแตกตางของลักษณะและรูปรางของเซลลตางๆ ของสิ่งมีชีวิตเซลล

เดยว และสงมชวตหลายเซลล
เดียว และสิ่งมีชีวตหลายเซลล
ิ
วัตถุประสงค
1. บอกสวนประกอบของกลองจุลทรรศนได
2. อธิบายลักษณะและรูปรางของเซลลตางๆของสิ่งมีชีวตเซลลเดียวและ
ิ
สิ่งมีชีวตหลายเซลลโดยใชกลองจุลทรรศนได
ิ
คําสัง ใหนักเรียนวาดภาพสิงมีชีวตเซลลเดียวและหลายเซลลจากการดูกลองจุลทรรศน
่ ่ ิ
สิ่งมีชีวตเซลลเดียว
ิ สิ่งมีชีวตหลายเซลล
ิ
ชื่อ……………………..………..นามสกุล………………………………เลขที่ …………..

7. ใบงานที……….วิชาวิทยาศาสตร
่
หนวยการเรียนรูที่ 1 แผนการสอนที่ 1 ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1
เรอง ลกษณะและรูปรางของเซลลสงมชวต
เรื่อง ลักษณะและรปรางของเซลลสิ่งมีชีวิต
ผลการเรียนรูที่คาดหวัง
1.ทําการทดลอง ศึกษาลักษณะและรูปรางของเซลลตางๆ ของสิ่งมีชีวตเซลลเดียว
 ิ
และสิ่งมีชีวิตหลายเซลล โดยใชกลองจุลทรรศนได
2. อธิบายความแตกตางของลักษณะและรูปรางของเซลลตางๆ ของสิ่งมีชีวิตเซลล

เดยว และสงมชวตหลายเซลล
เดียว และสิ่งมีชีวตหลายเซลล
ิ
วัตถุประสงค
1. บอกสวนประกอบของกลองจุลทรรศนได
2. อธิบายลักษณะและรูปรางของเซลลตางๆของสิ่งมีชีวตเซลลเดียวและ
ิ
สิ่งมีชีวตหลายเซลลโดยใชกลองจุลทรรศนได
ิ
คําสัง ใหนักเรียนเติมสวนประกอบของกลองจุลทรรศนใหถูกตอง
่
4
1
5
2 6
7
3
สวนประกอบของกลองจุลทรรศน
ชื่อ………………………..……..นามสกุล………………………………เลขที่ …………..