The neolithic period (neolithicum) Die neolithische Periode (Neolithikum) Η νεολιθική εποχή

1. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Πθγι εικόνασ: https://blogs.sch.gr/yvassiloudis/2018/02/12/limnaios-oikismos-dispilioy-kastorias/

2. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Η περίοδοσ τθσ νεολικικισ εποχισ ορίηεται
χρονικά περίπου από το 6.500 ζωσ το 3.000 προ
Χριςτοφ.
Είναι θ εποχι που ο άνκρωποσ από:
● κυνθγόσ και τροφοςυλλζκτθσ (Paleolithicum)
γίνεται
● γεωργόσ και κτθνοτρόφοσ (Neolithicum)

3. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Η νεολικικι εποχι χαρακτθρίηεται και ωσ
«επανάςταςθ» διότι αλλάηει ριηικά τθ ηωι του
ανκρϊπου.
Σα χαρακτθριςτικά τθσ εποχισ είναι:
❶ θ δθμιουργία μόνιμων εγκαταςτάςεων δθλ.
δθμιουργία μόνιμων οικιςμϊν
❷ θ απαςχόλθςθ με γεωργία και κτθνοτροφία
❸ θ χριςθ τθσ κεραμικισ

4. Ο παραλίμνιοσ οικιςμόσ ςτο Διςπθλιό τθσ Καςτοριάσ. Θεωρείται ο αρχαιότεροσ τθσ Ευρϊπθσ
Πθγι εικόνασ: https://www.newsbeast.gr/travel/arthro/5952153/i-tychaia-anakalypsi-poy-gennise-ena-apo-ta-pleon-xechorista-meri-tis-elladas

5. Ο παραλίμνιοσ οικιςμόσ ςτο Διςπθλιό τθσ Καςτοριάσ. Θεωρείται ο αρχαιότεροσ τθσ Ευρϊπθσ
Πθγι εικόνασ: https://www.travel.gr/experiences/dispilio-kastorias-xenagisi-se-enan-p/

6. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Περίπου ςτο 6.500 προ Χριςτοφ
● το κλίμα ςτθ γθ γίνεται κερμότερο,
● οι πάγοι υποχωροφν
και ο άνκρωποσ δεν μπορεί πλζον να βαςίηεται
για τθν τροφι του μόνο
❶ ςτο κυνιγι και
❷ ςτθ ςυλλογι καρπϊν
Πθγι εικόνασ: https://www.freepik.com/photos/weather-thermometer

7. Και τι πρζπει
να κάνει δθλαδι;

8. Μιπωσ να προςαρμοςτεί
και να αλλάξει ςυνικειεσ;

9. δθλαδι;

10. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Ο άνκρωποσ πλζον πρζπει να αρχίςει να
παράγει μόνοσ του τθν τροφι του. Είναι θ
απαρχι
● τθσ γεωργίασ και
● τθσ κτθνοτροφίασ
Πθγι εικόνασ: https://www.sciencephoto.com/category/animals/all%20animals

11. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Η γεωργία αναπτφςςεται ςε μία περιοχι τθσ
Ανατολικισ Μεςογείου και τθσ Μζςθσ Ανατολισ
που αποκαλείται «Εφφορθ Ημιςζλθνοσ»:
● ςτθν Αίγυπτο Νείλοσ
● ςτθν Παλαιςτίνθ Ιορδάνθσ
● ςτθν Μεςοποταμία Σίγρθσ και Ευφράτθσ

12. Η Εφφορθ Ημιςζλθνοσ
Πθγι αρχικισ εικόνασ: https://www.greelane.com/el/

13. Πθγι εικόνασ: https://www.geographyalltheway.com/igcse_geography/gcse-rivers/igcse_deltas.htm

14. Ο ποταμόσ Νείλοσ κοντά ςτο Αςουάν
Πθγι εικόνασ: https://www.worldatlas.com/rivers/nile-river.html

15. Πθγι εικόνασ: https://www.reddit.com/r/MapPorn/comments/lxbfac/a_map_of_southern_levant_from_a_nasa_satellite/

16. Πθγι εικόνασ: http://www.astrosurf.com/luxorion/bible-critique-jesus-bapteme.htm

17. Πθγι εικόνασ: https://www.aspistrategist.org.au/wp-content/uploads/2019/10/GettyImages-129380269.jpg

18. Πθγι εικόνασ: https://www.newsecuritybeat.org/2013/10/data-peace-inventory-shared-waters-western-asia/?q=1

19. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Από τισ περιοχζσ τθσ «Εφφορθσ Ημιςελινου» θ
γεωργία εξαπλϊνεται ςταδιακά ςε ολόκλθρο
τον κόςμο:
● ςτθν Ευρϊπθ
● ςτθν Αςία
● ςτθν Αυςτραλία
΢τθν Αμερικι κα εξαπλωκεί θ γεωργία από τρία
διαφορετικά κζντρα ςε Νότια, Κεντρικι και
Βόρεια Αμερικι.

20. Η εξάπλωςθ τθσ γεωργίασ προσ τθν Ευρϊπθ και τθν Μζςθ Ανατολι
Πθγι εικόνασ: https://en.wikipedia.org/wiki/Neolithic_Revolution

21. Η εξάπλωςθ τθσ γεωργίασ ςτον ελλαδικό χϊρο και τα Βαλκάνια
Πθγι αρχικισ εικόνασ: https://www.jstor.org/stable/29775670?read-now=1&seq=4#page_scan_tab_contents

22. Η εξάπλωςθ τθσ γεωργίασ και του κρικαριοφ προσ τθν Αςία
Πθγι εικόνασ: https://en.wikipedia.org/wiki/Neolithic_Revolution

23. Η εξάπλωςθ τθσ γεωργίασ ςτον κόςμο
Πθγι εικόνασ: https://en.wikipedia.org/wiki/Neolithic_Revolution

24. Νεολικικοί οικιςμοί ςτθν Εγγφσ και Μζςθ Ανατολι
Ο χρωματιςμόσ ζχει να κάνει με δφο διαφορετικζσ μεκόδουσ χρονολόγθςθσ
Πθγι εικόνασ: https://en.wikipedia.org/wiki/Neolithic_Revolution
ΝΕΟΛΙΘΙΚΟΙ ΟΙΚΙ΢ΜΟΙ

25. Αναπαράςταςθ του νεολικικοφ οικιςμοφ Aşıklı Höyük ςτθν ςθμερινι Σουρκία
Πθγι εικόνασ: https://en.wikipedia.org/wiki/Neolithic_Revolution

26. Πθγι αρχικισ εικόνασ: https://sprigsfresh.com/4-islands

27. Λιμνοσ;
Που είναι αυτό;

28. Η κζςθ τθσ Λιμνου ςτθν Ελλάδα
Πθγι εικόνασ: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:ISS-40_Greece_and_Turkey.jpg

29. Και τι ζχει εκεί;

30. Ο ΝΕΟΛΙΘΙΚΟ΢ ΟΙΚΙ΢ΜΟ΢ «ΠΟΛΙΟΧΝΗ» ΢ΣΗ ΛΗΜΝΟ
Ο οικιςμόσ τθσ «Πολιόχνθσ» κεωρείται ο αρχαιότεροσ νεολικικόσ οικιςμόσ τθσ Ευρϊπθσ
Πθγι εικόνασ: https://www.efales.gr/sight/proistorikos-oikismos-poliohnis-limnoy

31. Σο λεγόμενο «βουλευτιριο» ςτο νότιο μζροσ του αρχαιολογικοφ χϊρου τθσ Πολιόχνθσ
Πθγι εικόνασ: https://www.efales.gr/sight/proistorikos-oikismos-poliohnis-limnoy

32. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΑ
Για να μπορζςει ο άνκρωποσ να καλλιεργιςει
τθ γθ, ζπρεπε να καταςκευάςει τα κατάλλθλα
εργαλεία:
● το αλζτρι για να οργϊνει τθ γθ
● το δρεπάνι για το κεριςμό
● τθ μυλόπετρα για να αλζκει τουσ ςπόρουσ

33. Πθγι εικόνασ: https://www.pinterest.co.uk/pin/590393832384484699/

34. ΝΕΕ΢ ΣΕΧΝΙΚΕ΢ ΚΑΙ ΝΕΑ ΕΙΔΗ
Ο άνκρωποσ τθσ νεολικικισ εποχισ αναπτφςςει
νζεσ τεχνικζσ και εφευρίςκει νζα είδθ:
❶ καταςκευάηει πιλινα ςκεφθ, ςτα οποία
● ψινει τα φαγθτά του
● αποκθκεφει τα τρόφιμά του
❷ υφαίνει τα ροφχα του
● από μαλλί των ηϊων που εκτρζφει
● από φυτά όπωσ το λινάρι

35. ΜΟΝΙΜΟΙ ΟΙΚΙ΢ΜΟΙ
Οι άνκρωποι δθμιουργοφν μόνιμουσ οικιςμοφσ
και χρθςιμοποιοφν υλικά όπωσ:
● ξφλα
● πλίνκουσ
● πζτρεσ
για να χτίςουν τα οικιματα, όπου βρίςκουν
καταφφγιο από τα καιρικά φαινόμενα. Ζτςι
δθμιουργοφνται τα πρϊτα χωριά.

36. ΜΟΝΙΜΟΙ ΟΙΚΙ΢ΜΟΙ
΢τθν αρχι οι άνκρωποι καταςκεφαηαν όλα τα
απαραίτθτα πράγματα μόνοι τουσ.
΢φντομα όμωσ οι άνκρωποι χωρίηονται ςε δφο
κατθγορίεσ:
❶ ςτουσ αγρότεσ και
❷ ςτουσ τεχνίτεσ
Οι τεχνίτεσ ανταλλάςουν τα πράγματα που
καταςκευάηουν με τρόφιμα. Ζτςι δθμιουργείται
θ οικιακι οικονομία.
Πθγι εικόνασ αριςτερά: https://www.lookandlearn.com/history-images/A003369/Stone-Age-farming-ploughing-and-harvesting
Πθγι εικόνασ δεξιά: https://gr.pinterest.com/pin/350084571024487823/

37. Νεολικικι οικία – Ανακαλφφκθκε ςτθν τοποκεςία Scara Brae ςτα νθςιά Orkney ςτθ ΢κωτία
https://www.pinterest.co.uk/pin/89931323790437719/

38. Νεολικικόσ τάφοσ ςτο Denghoog, ςτο νθςάκι Sylt τθσ Γερμανίασ
Πθγι εικόνασ: http://soelring-museen.de/steinzeitgrab-denghoog/

39. Μακζτα του νεολικικοφ τάφου ςτο Denghoog, ςτο νθςάκι Sylt τθσ Γερμανίασ
Πθγι εικόνασ: http://soelring-museen.de/steinzeitgrab-denghoog/

40. Σο εςωτερικό του νεολικικοφ τάφου ςτο Denghoog, ςτο νθςάκι Sylt τθσ Γερμανίασ
Πθγι εικόνασ: http://soelring-museen.de/steinzeitgrab-denghoog/

41. Η είςοδοσ του νεολικικοφ τάφου ςτο Denghoog, ςτο νθςάκι Sylt τθσ Γερμανίασ
Πθγι εικόνασ: http://soelring-museen.de/steinzeitgrab-denghoog/

42. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ΢ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
΢τον ελλαδικό χϊρο ζχουν εντοπιςκεί πολλοί
νεολικικοί οικιςμοί:
❶ ςτθ Μακεδονία ❷ ςτθ Θεςςαλία
❸ ςε βραχϊδεισ τοποκεςίεσ των νθςιϊν
● ςε παρυφζσ ορεινϊν όγκων
● ςε ςπιλαια
● ςε παραλιακζσ και
● παραλίμνιεσ περιοχζσ

43. Πθγι εικόνασ: Ιςτορία του Ελλθνικοφ Ζκνουσ, Εκδοτικι Ακθνϊν, Ακινα, 2015, τεφχοσ 1, ςελ. 48

44. ΣΟΤΜΠΑ - ΜΑΓΟΤΛΑ
Ο πιο ςυνθκιςμζνοσ τφποσ νεολικικοφ οικιςμοφ
ςτθν Βόρεια Ελλάδα είναι ζνασ τεχνθτόσ
λοφίςκοσ που ονομάηεται «Σοφμπα» ι
«Μαγοφλα»
Τοφμπα;

45. Πθγι εικόνασ: https://www.sportime.gr/podosfairo/paok/paok-fotagogithike-i-toumpa-gia-tin-epetio-tou-1821/
ΣΟΤΜΠΑ

46. Σοβαρά τώρα;

47. Ο νεολικικόσ οικιςμόσ τθσ Τοφμπασ ςτθ Θεςςαλονίκθ, από τον οποίο πιρε
το όνομά τθσ θ ςυνοικία αυτι τθσ Θεςςαλονίκθσ
Πθγι εικόνασ: https://mysalonika.gr/enas-proistorikos-oikismos-stin-kardia-tis-toumpas/

48. Πθγι εικόνασ: https://www.mixanitouxronou.gr/pou-vriskete-i-toumpa-tis-toumpas-o-prosfigikos-ikismos-me-istoria-4-000-chronon-pou-
chathike-stin-antiparochi-ke-taftistike-me-tin-omada-tou-paok-foto/

49. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ΢ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Σα ςπίτια ςτθ Βόρεια Ελλάδα είναι φτιαγμζνα
❶ από κλαριά και λάςπθ και
❷ ςτθρίηονται ςε ζναν ξφλινο ςκελετό.
΢πίτια φτιαγμζνα από πζτρεσ βρίςκονται
● ςτθ Θεςςαλία
● ςτθ νότια Ελλάδα και
● ςτα νθςιά του Αιγαίου

50. Καλλιτεχνικι απεικόνιςθ του νεολικικοφ οικιςμοφ του ΢ζςκλου ςτθ Μαγνθςία
Πθγι εικόνασ: https://www.elliniko-panorama.gr/articles/104/7,23/neolithikos-oikismos-sesklou.html
Ο ΝΕΟΛΙΘΙΚΟ΢ ΟΙΚΙ΢ΜΟ΢ ΣΟΤ ΢Ε΢ΚΛΟΤ

51. Πθγι εικόνασ: https://www.elliniko-panorama.gr/articles/104/7,23/neolithikos-oikismos-sesklou.html
Ο ΝΕΟΛΙΘΙΚΟ΢ ΟΙΚΙ΢ΜΟ΢ ΣΟΤ ΢Ε΢ΚΛΟΤ

52. Ο νεολικικόσ οικιςμόσ ςτο
Διμινι τθσ Θεςςαλίασ κοντά
ςτθν πόλθ του Βόλου
Πθγι εικόνασ: http://efamagvolos.culture.gr/Dimini.html

53. Ο οικιςμόσ ςτο Διμινι τθσ Μαγνθςίασ - Πθγι εικόνασ: http://efamagvolos.culture.gr/Dimini.html

54. Ακινα, Εκνικό Αρχαιολογικό Μουςείο
Πθγι εικόνασ: https://en.wikipedia.org/wiki/Sesklo
ΚΕΡΑΜΙΚΑ ΑΠΟ ΣΟΤ΢ ΟΙΚΙ΢ΜΟΤ΢ ΣΟΤ ΢Ε΢ΚΛΟΤ ΚΑΙ ΔΙΜΗΝΙΟΤ

55. ΔΙ΢ΠΗΛΙΟ ΚΑ΢ΣΟΡΙΑ΢
Ζνασ ιδιαίτεροσ νεολικικόσ οικιςμόσ ζχει
αναςκαφεί ςτο Διςπθλιό τθσ Καςτοριάσ. Είναι
ζνασ παραλίμνιοσ οικιςμόσ, δθλαδι κτιςμζνοσ
ςτισ όχκεσ μίασ λίμνθσ: τθσ λίμνθσ τθσ
Καςτοριάσ.
Σα ςπίτια ιταν χτιςμζνα πάνω ςε ξφλινεσ
πλατφόρμεσ, που ςτθρίηονται ςε παςςάλουσ.

56. Πθγι εικόνασ: https://www.mixanitouxronou.gr/pos-anakalifthike-sto-vitho-tis-limnis-to-proistoriko-chorio-pou-chtistike-prin-apo-chilieties-stin-
ellada-ta-spitia-stirizontan-se-xilines-platformes-pano-sto-nero-ke-eki-vrethike-i-proti-morfi-gra/
ΔΙ΢ΠΗΛΙΟ ΚΑ΢ΣΟΡΙΑ΢

57. Ο ΝΕΟΛΙΘΙΚΟ΢ ΑΝΘΡΩΠΟ΢
Ο άνκρωποσ τθσ νεολικικισ εποχισ αςχολείται
με:
● τθν γεωργία και
● τθν κτθνοτροφία
Η βάςθ τθσ τροφισ είναι τα δθμθτριακά που
καλλιεργεί κακϊσ και το κρζασ από τα κοπάδια
με:
● αιγοπρόβατα ● βοοειδι και ● χοίρουσ

58. Πθγι εικόνασ: https://medievalheritage.eu/en/main-page/heritage/wales/pentre-ifan-burial-chamber/
ΚΑΛΛΙΣΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑ΢ΣΑ΢Η ΕΝΟ΢ ΝΕΟΛΙΘΙΚΟΤ ΟΙΚΙ΢ΜΟΤ

59. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΣΕΧΝΗ
Κατά τθν νεολικικι εποχι ο άνκρωποσ αρχίηει
να διακοςμεί τα κακθμερινά αντικείμενα με
χρϊματα και γραμμζσ. Η τζχνθ εξελίςςεται και ο
άνκρωποσ καταςκευάηει:
● πιλινα αγγεία
● ειδϊλια και
● κοςμιματα

60. Ειδϊλια νεολικικισ εποχισ – Βρζκθκαν ςτθν Αλόννθςο
Πθγι εικόνασ: Ιςτορία του Ελλθνικοφ Ζκνουσ, Εκδοτικι Ακθνϊν, Ακινα, 2015, τεφχοσ 1, ςελ. 53

61. Πθγι εικόνασ: Ιςτορία του Ελλθνικοφ Ζκνουσ, Εκδοτικι Ακθνϊν, Ακινα, 2015, τεφχοσ 1, ςελ. 59
Ειδϊλιο γυναικείασ μορφισ
Βρζκθκε ςτα Φάρςαλα τθσ Θεςςαλίασ
Αρχαιολογικό Μουςείο Βόλου

62. Πιλινο αγγείο με πολφχρωμο διάκοςμο από το Διμινι Θεςςαλίασ (3800-3300 π.Χ.)
Ακινα, Εκνικό Αρχαιολογικό Μουςείο
Πθγι εικόνασ: https://www.namuseum.gr/collection/syllogi-neolithikon-archaiotiton/

63. Πθγι εικόνασ:
https://www.namuseum.gr/collection/syllogi-neolithikon-archaiotiton/
Χρυςι περόνθ διακοςμθμζνθ με
αντικετικά πτθνά ςτθν κεφαλι.
Πολιόχνθ Λιμνου
(μζςα τθσ 3θσ χιλιετίασ π.Χ.)
Ακινα, Εκνικό Αρχαιολογικό Μουςείο

64. Χρυςό δακτυλιόςχθμο περίαπτο
από ςφυριλατο ζλαςμα.
Σο περίαπτο ιταν κόςμθμα ι
φυλακτό που κρεμόταν από τον
λαιμό. Σελικι Νεολικικι
περίοδοσ (4500-3300 π.Χ.)
Ακινα, Εκνικό Αρχαιολογικό Μουςείο
Πθγι εικόνασ:
https://www.namuseum.gr/collection/syllogi-neolithikon-archaiotiton/

65. Χάλκινα και χρυςά κοςμιματα που φοροφςε νεκρι γυναίκα του τάφου
25 του νεκροταφείου του ΢ζςκλου
Ακινα, Εκνικό Αρχαιολογικό Μουςείο
Πθγι εικόνασ: https://www.namuseum.gr/collection/syllogi-neolithikon-archaiotiton/

66. Κείμενα, ςυγγραφι, ιςτορικι ζρευνα, εικόνεσ: Γαρίτατηθσ Χαράλαμποσ (ΠΕ07)
Φιλολογικι επιμζλεια: Γεώργιοσ Σπανόσ (ΠΕ02)
Πθγι εικόνασ: https://zgodovina-ok.it-tim.eu/