2. Ο κοινωνικός έλεγχος
είναι ένα σύνολο ποινών και επιβραβεύσεων, το οποίο
έχει στόχο να προλάβει ή να επαναφέρει και να
διορθώσει κάθε συμπεριφορά αντίθετη με τους
αποδεκτούς κοινωνικούς κανόνες και αξίες.
3. Πολλές φορές, ως νέα μέλη μιας ομάδας (νέοι μαθητές,
οδηγοί, εργαζόμενοι) συμβαίνει να συνειδητοποιούμε τη
σημασία ενός κανόνα μετά την ποινή που επιβάλλεται σε
όσους τον παραβαίνουν ή την επιβράβευση όσων τον
ακολουθούν.
Από τη δημόσια επίπληξη ή επιβράβευση από τον Διευθυντή
του σχολείου μαθαίνουμε π.χ. ποια είναι η συμπεριφορά του
μαθητή που γίνεται αποδεκτή στο σχολείο.
4. Κάθε κοινωνία και κοινωνική ομάδα έχει, όπως αναφέραμε, ένα
σύνολο κοινωνικών κανόνων το οποίο ρυθμίζει την οργάνωση
και λειτουργία της.
Όλοι μας έχουμε μάθει να αναμένουμε κάποια ένδειξη
απόρριψης ή αποδοχής της συμπεριφοράς μας: ένα βλέμμα
περιφρόνησης ή μια φιλοφρόνηση δηλώνουν αντίστοιχα ότι
παραβήκαμε ή ακολουθήσαμε τους κανόνες.
Άλλοτε αυτό δηλώνεται με μια σοβαρότερη τιμωρία – ποινή ή
με ένα δημόσιο και επίσημο έπαινο ή ανταμοιβή.
8. Οι φορείς κοινωνικοποίησης χρησιμοποιούν πολλούς τρόπους για να
μεταβιβάσουν τους κανόνες, τις αξίες, τα πρότυπα συμπεριφοράς στα
νέα μέλη της κοινωνίας. Οι τρόποι αυτοί μπορεί να είναι:
α) Εντολές και συστάσεις
β) Ταύτιση
γ) Κοινωνική κριτική
9. α) Εντολές και συστάσεις
Το «μάλωμα» ή το «μπράβο» που λέει μια μητέρα στο παιδί της,
η εντολή του διευθυντή ενός σχολείου για τον τρόπο ενδυμασίας
των μαθητών, το νεύμα επιδοκιμασίας ή αποδοκιμασίας ενός
φίλου μας, η συμπεριφορά του οικογενειακού μας περιβάλλοντος
απέναντι σε ανθρώπους από άλλες φυλές ή χώρες, είναι ελάχιστα
παραδείγματα εντολών και συστάσεων που μπορεί να
χρησιμοποιήσουν οι φορείς της κοινωνικοποίησης.
10. β) Ταύτιση
με συγκεκριμένα πρότυπα που προβάλλει η κοινωνία για να γίνουν οι
συμπεριφορές όσο το δυνατόν πιο ομοιόμορφες.
Ο άνθρωπος ταυτίζεται με άτομα, ομάδες, ρόλους.
Αυτό του παρέχει αφενός τη δυνατότητα να μάθει και να εκφραστεί,
αφετέρου να αναπτύξει την αίσθηση του «εμείς».
Τα πρότυπα που προβάλλει η σύγχρονη κοινωνία είναι πολλά και συχνά
αντιφατικά μεταξύ τους (π.χ. καταναλωτικό πρότυπο από τα ΜΜΕ,
αντικαταναλωτικό από τα σχολικά βιβλία).
Η επιλογή προτύπου ταύτισης, που θα κάνει το άτομο, αποτελεί έκφραση
της ιδιαιτερότητας και της μοναδικότητάς του.
11. γ) Κοινωνική κριτική
Αποτελείται είτε από την άτυπη έκφραση (θετική ή αρνητική) της
κοινής γνώμης προς το πρόσωπό μας (με σχόλια, κουτσομπολιό
κ.τ.λ.), είτε από την τυπική επέμβαση των κοινωνικών θεσμών (με
έπαινο ή ποινή).
Στόχος της να μας παροτρύνει ή να μας αποθαρρύνει σε μια πράξη.
Ο βαθμός στον οποίο η κοινωνική κριτική επηρεάζει τη συμπεριφορά
μας, εξαρτάται από το πόσο δημόσια είναι και πόσο σημαντική για τη
ζωή μας.
