Pragmatism

1. ปฏิบัตินิยม
สมประสงค์ น่วมบุญลือ
เรียบเรียง
เพื่อเป็นทัศนะพื้นฐานทางการ
ศึกษา

2. • ปฏิบัติการนิยม มักจะกล่าวรวมไปถึงปรัชญา
• Experimentalism.
• Pragmatism.
• Positivism.
• Empiricism.
• Reconstructionism.
• และ Progressivism
• แม้ว่าปรัชญาดังกล่าวจะมีความแตกต่างในส่วน
ย่อย แต่แนวคิดของปรัชญาเหล่านมีี้ประเด็น
สำาคัญดังนี้
8 October 2014 Pragmatism 2

3. อภิปรัชญาปฏิบัติการนิยม
• ความจริงแท้ตัดสินได้จากประสบการณ์ มนุษย์
ไม่สามารถเรียนรู้สิ่งใดที่อยู่นอกเหนือ
ประสบการณ์ออกไปได้เลย ดังนนั้ คำาถามเกี่ยว
กับการคงอยู่ของธรรมชาติจริงแท้ของมนุษย์
และจักรวาลไม่สามารถหาคำาตอบง่าย ๆ ได้
เนื่องจากปัญหาเหล่านี้เหนือไปจาก
ประสบการณ์ของมนุษย์
• ตัวอย่างเช่น ไม่มีทางใดในขณะทมี่นุษย์ดำารง
ชีวิตอยจู่ะมีประสบการณ์หลังตายได้ เพราะว่า
มนุษย์ไม่สามารถมีประสบการณ์หลังตายใน
ขณะทมีี่ชีวิตอยไู่ด้ การสรุปใด ๆ ว่ามีชีวิตหลัง
การตายเป็นเพียงการคาดเดา จนกว่ามนุษย์จะมี
ประสบการณ์ในปรากฏการณ์ทตีั่้งเป็นคำาถาม
จึงเป็นไปไม่ได้ว่า นักปรัชญาทพี่ยายามคิด
8 October 2014 Pragmatism 3

4. ญาณวิทยาปฏิบัติการนิยม
• นักปฏิบัติการนิยมปฏิเสธทวินิยมซึ่งแยก
ตัวรับรู้ออกจากวัตถุซึ่งได้รับรู้ มนุษย์อยู่
ทั้งในโลกของการรับรู้ของเขาและของ
โลกที่เขารับรู้ ทั้งหมดนนั้สามารถรู้ได้ขึ้น
อยู่กับประสบการณ์
• มนุษย์รู้ความจริงแท้ได้จากประสบการณ์
(การสัมผัส อุปนัย)
8 October 2014 Pragmatism 4

5. ทฤษฎีคุณค่าในปฏิบัติการนิยม
• ในทฤษฎีปฏิบัติการนิยม คุณค่ามาจากเงื่อนไข
มนุษย์ เนอื่งจากมนุษย์เป็นส่วนของสังคมที่
มนุษย์อาศัยอยู่ ความต่อเนอื่งของการกระทำา
เป็นได้ทงั้ดีและชั่ว ตามผลของการกระทำา ถ้า
ความต่อเนื่องนั้นสามารถพิสูจน์ได้ว่ามีคุณค่า
ทางสังคมแล้วละก็ คุณค่าของการกระทำานนั้ก็
เป็นทยี่อมรับว่าเป็นสงิ่ดี ดังนั้นคุณค่าในทาง
จริยศาสตร์และสุนทรียศาสตร์ขึ้นอยู่กับกรณี
แวดล้อมที่สัมพันธ์ต่อสภาพการณ์ที่เกิดขึ้น
คุณค่าสูงสุดไม่อาจดำารงอยู่ได้ ในเมอื่ความจริง
มักเป็นความสัมพันธ์และภาวะเงื่อนไข นอกจาก
นนั้ การตัดสินคุณค่าเป็นประโยชน์ในการเป็น
สื่อกลางต่อชีวิตที่ฉลาดซงึ่ประสบความสำาเร็จ
8 October 2014 Pragmatism 5

6. ทฤษฎีการศึกษาของปฏิบัติการนิยม
จุดหมายของการศึกษา
• การศึกษาต้องสอนให้มนุษย์รู้วิธีคิด เพื่อว่า
มนุษย์จะสามารถปรับตัวต่อสังคมที่
เปลี่ยนแปลงได้ โรงเรียนต้องมุ่งจุดหมายที่
การพัฒนาประสบการณ์ซึ่งสามารถทำาให้
มนุษย์นำาไปสู่ชีวิตทดีี่ วัตถุประสงค์เหล่านี้ รวม
ถึง
a. สุขภาพดี
b. มีทักษะวิชาชีพ
c. ความสนใจและงานอดิเรกสำาหรับชีวิตยามว่าง
d. การเตรียมตัวเป็นพ่อแม่
e. ความสามารถในการเข้าไปเกี่ยวข้องกับ
8 October 2014 Pragmatism 6
ปัญหาสังคมได้อย่างมีประสิทธิภาพ

7. หลักสูตร
• ประเพณีประชาธิปไตย คือ ประเพณีการแก้ไข
ตนเองให้มีความถูกต้อง มรดกทางสังคมของ
อดีตนนั้ไม่ได้เป็นจุดผลประโยชน์ในการศึกษา
แต่ค่อนข้างเน้นเพื่อชีวิตที่ดีในปัจจุบันและ
อนาคต มาตรฐานของความดีทางสังคมได้มีการ
ตรวจสอบและแก้ไขโดยทางประสบการณ์ที่
เปลี่ยนแปลง ดังนนั้ การศึกษาต้องทำางานเพอื่
อนุรักษ์ประชาธิปไตย ลักษณะของ
ประชาธิปไตยเป็นพลวัตและเปลี่ยนแปลง เมอื่
ผลของการเปลี่ยนแปลงต่อเนื่องจาก
ประสบการณ์ทสี่ร้างสรรค์ขึ้นมาใหม่ หลักสูตร
ต้องปรับเปลี่ยน อย่างไรก็ตาม การสร้าง
หลักสูตรขึ้นมาใหม่ไม่ได้เรียกร้องหรือรวมถึง
การเปลี่ยนแปลงทงั้หมด แต่เปลี่ยนแปลงเพียง
8 October 2014 Pragmatism 7

8. • ในทัศนะของปฏิบัติการนิยม หลักสูตรของ
โรงเรียนไม่ได้แยกจากบริบททางสังคม สาระ
เนื้อหาวิชาของการศึกษาเป็นเครื่องมือในการ
แก้ปัญหาของบุคคล เมอื่นักเรียนแต่ละคนได้รับ
การปรับปรุงให้ดีขึ้น หรือสร้างขนึ้ใหม่ สังคม
ของผู้เรียนก็จะได้รับการปรับปรุงตามสมัยนิยม
ทคี่ล้ายคลึงกัน ดังนนั้ ปัญหาของสังคม
ประชาธิปไตยต้องสร้างรูปแบบพนื้ฐานหลักสูตร
และใช้เป็นสื่อกลางในการแก้ปัญหาของสถาบัน
ประชาธิปไตย สิ่งที่ต้องรวมเอาไว้ในหลักสูตร
ต้องมี 8 October 2014 Pragmatism 8

9. ๑. พื้นฐานทางสังคมต่อหลักสูตร
๒. โอกาสในการปฏิบัติการความคิดประชาธิปไตย
๓. การวางแผนประชาธิปไตยในทุกรับการศึกษา
๔. การจำากัดกลุ่มของเป้าหมายทางสังคม
๕. สื่อการสร้างสรรค์ในการพัฒนาทักษะใหม่ ๆ
๖. หลักสูตรทใี่ช้กิจกรรมเป็นศูนย์กลาง และ
นักเรียนเป็นศูนย์กลาง
8 October 2014 Pragmatism 9

10. กระบวนการเรียนการสอน
• ในปฏิบัติการนิยม พิจารณาว่าการเรียนรู้เป็น
เรื่องของบุคคล ครูไม่ควรทจี่ะพยายามเทความรู้
ทตี่นมีให้กับนักเรียน เนอื่งจากการกระทำาเช่น
นนั้ไม่ออกผลใด ๆ สงิ่ทนีั่กเรียนเรียนรู้ขึ้นอยู่กับ
ความต้องการ ความสนใจ และปัญหาเฉพาะ
ของตน อีกนัยหนงึ่ สาระความรู้ไม่ได้เป็นจุด
หมายปลายทาง แต่ถือว่าเป็นสื่อกลางนำาไปสู่จุด
หมาย ดังนั้น นักเรียนที่เผชิญปัญหาอาจสร้าง
สภาพแวดล้อมทางการศึกษาของตนเพื่อแก้
ปัญหาตามความต้องการของตน ในการช่วย
นักเรียน ครูต้อง
8 October 2014 Pragmatism 10

11. a. จัดเตรียมประสบการณ์ซึ่งเร้าความตื่นตาตื่น
ใจในกิจกรรมเช่น การศึกษาในภาคสนาม
ภาพยนตร์ เครื่องบันทึกเสียง และวิทยากรผู้
เชยี่วชาญ เพอื่ปลุกความสนใจของนักเรียน
ในปัญหาสำาคัญ
b. แนะแนวนักเรียนให้ไปสู่การกำาหนดขอบเขต
เฉพาะ เนอื่งจากนักเรียนแต่ละคนใช้วิธีการ
ศึกษาปัญหาจากภูมิหลังอันเป็นประสบการณ์
ของตนเอง ครูควรเสริมแรงนักเรียนในการ
สร้างรูปแบบจุดหมายและเป้าหมายของตน
c. วางแผนกำาหนดวัตถุประสงค์กับชั้นเรียนทั้ง
8 October 2014 Pragmatism 11
เป็นรายบุคคลและกลุ่ม เพอื่ใช้ในการแก้

12. d. ช่วยเหลือนักเรียนในการรวบรวมสารสนเทศที่
สอดคล้องกับปัญหา สารเนอื้หา ครูให้การ
บริการในฐานะผู้แนะแนวทางด้านทักษะ ความ
เข้าใจ ความรู้ และความชื่นชม จากการใช้
หนังสือ องค์ประกอบ จดหมาย องค์ปาฐก
ภาพยนตร์ การศึกษาภาคสนาม โทรทัศน์ หรือ
อื่น ๆ ทเี่หมาะสม
e. ประเมินชั้นเรียนในสิ่งทนีั่กเรียนได้เรียนรู้ วิธี
การทใี่ช้ในการเรียน สงิ่ทนีั่กเรียนได้ค้นพบ
ด้วยตนเอง
8 October 2014 Pragmatism 12

13. วิธีการสอน
• วิธีการเรียน-การสอน
เพียงบอกลักษณะวิธี
การแก้ปัญหา นัก
ปฏิบัติการนิยมผูกพัน
อยู่กับวิธีการแสวงหา
วิธีการแก้ปัญหาและ
การค้นพบ ลักษณะวิธี
การที่ครูใช้ในการ
สอน คือ
• มองโลกในแง่ดี
• เป็นมิตร
• ให้การแนะนำา
• เปิดใจกว้าง
• กระตือรือร้น
• สร้างสรรค์
• ตระหนักต่อสังคม
• ตื่นตัว
• อดทน
• ร่วมมือและจริงใจ
8 October 2014 Pragmatism 13