SlideShare a Scribd company logo
1 of 50
Download to read offline
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත ෙහේවෙග්
                            03 mrspzfPAoh (03 Chapter)

                fu;a;d ixl,amh & wdfjzok moku
               (Metta Concept : Foundation of Affective )


              wdfjzok hk jpkh iZoyd bx.@Sis NdIdfjka Affective hk jok jHjydr
flfrA'1 fuz Affective hk jok iZoyd wF:! jYfhka ps;a;fjz.sl" wdfjzoksl" l@shdldrS"
n,mdk" Woafjz.hla" wdfjzok hk f;areuz iuQyh Ndjs;d lr we;'2 idudkHfhka idrOu!
yd ixl,am ms<snZoj bx.@Sis NdIdfjka rps; fndfyda ufkdajsoHd jsIhh fCIa;@hg wh;a
.@F:hkays fuu wrA:h iZoyd Ndjs;d jS we;af;a Emotion hk bx.@Sis jokhs'3 wF:! jYfhka
fuu Emotion yd Affective hk jpk folu iudkdrA:j;a f,i jHjydr flfrA'
Emotion hk jofkys wF:! jkqfha ps;a;fjz.h" Woafjz.h" rih yd Ndjh hkakhs'
tfukau Ndjh hkak weZ.jSu iZoyd bx.@Sis NdIdfjz Wesen, affection, being, emotion,
entity, gist, meaning, nature, order, sentiment, status hk joka Ndjs;d jS ;sfnz'4


              affection hk jpkfhys wrA: f,i olajd ;sfnkqfha iafkayh" ohdj"
frda.h" wdorh" wdndOh" wkqrd.h" Ndjh" jskaokh" wdfjzokh yd jd;ai,H hkdoshhs'5
tfiau emotion hk jpkfhys wrA: f,i ps;a;fjz.h" Woafjz.h" rih yd Ndjh hk wrA:
iuQyh o being hk jpkfhys wrA: f,i i;a;dj" i;ajhd" i;d" cSjh" Ndjh" N~;hd"
m@dKh" meje;au yd ila ( fuys oS ilaldh osgzGs hk wrA:h m@Nj jSug n,mdk ,o ila +
ldh = ilaldh hk jok ;ekS we;s wkaou ms<snZoj wjOdkh fhduq jSu jeo.;ah' ) hk wrA:
iuQyhka o entity hk jpkfhys wrA: f,i wdia:s;Hh" ia:s;sh" ia:s;s" jia;`j" wia;s;ajh"
Ndjh yd N~;hd hk wrA: iuQyhka o meaning hk jpkfhys wrA: f,i f;areu" woyi"
wre;" wNsm@dh" Pdhd" Pdhdj" Ndj yd N~;drA:h hk wrA: iuQyhka o nature hk
jpkfhys iegsh" ienEj" iajrEmh" iajNdjh" jrA.h" fidndoyu" .;sh" .`Kh" ckau
.;sh" OrAu;dj" Ndjh" ,CIKh" ksiZ." ksirA. nj" Ou!h" m@lD;sh yd irEm" hk wrA:
iuQyhka o sentiment hk jpkfhys f,i ufkda .;sh" ye.Su" u;h" wNsm@dh" rih"
Ndjh" rxckh yd ufkdaNdjh hk wrA: iuQyhka o status hk jpkfhys f,i ia:s;Hh"
ia:s;sh" whs;sh" ;rd;sru" ;ru;sru" Ndj" Ndjh yd ;;ajh hk wrA: iuQyhka o order
hk jpkfhys f,i wkqms<sfj<" hqla;s OrAu;dj" ksldh" ms<sfj<" iduh" ie,iqu" iudch"
ix>hd" ixjsOdkh" Tzvrh" jev ms,sfj<" jekak" jok" jrA.h" fufyjr" Ydikh"
wdZ{dj" wdZ{d m;@h" wiqk" wiak" weKjqu" Tf<dx.`j" l@uh" wK" wkq l@uh" .Kh"



                                         94
jsOsh" jsOdkh" ;SrK wdZ{dj" Ndjh" mgsmdgsh" ksis md,kh" ms<sfj<" kshuh" ksfhda.h"
m@ldrh" m@luh" msrsi" wkq ms,sfj<" jskh" f.da;@h" iegs" iuzj;d" iQ;@" irKs" ika
lrkjd" wK lrkjd" ms<sfh< lrkjd" kshu lrkjd yd Tiq b,a,d hjkjd hk wrA:
iuQyhka o fmkajd osh yelsh' fulS jpk ish,a, i,ld n,k l< lsishuz ixl,amhl
Ndjuh ;;ajh weZ.jSu msKsi jvd;a fhda.Hu yd Wps;u jpkh l`ulaoehs ;SrKhlg
t<Ush yelsh' tnejska Ndjuh ixfjzokhka ksrEmKh lsrSu msKsi Wps;u moh tys mqZM,au
wrA: ksrEmKh f,i fuys l,ska fmkajd fok ,o Affective hkak meyeos,sh' fuu
Affective hk jpkfhka lsishuz ixl,amhl tla;rd me;slvla jQ Ndjuh ;;ajh losug
ksrEmKh lr oelajsh yelsh' tfukau Ydia;@Sh jYfhka jvd;a ishquzu ufkda.;sl ia:rhla
lrd wmf.a jsurAYkh fufyhjSug jvd jevs bv m@ia;djla o fuz uZ.ska Wodfjz'




              Affective hk jpkh m@Nj jSug uq,a jQ Affection hk Ynzoh odrAYksl
wrA:fhka Ndjs;d jSu wdruzN jQfha crAuka NdIdfjz we;s jpkhka jk tflafgkaf,yafrA (
Affektenlehre ) hk jok uq,a jSfuks'6 th ix.S; fi#kaorAh Ydia;@fhys isoaOdka;hka
ms<snZoj fh|=kls' mqZM,a f,i oelajqjfyd;a wikakka ;`< jsjsO jQ b;d jsfYaIs;uh Ndjhka
cks; lsrSug iu;a jkakd jQ iajr rgdjka yeZoskajSu msKsi fuh Ndjs;d lr ;sfnz' jsYajdi
lrk wkaoug fulS odrAYksl woyfiys idrh ckm@sh ix.S;Z{hskayg WmlrKhka ;`<ska
kefZ.kakd jQ ix.S;fhys kdorgdjka ksrAudKYS,Snjg m;a lrjSu uZ.ska iy wikakka ;`<
tuZ.ska Ndjd;sYh l`ZM .ekajSula we;s lrjSu uZ.ska jvd;a is;a .kakd iqZM ix.S;hla
ksrAudKh lrkakg yelshdj we;s njhs' ix.S;fhys we;s by; iZoyka l< .`Khka
wdfjzok mCIfhys o olakg ,efnk nejska ix.S; ( fi#kaorAh ) Ydia;@fhys isoaOdka;hka
ms<snZoj Ndjs;d lrkakg fh|=Kq wdfjzokh hk jHjydrh ffcj ixfjzokhla kuz lsrSu
jsIfhys o Ndjs;d lrkakg jsh' jsfYaI jYfhka ix.S;fhys yd fi#kaorAhh Ydia;@fhys
jsia;r jk ixOzjksh ;`< .enzjk f,,fok iajNdjh yd pu;aldr ckl iajNdjh


                                        95
wdfjzok .`Kfhys o ta wdldrfhka .enz jSu ksid wdfjzokh yeZoskajSu iZoyd o ix.S;fhys
Ozjks .`Kfhys tla;rd iajNdjhla yeZoskajSu msKsi Ndjs;d l< Affective hk mohu
jHjydr lrkakg jsh' fu;a;d ixl,amfhys .enz jkakd jQ fi#uH yd pu;aldr ckl
iajNdjh tu ;;ajh wdfjzokh Affective f,i jHjydr lrkakg fya;`jla jS ;snQ nj fuz
wkqj meyeos,s fjz' usksia ixfjzokhkays b;du;au ishquz Ndjuh wjia:djla wdfjzokh
hkqfjka kuz jS ;sfnz' tfukau fulS ishquz nj jvd;a lemS fmfkkafka fu;a;d ixl,amh
ms<snZoj idlpzPd lrk wjia:djhka ysoSh'7


               fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok moku hkqfjka yeZoskafjkafka fu;a;d
idrOrAuh ms<snZoj we;slr.kakd jQ Ndjuh m@ia;`;hhs'8 Ndjuh ;;ajh f.dvkefZ.kafka
huzlsis idrOrAuhla yd iuznJO yeZ.Suz ps;a;fjz. ufkdaNdj wdosh tla;eka jSu uZ.sks'9 nq|=
iufhys ffp;isl mCIfhka ksrEmKh jkafka fuu Ndjuh ;;ajhhs'10 fu;a;d
fpf;dajsuqla;s wdosfhka m@ldYjkQfha fulS l~Gm@dma;jQ mru ksIaGdj lrd <Z.djQ Ndjuh
mrsmQrAKFjhhs. wdfjzokhka idudkHfhka udkisl mCIfhka l@shdldrS udkisl jQ o ufkda
.;sl iajNdjhka o fj;a' tfukau tys lsishuz fjz.j;a iajNdjhlao w;aoelsh yelsh' fuu
,CIKhka tkuz wdfjzok iajNdjh w;aolsk js,dYh usksidg fukau iFj f,dalfhys
fjk;a cSjSkago msysgd ;sfnz' nsh" i;`g" fldamh, iduQyslFjh" us;@YS,SFjh jeks udkisl
wdfjzok iajNdjhka usksidg fukau ish,q iFj m@cdjgu fmd|= wdfjzok fj;a' tla;rd
w;lg fuu wdfjzohka iFj meje;afuys wLKav;djh ;SrKh lrkakd jQ idOlhla f,io
fmkajd osh yelsh' ula ksido h;a fuu wdfjzok uZ.ska iFj jrA.hdg Tjqkaf.a ffoksl
wjYH;djhka iuzmQrAK lr.ekSug lsishuz bZ.shla fukau bv m@ia;djla ie,fik nejsks'11
usksid we;`ZM ffcj m@cdju iuia;hla f,i .;a l< iduQysl cSjs;h ms@h lrkafkda fj;a'
ffcj jrA.hd fuu iduQysl cSjs;hg m@sh lsrSug mgka .kq ,enQfjz fuhg fndfyda wE;
ld, jljdkqjlg fmr mgkah' ta Tjqkaf.a wdrCIdjg yd meje;aug jsjsOdldrfhka
;rAckhka mrsirfhka" fidndoyfuka yd fjk;a iFj jsfYaIhka uZ.ska t,a,jkakg jQ
ld,jljdkqj ;`,oSh' jsfYaIfhkau ;ks ;ksj yqol,d jqjfyd;a ;u jrA.hd usys u;ska jZo
jS h;ehs hk wjodkug yd ;rAckhg ,la jQ fndfyda ffcj jsfYaIhka ish meje;au
;yjqre lr.ekSu msKsi iduQysl cSjk fmfj;lg yqre mqre|= jQy'12 fuu ;rAckhka
cdkuh yd fjk;a ffcjSh lreKq iuznJOfhka mjd t,a, jkakg jsh' iduQysl osjs
fmfj;la ;`, oS ;uka ;ksjS ke;ehs hk wdl,amh fukau nsfhka wdrCIdjSu" l`i.sskak
m,jd yerSu msKsi ork ,o iduQysl m@h;akhka" fjk;a cSjS jsfYaIhkaf.ka ish cSjs;hg
t,a, jk wys;lr n,mEu wju lr.ekSu jeks lreKq ms<snZoj jsfYaI ie,ls,a,la oelajSu
;;a ld,jljdkqj wkqj b;d wjYH fohla jS ;snsKs' fujeks wjOdkd;aul ld,mrspzfPaohla
.; lruska isgS ffcj jrA.hd yg us;@Fjh ms<snZo uQ,sl wvs;d,u jegqfka fulS iduQysl osjs
fmfjf;ys wjYH;djh u;` jSu;a iuZ.uh'13



                                          96
idudkH jYfhka us;@YS,S wdl,am j,ska
                                  iukajs; jqj;a tlS us;@YS,S nj jvd;a jevs jrAOkhg
                                  ,lajkqfha mYapd;a ld,Sk jYfhks' mYapd;a ld,Skj
                                  fiiq iFj jsfYaIhka wNsNjkh lruska usksid fmrg
                                  meusfK;au usksid ;`< ixjrAOkh jS mej;s udkisl
                                  mrsK;sfhys iajNdjhg iu.duSj Tyq ;`< us;@YS,S
                                  wdl,amhka ixl,am ugzgfukq;a Tnzng jrAOkh jkakg
                                  jsh' tkuz ffcj f,dj ;`< fjfikakd jQ wfkl`;a iFj
                                  jrA.hkayg fuka yqfola lsishuz idudkH udkisl
                                  ixfjzos iajNdjhla muKla fkdjS th jrAOs; wdfjzok
                                  iajNdjhla njg mrsjrA;kh jsh' fjk;a ffcj
                                  jsfYaIhkays fkdue;s tfy;a usksidgu wdfjzKsl jQ
                                  wdfjzok l`i,;djhka usksid w;am;a lr .kq ,enQfjz
                                  Tyq ;`< ixjrAOkh jS meje;s udkisl mrsK;sh
                                  ksiduh'14 fuu udkisl mrsK;sh fya;`fldgf.k
                                  usksid ;`< we;s fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv
                                  Tyq;`< we;a;d jQ ishZM udkisl |=rAj,;d wNsNjkh
                                  l< yels wdldrfhka ixjrAOkhg md;@ l< yelshdj
ysus lrf.k isgshs' fuz ksid jsYajfhys fjkia lsis|= iFj jsfYaIhlg ish meje;au wrUhd
iajdOSkj lghq;` l< fkdyels wdldrhlska hqla;j lghq;` lr tuZ.ska iajlSh iod;ksl
jsula;sh YdlaId;a lr.kakg mjd usksidg yels jS ;snSu usksi;a nfjys we;s fY@aIaGFjh
lshdmdkakd jQ losu wjia:djls'15


               fu;a;d idrOrAufhys wdfjzok moku hg;g .efkkafka ps;a;fjz.Sh
jYfhka fl;ruz ixfjzoSNdjhla tys .enzjkafka o hk lreK yd wNHka;r.; ps;a;
ifudaOdkh ta ;`<ska we;s lr,kafka flfiao hk lreKqh'16 wNsOrAu yd iQ;@ msglhkays
.enzjk iQ;@foaYkd yd jskh msglfhys pq,a,j.a.md,s yd uyd j.a.md,s hk fm<
.@J:j,ska m@lg flfrkakd jQ fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok moku .eUqrska wOHhkh lsrSu
uZ.ska prAhd ixialrK l@ufjzohla jYfhka th nq|=iufhys Ndjs;hg .kq ,enQ wdldrh
ms<snZoj meyeos,s wjfndaOhla ,ensh yelsh' fuz uZ.ska ;;ahq.fhys wOHdmk jsOs l@uhla
jYfhka fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok moku w;s idrA:l f,i Ndjs;hg .kq ,enQ
wdldrh ms<snZoj meyeos,s jegySula o ,ensh yelsjkq we;'17


               fu;a;d idrOrAufhys wdfjzzok mokug wh;ajkafka ps;a; ffp;isl
jYfhka nq|=iufhys oelafjk ukfiys Ndjuh ia:rfhys we;s ishquz iajrEmhhs' fuz hgf;a
mqoa., ukfia we;sjk Ndjuh ;;ajhkag wkql~, jk mrsoafoka fu;a;d idrOrAuh uZ.ska



                                         97
we;slrk fm#reI ixjrAOkh mqoa., fjzu;a;;djh u; lsishuz ksYaps; ia:dkhla lrd
wod< mqoa.,hdj b,lal.; lrjk nejz meyeos,sj fmkajd oS ;sfnz' uq,a nq|=iufha js.@yjk
fpzf;dajsuqla;shg mdoljk Ndjuh l~Gm@dma;sh weiqrska fu;a;d idrOrAufhys wdfjzok
moku wrA: olajd we;' jspdr mQrAjl jsYaf,aIKhka is|=l< hq;` wjia:djkays oS wdNsOuzusl
jsjrKhkays yd wgzGl:djkays18 .enzjkakdjQ ufkdajsoHd;aul js.@yhka uZ.ska fulS
fu;a;d idrOrAufhys wdfjzok moku .eUqrska wOHkhg ,lajsKs'


               fu;a;d ixl,amh fnfyjska Ndjuh .`Kfhka fmdaIs; idrOu!hls'
ys;j;anj us;`renj ;`< is;g oefkkafka lsishuz uq|= fudf<dla wdl,amhls' us;`renj
fyj;a ys;j;anj uq|= fudf<dlah'19 tfukau tys lsishuz taldnoaO;djhla legsjqkq
yeZ.Sulao f.kfohs' fuu ys;j;a iajNdjh we;sjkafka iuia; cSj m@cdju ;ukaf.a cSjs;h
yd iiZod ne,Su ;`,ska we;slr.kakd ,o iuia;;djh uZ.sks'20 lsishuz flfkl` ;ud ;`<
olskakdjQ ys;j;anj yd cSj;ajSfuz we;s leue;a; wkH cSjSka jsIfhyso Tjqfkdjqkag
idOdrKnj oel wjfndaO lr.kshs' tfiau tf,i wjfndaO lr.ekSuka wk;`rej ;uka
iajlSh wNHka;rh ;`< olskakdjQ iajNdjh wkH cSj m@cdj ;`<o ta wdldrfhkau oelSu
ksid ;uka wkH cSjSkaf.ka fjkajQ wkH jQ iajrEmhla fkdfmkajk yq|= iuia;fhau
ksrEmKhla f,i yZ.shs' ;uka iuia;h ;`< oelSu fukau iuia;h ;uka ;`< oelSu o
fu;a;d ixl,amh uZ.ska is|= flfrA' fuz wdldrfhka iuia;h iuia;h ;`< isgskakd jQ tla
tla cSjshd ;`,ska oel yZ|=kd .ekSu iuia;h flfrys tla tla cSjshd olajkakd jQ odhlFjh
meyeos,s lrjk ia:dkhls' iuia;h ;`< talSh iajNdjh fukau talSh iajNdjh ;`<
iuia;h ms<snZo wdl,amh we;s jkafka ;ud wkH cSjSkaf.ka fjka fldg l,amkd lrkakdjQ
iajNdjh jshqla; lsrSu uZ.sks'21


               ;uka wkH cSjSkaf.ka fjkalr olajkafka wd;audrA:h uZ.sks' wd;audrA:h yg
.kqfha iuia;h yd ;ud hkq tlu i;a iajNdjfha jsNskak iajrEmhka nj jgyd fkd.ekSu
ksidh' fuz whqrska tlu i;a iajNdjfha jsNskak iajrEmhka fmkajkafka ukao hk ldrKh
fuysoS u;`jk jeo.;a lreKls' thg fya;`j kuz tu jsNskak iajrEmhka ienE f,iu
m@mxp f,dj ;`< jsoHdudk fohdldr iajNdjhla fkdj ta foi n,kakdjQ oDIaGsfhys fjkia
iajrEmh u; flfkl` ukiska m@cdkkh lr.kq ,nkakd jQ wdldrh fjz' wdruzNfhaoS nqoaOs
jsIhhl iajrEmhla m@orAYkh l<o wjidkfhaoS fuu ;;ajh Ndjuh .`Khla njg
mrsjrA;kh fjz' fuys Ndjuh ;;ajh kuz ;ud ;uka flfrysu fukau iuia;h flfryso
us;@Fjh f.dv kZ.d .ekSuhs' fuu l@shdj,sh ;`,oS is|=jkqfha ;ud iuia;h flfrys
tald;ausl jSuhs' fuu tald;ausl jSu jkdyS wdOHd;ausl neZoSuls' th Ndjuh mCIh
ksfhdackh lrhs' fu;a;d ixl,amfhys fulS nkaOkSh iajNdjh uekjska wka;rA.; fjz'
fuu wdOHd;aul ;;ajh fyj;a Ndjuh iajNdjh uD|= ugis,sgs iajNdjhla m@;sksrAudKh
lrkakls' idrOu! mCIfhys,d th wod< jkafka l`i,h fnfyjska uD|= yd ugis,sgs



                                         98
iajNdjhla .kakd ksidh' l`i,h ieye,a,qh' is;g yd lhg wdYajdo ckl wdl,am j,ska
msrS we;' uki uD|= lrjk ieye,a,q lrjk fuu wdfjzok ;;ajh fu;a;d ixl,amfhys
fnfyjska nyq, f,i wka;rA.;h' ys;j;a nj we;s jkafka uD|= f,i l,amkd lsrSu ksidh'
wkH cSj m@cdj flfrys uD|= yd WKqiquz f,i Ndjuh m@;spdrhla oelajSug wjldY
ie,fikafka ukfiys mj;skakd jQ ieye,a,qnj ksid we;s jk ps;a; m@fndaOhhs'22


                                          udkisl wd;;s rys; nj uZ.ska jvd;a ksjeros
                                          jsksYaphka .ekSug is;g wjldY ,efnk
                                          mrsoafoka   is;   ieye,a,qNdjhg   m;a   fjz'
                                          ksrjoH;djh fyj;a ;uka ksjeros flfkl`h
                                          hk udkisl yeZ.Su TzkEu flfkl`f.a is;
                                          iqjm;a lrjkakd jQ ldrKhls' fuz fya;`j
                                          ksid ksrjoH;djh ms<snZo flfkl` ;`< we;s
                                          jkakd jQ hym;a wdl,amh TzkEu flfkl`f.a
                                          udkisl ksfrda.S;djh msKsi ukd msgsjy,la
                                          imhkakla njg m;a fjz' fuz fya;`j ksid
                                          TzkEu flfkla ;uka ks;ru ksjeros l@shd
                                          lrkakd jQ ksjeros flfkl`h hk yeZ.Su we;s
                                          lr .ekSug fukau iudcfhys wka fndfyda
                                          fokd ;uka ksjeros flfkl`h hk udkisl
                                          Fjfhka hq;`j ;uka foi n,kq oelSug b;d
                                          reps lr;s' fuu cSj jsoHd;aul wjYH;djhla
muKgu udkjhdf.a ukfiys b;du;a ;oska ;ekam;a jQ ldrKhls' fu;a;d ixl,amfhys
;j;a tla yria lvla jkqfha fuu ksrjoH;djh ms<snZo yeZ.Su ukisg ldjeoaoSug th
iu;aluz oelajSuhs' iEu flfkl`u l@shd lsrSfuzoS yels;dla ;ukaf.a l@shdjka ksrjoH
wdl,amhlska hq;`j fufyhjSug Wkka|= jkafka Tjqka ;`< n,mj;ajk fuu ksrjoH;djh
ms<snZo yeZ.Suhs'23 kuq;a wjdikdjlg fuka fndfyda fokd ksjeros hehs is;d lrkakd jQ
fndfyda l@shdjka ksid fmd|=fjz udkj j.!hdg f.k fokafka ys;lr jsmdl fkdfjz' ta
Tjqkaf.a l@shdjka wd;audrA:h uZ.ska oevsj uev mj;ajkq ,nk ksidh' wd;audrA:h kuz
iuia;fhka mqoa.,hd fjka lr,kq ,nk jeros oDIaGshhs' fu;a;d ixl,amh fuu jeros
oDIaGsh usksia ukfika bj;a lr oukq ,nhs' fu;a;d ixl,amh uZ.ska mqoa., ika;dkh ;`<
we;sjkafka fmd|=nj yd iduQyslFjh ms<snZo yeZ.Suls' fuu fmd|= nj yd iduQyslFjh ms<snZo
yeZ.Su jQ l,S iuia;fhka mqoa.,hd fjka lr oukq ,nkakd jQ wd;audrA:hg m@;sjsreoaO jQ
yeZ.Suhs'24




                                         99
fu;a;d ixl,amfhys mj;a;d jQ fuu iduQyslnj ms<snZo wdl,amh yd
fmd|=nj ms<snZo yeZ.Su uZ.ska mqoa., l@shdfjys ksrjoH;djh we;slrkq ,nhs' fuhska m@ldY
jkafka wd;audrA:fhka f;dr jQ is;ska hq;`j lrkq ,nk lshkq ,nk tfukau is;kq ,nk
iEu fohla ;`<u mdfya fuu ksrjoH;djh .enzj mj;sk njhs' ksjeros l@shdjka ksjeros
l:khka yd ksjeros pska;khka mokuz jS we;af;a fu;a;d ixl,amh nj fuz wkqj ks.ukh
l< yel' ksjeros nj kuz ;ukag;a wkqkag;a hym;la jQ foa muKlauh hkak f.dv
kefZ.kqfha fuu kHdh wkqjh' idudkH csjs;fhys oS flfkl` fydZo fyda krl hkqfjka
f.dvkZ.d .kakd idrOrAu rduqjla we;' tu rduqj ;`< fydZo foa f,i ks;ru wF:!
oelafjkafka ;uka yd wkHhka w;r us;@YS,S nj f.dvkxjk wdl,am yd l`i,;d
jrAOkhhs'25


              ysff;ISNdjh     fyj;a    ys;j;anj    hk    lreK     flfryso     fu;a;d
ixl,amfhys n,mEu w;suy;ah' fu;a;d ixl,amfhys uqLH mrudrA:hu jkqfha il,jsO
cSj m@cdj fj; ys;j;a nj me;srjSu jk fyhsks' uq,skau ;uka ;ukag ys;j;anj
we;slr.; hq;`h' ljuodlj;a flfkl` ;ukag ;udu ys;j;a ke;akuz Tyq flosklj;a
wkHhka jsIfhys ys;j;anjla we;s lr.ks;shs is;sh fkdyelsh' tnejska ys;j;a nj we;slr
.; hq;af;a m<uqfldgu ;uka jsiska ;ud flfrysuh' fojkqj ;ud ;uka flfrys
we;slr.kakd ,o ys;j;aNdjh wkHhka lrdo l@udkQl~,j me;srjsh yelsjkq we;'
ienjskau wdfjzokhla jYfhka fuu ys;j;a nfjys we;s Wmfhda.S;djh m@udK l<
fkdyelsh' cSj f,dalh tfukau wcSj f,dalh wLKavj meje;au iZoyd ishZM fokdf.au
l@shdldrluz ys;j;alu u; flaJ|@.; jS ;snsh hq;af;ah' fuf,dj jikakd jQ il,jsO cSj
m@cdj Tjqfkdjqkag ys;j;a fkdjkafka kuz cSjh meje;aug fuf,dj iq|=iq ia:dkhla fkdjkq
we;' fuu ys;j;anj jqjo iSud iys; jmirshla u; rZod mj;skafka kuz th kshu ys;j;a
nj f,i Wml,amkh l< fkdyels jkq muKla fkdj th irAj iuzmQrAK jYfhka fu;a;d
ixl,amfhys l@shdldrSFjh jYfhka yZ|=jkajd oSug o fkdyelsjkq we;'26 tnejska ys;j;anj
il, cSj m@cdfjka tla;rd fldgilg muKla iSud jk jOsfha ys;j;a njla fkdjsh
hq;`h' lsishuz wd.usl fyda odrAYksl pska;khla uZ.ska fu;a;d ixl,amfhys jmirsh by;
oelafjk wdldrfhka b;d iSus; rduqjlg fldgqlr ;nkakg jEhuz flfrA kuz tu wd.usl
fyda odrAYksl pska;kh uZ.ska ksrEmKh flfrkakd jQ fu;a;d ixl,amh tys kshu
iajrEmh f,i ms<s.ekSu fuz wkqj wiSreh' fuz wkqj tla;rd lKavdhulg fyda fldgilg
muKla iSud jk jsOsfha fu;a;d ixl,amhlska tys wdfjzok mCIh ksis f,i wF:!
ksrEmKh fkdflfrA' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok .`Khka jk uD|= ugis,sgs yd ieye,a,q
iajNdjh tjka iSud iys; jmirshlska hq;` wF:! l:khka ;`,ska flfkl`f.a is;;`< yg
fkd.kS'27 wfkla w;g fu;a;d ixl,amh m;`rjkq ,nkakd jQ iSudj mqZM,a jkakg jkakg
tys uD|= ugis,sgs yd ieye,a,q iajNdjh flfkl`f.a is;g jv jvd;a ;oska oefkkag mgka
.kshs' fuz oekSu iuZ.u ta mqoa.,hd ,nkakd jQ udkisl iekiqfuz wdfjzokSh .`Kh ;Sj@r



                                        100
fjz' flfkl` huz lsisjla lsrSug fm<fUkakd jQ m@n,u ldrKh jkqfha tu mqoa.,hd tu
ldrAhh weiqrska ,nk wd;au ;Dma;sh fyj;a jskaokhhs' fjk;a f,ilska olajf;d;a
wdfjzokSh .`Kfha ;Sj@;djh WmrSu whqrska jsZo .ekquhs'28


                                                            wd;au     wNsudkh      ms<snZo
                                                          yeZ.Suo     fu;a;d     ixl,am
                                                          fhys l@shdldrS Fjh m@lg
                                                          lrkakd       jQ    wjia:djls'
                                                          TzkEu      mqoa.,fhl`g     ;ud
                                                          ms<snZoj     huzlsis     wd;au
                                                          jsYajdihla f.dvkeZ.S ;snsh
                                                          hq;`h' fuu wd;au wNsudkh
                                                          hkqfjka woyia jkqfha thhs'
                                                          il,jsO ffcj f,dalh fj;
                                                          us;`re       nj        m;,lr
                                                          yrskakgo flfkl` ;`< fuu
                                                          wd;au      wNsudkh       fyj;a
                                                          wd;au jsYajdih f.dv keZ.S
                                                          ;snSu uy;au rel`,la fjhs'
                                                          iuia;             m@dfKaJ|@hka
                                                          jsIfhysu fu;a is; m;,
lrkakd jQ mqoa.,hdf.a isf;ys fulS wd;au jsYajdih uZ.ska we;s lrkqfha tlS wruqK
flfrys jQ wLKav fhduq lrjSuhs' iuia; ffcj f,dalhu iqrCIs; jsh hq;` njg m@n,
jsYajdihla fujsg tu mqoa.,hdf.a isf;ys yg.kshs' fu;a;d ixl,amh fmrgq fldgf.k
we;ssjkakd jQ fuu wd;au jsYajdih uZ.ska mqoa.,fhl`f.a is; uD|= lrAukH iajNdjhlg m;a
lrjkq ,nhs' fujsg isf;ys wdfjzokhkays iajNdjh w;sYhskau mjs;@ jk w;r ieye,a,qo
fjz' mjs;@ yd ieye,a,q wdfjzok iajNdjhlska hq;`j lghq;` lrkakg lrkakg wkHhka
iuZ. Tyqf.a neZoSu jevs oshqKq fjz' fuu nJOkSh iajNdjh jQ l,S us;@;ajfhys nJOkhhs'
kuq;a fuu nJOkSh iajNdjfhys we;af;a f,daNfhka is|=jkakla fuka isf;ys ;o njla
we;sjSu fkdj is; thska uqojd,Suhs' th yqfola m@S;sh yd ps;af;al.@;djh wruqKqfldgu
we;sjkakd jQ ieye,a,q ksoyia wdfjzokhls'29 fuu ieye,a,qnj isf;ys jrAOkh jkakg jSu
is; ;j ;j;a tjeksu jQ ieye,a,q wruqKq yd wdfjzok Tiafia l@shdlsrSug w;sm@n,
Wmia:uzNkhla fjhs' fu;a;d ixl,amfhys n,mEu ksid is; ;j ;j;a fujeksu uD|= yd
ieye,a,q nj Tiafia jv jvd;a ishquz njg meusfKa' uq,ska ;uka ;ud ms<snZoju wd;au
jsYajdifhka l@shdlrk l:dlrk yd is;k ;eke;af;a miqj ishZM ffcj m@cdj ms<snZoju
wd;au jsYajdifhka lghq;` lrkakg fm<fUz' jrAudkfhys f,dj we;sjk .egquz yeu
tllgu mdfya uq,a jS we;af;a mqoa., ps;a; ika;dkh ;`,ska fuu mqoa., wd;au jsYajdih yd

                                          101
wkqka flfrys we;sjk jsYajdih ;`rka jS hduhs' ;ukag ;uka flfrys jsYajdihla fkdue;s
jsgu wkHhka ms<snZojo jsYajdih ySkjS hhs' ;uka ;ukaj iel lrk muKgu wkHhka
.eko iel lsrSug fy;u fm<fUz' fuz wdldrfhka ielfhka hq;`j ySk jQ mqoa.,.; yd
wkH jsYajdihlska lghq;` lrkakg fm<USu ksidu fu;a;d ixl,amho mqoa., ukiska
jshelS hhs' wNHka;r yd ndysr .egqug uq, thhs'


              flfkl` ;`< wjYH muKg fu;a;d ixl,amkh l@shd;aul fjz kuz tu
;eke;a;d ;`< mqoa.,.; yd iudc.; jsYajdih jrAOkh fjz' mqoa.,.; jsYajdih
jrAOkhjSu wNHka;r ifudaOdkh we;sjSu flfrys bjy,a jk w;r iudc.; jsYajdih
jrAOkhjSu iudc .egZM wju lsrSfuys,d uy;a fia Wmldr flfrA' wfkla w;g iudc.;
.egZM wjujSu hkq mqoa.,.; udkisl fi#LHh wdrCIdjSu f,i wF:! l:kh l< yelsh'30
fuh lsishuz wdldrhl tlsfkl yd noaOjqkq jD;a;hla jeksh' tys tlla iuzmQrAK jSu hkq
wfkl iuzmQrAK jSu iZoyd wjYH fya;` idOlhla tla jSu jeksh' tl w;lg fya;` M,
iuznJO;djfhys fn#oaO wF:!l:kh fuz uZ.ska ksrEmKh flfrkafka hehs wjYH kuz
flfkl`g fujeks foa idOl fldg bosrsm;a l< yelsh' flfia jqj;a ;drAlsl uki mdol
fldg.;a jrA;udk oekquz moaO;Skag mjd f;areuz.; fkdyels wdldrhlg huz huz foa
is|=jkq kuz oelsh yelsh' tajd jrA;udkfhys fnfyjska oshqKqj mj;sk jsoHd;aul fuj,uz
yd WmlrK Ndjs;hg f.k mjd fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok l@shdj<sh uZ.ska we;sjk
Okd;aul oshqKqj ksjerosj uek ne,Sug fyda ta ms,snZoj fN#;sl idOl bosrsm;a lsrSug
yelshdjla fkdue;' tfia lrkakg jEhuz lsrSfuys oS mjd mek kZ.skakd jQ m@Odku .egZMj
jkqfha ta iZoyd Wmfhda.S lr.kakd jQ WmlrKj, ksrjoH;djh yd ishquz nj ms<snZoj
u;`j we;s .egZM iy.; Ndjhhs' fuz ksid m@udKhg jvd ngysr jsoHd;aul jsYaf,aIKhka
Tiafiau osjejSu ksid usksia pska;kh Tyq jsiskau ksmojk ,o iSud iys; ksrjoH;djhla yd
ishquz njla iys; fN#;sl WmlrKhkays isr.; lsrSug;a ta Tiafia jsgska jsg jsjsO
ixialrKhkag ,lajk fodaI iy.; jsjrKhka fm<.eiajSug;a is|=j we;'


              fujeks is|=jSuz woaN~; yd us:Hdjka .Kfhys ,d neyer lsrSug fukau
wjsoHd;aul pska;kfhka hqla;j jyd ms<s.ekqug fndfyda fofkla leue;a; olaj;;a
nq|=iuh wF:! olajkafka tfukau miikafka jspdrmQrAjlj ks.ukhka j,g meusKSuhs'
tfiau jspdr mQrAjl ks.uk j,g meusKSfuzoS jqjo fnfyjska w;sOdjkldrSj l@shd lsrSu
nq|=iuh ms<sfkd.kshs' iEu fohlau is|=jSug tajdgu wkHkH jQ ksYaps; ld,hla ;sfnz' tlS
kshus; ld,hg fmrd;`j b;du yosisfha m@ia;`;hka ksis f,i msrslaiSulska f;drj jy jyd
ysi .sks.;af;l` f,i Tz,drslj l@shdlsrSu w;sOdjkldrSjSu f,i nq|=iuh olajhs' luz
ue,sluska yd w,injska hq;`j ld,h ld oeuSuo fuhska woyia fkdfjz'31 l`ula l,;a tys
lsishuz uOHia: njla ;snsh hq;`h hkakhs' uOHia: jSu hkq WodiSk jSu fkdjk nejsks'
tfiau uOHia: jSu hkq wOsl w,i jSu yd w;sOdjkldrS nj hk fo wxYfhkau gsl gsl



                                       102
wkq.ukh lsrSu hkako fkdjk nejsks' hym;a whqrska W;aiyjka;j l@shdlsrSu uZ.ska
iuchg ;ukaf.ka is|=jsh hq;` hq;`luz yd j.lSuz ksis f,i bgql< yel' W;aiyhg wruqKq
lr.kqfha fu;a;d ixl,amfhka hqla; wdfjzokhhs' ffu;@S mQrAjl wdfjzokfhka fufyhjkq
,enqjd jQ mqoa.,hd b;d jer jEhfuka l@shdfldg iudchg ys; iqj i,iajkafkl` fjz'32


               tfukau mqoa.,hd ;uka flaJ|@ lrf.k f.dvkZ.d f.k we;a;d jQ oevs
wd;audrA:lduS fpz;kdj iuia;h ;`< oshlr yerSu fu;a;d ixl,amh ksid bgq fjz' fu;a;d
ixl,amh ;uka iy wkHhka w;r us;`re nj jrAOkh lrjkakd jQ md<uls' th jvd;a
oshqKq ;,hlg meusKSfuzoS ;uka flaJ|@ fldgf.k l@shdlsrSu l:dlsrSu iy is;Su iuia;
ffcj m@cdj flaJ|@ fldgf.k l@shdlsrSu l:dlsrSu iy is;Su njg mrsjrA;kh fjz'
idrOrAu mCIfhka .;fyd;a fuh idrOrAuhkaf.a wjidk ksIaGdj fjhs' fyj;a fuhg
jvd idrOrAuhkays W;alDIaGuh wjOshla fkdue;s mru ksIaGdj njg meusfKa' idudkH
mqoa.,hd fuu wjia:djg fkdmeusKu ish iir iersiereu wjika lrk w;r
fndaOsiFjjre yd nq|=jre hk fo fldgzGdYh ;`< muKla fulS wjidk ksIaGduh ;;ajhka
oel.; yelsh'33 tu ksidu fujeks wjia:djla mqoa., fm#reIFjh w;ska b;du oshqKq
wjia:djla hehs kuz lrkq ,efnz'34 nq|=iuh uyd mqrsi f,i olajd ;sfnkqfha fulS
fm#reIFjfhys mru ksIaGduh ;;ajhhs' mYaps;a nq|=iufhys ldhsl yd udkisl
fm#reIFjfhys mru ksIaGdj f,i fuu wjia:dj jrAOkhg m;a lrk ,oS'35 uq,a
nq|=iufhys nq|=r|=kau fuu uyd mqreI wF:!l:kh fldg olajd ;sfnkqfha udkisl mCIfhka
pska;k oshqKqfjys WmrSu wjia:dj oelajSu msKsih'36 fu;a;d ixl,amfhys n,mEu ksidu
fnaOsiFjjre yd nq|=jre ishZM ffcj m@cdj jsIfhysu us;`re njg meusfKa'37 fuz ksid
l,HdK us;@hka w;rska fydZou l,HdK us;@hka jkqfha o Wkajykafia,duh'38


               ishZM ffcj m@cdj w;rska kdhlFjhg jvd;au iq|=iafil` jkqfha fu;a;d
ixl,amh m@.`K l< ;eke;a;dh' iuia; ffcj m@cdj jsIfhys is;iqj leue;sjSu fuys
we;s iq|=iqluhs' msrsia n,h msrsia fufyhjSu jeks ldrAhhkays jvd;a fydZoska l@shdl< yels
;eke;a;d fu;a;d ixl,amh m@.`Kl< ;eke;a;dh' msrsiays ksrANh yd jsYdro njg t<USu
hk ldrKdjka fu;a;d ixl,amfhys n,mEu ksid we;s jkakd jQ ufkdaNdjfhda fj;a'
jsYdro hkafkys wrA:h jkqfha ksmqK Ndjhhs' fuu ksmqKnj ,efnkafka lsishuz jsIh
fCIa;@hla ms<snZoj f.dvkZ.d .kakd ,oaod jQ oekqu yd mqyqKqjhs' fuu mqyqKqj ,enSfuzoS
jkafka TzkEu fCIa;@hla flfrys oekqu l`i,;d yd wdl,am f.dvkZ.d .ekSu iZoyd wjYH
jkakd jQ udkisl tald.@;djh fu;a;d ixl,amh uZ.ska mqoa.,hdyg ,enSuhs' wkHhka iuZ.
iyfhda.h f.dvkZ.d .ekSug yelsjSu o ish oekqu yd l`i,;djh uZ.ska wkHhka fj;
jsjsO ixl,amhka ikaksfjzokh lsrSu flfrys Okd;aul f,i n,mdkq ,nhs' n,anhla uq,ska
;ud oe,ajS miqj tys wdf,dalh msg;g m;`rejkakdla fuka oekqu wdl,am yd
l`i,;djhkaf.ka msrsmqka mqoa., f;fuz m,uqfjka ish ps;a; ika;dkh bka oSma;su;a



                                         103
lr.kshs' mqrjd .kshs' miqj iudcfhys fjfik wkHhka yg o oekqu wdl,am yd
l`i,;djhka ,nd foa' tnejska fu;a;d ixl,amh jrAOkh lr.kakd ,oaod jQ mqoa.,fhl`
,ensh fkdyelald jQ ps;a; tald.@;djhla yd ta weiqfrka ,nkakd jQ oekqu l`i,;d yd
wdl,am moaO;shla fkdue;s ;ruzh' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzokSh mCIh t;ruzu iqL
iy.; yd ufkda f.dapr jQjls' OHdk ;;ajhka fj; is; fhduq l<fyd;a tys oelafjk m@S;s
iqL hk wdfjzok ;;ajhka Wmojkafka fuu iqL iy.; ufkdaNdjh uZ.sks'


              wdfjzokhkays mj;skakd jQ fuu iqL iy.;Ndjh uZ.ska iFjhdf.a jskaok
fCIa;@h mqZM,a lsrSulao is|=lrkq ,nhs' th jkafka fuf;la l,la Tz,drsl jskaokhkag
wruqKq jS meje;s yqre jS meje;s uki thska uqojd jvd;a by< ;,fha ri jskaokhkag yqre
lrjSu uZ.ska ksrdhdifhkau mqoa.,hdf.a udkisl ugzgfuz WiiaNdjhg muqKqjkq ,nhs'
fuz wdldrhg fkdoekqj;aju udkisl ugzgfuka Wiia ri jskaokhkag yqre jQ yd fhduq jQ
mqoa.,hka w;ska idudkH tnZ|= ri jskaokhkag fhduq fkdjq rZM udkisl ugzguzj, wh w;ska
is|= jkakd jQ m@n, .Kfha jeros is|= jkjd wvqh' mqoa.,hka jeros fohg fhduq jkqfha
Tjqkaf.a ri jskaokfhys mj;akd fuu |=n,;djh fya;` fldgf.kh' tu ksid ms<shuz
fhosh hq;` jkafkao fn#oaO fya;`M, kHdhhg wkqj jrog jvd tu jro is|= jSug ;`vq=|=ka
fya;`j |=re lsrSu wrUhdh' thu jrog lrkq ,nk ksYaps; ms<shulao fjz'39 fuu
|=n,;djh fya;` fldgf.k ksrka;rfhka usksid hym;a lrjSu iZoyd kS;s rS;s meKjSu
wjYHjk w;r ri jskaok ;,h Wiia flfkl` ksrdhdifhka jroska j<lskafkl` jk ksid
tnZ|= wh md,kh lsrSu iZoyd tnZ|= w;sfrAl kS;s rS;s wjYH fkdjkq we;' wfkla w;g
fldmuK kS;s rS;s meKjqj;a jrog fokakd jQ ovqjuz oevs l<;a Wiia ri jskaokhg fhduq
fkdjkd;dlal,a mqoa.,hka jrfoys neZoSu w;afkdyrskq we;' thg fya;`j Tjqkag cSjs;hg
ri jsZosh yels tlu udrA.h rZM Tz,drsl my;a .@duH jskaokhka lrd fhduqjSu jk nejsks'
ksrka;rfhkau fuu Tz,drsl my;a .@duH jskaokhka ,nkakd jQ udrA.h jegS we;af;a jeros
yeisrSu ;`,ska jk nejska jv jvd;a mqoa.,hka jrog fhduq jSu olakg ,efnz' ksrka;rfhka
jrog fhduq jQ jrfoys neZ|=kd jQ mqoa.,hka w;ska iudc iuzu; kS;s rS;s lvjkafka Tjqyq
;uka ,nkakd jQ rZM udkisl wdfjzokhkays jyf,l` jSu ksidh'40


              fuu ;;ajfhka uqZMukskau usZoS huzlsis mqoa.,fhl` Wiia ri jskaokhla
iys; wfhl` f,i lghq;` lsrSug fm<fUkafka kuz tnZ|= mqoa.,hka w;ska iudc iuzu; kS;s
rS;s wdrCId jkafka yqfola jro l<fyd;a thg ,ndfokakd jQ oZvqjfuys nrm;,lu
ms<snZoj nshjSfuka fyda tu jro l<fyd;a ;uka urKska u;` wmdhg hkq we;ehs nsh jSfuka
fyda fkdj tjka jrola is|= jSu iZoyd Wmia:uzN jk rZM Tz,drsl my;a .@duH
jskaokhkaf.ka f;dr wdfjzokhka ,enSu msKsi mqoa., uki ilia jSu ksidh'41 rZM Tz,drsl
my;a .@uH jskaokhkaf.ka f;dr wdfjzokhka ,enSu msKsi mqoa., uki ilia jkafka
fu;a;d ixl,amh ukfiys jrAOkh lsrSu ;`,ska we;sjk ps;a; wdfjzokhkays ishquz jSu yd



                                       104
ieye,a,q jSu ksidh' nsh jeks wys;lr ufkdaNdjhka isf;ys yg.kq ,nkafkao is; rZM
wdfjzokhkag   yqrejSu   ksid   we;sjkakd    jQ   wd;;suh   fma@rKhkaf.a   l@shdldrSFjh
fya;`fldgf.kh' tfukau is; lsis|= lreKla Tiafia tl wruqK msysgqjSug wmyiq
;;ajhl mej;Su ksid lsishuz fohl ksmqK njla ,nd .ekSug wmyiq fjz' tu ksid thska
jkafka jsYdronj fyj;a ksmqKNdjh ,nd .ekSug we;s bvlv weysrS hduhs' fu;a;d
ixl,amh jrAOkh lsrSu fulS ;;ajhkaf.ka is; uqojd .ekSu msKsi fya;` fjz' fu;a;d
ixl,amfhys mj;akd jQ uD|= yd lrAuKH iajNdjh is; ieye,a,q lrjk w;r l@shdfjys
Wps;Ndjhgo muqKqjd,hs' ta ksid th ksrANhNdjhg yd jsYdro njg fydZo pska;k
miqnsula isf;ys frdamKh lrjhs'


              tlZ.;ajh isf;ys we;s jkakg is; uD|= yd ieye,a,q wdfjzokhla jQ fu;a;d
ixl,amfhys wdNdIh ,ensh hq;`h' ks;ru is; tlZ. jkafka is; jskaokhg m;a lrjkakd
jQ udkisl wdfjzokhka ieye,a,q jQ muKghs' ieye,a,q is;ska uD|= yd lrAuKH jQ is;ska
hq;`j lrk lshk is;k oE uZ.ska is;g iqj t<jhs' tfukau tnZ|= is;lg jyd tlZ.nj
fyj;a tl wruqKla Tiafia l@shd;aul jSug yelshdj we;' fuu yelshdj f,#lsl yd
f,daflda;a;r hk ishZM lghq;` j,oS uy;a fia m@fhdackj;a fjz' f,#lsl ia:rh
ksrka;rfhka mj;afka f,daflda;a;r ia:rhg fmrd;`j nejska uq,ska f,#lsl ia:rh iqjm;a
njg meusKSu hkq mYapd;a ld,Skj iqjodhs f,daflda;a;r ia:rhlg uxmdod .ekSulao jkq
we;' tuksid nq|=iuh Wmfoia fokqfha ishZM cSjSkaf.a fuz fo wxYhu iqjm;a lrkq
iZoydhs'42 we;euz wjia:djkays fuz oajsjsO jrA.SlrKh fuf,dj mrf,dj jYfhkao oel.;
yelsh' fuysoS fuf,dj f,#lsl iqNisoaOsh ixfla;j;a lrK w;r mrf,dj f,daflda;a;r
iqNisoaOsh ixfla;j;a lrhs'


              l`ZMKq .`Kh we;s jSug fu;a;d ixl,amfhys wdNdIh ,ensh hq;`h' l`ZMKq
.`Kh hk wkHhka jsIfhys ohdnrs; jSuhs' ohdj we;s jkafka fu;a;d ixl,amfhys
n,emEfuks' ;uka ;ukag ohdnr jkjd fiau wkHhkago ohdnr jSu fu;a;d ixl,amh
uZ.ska is|=lrkq ,nhs'43 ;ukag ;ukaf.a |=la fjzokdjka mSvdjka ksid we;sjkakd jQ luzmkh
wkHhkaf.a |=la fjzokdjka ksido we;sjSu l`ZMKq .`Kh isf;ys msysgd we;s njg idOlhls'
tfukau tjeks |=la mSvdjkaf.ka ;uka ;ukagu msysg jk wdldrhg wkHhkao tjeks |=la
mSvdjkaf.ka uqojd .kq ,nkafka l`ZMKq.`Kfha n,mEu ksidh' l`ZMKqnr is; fu;a;d
iy.;h' fu;a;d iy.; is; ishquz yd ieye,a,qh tnZ|= ieye,a,q is;g jy jyd wkHhkaf.a
ps;a; mSvd jgyd.; yelsjkq we;' wkHkag msysg jkafka fuz jgyd .ekSu ksid ,nk
wjfndaOh flaJ|@fldgf.kh'44 is; l`ZMKqnr jSu l`i,hls' ieye,a,q is;ska i;`g f.k fok
nj nq|=ysushka olajd we;af;a fuz fya;`j ksidh' mqoa.,hka i;`g ,nd .ekSu msKsi
fkdfhl`;a fkdl<hq;` foa mjd lsrSug bosrsm;a fj;s' ukqIH is;a i;ka ieyeis foa j,g
fm<fUkafka tjka foa ;`,ska i;`g ,efn;shhs Tjqka jrojd Wml,amkh lsrSu ksidh' i;`g



                                           105
ms<snZoj jrA;udk iudch orkakd jQ wdl,amho idl,Hfhkau ksrjoH fkdjknj mejish
yelsh'45 i;`g bJ|@Sh noaOnj ndysrska olakg ,enqk;a ienjska i;`g Wmoskafka ukfiks'
fyj;a yojf;ks' fuh yoj;o tfia ke;fyd;a fud<fhys ridhk l@shdldrSFjhoehs fuysoS
wkjYH ;drAlsl m@ia;`;hkg t<eUSu wjYH fkdjkafka fuysoS idlpzPd lrkakg hk
ldrKh wdfjzokhka yd iDcqju iuznJO foa muKla jk nejsks' fuysoS lshkakg wjYH
jk ldrKh kuz wmg oefkkakd jQ foa tkuz wdfjzok uD|= yd ieye,a,q jkakg jkakg
isf;ys l`ZMKqnr nj jrAOkh jk njhs' tfukau fu;a;d ixl,amh isf;ys jrAOkh
jkakg jkakg ps;a; wdfjzokhka uD|= yd ieye,a,q njg m;ajk njhs'


              fuhska fmfkkafka fu;a;d ixl,amfhys jrAOkh yd isf;ys l`ZMKqnr
Ndjh w;r wfkHdakH iDcq iuznJO;djla olakg ,efnk njhs' fuu iDcq iuznJO;djh
lrKfldg f.k idrOrAu mCIfhka fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ffcj is;a
i;kays idrOrAu jrAOkfhys,d b;du;a iqjsfYaIs ldrAhNdrhla bgqlr,k nj meyeos,sju
fmfkkag ;sfnz' ienjska ffcj jrAOkfhys,d b;du;a jeo.;a ls@shdoduhla fu;a;d
idrOrAu ixl,amh uZ.ska bIaG fjz' ffcj l@shdldrSFjh cSj wdhq ld,h jrAOkh jSu Wm;a
wkqmd;slh by<hdu yd urK wkqmd;slh my< neiSu jeks lreKq iuznJOfhka fu;a;d
ixl,amfhys n,mEu b;du jsYd, f,i ms<snsUq fjz' ks;ru wkHhka jsIfhys fu;a;d
ixl,am wdfjzokfhka hqla;j is; i;`gska fjfikakd jQ mqoa.,fhl`f.a wdhqld,h tfia
fkdlrk mqoa.,fhl`f.a wdhqld,hg jvd jrAOkh fjz' tfiau YrSfhys we;s jk jsjsO
ms<sld jrA." fkdfhl`;a nelagSrshd jrA. uZ.ska we;s lrkakd jQ wdidok yd fndafjk
frda.j,ska wdrCIdj ie,iSu o fu;a;d ixl,am wdfjzok jrAOkh fya;`fjka we;s jkakd jQ
ys;lr m@;sM, jz' tfiau iajNdjsl YrSr m@;sYla;sh jrAOkh fjz'


              iqjpnj hkafkka woyia flfrkafka ukdj yslauqKqnjhs' YsCIKh hkak
wOHdmk l@shdj,sfhys m@Odk ia:dkhla .kakd lreKls' .`rejrhd hkq YsIHhdj
yslaujkakdh hk wF:!fhka YsCIlhd f,i yeZoskafjkafka fuz woyi wkqjh' wOHdmkh
,ndoSu wOsYsCIKh lsrSu kuska yeZoskafjkafkao fuz woyi wkqj husks' YsIHhdg wOHdmkh
,ndoSfuz l@shdj,sh uZ.ska yslaujd .ekSug kuz .`rejrhd fyj;a YsCIlhd YsIHhd flfrys
fu;a;d ixl,amh fmrgqfldgf.k l@shd l<hq;`nj nq|=iuh fmkajd fokq ,nhs'46 wpdrAh
WmdOHdh ioaOs jsydrsl kuska yeZoskafjk fn#oaO mejsos wOHdmkh ;`< .`re YsIH iuznJOh
flfia meje;ajsh hq;`oehs fmkajdfok nq|=iuh tu iuznJOh msh mq;` fifkyi fuka
fu;a;d ixl,amh fmrgq fldg f.k meje;ajsh hq;` hehs fmkajd oS ;sfnz' fuz wkqj wdpdrAh
WmdOHdhka jykafia,d jsiska ;ukaf.a mejsos YsIHhdj yslaujsh hq;af;a o YsIHhd jsiska tu
wjjdo yd .`re WmfoaY wkqj l@shdl< hq;` jkafkao fu;a;d ixl,amh fmrgq lr f.k nj
wdpdrAh WmdOHdh yd ioaOsjsydrsl j;ams<sfj;a jsia;r flfrk j;a;laLJOfhys fmkajd oS
;sfnz' tu l@shdms<sfj; mejsos mCIhg ksrAfoaY lr ;snqK;a mejsos iudch .sys iudchg



                                        106
wdorAY iudchla jYfhka l@shd;aul jkakla nejska .sys .`re YsIH iuznJOho ta
wdldrfhka l@shdjg keZ.Su Wps; nj fmfka' fuhska woyia flfrkafka iqjpnj .sys mejsos
fomCI Wfoidu ish cSjk meje;au Wfoid w;HjYH .`Kdx.hla njhs' isf;ys iqjpnj
we;sjSug kuz is; uD|= ishquz yd ieye,a,q njg m;ajsh hq;`h' rZM orovq is;ls;a iqjpnjla
wfmaCId l< fkdyelafla tjeks is;lg ishquz yeZ.Sula jQ iqjpnj wruqKq fkdjk ksidh'
iqjp iajNdjh ksid is; wk;sudks fjz' wk;sudk iajNdjh l@ul@ufhka jrAOkh jS
wjidkfha oS ksy;udkS iajNdjhg m;afjz' fuz ksid isf;ys wdfjzok l`i,;djh ishquz
jkakg jkakg tlS is;g wruqKq flfrkakd jQ wruqKqo jv jvd;a ishquz njg meusfKa'
iqjpnj b;d ishquz ixfjzokhla nejska th o< rZM is;lg jvd fydZoska uekjska mqre|=
mqyqKq lrk ,oaod jQ ieye,a,q uD|= yd lrAuKH is;g wruqKq fjz'


              fu;a;d ixl,amfhka is; uD|= ieye,a,q yd lrAuKH njg m;a lrjhs'
fu;a;d ixl,amfhys jskaokuh iajNdjh idudkHfhka fjk;a idrOrAuhkg jvd jevsfhka
msysgd ;snSu wdfjzok mCIfhka fu;a;d ixl,amfhys Wmfhda.S;djh biau;` lr fmkajd,hs'
fu;a;d ixl,amh uZ.ska isf;ys wdfjzokhkaf.a rZM yd o< iajNdjh l@u l@ufhka wju
lrjhs' fu;a;d ixl,amh isf;ys jevs jevsfhka jrAOkh jkakg jkakg is; jv jvd;a
iqjp njg m;afjz' wkql@ufhka isf;ys ish,q laf,aYhka m@ySk jk ;rug mdfya fu;a;d
ixl,amh wdfjzok mCIfhka m@.`K l< yelsh' fu;a;d ixl,amfhys n,mEu ;j;a
me;a;lska isf;ys iqjpnj jrAOkh lsrSu iZoyd Wmldrj;a fjz' tkuz ishZM ffcj m@cdj
jsIfhys us;`renj we;slr.kakd ,o mqoa.,hd miqjkafka iajNdjfhkau wkH cSjSka ms<snZoj
ys; iqj leue;af;ks' ta mqoa.,hdf.a is; ;o njg m;alrjk rZM njg muqKqjk fl@daOh
ffjrh mgs>h jeks wys;lr ufkdaNdjuh jQ wdfjzok ;;ajhkaf.ka is; jshqla; jS we;s
ksid isf;ys m@Ndiajrh jrAOkh jQ ieye,a,q jQ uD|= jQ lrAuKH jQ is;lska miqjSu lrK
fldgf.k b;d myiqfjka thg iudk wdl,amhka isf;ys jrAOkh jSug ksrdhdifhkau
lsishuz fm<USula we;sfjz' iqjpnj hk wdfjzokho uD|= ieye,a,q wdfjzokhla nejska tjeks
uD|= ieye,a,q yd lrAuKH njg mrsjrA;kh jQ is;l jvd myiqfjka yd jvd blaukska
tjeks wdfjzokhka me;sr hhs' fyj;a uD|= ieye,a,q is;la ysus mqoa.,hd b;d blaukska
iqjpnjg m;a fjz'47


              wk;sudksnj hkafkka woyia jkafka WvZ.`njg fkdmeusfKkakd jQ
iajNdjhs' isf;ys WvZ.`nj we;s jkafka ;uka wkHhkaf.ka fjkalr iqjsfYaIS mqoa.,fhla
jYfhka ie,lSu ksidh' ;uka wkHhkaf.ka fjkajq mqoa.,fhla nj ienE uq;a th oevs f,i
isf;ys msysgqjd f.k ta Tiafia wkHhkag fjkialuz lsrSu n,j;a jrols' fuz ksid ;ukao
wkHhka fukau ffcj f,dalhg wh;a ;j;a tla cSjsfhla muKlah hk yeZ.Su fndfyda
fofkl`g b;d blaukska wu;lj hhs' b;d blaukska uq, wu;l fldg l@shd lrkafkao
fndfydajsg fujeks Wojshhs' is; udkqIsl nj u; rZojd l@shdlsrSfuz yelshdj is;g ,nd
fokafka wk;sudks nj fyj;a udkh hgm;a lsrSu uZ.sks' udkfhka is; jsisreKd jQ

                                        107
iajNdjhlg m;ajk w;r th hgm;a lr.ekSu Wfoid l< yels fydZou yd jsOsu;au
m@;sldrh jkqfha isf;ys fu;a;d ixl,amh jrAOkh lr .ekSuhs' fu;a;d ixl,mfhys
wdfjzok iajNdjh jkqfha is; tl wruqKl /ZojSu yd is; ieye,a,q uD|=Ndjhg
meusKjSuhs' fuhska jskaokh jk wdfjzok iajNdjfhys isf;ys fhduq.; jSfuz yelshdj
jrAOkh lrhs' tfukau fu;a;d ixl,amfhys jmirsh mqZM,a jk ksid b;d mqZM,a
fkdyelsZMKq is;lska hq;`j wruqKqj, ienE iajrEmh yZ|=kdf.k lghq;` lsrSfuz yelshdj
we;sfjz' udkh uqZM ukskau |=rel< yels jkafka wrAy;a udrA. Z{dkfhka jk w;r idudkH
jHjydrfha oS ksy;udks kdufhka yeZoskafjk fh|=u Ndjs;d l< yelshdj ienjskau we;af;a
udkh uqZM ukskau |=rel<djQ ry;ka jykafia,d wrUhd muKs' idudkH f,dalhd ksy;udkS
hk jHjydrfhka yZ|=jkq ,nkakd jQ idudkH mqyq|=ka ckhd yeZoskajSu msKsi Ndjs;dl< hq;`
jQ kshu jpkh udkh hgm;a l< hk wrA: we;s wk;sudkS hk jpkhhs'


              fu;a;d ixl,amh isf;ys wdfjzokSh jYfhka jv jvd;a jrAOkh lroaoS is;
;`< we;s jkakd jQ ieye,a,qnj yd wkH iFjhka flfrys yg.kakd us;`renj ms<snZo ishquz
Ndjuh ;;ajh lrK fldgf.k udkh yg.kajk ;o rZM njska f;drj ;uka yd wkHhka
w;r mj;skakd jQ iSudj nsZo oud ;ud yd wkHhka talFjfhka ie,lsh yelsfjz' fuu
talShNdjh ;`,ska iEu fohlu we;s ksiaidrnj yd jskdYhg meusfKk iajNdjh i<ld
;uka wkHhkaf.ka fjkalr oelSug fya;`jk udkh |=re lsrSfuys ,d W;aiyj;a fjz'48 fuys
uq,au wjia:dj udkh ;djld,slj hgm;a fldg lghq;` lsrSug fm<USuhs' tfia
;djld,slj udkh hgm;a fldg lghq;` lrkakg yqre mqre|= jQ ;eke;a;dg miqld,Skj
udkfhka uqZM ukskau |=rej lghq;` lrkakg yelshdj we;s lr.; yels fjz' fn#oaO
b.ekajSuz wkqj udkh hk ixfhdack OrAufhys n,j;alu flf;la oehs lsjfyd;a wkd.duS
;eke;a;dg mjd tla;rd |=rlg udkh n,mj;ajk nj iZoyka jSu uZ.ska fmfka' udkh we;s
jSug m@Odku fya;`j ;ud yd wkHhka hkqfjka il,jsO ffcj m@cdj fofldgilg fnod
ie,lSuhs' fuu fnoSu iuZ.u ;uka wkHkag jvd Wiiah iudkh fyda my;ah hkdoS
fkdfhl`;a wdldrfhka udkh yg.kshs' uq,a mshjfrysoS fuz ;;ajh |=re jkafka fu;a;d
ixl,amh m@.`K lsrSu uZ.ska ;ud;a yd wkHhka hkqfjka il,jsO ffcj m@cdj
fofldgilg fnod ie<lSu keje;ajSu ;`,sks' fyj;a ;uka yd wkHhka w;r talFjh we;s
jkafka us;`renj we;slsrSu uZ.ska nj ta mqoa.,hd wjfndaOh lr .kshs' fuz wkqj fu;a;d
ixl,amh isf;ys jrAOkh jSu wk;sudks nj we;slsrSfuys,d ufydamldrS fjz'


              iqrCIs;;djh hkq wdrCId iys; hkakhs' fyj;a /ljrKh ,enSuhs'
/ljrKh ,enSu is|=jSug wkH cSjSkaf.ka ;u meje;aug ;rAckhla t,a, fkdjsh hq;`h'
;ukaf.a meje;aug ;rAckhla mj;skakd jQ jljdkqjl iqrCIs;djh ;snsh fkdyelsh' ;uka
wkHhkaf.a osjs meje;aug ;rAckhla fkdjk wdldrfhka l@shdlrkq ,nkafka ;ud ;udf.a
osjs meje;au fukau jgskdlulska hq;`j wkHhkaf.a cSj;ajSfuz ksoyi yd ksoyfia
l@shdlsrSfuz ksoyi iqrlsk jsgh' fuz iZoyd ;udf.a cSjs;h yd iudk jgskdlulska hq;`j


                                       108
wkHhkaf.a cSjs;ho ie,lSug yelshdj ,efnk udkisl jd;djrKhla f.dvkZ.d .;
hq;`h'49 tjka udkisl jd;djrKhla ksrdhdifhka f.dv fkdkefZ.a' tnejska tjka udkisl
jd;djrKhla ;ud ;`< we;slr .ekSu msKsi fu;a;d ixl,amfhys wdNdIh ,ensh hq;`h'
fu;a;d ixl,amh ;ud ;`< jrAOkh lr.ekSu ksid ;uka ;ukaf.a cSjs;h fukau wdhq
ld,h jrAOkh lr.ekSu iZoyd wjYH fN#;sl yd wdOHd;ausl mrsirhla we;s lr.kshs'
tfukau wkHhka iuZ. us;`re wdl,amhka jrAOkh lr.ekSu fya;`fjkao ;udf.a is; msrsis|=
jSu fya;`fjka ;ukaf.a YrSr fi#LHh jrAOkh lr.ekSug yelshdj ,efnz' tfukau
fN#;sl jYfhka wkHhkaf.a cSjs;h fukau wdhq ld,h jrAOkh jSu iZoyd iq|=iq fN#;sl
yd wdOH;ausl mrsirhlao fu;a;d ixl,amh isf;ys jrAOkh lr.ekSu fya;`fjka l@shdfjka
l:kfhka yd pska;kfhka ;uka jsiskau iafjpzPdfjka ilialr fokq ,nhs'


                 usksidg w;ajsZoSug ,efnkakd jQ fiiq wdfjzokhka w;rska us;@YS,SNdjh
fndfyda fldgu usksia is;g i;`g okjkakd jQ wdfjzokhls' ffcj jrA.hd w;r wdfjzKsl
iyc ,CIKhla fia ie,flk iduQysl cSjkh mj;ajd .kq iZoyd ffcj jsoHd;aulj Wreu
lr.;a Tjqka tlsfkld fj; weZMuzlrk iajNdjh usksid fu;a;d ixl,amh fj; fu;ruz
wdYla; jSug fya;`j f,i ie,lsh yelsh' ta fya;`j ksidu fndfydajsg ksrdhdifhkau
mdfya usksid ;`< us;@YS,S wdfjzokhka yg.kshs' us;@YS,sFjfhys ,CIKh jkafka usksiqka
w;r iduQyslFjh f.dvkexjSuhs' tfukau wdfjzokhla jYfhka tu yeZ.Su is;g f.k
tkafka fnfyjska iqjodhs iajNdjhls' tmuKla o fkdj usksiqka w;r iqrCIs; iudc
mrsirhla ksrAudKh lr oSu flfrys o fuu wdfjzokh odhlFjh imhkq ,nhs' nq|=iuh
;`< fu;a;d ixl,amh js.@yhg ,la jSug tlu fya;`j fjk;a ndysr iuh jdohka ;`<
fu;a;d ixl,amhg iudk fjk;a ixl,am jsoHudk jSu fyda tlS iuh jdohkays fu;a;d
ixl,amfhka bosrsm;a flfrk wdfjzok iajNdjh Bg jvd wvqfjka jsjsO iSudjka iys;j
idlpzPdjg ,lajSu fkdfjz' nq|=iuh ish iuh ixl,amhka f.dvkZ.kqfha fjk;a lsis|= iuh
ixl,amhlg tfrysj fkdjSu;a" fuz fya;`j ksid nq|=iufhys ;rZ.ldrS iajNdjhla olakg
fkdjSu;a" wjsysxidj b;du m@n, wdldrfhka ish m@Odk flaJ|@.; b.ekajSula f,i
nq|=iufhka bosrsm;a lrkq ,enSu;a" nq|=iuh ;`< fu;a;d ixl,amfhys Ndjs;djg m@Odku
fya;`ka fjz'


                 usksid we;`ZM iuia; cSjS iajNdjfhys wdfjzKsl lreKla jkqfha yqfola
cSjSka ;`<     mek kZ.skq ,nk udkisl wdfjzok flfrys tu cSjSka b;du oevs ixfjzoS
iajNdjhla yd wkqjrA;kSh iajNdjhla oelajSuhs' cSjSkaf.a iuia; foayh ksrAudKh jS
;sfnkqfhau fujeks udkisl wdfjzokhka j,g m@;spdr oelajSu iZoyduh' usksiqka
iajNdjfhka ixl,amj,g jvd jevsfhka ps;a;dfjz.j,g m@;spdr olaj;s' tu ps;a;fjz.S
yeZ.Suz m@Odk jYfhka ys;lr yd wys;lr hkqfjka fohdldr fjz' fulS fohdldr wdfjzok
rgdjka w;`frka jvd;a usksia is; weZoS hkafka ys;lr wdfjzok rgdj fj;h' wys;lr
wdfjzokhka usksid fj; Tyqf.a is; ;`< f.dkq jS mej;s wZ|=re rZM wdl,amuh iajNdjhka

                                         109
uZ.ska we;s lrjkjd usi lsisu mqoa.,fhl` ish leue;af;ka wys;lr wdfjzokhka ish is;ays
cks; lr tuZ.ska udkisl fjzokdjka jsZoSug rsisfha jS fkdfjz' mqoa.,hka iajNdjfhkau rsis
jkqfha ys;lr udkisl wdfjzokhka f.dvkZ.df.k thska udkisl usysrla w;ajsZoSugh'50
tjka udkisl jd;djrKhla ;`, oS mqoa.,fhl` jvd;a reps lrkqfha ;ukaf.a mqoa.,sl
w;aoelSula fjk;a fndfyda fokd iuZ. fnodyodf.k N`la;s jSZoSugh' fuu fnod yod.ekSu
kshudldrfhka is|=jSug kuz mqoa.,hka ;`< wka wh iuZ. iuZ.shla yd iduQyslFjhla
f.dvkeZ.S ;snsh hq;`h' mqoa.,dka;r jYfhka iuZ.sh yd iduQyslFjh f.dvkefZ.kqfha
us;@YS,S wdl,amhlska iuia; iudchu tlai;aj lghq;` lrkafka kuz iuKs' tu mrudorAYS
;,hg <Z.djSu msKsi nq|=iufhka bosrsm;a flfrk fu;a;d ixl,amfhka jsYd, msgsjy,la
imhhs'51


               mqoa.,hka cSj;a jkqfha ;j;a mqoa.,hka rdYshla iuZ. jsjsO wka;rAl@shd
lruska iudch kuska yeZoskafjk ixjsOdkd;aul jH=yhla ;`<h' tjka iudc mrsirhla ;`<
flfkl`yg ;j;a mqoa.,fhl` iuZ. iyfhda.fhka yd iduQyslFjfhka lghq;` lrkakg
is|=jSu fm#oa.,sl ixisoaOshla fkdj iudcuh ixisoaOshla njg m;a flfrA' iudch ;`<
jsjsO .;s.`K" reps wrepsluz we;s mqoa.,hka we;s nj wms jgydf.k isgsuq' we;euz
mqoa.,hka fm#reIh jYfhkau wka;rAjrA;S mqoa.,hka jk w;r ;j;a iuyre fm#reIh
jYfhkau nysrdjrA;S mqoa.,hkah' iyfhda.h yd iduQyslFjh fm#oa.,sl ixisoaOshla
fkdj iudc ixisoaOshla njg mrsjrA;kh jk fmd|= iudc ixia:djl oS wka;rAjrA;S
fmdreIhla ysus mqoa.,hkayg fiau ndysrdjrA;S fm#reIhla ysus mqoa.,hkayg o wkHhka
iuZ. tluq;`j lghq;` lsrSfuz wjYH;djh we;s fjz' fuu tluq;` nj we;s jkqfha fu;a;d
ixl,amh m@udKj;a ;ruska jrAOkh jS mej;`kfyd;a muKh'52 mqoa.,hka tfiau
iajNdjfhkau wdfjzokYS,Sh' yeZ.Suzj,g wkql~,j l@shdlrkakd jQ iajNdjh mj;S' TzkEu
iudc moaO;shla ;`< m@;sudk fyda jHjia:dms; kS;s moaO;shla mKjd ;sfnkqfha usksidf.a
fuu iajNdjh ,CIKh jQ wdfjzokYS,S iajNdjh fya;` fldgf.k iudcfhys jikakd jQ
wfkla fndfyda idudcslhkaf.a idudcsl whs;sjdisluz lvlsrSug ,la jsh yels wdldrfha
huz huz jroj,a Tjqka w;ska is|=jSug jvd;a by< iuzNdjs;djla mj;sk fyhsks' us;@YS,S
wdl,amhla mj;akd iudc jgmsgdjla ;`< oS usksiqka wfkla mqoa.,hd o ;ud yd iudk
fldg i,ld is;kakg yd l@shd lrkakg mqre|= mqyqKq jk nejska ;uka wlue;s hula
wkHhka jsIfhys o l@shd;aul lsrSu kqiq|=iq nj ;ukaj Wmudjg f.k i,ld .ks;s' kS;S
rS;s yd oKavk l@u uZ.ska usksia wdfjzokhka md,kh lrkq ,nkafka fu;a;d ixl,amhg
iuzmQrAKfhka m@;sjsreoaO wdfjzokhla jQ fodaI uQ,fhka yg.kq ,nk wys;lr wdfjzokhla
jQ nsh tlS oKavkhka ksid yg.kq ,nk nejsks' ta ksid hf:dala; oKavk l@u l@shd;aul
jk yd tu l@shdldrSFjh ;ud wh;a huz huz idudcSh jrm@ido lrk fldg f.k wNsnjd
hd fkdyels miq;,hl oS muKla oKavkh Wmfhda.S fldg f.k huzlsis idudcslfhl`
w;ska uqZM uy;a iudcfha fjfik wfkla idudcslhkayg is|= jkakd jQ idudcsl



                                         110
whs;sjdisluz lvlsrSuz je<lajSug bv m@ia;djkdj we;;a" th j,x.` jkqfha b;du;a iSus;
jmirshlg muKla nejska tlS l@shdj<sh flgsld,Sk jYfhka huzlsis idrA:hFjhla
fmkakquz lr;;a" os.`ld,Skj irAjiuzmQrAK jYfhkau ksrjoH jsiZ|=ula jYfhka
ms<s.ekSug wiSreh' fuh os.`l,Sk jYfhka idrA:l jsiZ|=ula fkdjkafka tys moku fu;a;d
ixl,amhg mrsndysr Bg iuzmQrAKfhka m@;sjsreoaO wdfjzokhla u; mdolj fuh iliaj
we;s ksidh'53


                fuz fya;`j ksidu os.` ld,Skj idrA:l ms<shula jYfhka iuh ixia:djkays
fuz iZoyd bosrsm;a lrkqfha usksia wdfjzokhka usksia iudcfhys hymeje;aug ys;lr jk
whqrska yd fu;a;d ixl,amh weiqrska ixialrK l@shdj<shlg ,la lsrSu;a" tu l@shdj<sh
fya;`fldg f.k usksid ;`< yg .kakd jQ ishZMu wys;lr wdfjzokhka j,ska usksia uki
uqla; lrjd tla tla wd.fuys W.ekafjk mru ksIaGdj kuska jQ tlS wd.ugu wkHkH jQ
tla;rd mrudorAYS ;,hla lrd udkisl Yla;sh fufyjSu msKsi idrA:l wd.usl
WmfoaYkhka iemhSu;a hk jsiZ|=uzh' fu;a;d ixl,amh jsjsO kuzj,ska jsjsO iajrEmfhka
jsYaf,aIKhjk fiiq iuhhka w;r ;nd ;`,kd;aulj i,ld ne,Sfuz oS fuz ;;ajh
nq|=iufhys mjd jsoHudk jk uq;a" nq|=iufhys js.@yjk wdldrhg wdfjzok ixialrK
l@shdj<sfhys .enzjk jsoHd;aul pska;k rgdj yd nqoaOsf.dapr iajNdjh fjk;a iuhkays
wjsoHudk jQjls' fuz fya;`j ksid nq|=iufhys iZoykajk wdfjzokh ixialrK l@shdj<sh
uZ.ska jspdr mQrAjl whqrska yd jsoHd;aul whqrska jsjsO ixl,amhkays wdfjzokh me;slv
js.@yhg ,la lrkq ,nk w;r fuz uZ.ska ;ukagu ;ukaf.a wdfjzokhkays h:d iajNdjh
ms<snZoj ksjeros ;lafiarejlg meusKsug wod< mqoa.,hdygu wjia:djla ,efnk w;r
tuZ.ska ;u;a ms<snZoj ,nd.kakd iajhx wjfndaOh lrKfldgf.k ;uka ;`< l@shd;aul
jkakd jQ tlS wys;lr wdfjzokj,ska uqZMukskau usoS lghq;` lsrSfuz yelshdj tu mqoa.,hdg
ks;e;skau ,efnz'54


                fujeks   wys;lr     udkisl       wdfjzokj,ska   uqZMuksku   jsksrAuqla;   jQ
mqoa.,fhl`f.a is; ksrdhdifhkau mdfya iudcfhys fjfik wfkl`;a cSjSka flfrys ffu;@S
mQrAjl wdl,amj,ska msrS mj;S' uqZM uy;a f,dj ;`< fjfikakd jQ f,dl` l`vd il,jsO cSjS
iuQyhhd o ;uka jeks ;ukaf.a cSjs;h mj;ajd f.k hEfuz wdYdj yd jvd;a fydZoska
cSjs;h mj;ajdf.k hEfuz wdYdfjka hqla; nj kqjKska wjfndaO lr.kakd fy;u ishZM
cSjSka flfrys ohd mrjY ;eke;af;la fjz' iudcfhys fjfikakd jQ ishZM cSjSka N`la;s
jsZoskakd jQ idudcsl whs;sjdisluz iqrCIs; lsrSug;a" tajd ksoyfia N`la;s jsZoSug Tjqkag we;s
whs;sh ms<s.ekSug;a fy;u W;aiql fjz' jrA;udkfhys udkj ysusluz yd udkj
whs;sjdisluz ms<snZoj jsYaj m@ldYkfhys iZoyka jk ishZMu lrekq;a wu;r jYfhka iFj
ysxikh msgqoelSu msKsi mKjd we;s kS;s rS;s yd iuzuq;Skaj, js.@yjk ishZM lreKq;a Bg
wu;rj f,dj u;`jg we;sjsh yels tnZ|= huzlsis wysxidjdoS ms<sfj;l .enzjsh yelald jQ;a"



                                           111
ishZM lrekq;a iudc moaO;sh ;`< fjfikakd jQ il,jsO cSjS iuQyhhd N`la;s jsZoskakd jQ
idudcsl whs;sjdisluz wfkl`;a idudcslhkayg ysreyerhla fkdjkdldrfhka Tjqka leue;s
mrsos ksoyfia N`la;s jsZoSug Tjqkag we;s ysuslu fuz uZ.ska jsYo flfrA' by; fmkajd fok ,o
mrsos ffcj ys;jdoS whqrska mqoa., uki ilia lsrSfuz ixialrK l@shdj<sh nq|=iuh ;`<
bosrsm;a flfrk fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`< .enz fjz'


               nq|=iuh ;`< ixl,amhla cSjS ukig .e,fmk wdldrfhka idrA:l f,i
wka;rA.@yKh lrjkafka flfiao hk lreK jsfYaIfhkau ixl,am ikaksfjzolfhl` ;`<
;snsh hq;` ,CIK olajk wjia:dj, oS b;du;a ijsia;r f,i fmkajd oS ;sfnz' tnZ|= ;ekaj,
oS ixl,am ikaksfjzokh lrjkakd jQ mqoa.,hd wkHhka jsIfhys ffu;@S .`Kh fmrgq
fldgf.ku Wla; l@shdj<sh wdruzN l< hq;` nj yd tlS l@shdj<sfhys fhosh hq;` nj
wjOdrKh lr ;sfnz' fuhska fmkS hkafka wOHhk yd wOHdmk l@shdj<sfhys uQ,sl wjia:dj
fu;a;d ixl,amh fmrgqj .ukal< hq;` njhs' wOHhkh yd wOHdmkh hkafkka woyia
jkqfhao ixl,am iajwNs,dIfhka .@yKh lr.ekSu yd tfia .@yKh lrjSu jk nejska
YsIHd .`rejrhd jsIfhys o .`rejrhd YsIHhd jsIfhys o fu;a;d ixl,amh fmrgqj
mej;sh hq;` nj iZoykajSu ;`< ixl,am ikaksfjzok l@shdj<shg wjYHjk udkisl miq;,h
us;@YS,S iajNdjhlska mej;sh hq;` nj fmkajd oS ;sfnz' ixl,am ikaksfjzok l@shdj<shys os
jvd;a jeo.;a ;ekla .kq ,nkafka wdfjzok me;slvhs' Bg fya;`j ikaksfjzok l@shdj<sh
m@fndaOu;a whqrska is|=jSu wdod< ixl,amh ksis whqrska .@yKh lr.ekSfuzys,d
m@;scdkkd;aul Wmia:uzNkhla jYfhka mqoa., uki ;`< l@shd;aul jk nejsks' fuys oS
m@;scdkd;aul Wmia:uzNlhla jYfhka l@shd;aul jkafka fu;a;d ixl,amfhys .enzjk
wdfjzok me;slv nj meyeos,s fjz' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slfvys jsoHudk jk
ieye,a,q iajNdjh" uD|=nj" msrsis|=lu" fkdyelsZMKq iajNdjh jeks wNHka;r .`Khka
;`,ska thg m@fndaOu;a iajNdjhla tla flfrA'


               fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`< .enzjk uD|=nj" ieye,a,q
iajNdjh" msrsis|=lu yd fkdyelsZMKq iajNdjh jeks wNHka;r .`Khka ksid tla
mqoa.,fhl` flfrys jsoHudks; fuu ,CIK flfrys wkH mqoa.,hkaf.a wdlrAIKh we;s
flfrA' us;@YS,S Ndjfhys wdruzNh t;ekhs' mqoa.,fhl` wkH mqoa.,hka flfrys
wdlrAIKhjSu;a" wkH mqoa.,hka tlS mqoa.,hd flfrys wdlrAIKhjSu;a fufyhjkq ,nk
md,l WmlrKh jkqfha fuu fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`< jsoHudks;
wNHka;r .`Khka fjz' wdfjzokh hkq iFjhdf.a uqZM uy;a iakdhq moaO;shu luzmkh
lrjSug iu;a jkakd jQ m@n, yeZ.Suzh' wdfjzokh huzlsis wd;;shla jkqfha wdfjzokh
wys;lr ,CIKhkaf.ka iukajs; jQ jsgh' fuhg jsreoaO f,i wdfjzokh ys;lr
,CIKhkaf.ka iukajs; jQ l, th iakdhq moaO;sfhys ishZMu wd;;Ska iukh msKsi
Wmldrj;a fjk T#IOhla js,iska l@shd;aul fjz' tlu foh tla;rd wjia:djl oS jsi
iys; jSug;a" wfkla wjia:dfjys .`K iys; jSug;a n,mdk ,oafoa wdfjzok me;slfvys


                                          112
jsoHudks; uD|= yd rZM iajNdjfhys fjkia njhs' fuhska meyeos,s jkqfha huzlsis wdfjzok
me;slvl jsoHudks; rZM iajNdjh uZ.ska wd;;Ska ckkh lsrSfuz YlH;djh;a" tfukau
wdfjzok me;slvl jsoHudks; jk uD|= iajNdjh uZ.ska wd;;Ska iukh lsrSfuz YlH;djh;a
wka;rA.; nj meyeos,sj fmfka'55


              udkisl wdfjzokhka uD|= yd rZM jSug n,mdk m@Odku fya;`j jkafka
wkHhka jsIfhys yd wkHhka wruqKq fldg we;s lr.kakd udkisl wdl,amj, uD|= yd rZM
iajNdjhhs' ;uka fjku mqoa.,fhla fldg wkH cSjSkaf.ka fjka lr.kakd iajNdjh ksid
;uka wkH cSjSkaf.ka iqjsfYaIS jQ mqoa.,fhla f,iska wkH cSjSka ;`< fkdue;s ;ukagu
muKla iSud jQ wkH;djhla f.dvkZ.d .ekSug huzlsis mqoa.,fhla fm<fTz' fuu
wkHkH;djh yqfola wkHkH;djhlau muKla fkdj wkHkHNdjfhys iSudj blaujd .shd
jQ wd;audrA:lduS yeZ.Sula njg mrsjrA;kh jSu ksid tu wd;audrA:lduS yeZ.Su ;j |=rg;a
fmdaIKh jk mrsos ;uka iy wkH mqoa.,hka w;r mr;rh ;j ;j;a jsYd, lr.kq ,nhs'
tuZ.ska ;uka ms,snZo wd;audrA:lduSFjh fyj;a uu;ajh ;yjqre lr.kq ,nhs' mD:la
iajNdjh jkqfhao fuu wd;audrA:lduS njhs' tjsg mD:.ack hkq fuu wd;audrA:lduS
fpz;kdj To jevqKq mqoa., fldgzGdYh f,i wrA: oelajsh yelsh'


              huzlsis cSjs fldgzGdYhla ;`< iuZ.sh iyfhda.h fkdue;s jSug fya;`j tlS
mqoa.,hka tlsfkld w;r mj;sk To jevqKq wd;audrA:lduS fpz;kdfjys m@n,Fjhhs'
huzlsis fyhlska fulS wd;audrA:lduS fpz;kdj wvq jkafka kuz tjsg iuia; cSj iajNdjh
ms<snZoj jvd mqZM,a oelaulska hq;`j n,kakg yd tfia ;uka jsiska f.dvkZ.d .kakd ,o
orAYkh Tiafia lghq;` lr bka udyeZ.s m@;sM, ,nd .ekSug yelshdj ,efnz' fn#oaOhska
jsiska tla;rd |=rlg fpz;kdj jYfhka i,lkqfha o wdfjzok me;slv ;`,ska ixfjzokhka
/ialr .ekSu nj fmkajd osh yelsh' wNsOrAufhys jsia;r lrfok wdldrhg huzlsis
ps;a;jS:shl wjidkfhys olakg ,efnk ;odruzuK fol jYfhka fndfyda |=rg
yeZoskafjkafka tu ps;a; jS:sfhys uq,ska olajk ,o cjka ps;a;CIK fm<g wruqKq jYfhka
,nd .kakd ,o wruqK f.k we;s jkakd jH;sfrAl ps;a; fjz.hla jYfhks' cjka
ps;a;CIK jYfhka ,nd .kakd ,o wruqfKys m@n,Fjh fl;ruzo h;a tu cjka
ps;a;CIK fm< wjidkfhys mjd tu wruqfKys ;Sj@r;djh ;odruzuK jYfhka we;sjk
nj fuys oS fmkajd oS ;sfnz' by; oS wdfjzok me;slv hkafkka lsishuz wdfjz.YS,S
iajNdjhla fyda yeZ.Sula fyda fpz;kdjla bka weZ.fjk nj fmkajd fokq ,enQfha o fuz
ksiduh'


              fuys oS jrojd fkdjgyd.; hq;a;la we;' tkuz iEu ;odruzuKhlau
lsishuz is;a l,Tjk iqZM" wys;lr mCIfhys wdfjzok muKlau fkdfjz hkakhs' wdfjzok
iajNdjfhkau fjz.j;a is;sjs,s ldKavhla jQfha jS kuq;a tu fjz.j;a is;sjs,s iEu tllau
wys;lr wruqKq flaJ|@fldg nsys jQ krl tajd fkdfjz' iuZ.sh" iduQyslFjh" us;@YS,S

                                       113
iajNdjh yd iyfhda.h hk wdfjzok .;fyd;a tajd wdfjzok jqj;a lsisfia;au is; fkduZ.
hjk iqZM tajd fkdfjz' is;g ieye,a,q nj i;`g yd us;@Fjh ,Z.d lrjk wdldrfha msrsis|=
is;sjs,sh' l@udkQl~,j is; mjs;@ lrk yd is; ksjd,k iajNdjhla thg we;'


               fuhska meyeos,s jkqfha wOHdmkh ,ndoSfuz l@shdj<sfhys oS tu wOHdmk yd
wOHhk l@shdj<sh jvd;a idrA:l njg m;a lr .ekSu msKsi lsishuz ixl,amhl wdfjzok
me;slv M,odhl f,i Ndjs;hg .; yels njhs'56 fuz wkqj fu;a;d ixl,amh
ikaksfjzokh lsrSfuzoS th jvd;a mqoa., uki ;`<g ldjosk whqrska bosrsm;a l< yelafla
wdfjzok me;slv Tiafia lreKq bosrsm;a lsrSu uZ.ska nj fuz wkqj meyeos,s fjz' wdfjzok
me;slv fu;ruz wOHdmk yd wOHhk l@shdj<sfhys ,d jeo.;a ia:dkhla ysus lrf.k
isgskqfha ukaoehs f;areuz .ekSug myiqu l@uh jkafka tu l@shdj<sfhka wfmaCIs; ksIa:dj
idOkh lsrSfuys,d jvd;a m@;sM,odhl wdldrfhka Ndjs;d lrkqfha l`uk l@ufjzohoehs
YsCIlhska jsiska ie,ls,a,g .kq ,nk nj jgyd.ekSuhs' YsCIlhska jsiska jvd;a ie,ls,a,
olajkqfha jsjsO ugzguzj, miqjk YsIH msrsilf.ka tla jrl oS is|= lrkq ,nk wOHhk yd
wOHdmk l@shdj<shl oS Tjqka w;rska jvd;a jevs msrsilg idrA:l f,i ixl,am b.ekajSu
is|= lrkafka l`uk l@uhlskao hk ldrKhhs' Tzkeu YsIH msrsila w;rska by< fmf<a
nqoaOsuh l`Y,;d j,ska iukajs; jkqfha b;du;a iSus; YsIH msrsila jk w;r nyq;rhla
fokd idudkH nqoaOs ugzgulskao ;j msrsila nqoaOs ugzgu w;ska fiiq YsIHhkag jvd wvq
l`Y,;d fmkakquz lrk w;r Tjqka ish,q fokd jsIfhys tlu ixl,amhla yeufokdgu
wjfndaOjk f,i bosrsm;a lsrSfuz wjYH;djh we;s jQ l, jvd;a nqoaOs f.dapr l@uh jkqfha
fiiq YsIHhkag jvd wvq l`Y,;d iys; YsIHhkag o myiqfjka f;areuz.; yels jk mrsos
Tjqkaf.a   ugzgfuka   b.ekajSfuz   l@shdj<sh   is|=   lsrSuh'   fuz   iZoyd   b.ekajSug
n,dfmdfrd;a;`jk jk ixl,amh ikaksfjzokh lrkafka |=rAj, YsIHdg;a th jvd;a
myiqfjka .@yKh lr.ekSug yelshdj we;sjk wdldrhgh' fuz wkqj lsishuz ixl,amhla
m@cdkk me;slv Tiafia ikaksfjzoh l< fyd;a th fydZoska jgyd.kq ,nkafka b;du;a
iSus; YsIH msrsila jk w;r wdfjzok me;slv Tiafia tu ikaksfjzok l@shdj<shu
f.k.shfyd;a jvd;a jevs YsIH msrsila th fydZoska .@yKh lr.ekSug iu;a fjz' fuz
wdldrhg bf.kquz b.ekajSuz l@shdj<sfhys oS Ndjs;d lrkqfha tu ia:dkhg yd tu YsIH
msrsig jvd;a Wps; b.ekajSfuz l@fudamdhh fjz'


               tfukau wdfjzok me;slv Tiafia lsishuz ixl,amhla ms<snZoj ,ndfokq
,nk jegySu l`vd <uqka w;r muKla fkdj jevsysgs mqoa.,hska w;r mjd nqoaOs ugzgfuka
jsjsO;d olakg we;s jsjsO mqoa.,hkayg ukdj .e,fmk jsOsl@uhls'57 fu;a;d ixl,amh
ms<snZo ie,ls,a, fhduq lrkq ,enqjfyd;a tys .enzjk wdfjzok me;slfvys fCIa;@M,h fiiq
m@cdkk yd prAhd me;slvj, fCIa;@M,hg jvd by< w.hl mj;shs' tfukau fuz fya;`j
ksid fu;a;d ixl,amfhys oekSfuz yd ixfjzoS iajNdjh wOslh' fuu oekSfuz yd ixfjzoS



                                         114
iajNdjh uZ.ska oekquz ugzgu t;ruz fkdue;s mqoa.,fhl`yg mjd thska b;d jsYd,
Okd;aul n,meula t,a, lrkq ,nhs' fuu n,mEu Tyqf.a hym;a yeisrSu fyj;a
Okd;aul ufkdapd<l yelshdjka muKla fkdj wNHka;r ps;a; ifudaOdkh" ;Sj@
mrsl,amk Yla;sh" ksrAudKYS,SFjh" oelSu fyj;a oY!k lD;Hh yd jspdr mQj!l wdl,am
hk udkj l`Y,;djhka jrAOkh lrkq ,nhs' wOHdmk yd wOHhk l@shdj<sfhka
n,dfmdfrd;a;` jkakd jQ wjidk we.hSu jkafka o mqoa.,fhl` ;`< fujka foa jO!kh lrjSu
jk w;r wOHdmk yd wOHhk l@shdj<sh fu;a;d ixl,amh mdol fldgf.k l@shd;aul
lrkafka kuz tys wjidk ksIaGdj f,i YsIHhka ;`< fuu .`Kdx. myiqfjka frdamKh l<
yels jkafkah'58 wOHdmk uQ,OrAu w;r o wdfjzok me;slv uZ.ska huz huz prAhduh
,CIKhka ixialrKh lsrSfuz yelshdj we;s nj fmkajd oS ;sfnz' jsfYaIfhkau m@cdkk
me;slvg jvd is;g oefkk iajNdjh wdfjzok me;slfvys wka;rA.; jk nejska lsishuz
ixl,amhla jvd fydZoska b.ekajSfuz oS wdfjzok me;slv Tiafia tu wOHdmk l@shdj<sh
fufyhjSu jvd;a idrA:l m@;sM, Wod lrkakd jQ l@uhla f,i wOHdmk jsoHdZ{hska w;r
ms<s.ekSug md;@j we;' l`vd orejka ms<snZoj .;fyd;a idudkHfhka m@d:usl jirj, l`vd
orejkayg lsishuz ixl,amhla ms<snZoj wjfndaOhla ,nd oSug m@cdkk me;slv Tiafia
mrsY@uhla oerSug jvd wdfjzok me;slv Tiafia ta wjfndaOh ,nd oSug mrsY@uhla oerSu
M,odhl nejz mejish yelsh' jevsysgshkag idfmaCIlj l`vd orejkaf.a fud<fhys jrAOkh
wju ugzgul mej;Su m@cdkk me;slvg jvd wdfjzok me;slv jvd;a m@;sM,odhl jSu
flfrys n,mdkq ,nk idOlh fjz' tfukau l`vd orejkag ixl,am wjfndaO lrjSfuz oS
Tjqkaf.a ufkdaNdjhg .e,fmk ixl,am f;dard .ekSug is|= fjz' us;@YS,S nj jeks
ixl,amhla jvd;a myiqfjka l`vd orefjl`f.a wjOdkhg md;@ fjz' us;@YS,S nj is; msrsis|=
lrk is; ieye,a,qjg m;a lrjk ishquz udkqIsl wdfjzokhla nejska l`vd orejka jvd;a
fydZoska th .@yKh lr.kshs' us;@YS,S nj hk ixl,amfhys fiiq me;slv w;rska wdfjzok
me;slv jvd;a fydZoska l`vd orejka jsiska wjfndaO lr.ekSu fiiq ixl,amj,g jvd tu
ixl,amh l`vd orejka w;r m@p,s; jSug fya;`jhs' l`vd orejka hkq jevsysgshka olajd
fud<fhys jrAOkh is|= jkakd jQ mqoa.,hka ksid l`vd orejkag mjd jvd;a fydZoska fu;a;d
ixl,amfhys wdfjzok me;slv .@yKh lr .ekSug yels kuz fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok
me;slv TzkEu ;rd;srul mqoa.,fhl` jsiska myiqfjka bf.ksh yels yd myiqfjka
wjfndaO lr osh yels nj ukdj meyeos,s fjz'59


              ;j;a f,ilska .;fyd;a fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv jvd;a
m@n, jkqfha fu;a;d ixl,amfhysu .enz jkakd jQ ixl,amShuh w.h jvd;a Ndjuh
wxYhg jevs keUqrejla oelajSu ksid nj fmfkkakg ;sfnz' fu;a;d ixl,amfhys m@cdkk"
prAhd hk me;slv folg jvd wdfjzok me;slv m@n, jkqfha tys fuu ixl,amfhys
idrOrAu w.h jvd;a Ndjuh wxYhg jevs keUqrejla we;s f,ilska jsoHudk jSu ksidhs'
ksoiqkla f,i .;fyd;a we;euz ixl,am tys idrOrAu w.h w;ska jevs keUqrejla olajkqfha



                                        115
m@cdkk me;slv fj;gh' jspdr mQrAjl nj jeks ixl,amhla fuz .Khg jefgz' ;j;a
iuyr ixl,am tajdfhys idrOrAu w.h w;ska jevs keUqrejla m@orAYkh lrkqfha prAhd
me;slv fj;hs' mfrdamldrh jeks ixl,am fuz fldgig wh;a fjz' by; ksoiqka folskau
js.@yl< wdldrhg fu;a;d ixl,amfhys idrOrAu w.h w;ska jevs keUqrejla m@lg
lrkqfha wdfjzok me;slv fj; nj fuz wkqj meyeos,s jsh hq;`h'60 fu;a;d ixl,amfhys
jHdma;sh flfrys fulS lreK Okd;aul f,i Ndjs;d lr.kq ,nkafka kuz wdfjzok
me;slv flaJ|@ fldgf.k fu;a;d ixl,amh mqoa.,hka fj; bosrsm;a l< hq;` nj fuhska
fmkajd fokq ,nhs'


              fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv fiiq me;slvj,g jvd meyeos,sju
mqoa.,dka;r ikaksfjzokh flfrys m@;scdkkd;aul ia:uzNkhla we;s lrjk nj fuhska
;yjqre flfrA'61 tu;` o fkdfjz' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ffcj jsoHd;aul
jYfhka usksia yeisrSuz yd usksia l@shdldrluz jsIfhys jvd;a ixfjzokd;aul jYfhka
n,mdkq ,nk nj o fuhska meyeos,s fjz' iakdhq yd tys ieleiau tuZ.ska huz huz
ixfjzokhka ,nd .ekSu hkdosh wdfjzok me;slfvys ldrAhNdrh f,i ie,lsh yelsh'
nq|=iufhys fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok moku iuznJOfhka bosrsm;a lrkakd jQ
OrAulreKq ffjoH jsoHd;aul meyeos,s lsrSuz yd mrAfhaIKd;aul m@;sM, ksid jrA;udk
fndfydafokdyg fN#;slj mjd myiqfjka oel n,d.; yelsh' ffjoH jsoHd;aul oDIaGs
fldKfhka i,lf;d;a" reOsrfhys wekv@,Ska m@udKh wju jSu uZ.ska wys;lr ps;a;fjz.Sh
wdfjzokj, ixisZoSu fmkakquz lrhs' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv uZ.ska ixfjzokh
lrkakd jQ iakdhquh ixfjzokh ksid isrer ;`< uqZM uy;a ffcj l@shdjkays ys;lr
mrsjrA;khla we;s fjz' isrefrys iajNdjsl m@;sYla;sh fuz ksid by< w.hla lrd kxjkq
,nhs' isrere.; m@;sYla;slrK moaO;sh Yla;su;ajSu jsjsO f,v frda. yd wdidokj,ska
wdrCIdjSu flfrys Wmia:uzNl fjz'


              cSjSyq idudkHfhka wdfjz.YS,S iajNdjhlska hqla;j lghq;` lsrSug oevs
repshla olaj;s' fufia jkafka wdfjz.YS,S yeisrSug Tjqka olajk kuHYS,S Ndjhhs'
we;euzjsgl oS fufia jkafka usksid o tla;rd iFj jsfYaIhla ksid usksid ;`< o fiiq
iFjhkayg Wreu jk fmd|= iFj .`K wka;rA.; cdkuh iajNdjh .enzjk nejska hehs
wkqudk l< yel' wdfjz.YS,Sj lghq;` lsrSug fiiq iFj j.!hd fiau usksiqka olajk jevs
keUqrej yd leue;a; fya;`fldg f.k iudchla jeks usksia iuQyhla jdih lrk ia:dkhl
wkjYH .egquz yd l,flda,dy, we;s lrjSug uZ. mdokq ,nhs' tnZ|= wkjYH .egquz yd
l,flda,dy, we;s jsgl oS usksid l@shdlrkqfha o idudkH iFj f,dalfhys fiiq iFj
jsfYaIhka l@shdlrkakd jQ wdldrhguh' iuyr jsfgl oS usksid thskq;a my< ia:dkhlg
m;ajk nj ;rula Wmydifhka hq;`j mejiSug mjd wm mqre|=j isgsuq' fuh fufia jkafka
m@cdkk me;slv uQ,sl fldgf.k huz huz foa ms<snoj jspdr mQrAjl ks.ukj,g meusKSug



                                       116
jvd wdfjzok me;slv flaJ|@ fldgf.k huz huz foa ms<snZoj wdfjz.YS,S ufkdaNdjhkag
m;ajSug usksid iajNdjslju olajk repslFjhhs' funZ|= repslFjhla usksiqka jsiska
m@orAYkh lrkqfha ula ksido hk m@Yakhg ms<s;`r f,i ngysr ufkdajsoHdj yd udkj
jsoHdj jsiska fmkajd fokq ,nk iFj yd udkj mrsKduh iuznJO we;euz isoaOdka;
nq|=iuh jsiska ta jQ wdldrfhkau wkqu; fkdlrk nejska Bg jvd jspdr mQrAjl f,i ta
ms<snZoj is;d ne,Sug wm;`< fm<Ujsula we;s jsh hq;`h'


              usksiqka iajNdjfhkau jsjsO repslFj" jsjsO .;s isrs;a yd jsjsO udkisl ;,
Wreu lrf.ku nsysjk nj nq|=iuh ms<s.kshs' kdkd;a; ldfh kdk;a; iZ[[dZ hkqfjka
                                                                aZ
oelafjkqfha o usksiqkaf.a fuu jsjsO jQ iajNdjhhs' usksiqka jsjsO jk ksid iudch o jsjsO
fjhs' fuz jsjsOFjh wd;audrA:fhka hqla; jQ l, jsIu nj ckkh fjz' jsjsOFjh jsIu nj
yg.ekajSug taldhk fya;`j fkdfj;;a" jsjsOFjh ksid jsIu nj we;s jSug wjldY
ie,fia' tla w;lska w;audrA:lduS nj ksid usksiqka jsIu jk w;r wd;audrA:h iuZ.sh"
iyfhda.h yd iduQysl osjs meje;au jskdY lr ouhs' usksiqka Tjqfkdjqka tlsfkldg oafjzI
lr.kakd jQ uy;a wd;audrA:lduS mqoa.,hka jSug tjka ;;ajhla ukd msgsjy,la imhhs'
fu;a;d ixl,amfhys Wmfhda.S;djh u;` jkafka fujka jd;djrKhla ;`, oS jk w;r
wdfjzok iajNdjfhys mj;skakd jQ ;Sj@ .`Kh fya;` fldgf.k fu;a;d ixl,amh flfrys
TzkEu usksia is;la wdlrAIKh fjz' usksia isf;ys wdlrAYKh rZod mj;afka lsishuz
ixl,amhla flfrys is; wdYla; jkafka kuz muKs' ta w;ska fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok
me;slfvys mj;akd wdfjzok wdYla;;djh ksid th jvd;a usksia yeZ.Suz .@yKh lrhs'
usksid muKla fkdj ljr huz cSjsfhl` fyda fuu wdYla; njg weZoS hkafkauh' wdYla;
iajNdjh wdYdj fkdfjz' ;Kaydj wdYla; jSfuka wdYdj ckkh jk w;r fu;a;d
ixl,amh wdYla; jSfuka us;@Fjfhka imsrsKq iduQyslFjh nsys fjz' fydZo fyda krl TzkEu
ixl,amhl wdYla; jSfuz iuzNdjs;dj u; tu ixl,amh fl;ruz m@dfhda.sl wxYfhka
idrA:l jkafkao hk lreK rZod mj;shs' lsishuz ixl,amhla usksia is;g we;`,a jkafka
wdYla; jSfuz l@shdj idrA:lj bgqjkl,h' wdfjzokhka kuz wdYla; nj lrd t<USfuys uq,a
mshjrhkah' wdfjzok me;slv jYfhka kuz jkafka o wdYla; jSfuz l@shdj<shuh'


              ish,q cSjSka wdYla; nj m@sh lrkafkda jk w;r wdfjzokhkays .enzjk
wdYla; nfjys we,qfkda fj;s' wdYla; njg wruqKq lr.kakd jsjsO wruqKq w;r fu;a;d
ixl,amh jvd;a fydZo wruqKls' fu;a;d ixl,amh wruqKq lrf.k wdfjzok me;slv ;`<
we;sjk wdYla; nfjys .enzjkafka uD|= yd ieye,a,q ffp;isl jskaokhkah' fuu udkisl
jskaokhka fnfyjskau iqL iy.; jk w;r m@S;sh o ckkh lrhs' fuu iqLh fukau m@S;sh
o yg.kajkafka wdfjzok me;slfvys wdYla; iajNdjh uZ.sks' tfukau fu;a;d ixl,amh
jspdr mQrAjl wdl,amhlska hq;`j msrslaid ne,Su uZ.ska wdfjzok me;slvg oefkk iqL
iajNdjh yd m@S;su;a ijNdjh jvd;a jrAOkh l< yel' fu;a;d ixl,amfhys iqL
iajNdjh yd m@S;su;a iajNdjh ;`< jspdr mQrAjl pska;kh o wka;rA.;h' us;@Fjh


                                         117
yg.kafka ish,q iFjhd jsIfhysu we;s lr.kakd ,o ys;j;a iajNdjh lrKfldgh' tu
ksid wd;audrA:fhka cks;jk uuFjfhka f;drju iudch foi wjOdkh fhduq l< yels
yd iuQyfhka ;ud fjkalr fkd.kakd jQ iuQy.; pska;khg fuhska wjldY jsjr fjz'
fuu iuQy.; pska;kh fu;a;d ixl,amhg iudk yd ta yd neZ|=kq kj ixl,am cks;
lrjSu iZoyd Wmia:uzNk fjz' fujsg ixl,am cks; jkafka ixl,am modi yd fmdl`re
f,ih' tla ixl,amhlska wfkla ixl,amh l`ulaoehs ksjerosj f;drd fnzrd .; fkdyels
jk muKgu os.ska os.g ixl,am je,la fyda ixl,am fmdl`rla nsys lrjSu fuys
mrudrA:hhs' js;rAlkh f,i idudkH jHjydrfhys olakg ,efnk ixl,am f.dkq nsysjSu
tla ixl,amhla flaJ|@,; fldgf.k we;s fjz' fu;a;d ixl,amh flaJ|@.; fldgf.k
nsysjk ixl,am f.dkqjl ta yd iuznJO jsysxidj" wjHdmdoh yd wfodaih nZ|= ;j;a fu;a;d
ixl,amhu wruqKq lrf.k yg.kakd jQ ixl,am rdYshla f.dkq.; jS ;sfnkq oelsh yels
fjz'


              fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`< olakg ,efnk funZ|= ixl,am
f.dkqjla fu;a;d ixl,amh wruqKq fldg yg.efkk nejska js;rAlkh kuska tu ixl,am
f.dkqj yg.ekSfuz l@shdj yeZoskafjz' fuu ixl,am f.dkq yg.ekSfuz l@shdj,sh jspdr mQrAjl
iajNdjh yd o iuznJO;djhla fmkajkq ,nhs' fu;a;d ixl,amh wruqKq fldgf.k is;ays
cks; jk jspdr mQrAjl udkisl iajNdjh ksid jspdrj;a f,i ;j ;j;a Bg iudk
ixl,am yg.kajhs' tf,iskau m@S;sh yd iqLh jeks wdfjzok iajNdjhka ksid Bg iudk
i;`g" ieye,a,qj" wdya,doh yd fiduzki jeks wdfjzok iajNdjhka is;ays cks; fjz' fu;a;d
ixl,amfhys wdfjzok me;slvg wruqKqjk fuu m@S;sh yd iqLh jeks ixfjzokhka fukau
fu;a;d ixl,amhg iudk fjk;a ixl,amhkays wdfjzok me;slvg wruqKqjk fndfyda
ixfjzokhka we;' ksoiqkla f,i fu;a;d ixl,amhg iudk fjk;a ixl,amhka jsysxidj"
wjHdmdoh yd wfodaih jk jsg" tajeks ixl,amkays wdfjzok me;slvg ixfjzokh jkafka
isis,i" uD|=nj" ldreKslnj" iduQyslFjh yd iuZ.sh jeks wdYla;l .`Khka fjz' fuz
wdYla; .`Khka uZ.ska usksid we;`ZM fiiq iFjhska cSj ys;jdoS ia:djrhl msysgqjd,kq
,nhs' fuf,dj wLKav meje;aug fulS cSj ys;jdoS wdl,amhka w;HjYH idOlhls' yqfola
wdl,amhka muKla ;snqfha jS uq;a th fkdiefya' tu wdl,am wdOHd;au.; jS iuia; ffcj
l@shdjka ta uZ.ska md,kh jk ;rug ;oska th uq,a neif.k mej;Su wjYHh' ffcj
wdfjzok me;slv ;`<ska bgq lrkq ,nkafka hf:dala; ldrAhh Ndrhhs' ffcjSka nqoaOs ugzgu
w;ska jsjsOh' ixl,am m@cdkkh flfrys ffcj nqoaOs ugzgu n,mdkq ,nhs' we;euz ixl,am
nqoaOs ugzgfuka wfmaCIs; ia:dkfhys fkdisgsk cSjSfhl`yg ksis whqrska m@cdkkh fkdfjz'
kuq;a ta |=n,;djh wdfjzok me;slfvys jsoHudk fkdfjz' wdfjzok me;slv flfrys nqoaOs
ugzgu n,dmq ,nkafka b;du wju wdldrfhks' nqoaOs ugzgu w;ska b;du m@d:ussl cSjshdg;a
b;d by< nqoaOs ugzgulska hqla; cSjshdg;a hk mqoa., fldgzgdY fol w;r;`r isgsk TzkEu
cSjS fldgilg wdfjzok me;slv uZ.ska b;d myiqfjka ixl,am ixfjzokh lsrSug mqZMjk'



                                        118
we;euz wjia:dj, oS ixl,am wdfjzokh lsrSfuz l@shdj<sh fjzokd hk kuska o
fn#oaO idys;Hh ;`< olajd ;sfnz' wdfjzokfhys iajNdjh u; tuZ.ska nsysjk fjzokdj
iem" |=la fyda uOHia:;djh t<jk iqZM tlla jSug bv ;sfnz' fjzokd uZ.ska iFjhka ;`<
nsys lrkafka jsZoSuhs' ke;fyd;a jskaokhhs' th fN#;sl mCIfhka .;fyd;a iakdhquh
ixfjzokhla fjz' tfukau fud<fhys wod< m@foaYhkays ridhksl m@;sl@shdjl iajrEmhla
fjz' foay wNHka;r ffcj iudfhdack l@shdjl m@;sM,hla fjz' kuq;a fuys oS tys iajrEmh
jvd;a jeo.;a jkqfha wdfjzok mCIfhys ,d th wod< jk muKgh' fu;a;d ixl,amh
wdfjzok me;slv ;`, oS fjzokd iajrEmfhka ksrEmKh jk wdldrh ms<snZoj fidhd ne,Su
uZ.ska fjzokdfjys h:d iajNdjh ms<snZoj wmg jvd;a meyeos,s ks.ukhlg meusKSug
mqZMjkalu ,efnz' huzlsis jsIh.; wruqKla bJ|@sh oajdrhl oS wod< wruqK yd bJ|@sh
iamrAY jSu;a" tlS iamrAYh fya;`fjka yg.kakd jQ ishquz ixfjzokh fjzokd kdufhka
fn#oaO ixorANh ;`< oS ud;DldjSu;a fu;a;d ixl,am ksid yg.efkk fjzokdfjys h:d
iajNdjh ms<snZoj .fjzIKh lrkakd jQ mqoa.,fhl`yg b;d jsYd, lreKq iuzNdrhla
Wlyd.; yels ia:dk fjz'


               wjYHfhkau fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ms<snZoj idlpzPd
lsrSfuz oS fnd|= oyfuz fjzokd kuska yZ|=kajk wxYh ms<snZoj wjOdkh fhduq lsrSu jeo.;a
jkafka us;@YS,SNdjh mqoa.,fhl`yg oefkkafka flfiao yd Tyq jsiska th jsZo ord .kqfha
flfiao hk lreKq fuz ;`< .enzjk nejsks' fu;a;d ixl,amh wdfjzok mCIfhka is;g iqj
t<jk iqZM wdfjzokhls' tuksid fjzokd wxYfhka o tys .enzjkqfha iqL fjzokdj hehs
Wml,amkhlg meusKsh yelsh'62 ngysr ufkda jsoHdj ;`< fuz iqL fjzokdj fndfyda
fldgu iodpdr yd idrOrAu jrAOkh lsrSfuys ,d m@;scdkkd;aul ia:uzNkhla jYfhka
Ndjs;d jS ;sfnz' fuh iqL mrujdoh hk kuska ngysr ufkdajsoHdj yZ|=kajkq ,nhs' ffcj
jsoHd;aulj iFjhka ;`< iajNdjslju msysgd we;s iqjhg we;s leue;a; fuys oS iqL mru
jdoh hk kuska yZ|=kajkq ,nk w;r th iajNdjsl fm@arKhla f,iska l@shd;aul jk nj
fndfyda ufkda jsoHdZ{hska jsiska m@ldY lr ;snsKs' usksid jsiska is|= lrkq ,nk fndfyda
l@shdjka md,kh lrkq ,nkafka ta l@shdjka ksid Tyqg w;ajsZoSug is|= jkakd jQ iqL iy.; jQ
fulS udkisl fm@arKh nj jsjsO usksiqka weiqfrka is|= lrkq ,enQ jsjsO mrAfhaIK lghq;`
j,oS ;yjqre lrf.k ;sfnz' tfukau fuu iqL iy.; udkisl fm@arKh wOHdmk ufkda
jsoHdj ;`< oSo prAhd ixialrK l@uYs,amhla f,i Ndjs;hg f.k ;sfnz' jsjsO wOHdmk
ufkda jsoHdZ{hska jsiska fuz iuznJOfhka b;du;a jeo.;a jQ u; m< lr ;sfnz'63 prAhdjka
ixialrKh hkq prAhdjka md,kh lsrSu fyda fjkia lsrSu hkqhs' ta khska .;al< fu;a;d
ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`< .enzjk ufkda jsYaf,aIKd;aul wka;rA.;fhys b;du;a
jsYd, jsoHdkQl~, mokula we;s nj meyeos,s fjz'




                                         119
fuys iZoyka prAhd ixialrK ,CIK Wmfhda.S lr.ekSu uZ.ska TzkEu
mqoa.,fhl`yg fuf;la f.k .sh ish wys;lr prAhdjka ;j |=rg;a os.ska os.gu th
mj;ajdf.k fkdf.dia" iudcfhys iqN isoaOshg .e,fmk wkaouska fjkia lr th kej;
;udg yd wka whg .e,fmk f,i ilia lr .ekSug yd udkj wNsjDoaOsh flfrys Wps;
jk wdldrhg ish wdl,am yev .iajd .ekSug yels nj hk ,CIK fu;a;d ixl,amfhys
wdfjzok me;slv ;`< olakg we;s iqjsfYaI;d fjz' lsishuz mqoa.,fhl` lsishuz jsIhhla
flfrys wjOdkhla cks; jkafka ta mqoa.,fhyg wod< jsIfhys jgskdlu yd th
yeoErSfuka ;ukag w;ajk M,m@fhdack ms<snZoj i,ld ,nkq ,enSfuka wk;`rejh' tfukau
lsishuz mqoa.,fhl` fu;a;d ixl,amh jevSug fm<fUkafka tys wka;rA.; jeo.;alu yd
th jevSfuka ;ukag w;ajk M, m@fhdack i,ld ne,Sfuka wk;`rejh' fu;a;d ixl,amh
flf;ruz wka whg iudchg m@fhdackj;a jqj;a th jevSfuka ;ukag M, m@fhdackhla w;a
fkdfjz kuz lsishuz flfkl` fuu ixl,amh jevSug uq,a jrg fhduq fkdjkq we;' lsishuz
flfkl` uq,a jrg fu;a;d ixl,amh jevSug fhduq jSfuz wdlrAYKh rZod we;af;a fu;a;d
ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`< .enzjk iqjodhs yd isis,i okjk is;sjs,s j,ska
iukajs; jQ iqL iy.; yd m@S;sh cks; lrjk fjzokdj ksidh' fu;a;d ixl,amfhys
wdfjzok me;slv ;`< wka;rA.; Wmfhda.S;duh ,CIK jkafka ienjskau fuz lreKqh'
fu;a;d ixl,amh uq,a jrg jvkakd ta flfrys wdYla; lr .ekSu;a" tu ixl,amh os.ska
os.gu jevSu flfrys weZo neZo ;nd .ekSu;a fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`<ska
bgqjk ldrAhNdrhhs'


               wdfjzok me;slv ksfhdackh lrkakd jQ tla;rd wjia:djla f,i fjzokdj
uq,ska oelajsKs' tfukau tlS fjzokdfjys iajrEmh iqL iy.; yd m@S;sh wka;rA.;
iajNdjhla nj meyeos,s lr.kq ,ensKs' m@S;sh yd iqLh jspdr mQrAjl iajNdjh fya;`
fldgf.k yg.efkk nj;a" fulS iuia; l@shdj<shu fya;`fjka js;rAlkh fyj;a ;j;a
fu;a;d ixl,amh nZ|= ixl,amhka we;slr .ekSu;a" fuys oS jsia;r lrk ,oS' fuz ish,q
lreKq ldrKd fya;` fldgf.k fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv prAhd ixialrK
jsOsl@uhla jYfhka jvd;a m@;sM,odhl jkafka ukaoehs yd th prAhd ixialrK jsOsl@uhla
jYfhka nq|=iufhys Ndjs;d jkafka ukaoehs hk m@Yakj,g usska meyeos,s ms<s;`rla ,efnz' uqZM
uy;a nq|=iuh mqrdu jsia;r flfrkqfha prAhd ixialrK jsOsl@uhka Ndjs;hg .ekSu uZ.ska
mqoa., fm#reIFjh f.dvkZ.d .ekSu ms<snZojhs' fulS mqoa., fm#reIFj f.dvkeZ.`u
yqfola mqoa.,hd foajFjhg muKla Tijd fkd;nkakla fkdjk w;r foajFjh yd bka
Tnzfnys jQ b;du by< ;, olajd mqoa., fm#reIFjh oshqKq l< yels wdldrh fuys
fudkjg meyeos,s flfrA'64 ukqIHFjh" foajFjh" n@yauFjh" wrAy;ajh muKla fkdj mfia
nq|= yd iuzud iuznqoaO ;;ajh olajdu mqoa., fm#reIh f.dvkeZ.sh yels nj uska ukdj
fmkajd fokq ,nhs'




                                          120
nq|= iufhys wdfjzok me;slfvys iajrEmh b;d ishquzj mqZM,aj wrA:
ksrEmKh fldg olajd ;sfnz' we;euz jsfgl oS oafjzIh" fl@daOh" ffu;@sh jYfhka hym;a
fpz;kd jYfhka o whym;a fpz;kd jYfhka o wdfjzok me;slfvys l@shdldrSFjh jsia;r
lr olajd ;sfnz' ixLdr jYfhka fjzokd iajrEmhg miqj tysu jsldYkhla jYfhka fuu
wdfjzok me;slv olajd ;sfnz' wdfjzok me;slv nq|=iufhka js.@y flfrk ixLdr fldgi
uZ.ska ksis whqrska jsia;r l< fkdyels jqj o fjzokd fldgi iy ixLdr hk fldgia fofla
tl;`j ;`< wdfjzok me;slv ksrEmKh jkafka hehs i,ld .; yelsh' tfia kuz lsishuz
ixl,amhl ixLdr ixfjzokh uZ.ska tlS ixl,amh flfrys tlS cSjshd olajk Tyqgu wkkH
jq m@;spdrh ms<snzoj huzlsis ks.ukhlg t<USfuz yelshdj we;' wdfjzokh hkq mqoa.,
jsIhg wkkH jQ ;;ajhla nejska wdfjzokfhys oS mqoa., jsfYaI;d o tlS wdfjzok l@shdj<sh
flfrys n,mdkq ,nhs' we;euzjsg mqoa., wdl,amhka huzlsis f,ilska wdfjzok l@shdj<sh
flfrys iDKd;aul f,i n,mE yels w;r ;j;a f,ilska Okd;aul f,i n,mE yelsh' fuz
ksid wdfjzok l@shdj<sfhys ;Sj@;djh iZoyd n,mdkq ,nk tlu fya;`j tlS wdfjzok
l@shj<sh iZoyd wruqKq lr.kakd ixl,amfhys m@n,Fjhu fkdjsh yelsh' ;j;a wjia:djl
oS wdfjzok l@shdj<sh iZoyd wruqKq lr.kakd jQ ixl,amfhys m@n,Fjh ksid o m@n,
fkdjk wdfjzokhka jvd;a ;Sj@ f,iska oefkkakg mqZMjk' fu;a;d ixl,amh wruqKq
lrf.k yg .kq ,nk wdfjzokhl fu;a;d ixl,amfhys we;s m@n,Fjh mqoa., prs;
iajNdjh wkqj fuz ksid |=n, jsh yelsh' mqoa.,hd oafjzI prs;hla kuz fl;ruz fu;a;d
ixl,aamh jvkq ,enQj;a fuz wkqj tlajru Tyq wffjrS mqoa.,fhl` njg mrsjrA;kh fjz
hehs wmg ms<s.ekSug wmyiqh' wfkla w;g huzlsis mqoa.,fhl` iajNdjfhkau ffu;@S
iajNdjfhka hqla; wfhl` jS kuz l,d;`rlska fyda Tyqf.a is;g oafjzIh msjsisfha jS kuq|=
jyd tlS oafjzIh is;ska bj;a jS hk nj;a" Ouzumofhys fmkajd oS ;sfnz' iajNdjfhkau
ffu;@S pska;kfhka hqla; wfhl` ;j |=rg;a fu;a;d ixl,amh m@.`K lrkafka jS kuz
iajNdjfhkau oafjzIfhka hqla; mqoa.,hdg jvd myiqfjka yd ;sr f,iu fy;u
ffu;@sfhys msysgkafkl` fjz'


               nq|=iufhys fpz;kdj olajd we;af;a o wdfjzok me;slvg iudkqmd;slj
l@shd;aul jk whqrlsks' fpz;kdyx NslaLfjz luzux jodus hk mdGfhka .uH jk mrsos
huzlsis wdfjzokhl .enzjk mqoa.,uh wkkH;djh os.ska os.gu tlS wkkH;djh ;yjqre
lrf.k hEfuz l@shdj<sh flfrysu lsishuz fm<USula we;s lrk nj fmfkkag ;sfnz'65
iFjhka iir iersierSfuys fya;`j jYfhka olajk wjsoHdj mjd yg.ekSug ;`vq fok
lreK jkafka fufia mqoa., wkkH;djhla flfrys os.ska os.gu oevs f,i f,dn neZoSuhs'
wdfjzokfhys mj;akd jQ usksia is; jiZ. lrk iqZM nj fulS wkkH;djh os.ska os.gu
mj;ajd .ekSug m@Odku fya;`j fjz' wdfjzok me;slv usksia is; jiZ. lrkqfha os.ska os.gu
iqLh yd m@S;sh ms<snZoj fkdikaisZ|=kq n,dfmdfrd;a;`jla is;g ,nd oSu ;`,sks' iajNdjslju
iEu wdfjzokhlau fjkiajk njska hqla;h' tnejska ta weiqfrka yg .kqfha |=lla yd
w;Dma;slr nj ms<snZoj yeZ.Sula usila iqLh yd m@S;sh fkdfjz' is; lrkafka jrA;udkfhys

                                         121
mqoa.,hdyg flosklj; fkd,efnk tfy;a wkd.;fhys ,efn;ehs lsis|= ;rAldkQl~,
mokula u; fkdfmkajsh yels jQ uk%l,ams; iqLhla yd m@S;shla ms<snZoj jHdc
n,dfmdfrd;a;` yd fpz;kd os.ska os.g is;ays my< lr.ksuska mqoa., is; thska weZo neZo
;nd .ekSuhs' ienjskau we;af;a wiykh yd w;Dma;sh kuz ta ;;ajh ms<s.ekSu fjkqjg
jHdc ;;ajhla ,qyqneZo hdu ;j ;j;a is; fjfyig yd l,lsrSug m;alrjk iqZM fjz' uska
is;g oafjzIh ms<sl`<l iajrEmfhka we;s fjz' fu;a;d ixl,amh jevSu uZ.ska is|= lrkafka
wdfjzok me;slv ksid iFjhdyg ksrdhdifhkau Wreu jk fuz by; olajk ,o udkisl
wiykfhka yd l,lsrSfuka Tyqj uqojd .ekSuhs' fu;a;d ixl,amh jevSu uZ.ska mqoa.,hd
yg jrA;udkfhys Tyqg jsZoskakg ,efnk wdfjzokj, wiykldrS yd w;Dma;slr iajNdjh
kqjKska oek yZ|=kd .ksuska tajdfhys wks;H iajNdjh wjfndaO lruska is; mSvdjg
m;afkdfjuska wluzms;j jsZo ord .ekSug yqrejla ukfiys we;s lrjkq ,nhs' fuu ;;ajh
wdfjzokhkays yq|= fjzokd mCIh blau kqjKska msrsisZo olskakg yqre jSuls' nq|=iuh fuz
;;ajh hful`yg tlajru mila lr.; yels hehs mjkafka ke;' kuq;a ta ;;ajh lrd
b;du l@udkQl~,j hd yels .uka uZ.la meyeos,sju nq|=iufhys jsia;r lroS ;sfnz'
nq|=iufhys p;`rdrAh i;Hh ;`< olajd we;af;a by; lS .uka uZ. ms<snZo b;du m@Yia;
js.@yhhs' tysoS wiykh yd w;Dma;sh;a" tlS wiykh yd w;Dma;sh we;sjSug fya;`j;a" tlS
wiykh yd w;Dma;sh |=re lr.kakd jsOsl@uh;a yd tu jsOsl@uh Ndjs;fhka wiykh yd
w;Dma;sh |=re lr.ekSu;a hk i;rjsO i;Hhka bka jsYo flfrA'


              ffcj f,dj;`< bkakd tlu iFjhd ;ud fkdjk nj;a" ;uka ish,q ffcj
f,dj ;`< wxY`jla muKla nj;a mila lr.ekSu uZ.ska mqoa.,fhl` i;rjsO i;Hh ms<snZo
m@;HCI wjfndaOh ,nhs'66 tuZ.ska fy;u ;uka hkqfjka ;u mqoa., wkkH;djh wfkla
iFjhka w;frka fjka lr f.dvkZ.d .kakd udkisl m@fCIamkh mokuz lr.;a uuFjjdoS
jQ jHdc oDIaGsh nsZo oud ienE orAYkhg m@jsIaG fjhs' m<uq orAYkh m@jsIaGfhys oSu fy;u
;j |=rg;a ndysr u;jdoj,ska ps;a; m@fCIamk ;j |=rg;a f.dvfkdZ.kakd jQ meyeos,s
m@;HCI wjfndaOhla ,nd wdrAhh kdufhka yeZoskafjk Wiia udkisl oshqKqjla w;am;a
lr.kakd ,o mqoa.,fhla njg meusfKhs' ;j |=rg;a ;ud ,nk ,o m@;HCI wjfndaOh
Tiafia is; fufyhjk fy;u ;ksju ;uka ,nd.kakd ,o orAYk udrA.fhys l~Gm@dma;s
wjia:dj jQ ish,q ffcj f,dj;`< ;ud hkqfjka f.dvkZ.d .kakd ,o mqoa.,sl udkisl
m@fCIamK ish,a, w;yer oud ish is; ta yeu fohskau ixisZojuska ksjd .kakd wjia:djlg
meusfKa'67 ish,q ffcj f,dj flfrys mrsmQrAK ffu;@sfhka hqla;j l,amkd l< yels tlu
udkisl wjia:dj fuh fjz' fuz olajd ish,q iFjhka flfrys ffu;@sh m@.`K lrkq ,nqj;a
th lsishuz wd.usl Ydia;Djrfhl` jsiska wkqoek jod< ksid Ydia;D f.#rjh fmroers
lrf.k jvk fu;a;d ixl,amhla usil fujeks mrsmQrAK wjfndaOfhka ksrdhdifhkau
isf;ys meKkZ.sk ;;ajhla fkdfjz' ish,q udk ixLHd; oDIaGSka ish,a, wZMhu ,Q l`Kqfl<
msvla fia w;yer ouk ,o fulS W;`uz wrAy;ajhg m;a ry;kajykafia ksrdhdifhkau ish,q



                                        122
f,daljdiS ffcj m@cdj flfrys ksre;aidylju fu;a;d ixl,amfhka hqla;j lghq;`
lsrSug iu;a jk fial'68 fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slfvys mrsmQrAK ksIaGdj
fujsg Wkajykafia jsiska w;am;a lrf.k isgsk nejska Wkajykafiaf.a is; yeu jsglu
ikaiqkah' ksYap,h' meyeos,s ksi, js,l osh fuks'69


               nq|=iuh ;`< wdfjzok me;slfvys l~Gm@dma;sh olajd we;af;a fpzf;da jsuqla;s
hk kdufhks' tfukau m@cdkk me;slfvys l~Gm@dma;s wjia:dj m@Z{d jsuqla;s kdufhka
olajd we;' wdfjzok yd m@cdkk me;slv foflysu tlajka l~Gm@dma;s wjia:dj wksus;a;
jsuqla;s kdufhka olajd we;' fuys oS m@Z{d jsuqla;sh msKsi Y`kH;d jsfudCIh;a" fpzf;da
jsuqla;sh msKsi wmKays; jsfudCIh;a" WNf;da jsuqla;sh msKsi wksus;a; jsfudCIh;a olajd
;sfnz' fuys oS jeo.;a jkqfha wdfjzok me;slfvys l@shdldrSFjh ksrEmKh jk fjzf;da
jsuqla;s yd WNf;da jsuqla;s hk fol muKs' fpzf;da jsuqla;sh flfrys n,mdkq ,nk ixl,am
w;rska fu;a;d ixl,amh m@uqL ia:dkhla .kq ,nk nj iZoyka jS ;sfnz' fu;a;d
ixl,amfhys .enzjk iqL y.; iajNdjh yd m@S;su;a iajNdjh uZ.ska isf;ys .egquzldrS yd
l,lsreKq .;sh uZ.yrjkq ,nhs' jvd;a myiqfjka is; tlZ. lrjk w;r ps;a; iudOsh
,nd .ekqug ufydamldrS fjz' ps;a; iudOsfhys by<u wjia:d f,#lsl OHdk uZ.ska
ksrEmKh jk w;r         ps;a; mdrsY`oaOsfhys f,daflda;a;r wjia:djka ud.!M, kdufhka
oelafjz' fuys f,#lsl OHdk iudOsfhys by<u ysKsfm;a; ksrEmKh lrk w;r
f,daflda;a;r OHdk m@Z{dfjys yd ps;af;al.@;djfhys by<u ysKsfm;a; ksrEmKh lrhs'
isysh yd wLKav ksrSCIKh ud.!M,hkag meusKSug jsOsl@uh fjz' tys wdfjzok l~Gm@dma;sh
iuZ.u m@Z{d l~Gm@dma;sh o wka;rA.;h' wdfjzok me;slv flaJ|@lrf.k wdfjzok
l~Gm@dma;sh uZ.ska m@Z{d l~Gm@dma;sh we;s lr.kakd l@ufjzohg fpzf;da jsuqla;sh hehs
jHjydr lrk w;r" wdfjzok me;slv yd m@cdkk me;slv hk me;slv folu bjy,a
lrf.k ta fol uZ.skau wdfjzok yd mZ@{d l~Gm@dma;sh we;s lr.kakd jsOsl@uhg WNf;da
jsuqla;sh hehs jHjydr lrkq ,nhs' fpzf;da jsuqla;sh yd WNf;da jsuqla;sh hk jsOsl@uhka
fol msKsiu wdfjzok me;slv i;` jQ wdfjzok .`Kh Wmldrj;a fjz' fu;a;d ixl,amh
mdol lrf.k hfula is; ixisZ|=jhs kuz fyda m@Z{dj wjOs lrhs kuz fyda is; ixisZojSu yd
m@Z{dj wjOs lrjSu hk folu is|=lrhs kuz fyda wdfjzok me;slv i;` jQ m@;sNdjh thska
jgyd .; yelsh'70


               fu;a;d ixl,amh i;` jQ ishquz nj yd uD|= iajNdjh ksid th Wmldr
lrf.k wdfjzok me;slv Tiafia ;ukag wjYH mrsos ;ukaf.a is; yiqrejd .ekSug
mqoa.,hka yg uska uy;a rel`,la ie,fia' ffcj wdfjzok me;slv ilia jS ;sfnkqfha b;d
ishquz ixfjzokhkag mjd jyd m@;spdr oelajSfuz myiqj we;s jk mrsosh' th tla;rd |=rlg
iFj .`Khla jYfhkao iZoyka lsrSug yelsh' iFj .`Khla jQ wdfjzokh ffcj prAhdjka
ixialrKh lsrSu msKsi o nq|=r|=ka jsiska b;du;a m@Yia; wdldrfhka Ndjs;hg .kq ,en



                                          123
;snqKq nj fu;a;d ixl,amh ta iZoyd wkqoek jodrd we;s wdldrh wkqj meyeos,s fjz'
fu;a;d ixl,amh jO!kh lsrSug mjd iSudjla oelajsh fkdyels mrsoafoka ;srsika"usksia"
foaj yd n@yau hk ljr ffcj fldgilg jqjo wdfjzok wjYH;djhka ;Dma;su;a jk mrsos
Ndjs;d l< yels f,i fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok mCIh ishquz lulska hqla;j olajd
we;' wdfjzok me;slv ishquz jkakg jkakg ;srsika.; iFjhdf.a isg n@yau ldhsl cSjShd
olajd ffcj ;,h Wiia jk w;r" ffcj ;,h tnZ|= f,ilska Wiia jkakg jkakg wdfjzok
me;slfvys ishquz iajNdjh o Wiia fjz' ta wdldrfhkau wdfjzok me;slv rZM jkakg jkakg
n@yau ldhsl cSjshdf.a isg ;srsika.; iFjhd olajd ffcj ;,h my< niskakg mgka
.kshs' tfiau ffcj ;,h my< niskakg niskakg ta ;,j, isgsk cSjSkaf.a wdfjzok
me;slv rZM jkakg fjz' fuhska fmfkkafka wdfjzok me;slv iy ffcj ;,h w;r wkqf,dau
iudkqmd;hla olakg ,efnk njhs' fuzz ksid ksrAjdKh nZ|= Wiia wruqKla lrd iuzm@dma;s
jSug wosgka lrf.k isgsk iEu flfkl` jsiskau ish wdfjzok ;,h yels;dla |=rg rZM
wdfjzokhkaf.ka jsksrAuqla;j yd yels;dla |=rg ishquz wdfjzokhkaf.ka hqla;j mj;ajd
.ekSug W;aiyj;a jsh hq;`h'71 fu;a;d ixl,amfhys olakg we;s jsfYaIFjh jkqfha tuZ.ska
iFj wdfjzok me;slv yels;dla |=rlg ishquz lsrSuhs' fu;a;d ixl,amh b;du;au ishquz
wdfjzokhla nejska fuz wdldrfhka tlS wdfjzokfhka os.ska os.gu ish is;a i;ka mqrjd
.kakd jQ mqoa.,hkaf.a is;a uD|= yd ieye,a,q njg m;afjz' fulS ieye,a,q iajNdjh
Wmfhda.S lr.ksuska iFj ps;a;h ;srYapdk iajNdjfhyss isg n@yau iajNdjh olajd Wiia
;,hlg m@jsYaG lr,Sfuz yelshdj we;s lr .kshs' tmuKla o fkdj wjidk mrudorAYh
jYfhka fmkjd fokq ,nk laf,aY ksrAfjzoh jk ksrAjdKh keue;s w;sm@KS;;r udkisl
wdfjzokh <Z.d lr.ekSug mjd fulS fu;a;d ixl,amh uyZ.` msgsjy<la fjz'


              fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv usksia is;a i;ka fi#uH yeZ.`uska
mqrjd,hs' usksiqka tlsfkld w;r mj;sk ;rZ.h tlS ;rZ.h fya;`fjka Wkqka yd w;r
we;sjk oafjzIh m<jd yer ukqIHFjfhys WKqiquska is;a f;;a lrkq ,nhs' fu;a;d
ixl,amfhys wdfjzok me;slv uZ.ska usksi;alu fl;ruz W;`uz fohlao yd usksi;alu
wrAy;ajh mfia nqoaOjh yd iuzud iuznqoaOFjh olajd jevs oshqKq l< yels nj usksiqkayg
myod fokq ,nhs' fu;a;d ixl,amh usksia iudch iduQyslFjfhka weZo neZo ;nd .kakd
nJOkhla yd iudkh' jsjsO ixl,amhka usksia is;a i;ka ;`<g m@fjzY jSfuzoS tu m@fjzYh
is|=jkq ,nkakd jQ wdfjzok me;slv fyj;a jskaokd;aul mCIh jvd;a m@Yia;j ;nd.ekSu
uZ.ska m@fjzYjkq ,nk wd.ka;`l ixl,amhka jvd;a fydZoska wjfndaO lr.ekSug wjldY
ie,fihs' fuu ixl,am wjfndaOh fydZoska m@Yia; ugzguska is|=jSu mYapd;a ld,Skj nqoaOsuh
jYfhkao ufydamldrS fjhs' iFjhdf.a nqoaOsuh wxYh m@ldY jkafka m@cdkk me;slv uZ.ska
jk nejska wdfjzok me;slfvys l@shdldrSFjh uekjska mj;ajd .ekSu m@cdkk me;slfvys
oshqKq ikaksfjzok yelshdj flfrys Wmia:uzNl jk nj fuysoS meyeos,s fjz' fuhska m@lg
jkqfha wdfjzok me;slfvys l@shdldrSFjh fjk;a fiiq wxY iuZ. iyiuznJOfhka
;`,kd;aul f,i jrAOkh jSu flfrys o Wmia:uzNl jk njhs' fuu lreK fu;a;d

                                        124
ixl,amh iuznJOfhka jvd;a ;yjqre flfrk ldrKhls' ulaksido h;a fu;a;d
ixl,amfhka is;a i;ka uD|= yd ieye,a,q lsrSug wjYH flfrk udkisl jgdmsgdj
myiqfjka f.dvkefZ.k nejsks' ieye,a,q yd uD|= udkisl jgdmsgdjla iys; mrsirhla ;`,
oS TzkEu mqoa.,fhl`f.a m@cdkk yelshdj yd wdfjzok ;Sj@;djh ;j ;j;a by< hk nejsks'
tfukau m@cdkk wxYfhka oshqKqj;au ta wdY@h lrf.k mj;sk prAZhd me;slv uZ.ska wod<
cSjshd ffcj ys;jdoS l@shdldrluzj, ksr;lrkq ,nhs' wfkla w;g os.ska os.gu ffcj
ys;jdoS prAhd rgdjlg wenzneys jSu ksid o tuZ.ska m@cdkk yelshdj yd wdfjzok
;Sj@;djh jrAOkh jk njo fmkS hhs'


              fuu tlsfkl wxYhkays ukd ifudaOdkh ksid iuQy.; usksia prAhdjg
ys;lr whqrska m@cdkk" prAhd yd wdfjzok me;slv hk wxY ;`ku jrAOkh fjz' tys
ldrAhCIu;djh by< hhs' iduQysl nj jevs iudc jvd;a blaukska ixjrAOkh lrd msh
Tijkafka o fuz ldrKh ksidh' iduQyslFjh yd us;@YS,S wdl,am mqoa., yd iudc
ixjrAokh fjz.j;a lsrSfuys ,d b;du;a jeo.;a ;ekla .kakd ldrKhls' fuz fya;`j ksid
fu;a;d ixl,amh jevSfuka TzkEu mqoa.,fhl`f.a ldrAhCIu;djh fyj;a udkisl
Odrs;djh by< kxjk nj lrKSh fu;a;d iQ;@h wkqj meyeos,s fjz' jvd jevs
ldrAhCIu;djhlska iukajs; m@cdkk" prAhd yd wdfjzok hk me;slv ;`k uZ.ska cSjshdf.a
ffcj ;,h o ;srsika fhdksfha isg n@yau f,dalh olajd ixjrAOkh fjuska .uka .kshs'
kuq;a nq|=iuh ish iuh orAYkfhys mru ksIaGdj f,i i,lkqfha n@yau ldhsl
iajNdjfhkao jsksrAuqla; jQ il,jsO jQ laf,aYhkaf.ka ksrAfjsos; wjia:dj jk nejska ta
wjia:dj olajd m@cdkk" prAhd yd wdfjzok me;slvhkays l@shdldrSFjh oshqKq lsrSu" ;Sj@
lsrSu" ishquz lsrSu yd Wiia ;,hlg meusKjSu is|= lrkq ,nhs' fulS Wiia lsrSu l`Y,fhys
fhoSu fyj;a mskaoyuzj, ksr;jSu kuska o thska mrsndysrj wka w;g" jsreoaO osYdNsuqLj
m@cdkk" prAhd yd wdfjzok me;slvhkays l@shdldrSFjh msrsyShdu msKsi wkqn, ,nd oSu
l`Y,fhys fhoSu fyj;a mjzluz lsrSu kuska o wF:! olajd we;' fuz khska .;fyd;a msk
fyj;a l`Y,h ;@sjsO me;slvhkays ixjrAOkh ms<snsUq lrkakla f,iska o mj fyj;a
wl`Y,h ;@sjsO me;slvhkays msrsySu iksgqyka lrkakla f,iska o oelajsh yelsh'72


              l`Y,h yd msk o wl`Y,h yd mj o iudkdrA:j;a f,iska jHjyrfhys
fh|=k o fuys b;du;a ishquz fjkialuz fjz' fuys msfkys wdfjzokd;aul iajNdjhg jvd
ishquz njla l`Y, hkafkys o wl`Y,fhys wdfjzokd;aul iajNdjhg jvd rZM njla mj
hkafkayso .enzfjz' fuys uq,skau ish prAhdjka ixialrKh lr.ksuska wdfjzok me;slv
ishquz njg muqKqjd .ekSu wdruzN lr isgsk mqoa.,hdg Wmfoia fokq ,nkafka ffcj
iudch flfrys olajkakd jQ us;@YS,S wdl,amh ksid mj keue;s b;du;au rZM udkisl
wdfjzokj,ska je<flk f,ih' inznmdmiai wlrKx hkafkka th lshfjz' bka wk;`rej
                              mdmia
;j |=rg;a us;@YS,S Ndjfhys by< ;,hka lrd .uka .kakd mqoa., uki wl`Y, keue;s
fiiq l`vd rZM udkisl wdfjzokj,ska je<lSug;a" mska keue;s ishquz udkisl wdfjzokhkag

                                        125
yqre mqre|= lr.ekSug;a Wmfoia fokq ,nhs' bka wk;`rej wod< mqoa.,hdf.a is; ;j |=rg;a
ishquz wdfjzokhkaf.ka hqla; lrkq ioyd l`Y,h jrAOkh lrk f,i Wmfoia fokq ,nhs'
l`i,iai Wmiuzmod hkafkys wrA:h fuhhs' l@udkQl~, f,i ffcj wdfjzohka ishquz lsrSfuz
l@shdj<sh;a tu l@shdj<sh wjidkfhys ish,q laf,aYhkaf.ka jsksrAuqla; jSu olajd is|=jSuz
fm< ish,q iFjhka iZoyd ksrAfoaY jS ;sfnkqfha ips;a; mrsfhdaomkx hkafkks' f,dalfhys
nq|=jre huz;dla my< fj;a o Wkajykafia,d ish,q fokdf.au wruqK jkqfha o f,dljdiS
iEu iFjfhl`u fuu jevms<sfj< m@.`K lruska iirska tf;r lrjSu nj ta;x
nqoaOidikx hkakka lshfjz'73 ish,q nq|=jre fuu jevms<sfj< iuia; f,daljdiS iFjhd fj;
yZ|=kajd fokq ,nkafka Wkajykafia,d ;`< iuia; f,daljdiS iFjhka flfrys we;s us;`re nj
fmrgq fldg.;a wdkqluzmdj ksidh'74 fuz f,dlafhys Wiia;u l<HdK us;@hka iuzud
iuznq|=jre jkqfha fuz ksidh' ish,q iFj j.!hd jsIfhys Wkajykafia,d ;`< jrAOkh jS
;snqKq l,HdK us;@Fjh ksidu Wkajykafia, fulS iWmfoaYhka iFjhka fj; m@odkh
lr;a' wdfjzok me;slv ishquz lsrSfuz jHhdhuh ;`< .enzjkqfha o fu;a;d ixl,amfhys
Ndjs;djhs'


              ish,q iFjhd fu;a;d ixl,amfhka hqla;j jsiSu ffcj ys;jdoS udkisl
wdl,amhls' tfukau tjsg iFjhd ;uka Wmudjg f.k wkHhka flfrys fu;a;d ixl,amh
we;sj jdih lrhs' huz mqoa.,fhl` ;uka ;ukag flf;ruz ys;j;a o tayd iudkju
wkHhka flfrys ys;j;a iajNdjh jrAOkh lr .kshs' huzlsis iudc ia:rhl fuz
wdldrfhka iFjhka jdih lr;ao ta iudch lsis osfkl msrsySug m;a fkdjk w;r osfkka
osk oshqKqj lrd md Tijhs' fndfyda fofkla Bkshd oshqKq j f,i olakd ndysr fN#;sl
oshqKqj kshu oshqKqjla fkdfjz' th iudch yd iudch ;`< bkakd mqoa.,hka tlsfkld
rjgd.ekSula muKs' tf,i u;`msgska oshqKqjla f,i mej;sho Tzcia .,k ;`jd,hla f,i
msg;ska wdjrAKs;j we;`<; l`Kq .Zo .iuska meyejuska os.ska os.gu iudch keue;s
frda.shd ush hkf;la th fkdisZoS mj;S' kuq;a wjxlju iajlSh is; we;`<;skau fu;a;d
ixl,amh m@.`K lrkq ,nk mqoa.,fhl` fyda tnZ|= mqoa.,hka iuQyhlska iEoS we;s
iudchla tf,i u;`msgska olsk oshqKqj fiau wNHka;r .;j we;s oshqKqj ksid flosklj;a
msrSySula we;s fkdfjz' tu iudc ixialD;sh iuZ. noaOj hk l,d Ys,am yd mqoa.,
ridiajdoh o ishquz njg m;alrk ,o usksia wdfjzok me;slv uZ.ska fydZo foa muKla ta
;`<g .@yKh lr.; yels wdldrhg th ilia jS we;s ksid lsis osfkl nd, yriqka foa
iudch jsiska fkdb,ajkq ,nhs' ksrdhdifhkau ishquz njg muqKqjk ,o wdfjzok ;`<ska
fydZo foa muKlau ri jsZoSug usksid yqrej we;s fyhsks' fuhska meyeos,s jkqfha iudchla
mjd ilia jSug fu;a;d ixl,amh uZ.ska ishquz njg muqKqjk ,o wdfjzok me;slv
ufydamldrS jk njhs' l,dYs,am j,ska is|=jkqfhao usksiqkaf.a rZM udkisl wdfjzok
Tmugzguz lrjd tajd ishquz njg meusKjSu jk ksid ta wdldrfha l,d ksrAudK tjsg ta
iudcfhys uq,a ;efkl ,d jecfUkq we;' jrA;udkfhys fuka yriqka fohska usksiqka



                                        126
uq,djg m;a fkdjkq we;' usksiqka jvd;a w.h lrkakg fm<fUkqfha o yels;dla ishquz
jskaokd;aul foa muKs' fu;ekg mqoa.,dNHka;rh ilia lrkakg kuz fu;a;d ixl,amh
jrAOkh lr.ksuska wdfjzok me;slv ishquz njg mrsjrA;kh lr.ekSug usksiqkag wjldY
ie,ish hq;`h' fuysoS iudchg j.lSuz folla mejfrA' tlla kuz iudch jsiskau wjYH
osYdk;sh ilia lr usksiqkayg tlS wdfjzok ;;ajhkag meusKsug Wmldrj;a jSuhs'
fojekak jkqfha fm#oa.,slju ;u ;uka ;`< wdfjzok l@shdldrSFjh Wiia njg
muqKqjdf.k wk;`rej ;uka ;`,ska ndysr iudchg fulS ;;ajh jsysfok wdldrhg
iudch ;`< lghq;` lsrSuhs' fojekak jvd;a m@fhda.sl jYfhka jeo.;a jqj o wiSre;u
ldrAhh fjz'75


                idudkH .sys iudchg wdorAYhla f,i .; yels mrsos ix> iudcfhys
jH=yh yd mrudorAY ilia jS we;' ix> hkafkys wrA:h jkqfha iuQyh hkakhs' fjka l<
fkdyels tl usgshla iuQyhla hk wrA:h bka lshfjz' kuskau ix> iudcfhys mrudrA:
ms<snZoj o< wjfndaOhlg meusKsug yelsjk mrsos kuz flrS we;' kuskau wrA:j;a flfrk
mrsos ix> iudch hkq jrA;udk iudc md,k rgd w;rska jvd oshqKu ,CIK wka;rA.;
mrsmd,k jH=yhla nj mejish yelsh' ix> iudch mqoa., kdhlFjhla jgd f.dkq
fkdjqjla jk w;r mqoa., kdhlFjhl olakg we;s wys;lr ,CIK lsisjla ix> iudchla
;`< fuz ksid olakg fkdfjz' ix> iudchl jsoHudk jkqfha iduQysl md,k rgdjls' tys
wrA:h iuia;hd iuia;hd uZ.skau md,kh lrkq ,nkafkah hk kHhdhhs' fuz wkqj ix>
iudcfhys tla tla idudcslhdyg idudcsl jgskdula fuz uZ.ska mjrd fokq ,en we;af;ah'
fuz iuQy.; iudcfhys fldgia lrefjl` jSug kuz ;udyg mjrd fokq ,nk hq;`luz
j.lSuz fldgi ;ukag mqZMjka Wmrsu whqrska bgq lr oSug fulS idudcslhd wkHhka fj;
iduQyslFjfhys j.lSfuka neZoS isgshs' fuu iduQyslFjh f.dkq jS mj;skqfha ffu;@sh yd
iudk;au;djh jeks iudcuh mrudorAY jgdh' fuz ksid lsishuz ffk;sl isoaOdka;hlska
iudch md,kh lrkjdg jvd jevs ksoyila fuz l@uh hgf;a tu iudcfhys tla tla
idudcslhdg ,efnz'76


                fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv iuznJOfhka b;du jeo.;a
ksrAfoaYhka ix> iudch wdY@s;j imhd .; yelsh' uq,a hq.fhys ix> iudch ilia jS
;snqfKa mejsos cSjs;fhys uQ,sl mrudrA: Wfoid mejsos jQ msrsilf.ka nejska yqfola Tjqkaf.a
uQ,sl wNsm@dh jQfhao yels blaukska tlS mrudrA:hka idCId;a lr.ekSuhs' fuz iZoyd Tjqka
jsfYaI oekquz oSulska fyda wK oSulska f;drj b;du iyfhda.fhka ffu;@sfhka hqla;j ;u
;ukaf.a uQ,sl wruqK jQ wrAy;ajh ,enSfuys jHdhduh jgd frdao neZof.k Wkay' Tjqyq
iajNdjfhkau pduz w,afmapzP iy is,aj;a cSjs;hla .; l<y' ikaksOsldr mrsfNdackfhka
f;drj" fN#;sl wjYH;d w;sYhskau iSud lr mj;ajk ix> iudchg uQ,sl ksY@h i;rla
jsh'77 fuu uQ,sl ksY@h i;r wdY@h lr.ksuska yd fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok



                                          127
me;slfvys ishquz nj w;aolsuska ieye,a,q cSjs;hla Tjqyq .; l<y' ieye,a,q nj ksidu ix>
iudch w;sYhskau us;@YS,S wdla,m j,ska iukajs; jsKs' uq, oS ieye,a,q nj m@;HCI jYfhka
w;aolsuska f.k.sh w,afmapzP cSjs;h Tjqfkdjqka tlsfkldg olajk ,o us;@YS,s wdl,amh
jshelShdu;a iuZ.u l@ufhka ixlSrAK jkakg jsh'78 uq, oS ir<Fjh .enz jQ ix> iudch
wd;audrA:lduS fpz;kdj ksid us;@YS,S cSjk rgdfjka neyer jS l@ufhka ixlSrAK njg
mrsjrA;kh jS wjidkfhys ixia:d.; jq nj meyeos,sj fmfkkakls' mYapd;a ld,Sk
jYfhka ix> iudch ixlSrAK jQj;a tys uq,a ld,Sk wruqKqj,ska neyer fkdjSu ix>
iudch msysgqjSfuz wfmaCIdjh' tnejska nq|=rcdKka jykafia uQ<sl NsCIq mrudrA:hkag ydks
fkdjk mrsoafoka mYapd;a ld,Skj jsldYh jQ ix> iudch jsiska w;am;a lr.kakd ,o ta
w;sfrAl ,dN ms<s.ekSu yd mrsfNdackh ms<snZo jsjsO jskh kshuhka m@ldYhg m;a lsrSfuys
wjY;djh Woa.; jQ w;r ld,Skj we;s jQ iudc jsmrAhdihkag wkqj jskh kshuhka o
m@ldYhg m;ajsh'79


               jskh ffk;sl mokula .enzjk fohla jqj;a" nq|=iufhys iZoyka jk jskh
kS;s yqfola ffk;sl mokula msKsiu mKjk ,o fohla fkdfjz' tys wruqK fu;a;d
ixl,amfhys .enzjk ishquz udkisl wdfjzokh ta jQ wdldrfhkau ix> iudch ;`< ia:dms;
lsrSu iZoyd wjYH lrk udkisl jd;djrKhl /ljrKh NsCIQkajykafia,dg ,ndoSuhs'
fuu woyi fmroers fldgf.k fulS woyi l`ZM .ekafjk mrsos m@d;sfudCIfhys ksrEms;
jskh m@Z{ma;Ska iliaj we;' ta jskh kshuhka w;r uq,a ;ek .;af;a idx>sl l@uhhs' fuhska
woyia lrkqfha ix> iudch i;` foa mqoa., ika;l fkdlr iuQyhd ika;l lsrSuhs'
iuQyhdf.a jeo.;alu olsk iudchla yegshg ix> iudch yeZoskajsh yelshs' tys oS ish,q
fokdg ix> iudcfhys iudcuh jgskdluz iu fia wdfrdamKh jS ;sfnz' ix> iudcfha
w;sfrAl ,dn jYfhka ,efnk isjzmih iuQyhdg ika;l lsrSu hkq ish,q fokdf.a wjYH;d
Wfoid lem lsrSu hkakhs'80 idx>sl foam< l@uh m@cd;dka;@sl ,CIK m@lg lrkqfha ta
mrsfNdack l@uh ;`< us;@YS,S iudc mrsirh mdol lrf.k ish cSjk rgdj f.k.sh lsis|=
NsCIqjla meje;au ms<snZoj fjfyig m;a fkdfjk nejsks' wfkla w;g .Dyia:hska fuka
uqo,a bmhSfuys kshqla; jSu NsCIQFjh uQ,sl mrudrA:fhka .s,syS fjfyig meusKSuls'
iuQyhd jsiska mqoa.,hd iqrCIs; lrk nejska ix> iudch ;`< fm#oa.,sl Okj;a njla
;snSu wjYH fkdfjz' tfukau fm#oa.,slj lrk odkhg jvd iduQysl odkfhys wdksixY
fkdtlajsg nq|=r|=ka jsiska jodrd ;sfnz' uska fy<sfmfy<s jkqfha us;@YS,S yeisrSuz rgdfjys
jeo.;alu iduQyslFjh iqrCIs; lsrSfuys oS jeo.;ajk njhs' nq|=rcdKkajykafia mqoa.,sl
odkhg jvd iuQy.; odkfhys w.h jod<y'81 Wkajykafia iuQyhd yd iuQyfhys us;@YS,S
wdl,amh mj;ajd .ekSu ms<snZoj olajk ,o ie,ls,su;a nj uska m@lg fjhs' wdrdu fikiqka
msrskeuSu;a" iuZ. wdrdusl jQ fkdfhla NdKav w;sfrAl ,dN jYfhka ix> iuQyhd fj;
msrskeuSu is|= jsh' lsis|= m@;s,dNhla mqoa.,fhl` ika;l fkdlr iuQyhd jsIfhys mejrSu
uZ.ska n,dfmdfrd;a;` jQfha" ix> msrsi w;sYhskau ys;j;a iajNdjhla" tfukau Tjqfkdjqka



                                          128
flfrys ie,lsu;a jk iajNdjhla we;slsrSuhs'82 us;@YS,S nj uq,afldg.;a" iuQyhdf.a
meje;au myiqjkq msKsi fuz iZ.i;` foam< mrsyrKfha oS ta ta mqoa.,hdf.a wjYH;djh
ms<snZoj jevs ie,ls,a,la oelajSu ix> iudch ;`< idudkHfhka olakg ,efnz' thska
mqoa.,fhl` ;j;a mqoa.,fhl`f.a wjYH;djh ms<sno ie,ls,su;ajSug;a" ;uka yd
wkHhkaf.a wjYH;d i,ld n,d lsishuz us;@SYS,S wdl,amhlska hqla;j wkHhka jsIfhys
lghq;` lsrSug;a ix> iudcfhys idudcslhska yeu foku mdfya Wkka|= jsKs' fuhska
wkHhka jsIfhys us;@YS,s wdl,amhlska lghq;` lsrSug ix> iudcfhys idudcsl msrsi yqre
mqre|= jsKs'83 ix> iudcfhys wksjdrAhfhkau mej;sh hq;` jQ fu;a;d ixl,amh neyerjSu
ksid huz wl@usl;djhla is|= jqjfyd;a thg j.lsj hq;` NsCIqj iuQyhd fj;ska jskhdkQl~,
oZvqjulg Ndckh fjhs' tu oZvqju mjd tu NsCIqjg ,ndfokq ,nkafka fu;a;d ixl,amh
fmroers lrf.k tu NsCIqj tu jroska uqojd .ekSfuz fpz;kdjks' mqoa.,hd iuQyhdg
j.lsj hq;` nejska ish,q fokd fj;u lghq;` ms<snZo j.lSuz iy.; njla ;snsh hq;` fjz'
iduQysl iudchl ;snsh hq;` us;@YS,s wdl,amh jrAOkh jSug fuh wksjdrAh idOlhla
fjz'84 idx>sl foam, iuQy mrsfNdackhg ,lajk jsg tajdfha ukd meje;au yd wdrCIdj
is|=jsh hq;af;a us;@YS,s njska neZ|=kd jQ iuQyhd w;skauh'85 ish,q ix>hd jykafia fmd|=fjz
;u j.lSuz fldgi yZ|=kdf.k mj;ajk fikiqka jsyrKfha ffu;@S mQrAjl wdfjzokfhys
uD|= ugis,sgs iajNdjh fuhska meyeos,s fjz' wkHhkaf.a ys;iqj msKsi l@shdlrkakd jQ
us;@YS,S wdl,amj,ska iukajs; jQ NsCIqjla huz jsydria:dkhl jdih lrkafka kuz tys jik
wkH NsCIQkaf.a fi#LH ixrCIKh msKsi ish wjOdkh wksjdrAhfhkau fhduq l< hq;` nejz
nq|=rcdKka jykafia jsiska fmkajd fokq ,enSh'86 idx>sl foam< iqrCIs;j us;@YS,S
wdl,amfhka hqla;j mrsfNdackh lsrSfuz j.lSuz iys; nj uska m@ldYs;h' iiqka ms<sfj;g
ms<smka NsCIQkaf.a fmd|= wruqK f,i ie,flk ksrAjdK m@drm@dma;sh ,en .ekafuys uQ,
OrAuh jkqfha iduQysl foam< mrsyrKhhs'87 iuQyhdf.a meje;au myiqjSu msKsi wkqoek
jodrd we;s fuz jskh kshuhka us;@YS,S whqrska iduQysl osjs fmfj;la .;lrkq ,nk
mqoa.,hdf.a iudcSh j.lSu m@lg lrkq ,nhs'


               ksrAjdK ,dNh iajlSh tlu mru ksIaGdj fldg i,ld l@shdlsrSfuz j.lSu
orK ix> iudcfhys udkisl wdfjzok me;slfvys ishquz nj rZod nj;afka ;rZ.ldrS osjs
rgdfjka w;ausoS iduQysl cSjs;hla lrkjdkuz muKla nejska hf:dala; ldrAhh idOkfhys
,d ix> iudch ksr;lrjSu msKsi foam< flfrys mqoa.,sl ysusluz meje;ajSfuz whs;sh iSud
lr ;sfnz' tnejska ix> iudcfhys l@shd;aul jkqfha iduQysl foam< l@uhls' fuz iduQysl
ix> foam< fm#oa.,slj mejrsh fkd yelsh' fm#oa.,slj fikiqka mejrE tla wjia:djl
nq|=rcdKka jykafia thg .ryd iZ. i;` jia;~ka fm#oa.,sl whs;shg fkd osh hq;` nj
iuzu; l<y' wdrdufha wdrdusl jia;` lsisjla fm#oa.,sl whs;shg .ekSu" mejrSu wkqu;
fkdjk wdldrh bka fmfka' fm#oa.,sl ika;l fkdjQjo tajd jsOsu;aj mrsyrKh lsrSfuz
whs;sh iEu fokd jykafiag ;sfnz' fuz mrsyrK l@uh ksid NsCIqj ;DIaKd odi Ndjhg



                                          129
fkd meusfKa' jsydrfhys ;uka iuZ. jik wfkla ish,q fokd iuZ.u iyfhda.fhka lghq;`
lsrSug fm<fUz' ffu;@S mQrAjl fpz;kdj mdol lrf.k fuu lghq;`j, ksr; fjz' fu;a;d
ixl,amh fya;`fjka yg.kakd hym;a iqjodhs udkisl wdfjzokhl miqjkafka fjz' wdrdusl
lghq;` is|= lsrSfuz oS fu;a;d ixl,amh mdol lr.kakd ,o wdfjzok ugzgul isg tlS
lghq;` l, yels jk wdldrhg m@Z{ma;s yd wkq m@Z{ma;s iliaj we;' w;sfrAl ,dNh
jYfhka jsydria:dj,g ,efnkakd jQ jsjsO odkudk yd msrslr nyq, jSug fmr mgkau
msKavmd;h mjd iduQysl mrsyrKhg fhduq l, hq;` wdldrh olakg ,efnz' fuu
iduQyslFjh ;`,ska iuZ.sh;a" fu;a;d ixl,amh;a jrAOkh jS wjidkfhys nq|=iufhka
wfmaCIs; wjidk ksIaGdj jQ ksrAjdK iuzm@dma;sh lrd mqoa., uki wkql@ufhka fhduqjk
wdldrhg wdfjzok me;slv ilialsrSu fuhska woyia jS we;' ix>hdf.a idrdKSh OrAuhla
f,i wvq jYfhka md;@ mrAhdmkak jQ wdusIhla fjz kuz th wiqj,dg fkdj" wiqj,dgh
hkqfjka fjka lsrSula fkdue;sj in@yaupdrSka yd idOdrK fNda.S jsh hq;` nj fmkajd oS
;sfnz'88 fuz uZ.ska o wfmaCIdlr ;sfnkqfha ish meje;au ms,snZoj lsis|= wu;r fjfyila
fkdf.k ;ukaf.a uQ,sl wruqK jk wrAy;ajh ,nd .ekSu msKsi jSrAhh jevSug wjYH
lrk udkisl ksoyila ix> iudcfhys idudcslhkag ,ndoSuhs'


              fuz uZ.ska ish wjidk jsuqla;sh idCId;a lr.ekSu jsIfhys W;aiql jSu jskd
fjk;a lsis|= f,#lsl wNsm@dhhla uq,a hq.fhys NsCIQkag fkdjQ nejska ;;a hq.h ;`< ndysr
m@Z{ma;s wkqidrfhka Wla; iudc jgdmsgdjla f.dv keZ.Sfuys wjYH;djhla we;s fkdjsKs'
uq,a hq.fhys NsCIQkaf.a wej;`uz mej;`uz o f.dvkeZ.S ;snqfKa Tjqkaf.a by; lS mrudrA:uh
wOs.uh yels blaukska YdlaId;a lr.ekSfuz wNs,dYfhka ksid Tjqka w;ska is|= jk
b;du;au iqZM w;miqjSula wrUhd isysm;a lrjSuz iajrEmfhka is|= lrkakd jQ isys leZojSula
muKla wjYH jQjd jskd l< hq;` yd fkdl< hq;` foa fuzjdh fujeks foa l< fyd;a fujeks
oZvqjuz jsZoskakg is|= fjzh hkdoS jYfhka oKavkd;aul iajrEmfha wdZ{djla Tjqka jsIfhys
meKjSfuz wjYH;djhla Woa.; fkdjSh' fu;a;d ixl,amh wka;rA.; wdfjzok miqnsula
mokuz lrf.k ix> iudcfhys tla tla idudcslhdf.a is;`uz me;`uz ta wkqj ilia
lr.ekSug wkqn, ,ensK' mqoa.,d;aul jYfhka o ksoyia yeisrSuz rgdjla ;`< lghq;`
lrkakg bv ie,iSu usksia wdfjzok wxYfhka jvd;a m@;sM,odhl lreKls' thg fya;`j
wdOHd;aul ixjrAOkh we;s lr,Sfuys,d udkisl wxYh jvd;a m@Odk;ajh .kakd nejska
udkisl iqj myiqj yd ksoyi N`la;s jsZoskakd jQ mrsirhla iemhSu iajlSh wruqKq jvd;a
myiqfjka uia;m@dma; lr.ekSu jsIfhys b;du;au jeo.;ah' udkisl ksoyi N`la;s jsZoSu
hkqfjka woyia jkafka is;~ u;fhys w;a;fkdau;sl f,i lghq;` lsrSu fkdj huzlsis
iodpdrd;aul jgdmsgdjla ;`< ;ukaf.a wruqKq lrd hk w;ru wkHhkaf.a ksoyio N`la;s
jsZoSug iq|=iq fu;a;d ixl,am wdfjzok mokulska hqla; udkisl miqnsula Tjqkag ilia
lroSfuys Wmldrj;a jk ksoyia iulduS udkisl jd;djrKhls'89




                                        130
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ              3.foundation of effective
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ              3.foundation of effective
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ              3.foundation of effective
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ              3.foundation of effective
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ              3.foundation of effective
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ              3.foundation of effective
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ              3.foundation of effective
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ              3.foundation of effective
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ              3.foundation of effective
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ              3.foundation of effective
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ              3.foundation of effective
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ              3.foundation of effective
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ              3.foundation of effective

More Related Content

What's hot

Sonduru yashodhara by gangodawila soma thero
Sonduru yashodhara by gangodawila soma theroSonduru yashodhara by gangodawila soma thero
Sonduru yashodhara by gangodawila soma theroDushyantha Liyanage
 
guru gobind singh ji
guru gobind singh jiguru gobind singh ji
guru gobind singh jipulkit bajaj
 
Mohammed pbuh in Sinhala - මුහම්මද් -එතුමාට සාමය අත්වේවා-
Mohammed  pbuh in Sinhala - මුහම්මද් -එතුමාට සාමය අත්වේවා-Mohammed  pbuh in Sinhala - මුහම්මද් -එතුමාට සාමය අත්වේවා-
Mohammed pbuh in Sinhala - මුහම්මද් -එතුමාට සාමය අත්වේවා-wamysl
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 6.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 6.chapter ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 6.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 6.chapter snhewage
 
Livestock Future July 2014
Livestock Future July 2014Livestock Future July 2014
Livestock Future July 2014Ayurvet Limited
 
12 biology-ncert-hindi-medium-chapter (14)
12 biology-ncert-hindi-medium-chapter  (14)12 biology-ncert-hindi-medium-chapter  (14)
12 biology-ncert-hindi-medium-chapter (14)Explore Brain
 
නීතිවිරෝධී රැස්වීමි විසුරැවා හැරීමෙ බලතල
නීතිවිරෝධී රැස්වීමි විසුරැවා හැරීමෙ බලතල නීතිවිරෝධී රැස්වීමි විසුරැවා හැරීමෙ බලතල
නීතිවිරෝධී රැස්වීමි විසුරැවා හැරීමෙ බලතල Pubudu Udara
 
Class12 biology unit09_ncert_text_book_hindiedition
Class12 biology unit09_ncert_text_book_hindieditionClass12 biology unit09_ncert_text_book_hindiedition
Class12 biology unit09_ncert_text_book_hindieditionGaurav Shahi
 
Sexual Harassment Training Manual in Hindi
Sexual Harassment Training Manual in HindiSexual Harassment Training Manual in Hindi
Sexual Harassment Training Manual in HindiHRLNIndia
 
Hon'ble CM Draft Policy for Water Supply Scheme (शहरी पेयजल योजना), Madhya Pr...
Hon'ble CM Draft Policy for Water Supply Scheme (शहरी पेयजल योजना), Madhya Pr...Hon'ble CM Draft Policy for Water Supply Scheme (शहरी पेयजल योजना), Madhya Pr...
Hon'ble CM Draft Policy for Water Supply Scheme (शहरी पेयजल योजना), Madhya Pr...City Managers Association Madhya Pradesh
 
Religious and political backgroud of non violence (Ahinsavada)
Religious and political backgroud of non violence (Ahinsavada)Religious and political backgroud of non violence (Ahinsavada)
Religious and political backgroud of non violence (Ahinsavada)Wewala Dhammaloka
 

What's hot (16)

Sonduru yashodhara by gangodawila soma thero
Sonduru yashodhara by gangodawila soma theroSonduru yashodhara by gangodawila soma thero
Sonduru yashodhara by gangodawila soma thero
 
Karaniya Meththa Suthraya
Karaniya Meththa SuthrayaKaraniya Meththa Suthraya
Karaniya Meththa Suthraya
 
guru gobind singh ji
guru gobind singh jiguru gobind singh ji
guru gobind singh ji
 
निर्माण Ias सम्पूर्ण नोट्स 2018
निर्माण Ias सम्पूर्ण नोट्स 2018निर्माण Ias सम्पूर्ण नोट्स 2018
निर्माण Ias सम्पूर्ण नोट्स 2018
 
Noh new
Noh newNoh new
Noh new
 
Mohammed pbuh in Sinhala - මුහම්මද් -එතුමාට සාමය අත්වේවා-
Mohammed  pbuh in Sinhala - මුහම්මද් -එතුමාට සාමය අත්වේවා-Mohammed  pbuh in Sinhala - මුහම්මද් -එතුමාට සාමය අත්වේවා-
Mohammed pbuh in Sinhala - මුහම්මද් -එතුමාට සාමය අත්වේවා-
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 6.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 6.chapter ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 6.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 6.chapter
 
Livestock Future July 2014
Livestock Future July 2014Livestock Future July 2014
Livestock Future July 2014
 
12 biology-ncert-hindi-medium-chapter (14)
12 biology-ncert-hindi-medium-chapter  (14)12 biology-ncert-hindi-medium-chapter  (14)
12 biology-ncert-hindi-medium-chapter (14)
 
නීතිවිරෝධී රැස්වීමි විසුරැවා හැරීමෙ බලතල
නීතිවිරෝධී රැස්වීමි විසුරැවා හැරීමෙ බලතල නීතිවිරෝධී රැස්වීමි විසුරැවා හැරීමෙ බලතල
නීතිවිරෝධී රැස්වීමි විසුරැවා හැරීමෙ බලතල
 
Class12 biology unit09_ncert_text_book_hindiedition
Class12 biology unit09_ncert_text_book_hindieditionClass12 biology unit09_ncert_text_book_hindiedition
Class12 biology unit09_ncert_text_book_hindiedition
 
70 71
70 7170 71
70 71
 
Sexual Harassment Training Manual in Hindi
Sexual Harassment Training Manual in HindiSexual Harassment Training Manual in Hindi
Sexual Harassment Training Manual in Hindi
 
Hon'ble CM Draft Policy for Water Supply Scheme (शहरी पेयजल योजना), Madhya Pr...
Hon'ble CM Draft Policy for Water Supply Scheme (शहरी पेयजल योजना), Madhya Pr...Hon'ble CM Draft Policy for Water Supply Scheme (शहरी पेयजल योजना), Madhya Pr...
Hon'ble CM Draft Policy for Water Supply Scheme (शहरी पेयजल योजना), Madhya Pr...
 
Financial Management Manual for ULBs of M.P.- Hindi
Financial Management Manual for ULBs of M.P.- HindiFinancial Management Manual for ULBs of M.P.- Hindi
Financial Management Manual for ULBs of M.P.- Hindi
 
Religious and political backgroud of non violence (Ahinsavada)
Religious and political backgroud of non violence (Ahinsavada)Religious and political backgroud of non violence (Ahinsavada)
Religious and political backgroud of non violence (Ahinsavada)
 

Viewers also liked

Excel2010
Excel2010Excel2010
Excel2010ddgpuc
 
Billar detsy jadan
Billar detsy jadanBillar detsy jadan
Billar detsy jadanDetsyta
 
3rtrimestre c.n
3rtrimestre c.n3rtrimestre c.n
3rtrimestre c.nmjvercher
 
Ne Brochure With Actual Flow Singlepage 2011 Ver14
Ne Brochure With Actual Flow Singlepage 2011 Ver14Ne Brochure With Actual Flow Singlepage 2011 Ver14
Ne Brochure With Actual Flow Singlepage 2011 Ver14NextEducation
 
Fatti seguire sui Social maggio 2012
Fatti seguire sui Social maggio 2012Fatti seguire sui Social maggio 2012
Fatti seguire sui Social maggio 2012indishoe
 
Processo Eletrônico – A Experiência do Supremo Tribunal Federal
Processo Eletrônico – A Experiência do Supremo Tribunal FederalProcesso Eletrônico – A Experiência do Supremo Tribunal Federal
Processo Eletrônico – A Experiência do Supremo Tribunal FederalCFOAB
 
Derechos humanos pdf
Derechos humanos pdfDerechos humanos pdf
Derechos humanos pdfBrais Díaz
 
Empresa plantas carnivoras
Empresa plantas carnivorasEmpresa plantas carnivoras
Empresa plantas carnivorasmauricio souza
 
EL DISCURSO Y SEMIÓTICA
EL DISCURSO Y SEMIÓTICAEL DISCURSO Y SEMIÓTICA
EL DISCURSO Y SEMIÓTICAHari Arbelo
 
Taller diapositivas del cd publica tus recuerdos
Taller diapositivas del cd publica tus recuerdosTaller diapositivas del cd publica tus recuerdos
Taller diapositivas del cd publica tus recuerdosjorgeamaury2012
 
Apresentação openair
Apresentação openairApresentação openair
Apresentação openairraulopenair
 

Viewers also liked (20)

Excel2010
Excel2010Excel2010
Excel2010
 
Curriculobasadoencompetencias 140131104654-phpapp01
Curriculobasadoencompetencias 140131104654-phpapp01Curriculobasadoencompetencias 140131104654-phpapp01
Curriculobasadoencompetencias 140131104654-phpapp01
 
NUESTRA PUBLI
NUESTRA PUBLINUESTRA PUBLI
NUESTRA PUBLI
 
Fitokarantena brecl 93
Fitokarantena brecl 93Fitokarantena brecl 93
Fitokarantena brecl 93
 
Billar detsy jadan
Billar detsy jadanBillar detsy jadan
Billar detsy jadan
 
3rtrimestre c.n
3rtrimestre c.n3rtrimestre c.n
3rtrimestre c.n
 
Trabajo de grupo
Trabajo de grupoTrabajo de grupo
Trabajo de grupo
 
Ne Brochure With Actual Flow Singlepage 2011 Ver14
Ne Brochure With Actual Flow Singlepage 2011 Ver14Ne Brochure With Actual Flow Singlepage 2011 Ver14
Ne Brochure With Actual Flow Singlepage 2011 Ver14
 
Aplicar plantilla
Aplicar plantillaAplicar plantilla
Aplicar plantilla
 
4
44
4
 
Taller capgrossos
Taller capgrossosTaller capgrossos
Taller capgrossos
 
Fatti seguire sui Social maggio 2012
Fatti seguire sui Social maggio 2012Fatti seguire sui Social maggio 2012
Fatti seguire sui Social maggio 2012
 
Processo Eletrônico – A Experiência do Supremo Tribunal Federal
Processo Eletrônico – A Experiência do Supremo Tribunal FederalProcesso Eletrônico – A Experiência do Supremo Tribunal Federal
Processo Eletrônico – A Experiência do Supremo Tribunal Federal
 
Derechos humanos pdf
Derechos humanos pdfDerechos humanos pdf
Derechos humanos pdf
 
Enel angel
Enel angelEnel angel
Enel angel
 
Empresa plantas carnivoras
Empresa plantas carnivorasEmpresa plantas carnivoras
Empresa plantas carnivoras
 
EL DISCURSO Y SEMIÓTICA
EL DISCURSO Y SEMIÓTICAEL DISCURSO Y SEMIÓTICA
EL DISCURSO Y SEMIÓTICA
 
Testing
TestingTesting
Testing
 
Taller diapositivas del cd publica tus recuerdos
Taller diapositivas del cd publica tus recuerdosTaller diapositivas del cd publica tus recuerdos
Taller diapositivas del cd publica tus recuerdos
 
Apresentação openair
Apresentação openairApresentação openair
Apresentação openair
 

More from snhewage

ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේsnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේsnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.introduction
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             1.introductionආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             1.introduction
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.introductionsnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.cognition & behaviour
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.cognition & behaviourආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.cognition & behaviour
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.cognition & behavioursnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.foot notes
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.foot notesආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.foot notes
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.foot notessnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 3.foot note
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             3.foot noteආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             3.foot note
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 3.foot notesnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 4.epistemologyical foundation
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             4.epistemologyical foundationආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             4.epistemologyical foundation
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 4.epistemologyical foundationsnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Reference books
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             Reference booksආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             Reference books
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Reference bookssnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Metta research propasal
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             Metta research propasalආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             Metta research propasal
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Metta research propasalsnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Ii
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             Iiආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             Ii
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Iisnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 12
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             12ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             12
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 12snhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 5.social foundation
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             5.social foundationආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             5.social foundation
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 5.social foundationsnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 3.foot note
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             3.foot noteආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             3.foot note
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 3.foot notesnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.foot notes
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.foot notesආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.foot notes
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.foot notessnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.cognition & behaviour
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.cognition & behaviourආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.cognition & behaviour
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.cognition & behavioursnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.introduction
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             1.introductionආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             1.introduction
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.introductionsnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේsnhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.chapter ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.chapter snhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 2.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 2.chapter ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 2.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 2.chapter snhewage
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 3.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 3.chapter ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 3.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 3.chapter snhewage
 

More from snhewage (20)

ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.introduction
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             1.introductionආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             1.introduction
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.introduction
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.cognition & behaviour
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.cognition & behaviourආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.cognition & behaviour
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.cognition & behaviour
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.foot notes
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.foot notesආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.foot notes
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.foot notes
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 3.foot note
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             3.foot noteආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             3.foot note
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 3.foot note
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 4.epistemologyical foundation
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             4.epistemologyical foundationආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             4.epistemologyical foundation
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 4.epistemologyical foundation
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Reference books
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             Reference booksආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             Reference books
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Reference books
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Metta research propasal
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             Metta research propasalආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             Metta research propasal
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Metta research propasal
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Ii
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             Iiආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             Ii
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Ii
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 12
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             12ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             12
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 12
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 5.social foundation
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             5.social foundationආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             5.social foundation
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 5.social foundation
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 3.foot note
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             3.foot noteආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             3.foot note
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 3.foot note
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.foot notes
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.foot notesආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.foot notes
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.foot notes
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.cognition & behaviour
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.cognition & behaviourආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             2.cognition & behaviour
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 2.cognition & behaviour
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.introduction
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             1.introductionආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ             1.introduction
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.introduction
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.chapter ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 1.chapter
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 2.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 2.chapter ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 2.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 2.chapter
 
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 3.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 3.chapter ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 3.chapter
ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ Buddhist values 3.chapter
 

ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත හේවගේ 3.foundation of effective

  • 1. ආචාර්ය සුජිත් නිශාන්ත ෙහේවෙග් 03 mrspzfPAoh (03 Chapter) fu;a;d ixl,amh & wdfjzok moku (Metta Concept : Foundation of Affective ) wdfjzok hk jpkh iZoyd bx.@Sis NdIdfjka Affective hk jok jHjydr flfrA'1 fuz Affective hk jok iZoyd wF:! jYfhka ps;a;fjz.sl" wdfjzoksl" l@shdldrS" n,mdk" Woafjz.hla" wdfjzok hk f;areuz iuQyh Ndjs;d lr we;'2 idudkHfhka idrOu! yd ixl,am ms<snZoj bx.@Sis NdIdfjka rps; fndfyda ufkdajsoHd jsIhh fCIa;@hg wh;a .@F:hkays fuu wrA:h iZoyd Ndjs;d jS we;af;a Emotion hk bx.@Sis jokhs'3 wF:! jYfhka fuu Emotion yd Affective hk jpk folu iudkdrA:j;a f,i jHjydr flfrA' Emotion hk jofkys wF:! jkqfha ps;a;fjz.h" Woafjz.h" rih yd Ndjh hkakhs' tfukau Ndjh hkak weZ.jSu iZoyd bx.@Sis NdIdfjz Wesen, affection, being, emotion, entity, gist, meaning, nature, order, sentiment, status hk joka Ndjs;d jS ;sfnz'4 affection hk jpkfhys wrA: f,i olajd ;sfnkqfha iafkayh" ohdj" frda.h" wdorh" wdndOh" wkqrd.h" Ndjh" jskaokh" wdfjzokh yd jd;ai,H hkdoshhs'5 tfiau emotion hk jpkfhys wrA: f,i ps;a;fjz.h" Woafjz.h" rih yd Ndjh hk wrA: iuQyh o being hk jpkfhys wrA: f,i i;a;dj" i;ajhd" i;d" cSjh" Ndjh" N~;hd" m@dKh" meje;au yd ila ( fuys oS ilaldh osgzGs hk wrA:h m@Nj jSug n,mdk ,o ila + ldh = ilaldh hk jok ;ekS we;s wkaou ms<snZoj wjOdkh fhduq jSu jeo.;ah' ) hk wrA: iuQyhka o entity hk jpkfhys wrA: f,i wdia:s;Hh" ia:s;sh" ia:s;s" jia;`j" wia;s;ajh" Ndjh yd N~;hd hk wrA: iuQyhka o meaning hk jpkfhys wrA: f,i f;areu" woyi" wre;" wNsm@dh" Pdhd" Pdhdj" Ndj yd N~;drA:h hk wrA: iuQyhka o nature hk jpkfhys iegsh" ienEj" iajrEmh" iajNdjh" jrA.h" fidndoyu" .;sh" .`Kh" ckau .;sh" OrAu;dj" Ndjh" ,CIKh" ksiZ." ksirA. nj" Ou!h" m@lD;sh yd irEm" hk wrA: iuQyhka o sentiment hk jpkfhys f,i ufkda .;sh" ye.Su" u;h" wNsm@dh" rih" Ndjh" rxckh yd ufkdaNdjh hk wrA: iuQyhka o status hk jpkfhys f,i ia:s;Hh" ia:s;sh" whs;sh" ;rd;sru" ;ru;sru" Ndj" Ndjh yd ;;ajh hk wrA: iuQyhka o order hk jpkfhys f,i wkqms<sfj<" hqla;s OrAu;dj" ksldh" ms<sfj<" iduh" ie,iqu" iudch" ix>hd" ixjsOdkh" Tzvrh" jev ms,sfj<" jekak" jok" jrA.h" fufyjr" Ydikh" wdZ{dj" wdZ{d m;@h" wiqk" wiak" weKjqu" Tf<dx.`j" l@uh" wK" wkq l@uh" .Kh" 94
  • 2. jsOsh" jsOdkh" ;SrK wdZ{dj" Ndjh" mgsmdgsh" ksis md,kh" ms<sfj<" kshuh" ksfhda.h" m@ldrh" m@luh" msrsi" wkq ms,sfj<" jskh" f.da;@h" iegs" iuzj;d" iQ;@" irKs" ika lrkjd" wK lrkjd" ms<sfh< lrkjd" kshu lrkjd yd Tiq b,a,d hjkjd hk wrA: iuQyhka o fmkajd osh yelsh' fulS jpk ish,a, i,ld n,k l< lsishuz ixl,amhl Ndjuh ;;ajh weZ.jSu msKsi jvd;a fhda.Hu yd Wps;u jpkh l`ulaoehs ;SrKhlg t<Ush yelsh' tnejska Ndjuh ixfjzokhka ksrEmKh lsrSu msKsi Wps;u moh tys mqZM,au wrA: ksrEmKh f,i fuys l,ska fmkajd fok ,o Affective hkak meyeos,sh' fuu Affective hk jpkfhka lsishuz ixl,amhl tla;rd me;slvla jQ Ndjuh ;;ajh losug ksrEmKh lr oelajsh yelsh' tfukau Ydia;@Sh jYfhka jvd;a ishquzu ufkda.;sl ia:rhla lrd wmf.a jsurAYkh fufyhjSug jvd jevs bv m@ia;djla o fuz uZ.ska Wodfjz' Affective hk jpkh m@Nj jSug uq,a jQ Affection hk Ynzoh odrAYksl wrA:fhka Ndjs;d jSu wdruzN jQfha crAuka NdIdfjz we;s jpkhka jk tflafgkaf,yafrA ( Affektenlehre ) hk jok uq,a jSfuks'6 th ix.S; fi#kaorAh Ydia;@fhys isoaOdka;hka ms<snZoj fh|=kls' mqZM,a f,i oelajqjfyd;a wikakka ;`< jsjsO jQ b;d jsfYaIs;uh Ndjhka cks; lsrSug iu;a jkakd jQ iajr rgdjka yeZoskajSu msKsi fuh Ndjs;d lr ;sfnz' jsYajdi lrk wkaoug fulS odrAYksl woyfiys idrh ckm@sh ix.S;Z{hskayg WmlrKhka ;`<ska kefZ.kakd jQ ix.S;fhys kdorgdjka ksrAudKYS,Snjg m;a lrjSu uZ.ska iy wikakka ;`< tuZ.ska Ndjd;sYh l`ZM .ekajSula we;s lrjSu uZ.ska jvd;a is;a .kakd iqZM ix.S;hla ksrAudKh lrkakg yelshdj we;s njhs' ix.S;fhys we;s by; iZoyka l< .`Khka wdfjzok mCIfhys o olakg ,efnk nejska ix.S; ( fi#kaorAh ) Ydia;@fhys isoaOdka;hka ms<snZoj Ndjs;d lrkakg fh|=Kq wdfjzokh hk jHjydrh ffcj ixfjzokhla kuz lsrSu jsIfhys o Ndjs;d lrkakg jsh' jsfYaI jYfhka ix.S;fhys yd fi#kaorAhh Ydia;@fhys jsia;r jk ixOzjksh ;`< .enzjk f,,fok iajNdjh yd pu;aldr ckl iajNdjh 95
  • 3. wdfjzok .`Kfhys o ta wdldrfhka .enz jSu ksid wdfjzokh yeZoskajSu iZoyd o ix.S;fhys Ozjks .`Kfhys tla;rd iajNdjhla yeZoskajSu msKsi Ndjs;d l< Affective hk mohu jHjydr lrkakg jsh' fu;a;d ixl,amfhys .enz jkakd jQ fi#uH yd pu;aldr ckl iajNdjh tu ;;ajh wdfjzokh Affective f,i jHjydr lrkakg fya;`jla jS ;snQ nj fuz wkqj meyeos,s fjz' usksia ixfjzokhkays b;du;au ishquz Ndjuh wjia:djla wdfjzokh hkqfjka kuz jS ;sfnz' tfukau fulS ishquz nj jvd;a lemS fmfkkafka fu;a;d ixl,amh ms<snZoj idlpzPd lrk wjia:djhka ysoSh'7 fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok moku hkqfjka yeZoskafjkafka fu;a;d idrOrAuh ms<snZoj we;slr.kakd jQ Ndjuh m@ia;`;hhs'8 Ndjuh ;;ajh f.dvkefZ.kafka huzlsis idrOrAuhla yd iuznJO yeZ.Suz ps;a;fjz. ufkdaNdj wdosh tla;eka jSu uZ.sks'9 nq|= iufhys ffp;isl mCIfhka ksrEmKh jkafka fuu Ndjuh ;;ajhhs'10 fu;a;d fpf;dajsuqla;s wdosfhka m@ldYjkQfha fulS l~Gm@dma;jQ mru ksIaGdj lrd <Z.djQ Ndjuh mrsmQrAKFjhhs. wdfjzokhka idudkHfhka udkisl mCIfhka l@shdldrS udkisl jQ o ufkda .;sl iajNdjhka o fj;a' tfukau tys lsishuz fjz.j;a iajNdjhlao w;aoelsh yelsh' fuu ,CIKhka tkuz wdfjzok iajNdjh w;aolsk js,dYh usksidg fukau iFj f,dalfhys fjk;a cSjSkago msysgd ;sfnz' nsh" i;`g" fldamh, iduQyslFjh" us;@YS,SFjh jeks udkisl wdfjzok iajNdjhka usksidg fukau ish,q iFj m@cdjgu fmd|= wdfjzok fj;a' tla;rd w;lg fuu wdfjzohka iFj meje;afuys wLKav;djh ;SrKh lrkakd jQ idOlhla f,io fmkajd osh yelsh' ula ksido h;a fuu wdfjzok uZ.ska iFj jrA.hdg Tjqkaf.a ffoksl wjYH;djhka iuzmQrAK lr.ekSug lsishuz bZ.shla fukau bv m@ia;djla ie,fik nejsks'11 usksid we;`ZM ffcj m@cdju iuia;hla f,i .;a l< iduQysl cSjs;h ms@h lrkafkda fj;a' ffcj jrA.hd fuu iduQysl cSjs;hg m@sh lsrSug mgka .kq ,enQfjz fuhg fndfyda wE; ld, jljdkqjlg fmr mgkah' ta Tjqkaf.a wdrCIdjg yd meje;aug jsjsOdldrfhka ;rAckhka mrsirfhka" fidndoyfuka yd fjk;a iFj jsfYaIhka uZ.ska t,a,jkakg jQ ld,jljdkqj ;`,oSh' jsfYaIfhkau ;ks ;ksj yqol,d jqjfyd;a ;u jrA.hd usys u;ska jZo jS h;ehs hk wjodkug yd ;rAckhg ,la jQ fndfyda ffcj jsfYaIhka ish meje;au ;yjqre lr.ekSu msKsi iduQysl cSjk fmfj;lg yqre mqre|= jQy'12 fuu ;rAckhka cdkuh yd fjk;a ffcjSh lreKq iuznJOfhka mjd t,a, jkakg jsh' iduQysl osjs fmfj;la ;`, oS ;uka ;ksjS ke;ehs hk wdl,amh fukau nsfhka wdrCIdjSu" l`i.sskak m,jd yerSu msKsi ork ,o iduQysl m@h;akhka" fjk;a cSjS jsfYaIhkaf.ka ish cSjs;hg t,a, jk wys;lr n,mEu wju lr.ekSu jeks lreKq ms<snZoj jsfYaI ie,ls,a,la oelajSu ;;a ld,jljdkqj wkqj b;d wjYH fohla jS ;snsKs' fujeks wjOdkd;aul ld,mrspzfPaohla .; lruska isgS ffcj jrA.hd yg us;@Fjh ms<snZo uQ,sl wvs;d,u jegqfka fulS iduQysl osjs fmfjf;ys wjYH;djh u;` jSu;a iuZ.uh'13 96
  • 4. idudkH jYfhka us;@YS,S wdl,am j,ska iukajs; jqj;a tlS us;@YS,S nj jvd;a jevs jrAOkhg ,lajkqfha mYapd;a ld,Sk jYfhks' mYapd;a ld,Skj fiiq iFj jsfYaIhka wNsNjkh lruska usksid fmrg meusfK;au usksid ;`< ixjrAOkh jS mej;s udkisl mrsK;sfhys iajNdjhg iu.duSj Tyq ;`< us;@YS,S wdl,amhka ixl,am ugzgfukq;a Tnzng jrAOkh jkakg jsh' tkuz ffcj f,dj ;`< fjfikakd jQ wfkl`;a iFj jrA.hkayg fuka yqfola lsishuz idudkH udkisl ixfjzos iajNdjhla muKla fkdjS th jrAOs; wdfjzok iajNdjhla njg mrsjrA;kh jsh' fjk;a ffcj jsfYaIhkays fkdue;s tfy;a usksidgu wdfjzKsl jQ wdfjzok l`i,;djhka usksid w;am;a lr .kq ,enQfjz Tyq ;`< ixjrAOkh jS meje;s udkisl mrsK;sh ksiduh'14 fuu udkisl mrsK;sh fya;`fldgf.k usksid ;`< we;s fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv Tyq;`< we;a;d jQ ishZM udkisl |=rAj,;d wNsNjkh l< yels wdldrfhka ixjrAOkhg md;@ l< yelshdj ysus lrf.k isgshs' fuz ksid jsYajfhys fjkia lsis|= iFj jsfYaIhlg ish meje;au wrUhd iajdOSkj lghq;` l< fkdyels wdldrhlska hqla;j lghq;` lr tuZ.ska iajlSh iod;ksl jsula;sh YdlaId;a lr.kakg mjd usksidg yels jS ;snSu usksi;a nfjys we;s fY@aIaGFjh lshdmdkakd jQ losu wjia:djls'15 fu;a;d idrOrAufhys wdfjzok moku hg;g .efkkafka ps;a;fjz.Sh jYfhka fl;ruz ixfjzoSNdjhla tys .enzjkafka o hk lreK yd wNHka;r.; ps;a; ifudaOdkh ta ;`<ska we;s lr,kafka flfiao hk lreKqh'16 wNsOrAu yd iQ;@ msglhkays .enzjk iQ;@foaYkd yd jskh msglfhys pq,a,j.a.md,s yd uyd j.a.md,s hk fm< .@J:j,ska m@lg flfrkakd jQ fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok moku .eUqrska wOHhkh lsrSu uZ.ska prAhd ixialrK l@ufjzohla jYfhka th nq|=iufhys Ndjs;hg .kq ,enQ wdldrh ms<snZoj meyeos,s wjfndaOhla ,ensh yelsh' fuz uZ.ska ;;ahq.fhys wOHdmk jsOs l@uhla jYfhka fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok moku w;s idrA:l f,i Ndjs;hg .kq ,enQ wdldrh ms<snZoj meyeos,s jegySula o ,ensh yelsjkq we;'17 fu;a;d idrOrAufhys wdfjzzok mokug wh;ajkafka ps;a; ffp;isl jYfhka nq|=iufhys oelafjk ukfiys Ndjuh ia:rfhys we;s ishquz iajrEmhhs' fuz hgf;a mqoa., ukfia we;sjk Ndjuh ;;ajhkag wkql~, jk mrsoafoka fu;a;d idrOrAuh uZ.ska 97
  • 5. we;slrk fm#reI ixjrAOkh mqoa., fjzu;a;;djh u; lsishuz ksYaps; ia:dkhla lrd wod< mqoa.,hdj b,lal.; lrjk nejz meyeos,sj fmkajd oS ;sfnz' uq,a nq|=iufha js.@yjk fpzf;dajsuqla;shg mdoljk Ndjuh l~Gm@dma;sh weiqrska fu;a;d idrOrAufhys wdfjzok moku wrA: olajd we;' jspdr mQrAjl jsYaf,aIKhka is|=l< hq;` wjia:djkays oS wdNsOuzusl jsjrKhkays yd wgzGl:djkays18 .enzjkakdjQ ufkdajsoHd;aul js.@yhka uZ.ska fulS fu;a;d idrOrAufhys wdfjzok moku .eUqrska wOHkhg ,lajsKs' fu;a;d ixl,amh fnfyjska Ndjuh .`Kfhka fmdaIs; idrOu!hls' ys;j;anj us;`renj ;`< is;g oefkkafka lsishuz uq|= fudf<dla wdl,amhls' us;`renj fyj;a ys;j;anj uq|= fudf<dlah'19 tfukau tys lsishuz taldnoaO;djhla legsjqkq yeZ.Sulao f.kfohs' fuu ys;j;a iajNdjh we;sjkafka iuia; cSj m@cdju ;ukaf.a cSjs;h yd iiZod ne,Su ;`,ska we;slr.kakd ,o iuia;;djh uZ.sks'20 lsishuz flfkl` ;ud ;`< olskakdjQ ys;j;anj yd cSj;ajSfuz we;s leue;a; wkH cSjSka jsIfhyso Tjqfkdjqkag idOdrKnj oel wjfndaO lr.kshs' tfiau tf,i wjfndaO lr.ekSuka wk;`rej ;uka iajlSh wNHka;rh ;`< olskakdjQ iajNdjh wkH cSj m@cdj ;`<o ta wdldrfhkau oelSu ksid ;uka wkH cSjSkaf.ka fjkajQ wkH jQ iajrEmhla fkdfmkajk yq|= iuia;fhau ksrEmKhla f,i yZ.shs' ;uka iuia;h ;`< oelSu fukau iuia;h ;uka ;`< oelSu o fu;a;d ixl,amh uZ.ska is|= flfrA' fuz wdldrfhka iuia;h iuia;h ;`< isgskakd jQ tla tla cSjshd ;`,ska oel yZ|=kd .ekSu iuia;h flfrys tla tla cSjshd olajkakd jQ odhlFjh meyeos,s lrjk ia:dkhls' iuia;h ;`< talSh iajNdjh fukau talSh iajNdjh ;`< iuia;h ms<snZo wdl,amh we;s jkafka ;ud wkH cSjSkaf.ka fjka fldg l,amkd lrkakdjQ iajNdjh jshqla; lsrSu uZ.sks'21 ;uka wkH cSjSkaf.ka fjkalr olajkafka wd;audrA:h uZ.sks' wd;audrA:h yg .kqfha iuia;h yd ;ud hkq tlu i;a iajNdjfha jsNskak iajrEmhka nj jgyd fkd.ekSu ksidh' fuz whqrska tlu i;a iajNdjfha jsNskak iajrEmhka fmkajkafka ukao hk ldrKh fuysoS u;`jk jeo.;a lreKls' thg fya;`j kuz tu jsNskak iajrEmhka ienE f,iu m@mxp f,dj ;`< jsoHdudk fohdldr iajNdjhla fkdj ta foi n,kakdjQ oDIaGsfhys fjkia iajrEmh u; flfkl` ukiska m@cdkkh lr.kq ,nkakd jQ wdldrh fjz' wdruzNfhaoS nqoaOs jsIhhl iajrEmhla m@orAYkh l<o wjidkfhaoS fuu ;;ajh Ndjuh .`Khla njg mrsjrA;kh fjz' fuys Ndjuh ;;ajh kuz ;ud ;uka flfrysu fukau iuia;h flfryso us;@Fjh f.dv kZ.d .ekSuhs' fuu l@shdj,sh ;`,oS is|=jkqfha ;ud iuia;h flfrys tald;ausl jSuhs' fuu tald;ausl jSu jkdyS wdOHd;ausl neZoSuls' th Ndjuh mCIh ksfhdackh lrhs' fu;a;d ixl,amfhys fulS nkaOkSh iajNdjh uekjska wka;rA.; fjz' fuu wdOHd;aul ;;ajh fyj;a Ndjuh iajNdjh uD|= ugis,sgs iajNdjhla m@;sksrAudKh lrkakls' idrOu! mCIfhys,d th wod< jkafka l`i,h fnfyjska uD|= yd ugis,sgs 98
  • 6. iajNdjhla .kakd ksidh' l`i,h ieye,a,qh' is;g yd lhg wdYajdo ckl wdl,am j,ska msrS we;' uki uD|= lrjk ieye,a,q lrjk fuu wdfjzok ;;ajh fu;a;d ixl,amfhys fnfyjska nyq, f,i wka;rA.;h' ys;j;a nj we;s jkafka uD|= f,i l,amkd lsrSu ksidh' wkH cSj m@cdj flfrys uD|= yd WKqiquz f,i Ndjuh m@;spdrhla oelajSug wjldY ie,fikafka ukfiys mj;skakd jQ ieye,a,qnj ksid we;s jk ps;a; m@fndaOhhs'22 udkisl wd;;s rys; nj uZ.ska jvd;a ksjeros jsksYaphka .ekSug is;g wjldY ,efnk mrsoafoka is; ieye,a,qNdjhg m;a fjz' ksrjoH;djh fyj;a ;uka ksjeros flfkl`h hk udkisl yeZ.Su TzkEu flfkl`f.a is; iqjm;a lrjkakd jQ ldrKhls' fuz fya;`j ksid ksrjoH;djh ms<snZo flfkl` ;`< we;s jkakd jQ hym;a wdl,amh TzkEu flfkl`f.a udkisl ksfrda.S;djh msKsi ukd msgsjy,la imhkakla njg m;a fjz' fuz fya;`j ksid TzkEu flfkla ;uka ks;ru ksjeros l@shd lrkakd jQ ksjeros flfkl`h hk yeZ.Su we;s lr .ekSug fukau iudcfhys wka fndfyda fokd ;uka ksjeros flfkl`h hk udkisl Fjfhka hq;`j ;uka foi n,kq oelSug b;d reps lr;s' fuu cSj jsoHd;aul wjYH;djhla muKgu udkjhdf.a ukfiys b;du;a ;oska ;ekam;a jQ ldrKhls' fu;a;d ixl,amfhys ;j;a tla yria lvla jkqfha fuu ksrjoH;djh ms<snZo yeZ.Su ukisg ldjeoaoSug th iu;aluz oelajSuhs' iEu flfkl`u l@shd lsrSfuzoS yels;dla ;ukaf.a l@shdjka ksrjoH wdl,amhlska hq;`j fufyhjSug Wkka|= jkafka Tjqka ;`< n,mj;ajk fuu ksrjoH;djh ms<snZo yeZ.Suhs'23 kuq;a wjdikdjlg fuka fndfyda fokd ksjeros hehs is;d lrkakd jQ fndfyda l@shdjka ksid fmd|=fjz udkj j.!hdg f.k fokafka ys;lr jsmdl fkdfjz' ta Tjqkaf.a l@shdjka wd;audrA:h uZ.ska oevsj uev mj;ajkq ,nk ksidh' wd;audrA:h kuz iuia;fhka mqoa.,hd fjka lr,kq ,nk jeros oDIaGshhs' fu;a;d ixl,amh fuu jeros oDIaGsh usksia ukfika bj;a lr oukq ,nhs' fu;a;d ixl,amh uZ.ska mqoa., ika;dkh ;`< we;sjkafka fmd|=nj yd iduQyslFjh ms<snZo yeZ.Suls' fuu fmd|= nj yd iduQyslFjh ms<snZo yeZ.Su jQ l,S iuia;fhka mqoa.,hd fjka lr oukq ,nkakd jQ wd;audrA:hg m@;sjsreoaO jQ yeZ.Suhs'24 99
  • 7. fu;a;d ixl,amfhys mj;a;d jQ fuu iduQyslnj ms<snZo wdl,amh yd fmd|=nj ms<snZo yeZ.Su uZ.ska mqoa., l@shdfjys ksrjoH;djh we;slrkq ,nhs' fuhska m@ldY jkafka wd;audrA:fhka f;dr jQ is;ska hq;`j lrkq ,nk lshkq ,nk tfukau is;kq ,nk iEu fohla ;`<u mdfya fuu ksrjoH;djh .enzj mj;sk njhs' ksjeros l@shdjka ksjeros l:khka yd ksjeros pska;khka mokuz jS we;af;a fu;a;d ixl,amh nj fuz wkqj ks.ukh l< yel' ksjeros nj kuz ;ukag;a wkqkag;a hym;la jQ foa muKlauh hkak f.dv kefZ.kqfha fuu kHdh wkqjh' idudkH csjs;fhys oS flfkl` fydZo fyda krl hkqfjka f.dvkZ.d .kakd idrOrAu rduqjla we;' tu rduqj ;`< fydZo foa f,i ks;ru wF:! oelafjkafka ;uka yd wkHhka w;r us;@YS,S nj f.dvkxjk wdl,am yd l`i,;d jrAOkhhs'25 ysff;ISNdjh fyj;a ys;j;anj hk lreK flfryso fu;a;d ixl,amfhys n,mEu w;suy;ah' fu;a;d ixl,amfhys uqLH mrudrA:hu jkqfha il,jsO cSj m@cdj fj; ys;j;a nj me;srjSu jk fyhsks' uq,skau ;uka ;ukag ys;j;anj we;slr.; hq;`h' ljuodlj;a flfkl` ;ukag ;udu ys;j;a ke;akuz Tyq flosklj;a wkHhka jsIfhys ys;j;anjla we;s lr.ks;shs is;sh fkdyelsh' tnejska ys;j;a nj we;slr .; hq;af;a m<uqfldgu ;uka jsiska ;ud flfrysuh' fojkqj ;ud ;uka flfrys we;slr.kakd ,o ys;j;aNdjh wkHhka lrdo l@udkQl~,j me;srjsh yelsjkq we;' ienjskau wdfjzokhla jYfhka fuu ys;j;a nfjys we;s Wmfhda.S;djh m@udK l< fkdyelsh' cSj f,dalh tfukau wcSj f,dalh wLKavj meje;au iZoyd ishZM fokdf.au l@shdldrluz ys;j;alu u; flaJ|@.; jS ;snsh hq;af;ah' fuf,dj jikakd jQ il,jsO cSj m@cdj Tjqfkdjqkag ys;j;a fkdjkafka kuz cSjh meje;aug fuf,dj iq|=iq ia:dkhla fkdjkq we;' fuu ys;j;anj jqjo iSud iys; jmirshla u; rZod mj;skafka kuz th kshu ys;j;a nj f,i Wml,amkh l< fkdyels jkq muKla fkdj th irAj iuzmQrAK jYfhka fu;a;d ixl,amfhys l@shdldrSFjh jYfhka yZ|=jkajd oSug o fkdyelsjkq we;'26 tnejska ys;j;anj il, cSj m@cdfjka tla;rd fldgilg muKla iSud jk jOsfha ys;j;a njla fkdjsh hq;`h' lsishuz wd.usl fyda odrAYksl pska;khla uZ.ska fu;a;d ixl,amfhys jmirsh by; oelafjk wdldrfhka b;d iSus; rduqjlg fldgqlr ;nkakg jEhuz flfrA kuz tu wd.usl fyda odrAYksl pska;kh uZ.ska ksrEmKh flfrkakd jQ fu;a;d ixl,amh tys kshu iajrEmh f,i ms<s.ekSu fuz wkqj wiSreh' fuz wkqj tla;rd lKavdhulg fyda fldgilg muKla iSud jk jsOsfha fu;a;d ixl,amhlska tys wdfjzok mCIh ksis f,i wF:! ksrEmKh fkdflfrA' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok .`Khka jk uD|= ugis,sgs yd ieye,a,q iajNdjh tjka iSud iys; jmirshlska hq;` wF:! l:khka ;`,ska flfkl`f.a is;;`< yg fkd.kS'27 wfkla w;g fu;a;d ixl,amh m;`rjkq ,nkakd jQ iSudj mqZM,a jkakg jkakg tys uD|= ugis,sgs yd ieye,a,q iajNdjh flfkl`f.a is;g jv jvd;a ;oska oefkkag mgka .kshs' fuz oekSu iuZ.u ta mqoa.,hd ,nkakd jQ udkisl iekiqfuz wdfjzokSh .`Kh ;Sj@r 100
  • 8. fjz' flfkl` huz lsisjla lsrSug fm<fUkakd jQ m@n,u ldrKh jkqfha tu mqoa.,hd tu ldrAhh weiqrska ,nk wd;au ;Dma;sh fyj;a jskaokhhs' fjk;a f,ilska olajf;d;a wdfjzokSh .`Kfha ;Sj@;djh WmrSu whqrska jsZo .ekquhs'28 wd;au wNsudkh ms<snZo yeZ.Suo fu;a;d ixl,am fhys l@shdldrS Fjh m@lg lrkakd jQ wjia:djls' TzkEu mqoa.,fhl`g ;ud ms<snZoj huzlsis wd;au jsYajdihla f.dvkeZ.S ;snsh hq;`h' fuu wd;au wNsudkh hkqfjka woyia jkqfha thhs' il,jsO ffcj f,dalh fj; us;`re nj m;,lr yrskakgo flfkl` ;`< fuu wd;au wNsudkh fyj;a wd;au jsYajdih f.dv keZ.S ;snSu uy;au rel`,la fjhs' iuia; m@dfKaJ|@hka jsIfhysu fu;a is; m;, lrkakd jQ mqoa.,hdf.a isf;ys fulS wd;au jsYajdih uZ.ska we;s lrkqfha tlS wruqK flfrys jQ wLKav fhduq lrjSuhs' iuia; ffcj f,dalhu iqrCIs; jsh hq;` njg m@n, jsYajdihla fujsg tu mqoa.,hdf.a isf;ys yg.kshs' fu;a;d ixl,amh fmrgq fldgf.k we;ssjkakd jQ fuu wd;au jsYajdih uZ.ska mqoa.,fhl`f.a is; uD|= lrAukH iajNdjhlg m;a lrjkq ,nhs' fujsg isf;ys wdfjzokhkays iajNdjh w;sYhskau mjs;@ jk w;r ieye,a,qo fjz' mjs;@ yd ieye,a,q wdfjzok iajNdjhlska hq;`j lghq;` lrkakg lrkakg wkHhka iuZ. Tyqf.a neZoSu jevs oshqKq fjz' fuu nJOkSh iajNdjh jQ l,S us;@;ajfhys nJOkhhs' kuq;a fuu nJOkSh iajNdjfhys we;af;a f,daNfhka is|=jkakla fuka isf;ys ;o njla we;sjSu fkdj is; thska uqojd,Suhs' th yqfola m@S;sh yd ps;af;al.@;djh wruqKqfldgu we;sjkakd jQ ieye,a,q ksoyia wdfjzokhls'29 fuu ieye,a,qnj isf;ys jrAOkh jkakg jSu is; ;j ;j;a tjeksu jQ ieye,a,q wruqKq yd wdfjzok Tiafia l@shdlsrSug w;sm@n, Wmia:uzNkhla fjhs' fu;a;d ixl,amfhys n,mEu ksid is; ;j ;j;a fujeksu uD|= yd ieye,a,q nj Tiafia jv jvd;a ishquz njg meusfKa' uq,ska ;uka ;ud ms<snZoju wd;au jsYajdifhka l@shdlrk l:dlrk yd is;k ;eke;af;a miqj ishZM ffcj m@cdj ms<snZoju wd;au jsYajdifhka lghq;` lrkakg fm<fUz' jrAudkfhys f,dj we;sjk .egquz yeu tllgu mdfya uq,a jS we;af;a mqoa., ps;a; ika;dkh ;`,ska fuu mqoa., wd;au jsYajdih yd 101
  • 9. wkqka flfrys we;sjk jsYajdih ;`rka jS hduhs' ;ukag ;uka flfrys jsYajdihla fkdue;s jsgu wkHhka ms<snZojo jsYajdih ySkjS hhs' ;uka ;ukaj iel lrk muKgu wkHhka .eko iel lsrSug fy;u fm<fUz' fuz wdldrfhka ielfhka hq;`j ySk jQ mqoa.,.; yd wkH jsYajdihlska lghq;` lrkakg fm<USu ksidu fu;a;d ixl,amho mqoa., ukiska jshelS hhs' wNHka;r yd ndysr .egqug uq, thhs' flfkl` ;`< wjYH muKg fu;a;d ixl,amkh l@shd;aul fjz kuz tu ;eke;a;d ;`< mqoa.,.; yd iudc.; jsYajdih jrAOkh fjz' mqoa.,.; jsYajdih jrAOkhjSu wNHka;r ifudaOdkh we;sjSu flfrys bjy,a jk w;r iudc.; jsYajdih jrAOkhjSu iudc .egZM wju lsrSfuys,d uy;a fia Wmldr flfrA' wfkla w;g iudc.; .egZM wjujSu hkq mqoa.,.; udkisl fi#LHh wdrCIdjSu f,i wF:! l:kh l< yelsh'30 fuh lsishuz wdldrhl tlsfkl yd noaOjqkq jD;a;hla jeksh' tys tlla iuzmQrAK jSu hkq wfkl iuzmQrAK jSu iZoyd wjYH fya;` idOlhla tla jSu jeksh' tl w;lg fya;` M, iuznJO;djfhys fn#oaO wF:!l:kh fuz uZ.ska ksrEmKh flfrkafka hehs wjYH kuz flfkl`g fujeks foa idOl fldg bosrsm;a l< yelsh' flfia jqj;a ;drAlsl uki mdol fldg.;a jrA;udk oekquz moaO;Skag mjd f;areuz.; fkdyels wdldrhlg huz huz foa is|=jkq kuz oelsh yelsh' tajd jrA;udkfhys fnfyjska oshqKqj mj;sk jsoHd;aul fuj,uz yd WmlrK Ndjs;hg f.k mjd fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok l@shdj<sh uZ.ska we;sjk Okd;aul oshqKqj ksjerosj uek ne,Sug fyda ta ms,snZoj fN#;sl idOl bosrsm;a lsrSug yelshdjla fkdue;' tfia lrkakg jEhuz lsrSfuys oS mjd mek kZ.skakd jQ m@Odku .egZMj jkqfha ta iZoyd Wmfhda.S lr.kakd jQ WmlrKj, ksrjoH;djh yd ishquz nj ms<snZoj u;`j we;s .egZM iy.; Ndjhhs' fuz ksid m@udKhg jvd ngysr jsoHd;aul jsYaf,aIKhka Tiafiau osjejSu ksid usksia pska;kh Tyq jsiskau ksmojk ,o iSud iys; ksrjoH;djhla yd ishquz njla iys; fN#;sl WmlrKhkays isr.; lsrSug;a ta Tiafia jsgska jsg jsjsO ixialrKhkag ,lajk fodaI iy.; jsjrKhka fm<.eiajSug;a is|=j we;' fujeks is|=jSuz woaN~; yd us:Hdjka .Kfhys ,d neyer lsrSug fukau wjsoHd;aul pska;kfhka hqla;j jyd ms<s.ekqug fndfyda fofkla leue;a; olaj;;a nq|=iuh wF:! olajkafka tfukau miikafka jspdrmQrAjlj ks.ukhka j,g meusKSuhs' tfiau jspdr mQrAjl ks.uk j,g meusKSfuzoS jqjo fnfyjska w;sOdjkldrSj l@shd lsrSu nq|=iuh ms<sfkd.kshs' iEu fohlau is|=jSug tajdgu wkHkH jQ ksYaps; ld,hla ;sfnz' tlS kshus; ld,hg fmrd;`j b;du yosisfha m@ia;`;hka ksis f,i msrslaiSulska f;drj jy jyd ysi .sks.;af;l` f,i Tz,drslj l@shdlsrSu w;sOdjkldrSjSu f,i nq|=iuh olajhs' luz ue,sluska yd w,injska hq;`j ld,h ld oeuSuo fuhska woyia fkdfjz'31 l`ula l,;a tys lsishuz uOHia: njla ;snsh hq;`h hkakhs' uOHia: jSu hkq WodiSk jSu fkdjk nejsks' tfiau uOHia: jSu hkq wOsl w,i jSu yd w;sOdjkldrS nj hk fo wxYfhkau gsl gsl 102
  • 10. wkq.ukh lsrSu hkako fkdjk nejsks' hym;a whqrska W;aiyjka;j l@shdlsrSu uZ.ska iuchg ;ukaf.ka is|=jsh hq;` hq;`luz yd j.lSuz ksis f,i bgql< yel' W;aiyhg wruqKq lr.kqfha fu;a;d ixl,amfhka hqla; wdfjzokhhs' ffu;@S mQrAjl wdfjzokfhka fufyhjkq ,enqjd jQ mqoa.,hd b;d jer jEhfuka l@shdfldg iudchg ys; iqj i,iajkafkl` fjz'32 tfukau mqoa.,hd ;uka flaJ|@ lrf.k f.dvkZ.d f.k we;a;d jQ oevs wd;audrA:lduS fpz;kdj iuia;h ;`< oshlr yerSu fu;a;d ixl,amh ksid bgq fjz' fu;a;d ixl,amh ;uka iy wkHhka w;r us;`re nj jrAOkh lrjkakd jQ md<uls' th jvd;a oshqKq ;,hlg meusKSfuzoS ;uka flaJ|@ fldgf.k l@shdlsrSu l:dlsrSu iy is;Su iuia; ffcj m@cdj flaJ|@ fldgf.k l@shdlsrSu l:dlsrSu iy is;Su njg mrsjrA;kh fjz' idrOrAu mCIfhka .;fyd;a fuh idrOrAuhkaf.a wjidk ksIaGdj fjhs' fyj;a fuhg jvd idrOrAuhkays W;alDIaGuh wjOshla fkdue;s mru ksIaGdj njg meusfKa' idudkH mqoa.,hd fuu wjia:djg fkdmeusKu ish iir iersiereu wjika lrk w;r fndaOsiFjjre yd nq|=jre hk fo fldgzGdYh ;`< muKla fulS wjidk ksIaGduh ;;ajhka oel.; yelsh'33 tu ksidu fujeks wjia:djla mqoa., fm#reIFjh w;ska b;du oshqKq wjia:djla hehs kuz lrkq ,efnz'34 nq|=iuh uyd mqrsi f,i olajd ;sfnkqfha fulS fm#reIFjfhys mru ksIaGduh ;;ajhhs' mYaps;a nq|=iufhys ldhsl yd udkisl fm#reIFjfhys mru ksIaGdj f,i fuu wjia:dj jrAOkhg m;a lrk ,oS'35 uq,a nq|=iufhys nq|=r|=kau fuu uyd mqreI wF:!l:kh fldg olajd ;sfnkqfha udkisl mCIfhka pska;k oshqKqfjys WmrSu wjia:dj oelajSu msKsih'36 fu;a;d ixl,amfhys n,mEu ksidu fnaOsiFjjre yd nq|=jre ishZM ffcj m@cdj jsIfhysu us;`re njg meusfKa'37 fuz ksid l,HdK us;@hka w;rska fydZou l,HdK us;@hka jkqfha o Wkajykafia,duh'38 ishZM ffcj m@cdj w;rska kdhlFjhg jvd;au iq|=iafil` jkqfha fu;a;d ixl,amh m@.`K l< ;eke;a;dh' iuia; ffcj m@cdj jsIfhys is;iqj leue;sjSu fuys we;s iq|=iqluhs' msrsia n,h msrsia fufyhjSu jeks ldrAhhkays jvd;a fydZoska l@shdl< yels ;eke;a;d fu;a;d ixl,amh m@.`Kl< ;eke;a;dh' msrsiays ksrANh yd jsYdro njg t<USu hk ldrKdjka fu;a;d ixl,amfhys n,mEu ksid we;s jkakd jQ ufkdaNdjfhda fj;a' jsYdro hkafkys wrA:h jkqfha ksmqK Ndjhhs' fuu ksmqKnj ,efnkafka lsishuz jsIh fCIa;@hla ms<snZoj f.dvkZ.d .kakd ,oaod jQ oekqu yd mqyqKqjhs' fuu mqyqKqj ,enSfuzoS jkafka TzkEu fCIa;@hla flfrys oekqu l`i,;d yd wdl,am f.dvkZ.d .ekSu iZoyd wjYH jkakd jQ udkisl tald.@;djh fu;a;d ixl,amh uZ.ska mqoa.,hdyg ,enSuhs' wkHhka iuZ. iyfhda.h f.dvkZ.d .ekSug yelsjSu o ish oekqu yd l`i,;djh uZ.ska wkHhka fj; jsjsO ixl,amhka ikaksfjzokh lsrSu flfrys Okd;aul f,i n,mdkq ,nhs' n,anhla uq,ska ;ud oe,ajS miqj tys wdf,dalh msg;g m;`rejkakdla fuka oekqu wdl,am yd l`i,;djhkaf.ka msrsmqka mqoa., f;fuz m,uqfjka ish ps;a; ika;dkh bka oSma;su;a 103
  • 11. lr.kshs' mqrjd .kshs' miqj iudcfhys fjfik wkHhka yg o oekqu wdl,am yd l`i,;djhka ,nd foa' tnejska fu;a;d ixl,amh jrAOkh lr.kakd ,oaod jQ mqoa.,fhl` ,ensh fkdyelald jQ ps;a; tald.@;djhla yd ta weiqfrka ,nkakd jQ oekqu l`i,;d yd wdl,am moaO;shla fkdue;s ;ruzh' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzokSh mCIh t;ruzu iqL iy.; yd ufkda f.dapr jQjls' OHdk ;;ajhka fj; is; fhduq l<fyd;a tys oelafjk m@S;s iqL hk wdfjzok ;;ajhka Wmojkafka fuu iqL iy.; ufkdaNdjh uZ.sks' wdfjzokhkays mj;skakd jQ fuu iqL iy.;Ndjh uZ.ska iFjhdf.a jskaok fCIa;@h mqZM,a lsrSulao is|=lrkq ,nhs' th jkafka fuf;la l,la Tz,drsl jskaokhkag wruqKq jS meje;s yqre jS meje;s uki thska uqojd jvd;a by< ;,fha ri jskaokhkag yqre lrjSu uZ.ska ksrdhdifhkau mqoa.,hdf.a udkisl ugzgfuz WiiaNdjhg muqKqjkq ,nhs' fuz wdldrhg fkdoekqj;aju udkisl ugzgfuka Wiia ri jskaokhkag yqre jQ yd fhduq jQ mqoa.,hka w;ska idudkH tnZ|= ri jskaokhkag fhduq fkdjq rZM udkisl ugzguzj, wh w;ska is|= jkakd jQ m@n, .Kfha jeros is|= jkjd wvqh' mqoa.,hka jeros fohg fhduq jkqfha Tjqkaf.a ri jskaokfhys mj;akd fuu |=n,;djh fya;` fldgf.kh' tu ksid ms<shuz fhosh hq;` jkafkao fn#oaO fya;`M, kHdhhg wkqj jrog jvd tu jro is|= jSug ;`vq=|=ka fya;`j |=re lsrSu wrUhdh' thu jrog lrkq ,nk ksYaps; ms<shulao fjz'39 fuu |=n,;djh fya;` fldgf.k ksrka;rfhka usksid hym;a lrjSu iZoyd kS;s rS;s meKjSu wjYHjk w;r ri jskaok ;,h Wiia flfkl` ksrdhdifhka jroska j<lskafkl` jk ksid tnZ|= wh md,kh lsrSu iZoyd tnZ|= w;sfrAl kS;s rS;s wjYH fkdjkq we;' wfkla w;g fldmuK kS;s rS;s meKjqj;a jrog fokakd jQ ovqjuz oevs l<;a Wiia ri jskaokhg fhduq fkdjkd;dlal,a mqoa.,hka jrfoys neZoSu w;afkdyrskq we;' thg fya;`j Tjqkag cSjs;hg ri jsZosh yels tlu udrA.h rZM Tz,drsl my;a .@duH jskaokhka lrd fhduqjSu jk nejsks' ksrka;rfhkau fuu Tz,drsl my;a .@duH jskaokhka ,nkakd jQ udrA.h jegS we;af;a jeros yeisrSu ;`,ska jk nejska jv jvd;a mqoa.,hka jrog fhduq jSu olakg ,efnz' ksrka;rfhka jrog fhduq jQ jrfoys neZ|=kd jQ mqoa.,hka w;ska iudc iuzu; kS;s rS;s lvjkafka Tjqyq ;uka ,nkakd jQ rZM udkisl wdfjzokhkays jyf,l` jSu ksidh'40 fuu ;;ajfhka uqZMukskau usZoS huzlsis mqoa.,fhl` Wiia ri jskaokhla iys; wfhl` f,i lghq;` lsrSug fm<fUkafka kuz tnZ|= mqoa.,hka w;ska iudc iuzu; kS;s rS;s wdrCId jkafka yqfola jro l<fyd;a thg ,ndfokakd jQ oZvqjfuys nrm;,lu ms<snZoj nshjSfuka fyda tu jro l<fyd;a ;uka urKska u;` wmdhg hkq we;ehs nsh jSfuka fyda fkdj tjka jrola is|= jSu iZoyd Wmia:uzN jk rZM Tz,drsl my;a .@duH jskaokhkaf.ka f;dr wdfjzokhka ,enSu msKsi mqoa., uki ilia jSu ksidh'41 rZM Tz,drsl my;a .@uH jskaokhkaf.ka f;dr wdfjzokhka ,enSu msKsi mqoa., uki ilia jkafka fu;a;d ixl,amh ukfiys jrAOkh lsrSu ;`,ska we;sjk ps;a; wdfjzokhkays ishquz jSu yd 104
  • 12. ieye,a,q jSu ksidh' nsh jeks wys;lr ufkdaNdjhka isf;ys yg.kq ,nkafkao is; rZM wdfjzokhkag yqrejSu ksid we;sjkakd jQ wd;;suh fma@rKhkaf.a l@shdldrSFjh fya;`fldgf.kh' tfukau is; lsis|= lreKla Tiafia tl wruqK msysgqjSug wmyiq ;;ajhl mej;Su ksid lsishuz fohl ksmqK njla ,nd .ekSug wmyiq fjz' tu ksid thska jkafka jsYdronj fyj;a ksmqKNdjh ,nd .ekSug we;s bvlv weysrS hduhs' fu;a;d ixl,amh jrAOkh lsrSu fulS ;;ajhkaf.ka is; uqojd .ekSu msKsi fya;` fjz' fu;a;d ixl,amfhys mj;akd jQ uD|= yd lrAuKH iajNdjh is; ieye,a,q lrjk w;r l@shdfjys Wps;Ndjhgo muqKqjd,hs' ta ksid th ksrANhNdjhg yd jsYdro njg fydZo pska;k miqnsula isf;ys frdamKh lrjhs' tlZ.;ajh isf;ys we;s jkakg is; uD|= yd ieye,a,q wdfjzokhla jQ fu;a;d ixl,amfhys wdNdIh ,ensh hq;`h' ks;ru is; tlZ. jkafka is; jskaokhg m;a lrjkakd jQ udkisl wdfjzokhka ieye,a,q jQ muKghs' ieye,a,q is;ska uD|= yd lrAuKH jQ is;ska hq;`j lrk lshk is;k oE uZ.ska is;g iqj t<jhs' tfukau tnZ|= is;lg jyd tlZ.nj fyj;a tl wruqKla Tiafia l@shd;aul jSug yelshdj we;' fuu yelshdj f,#lsl yd f,daflda;a;r hk ishZM lghq;` j,oS uy;a fia m@fhdackj;a fjz' f,#lsl ia:rh ksrka;rfhka mj;afka f,daflda;a;r ia:rhg fmrd;`j nejska uq,ska f,#lsl ia:rh iqjm;a njg meusKSu hkq mYapd;a ld,Skj iqjodhs f,daflda;a;r ia:rhlg uxmdod .ekSulao jkq we;' tuksid nq|=iuh Wmfoia fokqfha ishZM cSjSkaf.a fuz fo wxYhu iqjm;a lrkq iZoydhs'42 we;euz wjia:djkays fuz oajsjsO jrA.SlrKh fuf,dj mrf,dj jYfhkao oel.; yelsh' fuysoS fuf,dj f,#lsl iqNisoaOsh ixfla;j;a lrK w;r mrf,dj f,daflda;a;r iqNisoaOsh ixfla;j;a lrhs' l`ZMKq .`Kh we;s jSug fu;a;d ixl,amfhys wdNdIh ,ensh hq;`h' l`ZMKq .`Kh hk wkHhka jsIfhys ohdnrs; jSuhs' ohdj we;s jkafka fu;a;d ixl,amfhys n,emEfuks' ;uka ;ukag ohdnr jkjd fiau wkHhkago ohdnr jSu fu;a;d ixl,amh uZ.ska is|=lrkq ,nhs'43 ;ukag ;ukaf.a |=la fjzokdjka mSvdjka ksid we;sjkakd jQ luzmkh wkHhkaf.a |=la fjzokdjka ksido we;sjSu l`ZMKq .`Kh isf;ys msysgd we;s njg idOlhls' tfukau tjeks |=la mSvdjkaf.ka ;uka ;ukagu msysg jk wdldrhg wkHhkao tjeks |=la mSvdjkaf.ka uqojd .kq ,nkafka l`ZMKq.`Kfha n,mEu ksidh' l`ZMKqnr is; fu;a;d iy.;h' fu;a;d iy.; is; ishquz yd ieye,a,qh tnZ|= ieye,a,q is;g jy jyd wkHhkaf.a ps;a; mSvd jgyd.; yelsjkq we;' wkHkag msysg jkafka fuz jgyd .ekSu ksid ,nk wjfndaOh flaJ|@fldgf.kh'44 is; l`ZMKqnr jSu l`i,hls' ieye,a,q is;ska i;`g f.k fok nj nq|=ysushka olajd we;af;a fuz fya;`j ksidh' mqoa.,hka i;`g ,nd .ekSu msKsi fkdfhl`;a fkdl<hq;` foa mjd lsrSug bosrsm;a fj;s' ukqIH is;a i;ka ieyeis foa j,g fm<fUkafka tjka foa ;`,ska i;`g ,efn;shhs Tjqka jrojd Wml,amkh lsrSu ksidh' i;`g 105
  • 13. ms<snZoj jrA;udk iudch orkakd jQ wdl,amho idl,Hfhkau ksrjoH fkdjknj mejish yelsh'45 i;`g bJ|@Sh noaOnj ndysrska olakg ,enqk;a ienjska i;`g Wmoskafka ukfiks' fyj;a yojf;ks' fuh yoj;o tfia ke;fyd;a fud<fhys ridhk l@shdldrSFjhoehs fuysoS wkjYH ;drAlsl m@ia;`;hkg t<eUSu wjYH fkdjkafka fuysoS idlpzPd lrkakg hk ldrKh wdfjzokhka yd iDcqju iuznJO foa muKla jk nejsks' fuysoS lshkakg wjYH jk ldrKh kuz wmg oefkkakd jQ foa tkuz wdfjzok uD|= yd ieye,a,q jkakg jkakg isf;ys l`ZMKqnr nj jrAOkh jk njhs' tfukau fu;a;d ixl,amh isf;ys jrAOkh jkakg jkakg ps;a; wdfjzokhka uD|= yd ieye,a,q njg m;ajk njhs' fuhska fmfkkafka fu;a;d ixl,amfhys jrAOkh yd isf;ys l`ZMKqnr Ndjh w;r wfkHdakH iDcq iuznJO;djla olakg ,efnk njhs' fuu iDcq iuznJO;djh lrKfldg f.k idrOrAu mCIfhka fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ffcj is;a i;kays idrOrAu jrAOkfhys,d b;du;a iqjsfYaIs ldrAhNdrhla bgqlr,k nj meyeos,sju fmfkkag ;sfnz' ienjska ffcj jrAOkfhys,d b;du;a jeo.;a ls@shdoduhla fu;a;d idrOrAu ixl,amh uZ.ska bIaG fjz' ffcj l@shdldrSFjh cSj wdhq ld,h jrAOkh jSu Wm;a wkqmd;slh by<hdu yd urK wkqmd;slh my< neiSu jeks lreKq iuznJOfhka fu;a;d ixl,amfhys n,mEu b;du jsYd, f,i ms<snsUq fjz' ks;ru wkHhka jsIfhys fu;a;d ixl,am wdfjzokfhka hqla;j is; i;`gska fjfikakd jQ mqoa.,fhl`f.a wdhqld,h tfia fkdlrk mqoa.,fhl`f.a wdhqld,hg jvd jrAOkh fjz' tfiau YrSfhys we;s jk jsjsO ms<sld jrA." fkdfhl`;a nelagSrshd jrA. uZ.ska we;s lrkakd jQ wdidok yd fndafjk frda.j,ska wdrCIdj ie,iSu o fu;a;d ixl,am wdfjzok jrAOkh fya;`fjka we;s jkakd jQ ys;lr m@;sM, jz' tfiau iajNdjsl YrSr m@;sYla;sh jrAOkh fjz' iqjpnj hkafkka woyia flfrkafka ukdj yslauqKqnjhs' YsCIKh hkak wOHdmk l@shdj,sfhys m@Odk ia:dkhla .kakd lreKls' .`rejrhd hkq YsIHhdj yslaujkakdh hk wF:!fhka YsCIlhd f,i yeZoskafjkafka fuz woyi wkqjh' wOHdmkh ,ndoSu wOsYsCIKh lsrSu kuska yeZoskafjkafkao fuz woyi wkqj husks' YsIHhdg wOHdmkh ,ndoSfuz l@shdj,sh uZ.ska yslaujd .ekSug kuz .`rejrhd fyj;a YsCIlhd YsIHhd flfrys fu;a;d ixl,amh fmrgqfldgf.k l@shd l<hq;`nj nq|=iuh fmkajd fokq ,nhs'46 wpdrAh WmdOHdh ioaOs jsydrsl kuska yeZoskafjk fn#oaO mejsos wOHdmkh ;`< .`re YsIH iuznJOh flfia meje;ajsh hq;`oehs fmkajdfok nq|=iuh tu iuznJOh msh mq;` fifkyi fuka fu;a;d ixl,amh fmrgq fldg f.k meje;ajsh hq;` hehs fmkajd oS ;sfnz' fuz wkqj wdpdrAh WmdOHdhka jykafia,d jsiska ;ukaf.a mejsos YsIHhdj yslaujsh hq;af;a o YsIHhd jsiska tu wjjdo yd .`re WmfoaY wkqj l@shdl< hq;` jkafkao fu;a;d ixl,amh fmrgq lr f.k nj wdpdrAh WmdOHdh yd ioaOsjsydrsl j;ams<sfj;a jsia;r flfrk j;a;laLJOfhys fmkajd oS ;sfnz' tu l@shdms<sfj; mejsos mCIhg ksrAfoaY lr ;snqK;a mejsos iudch .sys iudchg 106
  • 14. wdorAY iudchla jYfhka l@shd;aul jkakla nejska .sys .`re YsIH iuznJOho ta wdldrfhka l@shdjg keZ.Su Wps; nj fmfka' fuhska woyia flfrkafka iqjpnj .sys mejsos fomCI Wfoidu ish cSjk meje;au Wfoid w;HjYH .`Kdx.hla njhs' isf;ys iqjpnj we;sjSug kuz is; uD|= ishquz yd ieye,a,q njg m;ajsh hq;`h' rZM orovq is;ls;a iqjpnjla wfmaCId l< fkdyelafla tjeks is;lg ishquz yeZ.Sula jQ iqjpnj wruqKq fkdjk ksidh' iqjp iajNdjh ksid is; wk;sudks fjz' wk;sudk iajNdjh l@ul@ufhka jrAOkh jS wjidkfha oS ksy;udkS iajNdjhg m;afjz' fuz ksid isf;ys wdfjzok l`i,;djh ishquz jkakg jkakg tlS is;g wruqKq flfrkakd jQ wruqKqo jv jvd;a ishquz njg meusfKa' iqjpnj b;d ishquz ixfjzokhla nejska th o< rZM is;lg jvd fydZoska uekjska mqre|= mqyqKq lrk ,oaod jQ ieye,a,q uD|= yd lrAuKH is;g wruqKq fjz' fu;a;d ixl,amfhka is; uD|= ieye,a,q yd lrAuKH njg m;a lrjhs' fu;a;d ixl,amfhys jskaokuh iajNdjh idudkHfhka fjk;a idrOrAuhkg jvd jevsfhka msysgd ;snSu wdfjzok mCIfhka fu;a;d ixl,amfhys Wmfhda.S;djh biau;` lr fmkajd,hs' fu;a;d ixl,amh uZ.ska isf;ys wdfjzokhkaf.a rZM yd o< iajNdjh l@u l@ufhka wju lrjhs' fu;a;d ixl,amh isf;ys jevs jevsfhka jrAOkh jkakg jkakg is; jv jvd;a iqjp njg m;afjz' wkql@ufhka isf;ys ish,q laf,aYhka m@ySk jk ;rug mdfya fu;a;d ixl,amh wdfjzok mCIfhka m@.`K l< yelsh' fu;a;d ixl,amfhys n,mEu ;j;a me;a;lska isf;ys iqjpnj jrAOkh lsrSu iZoyd Wmldrj;a fjz' tkuz ishZM ffcj m@cdj jsIfhys us;`renj we;slr.kakd ,o mqoa.,hd miqjkafka iajNdjfhkau wkH cSjSka ms<snZoj ys; iqj leue;af;ks' ta mqoa.,hdf.a is; ;o njg m;alrjk rZM njg muqKqjk fl@daOh ffjrh mgs>h jeks wys;lr ufkdaNdjuh jQ wdfjzok ;;ajhkaf.ka is; jshqla; jS we;s ksid isf;ys m@Ndiajrh jrAOkh jQ ieye,a,q jQ uD|= jQ lrAuKH jQ is;lska miqjSu lrK fldgf.k b;d myiqfjka thg iudk wdl,amhka isf;ys jrAOkh jSug ksrdhdifhkau lsishuz fm<USula we;sfjz' iqjpnj hk wdfjzokho uD|= ieye,a,q wdfjzokhla nejska tjeks uD|= ieye,a,q yd lrAuKH njg mrsjrA;kh jQ is;l jvd myiqfjka yd jvd blaukska tjeks wdfjzokhka me;sr hhs' fyj;a uD|= ieye,a,q is;la ysus mqoa.,hd b;d blaukska iqjpnjg m;a fjz'47 wk;sudksnj hkafkka woyia jkafka WvZ.`njg fkdmeusfKkakd jQ iajNdjhs' isf;ys WvZ.`nj we;s jkafka ;uka wkHhkaf.ka fjkalr iqjsfYaIS mqoa.,fhla jYfhka ie,lSu ksidh' ;uka wkHhkaf.ka fjkajq mqoa.,fhla nj ienE uq;a th oevs f,i isf;ys msysgqjd f.k ta Tiafia wkHhkag fjkialuz lsrSu n,j;a jrols' fuz ksid ;ukao wkHhka fukau ffcj f,dalhg wh;a ;j;a tla cSjsfhla muKlah hk yeZ.Su fndfyda fofkl`g b;d blaukska wu;lj hhs' b;d blaukska uq, wu;l fldg l@shd lrkafkao fndfydajsg fujeks Wojshhs' is; udkqIsl nj u; rZojd l@shdlsrSfuz yelshdj is;g ,nd fokafka wk;sudks nj fyj;a udkh hgm;a lsrSu uZ.sks' udkfhka is; jsisreKd jQ 107
  • 15. iajNdjhlg m;ajk w;r th hgm;a lr.ekSu Wfoid l< yels fydZou yd jsOsu;au m@;sldrh jkqfha isf;ys fu;a;d ixl,amh jrAOkh lr .ekSuhs' fu;a;d ixl,mfhys wdfjzok iajNdjh jkqfha is; tl wruqKl /ZojSu yd is; ieye,a,q uD|=Ndjhg meusKjSuhs' fuhska jskaokh jk wdfjzok iajNdjfhys isf;ys fhduq.; jSfuz yelshdj jrAOkh lrhs' tfukau fu;a;d ixl,amfhys jmirsh mqZM,a jk ksid b;d mqZM,a fkdyelsZMKq is;lska hq;`j wruqKqj, ienE iajrEmh yZ|=kdf.k lghq;` lsrSfuz yelshdj we;sfjz' udkh uqZM ukskau |=rel< yels jkafka wrAy;a udrA. Z{dkfhka jk w;r idudkH jHjydrfha oS ksy;udks kdufhka yeZoskafjk fh|=u Ndjs;d l< yelshdj ienjskau we;af;a udkh uqZM ukskau |=rel<djQ ry;ka jykafia,d wrUhd muKs' idudkH f,dalhd ksy;udkS hk jHjydrfhka yZ|=jkq ,nkakd jQ idudkH mqyq|=ka ckhd yeZoskajSu msKsi Ndjs;dl< hq;` jQ kshu jpkh udkh hgm;a l< hk wrA: we;s wk;sudkS hk jpkhhs' fu;a;d ixl,amh isf;ys wdfjzokSh jYfhka jv jvd;a jrAOkh lroaoS is; ;`< we;s jkakd jQ ieye,a,qnj yd wkH iFjhka flfrys yg.kakd us;`renj ms<snZo ishquz Ndjuh ;;ajh lrK fldgf.k udkh yg.kajk ;o rZM njska f;drj ;uka yd wkHhka w;r mj;skakd jQ iSudj nsZo oud ;ud yd wkHhka talFjfhka ie,lsh yelsfjz' fuu talShNdjh ;`,ska iEu fohlu we;s ksiaidrnj yd jskdYhg meusfKk iajNdjh i<ld ;uka wkHhkaf.ka fjkalr oelSug fya;`jk udkh |=re lsrSfuys ,d W;aiyj;a fjz'48 fuys uq,au wjia:dj udkh ;djld,slj hgm;a fldg lghq;` lsrSug fm<USuhs' tfia ;djld,slj udkh hgm;a fldg lghq;` lrkakg yqre mqre|= jQ ;eke;a;dg miqld,Skj udkfhka uqZM ukskau |=rej lghq;` lrkakg yelshdj we;s lr.; yels fjz' fn#oaO b.ekajSuz wkqj udkh hk ixfhdack OrAufhys n,j;alu flf;la oehs lsjfyd;a wkd.duS ;eke;a;dg mjd tla;rd |=rlg udkh n,mj;ajk nj iZoyka jSu uZ.ska fmfka' udkh we;s jSug m@Odku fya;`j ;ud yd wkHhka hkqfjka il,jsO ffcj m@cdj fofldgilg fnod ie,lSuhs' fuu fnoSu iuZ.u ;uka wkHkag jvd Wiiah iudkh fyda my;ah hkdoS fkdfhl`;a wdldrfhka udkh yg.kshs' uq,a mshjfrysoS fuz ;;ajh |=re jkafka fu;a;d ixl,amh m@.`K lsrSu uZ.ska ;ud;a yd wkHhka hkqfjka il,jsO ffcj m@cdj fofldgilg fnod ie<lSu keje;ajSu ;`,sks' fyj;a ;uka yd wkHhka w;r talFjh we;s jkafka us;`renj we;slsrSu uZ.ska nj ta mqoa.,hd wjfndaOh lr .kshs' fuz wkqj fu;a;d ixl,amh isf;ys jrAOkh jSu wk;sudks nj we;slsrSfuys,d ufydamldrS fjz' iqrCIs;;djh hkq wdrCId iys; hkakhs' fyj;a /ljrKh ,enSuhs' /ljrKh ,enSu is|=jSug wkH cSjSkaf.ka ;u meje;aug ;rAckhla t,a, fkdjsh hq;`h' ;ukaf.a meje;aug ;rAckhla mj;skakd jQ jljdkqjl iqrCIs;djh ;snsh fkdyelsh' ;uka wkHhkaf.a osjs meje;aug ;rAckhla fkdjk wdldrfhka l@shdlrkq ,nkafka ;ud ;udf.a osjs meje;au fukau jgskdlulska hq;`j wkHhkaf.a cSj;ajSfuz ksoyi yd ksoyfia l@shdlsrSfuz ksoyi iqrlsk jsgh' fuz iZoyd ;udf.a cSjs;h yd iudk jgskdlulska hq;`j 108
  • 16. wkHhkaf.a cSjs;ho ie,lSug yelshdj ,efnk udkisl jd;djrKhla f.dvkZ.d .; hq;`h'49 tjka udkisl jd;djrKhla ksrdhdifhka f.dv fkdkefZ.a' tnejska tjka udkisl jd;djrKhla ;ud ;`< we;slr .ekSu msKsi fu;a;d ixl,amfhys wdNdIh ,ensh hq;`h' fu;a;d ixl,amh ;ud ;`< jrAOkh lr.ekSu ksid ;uka ;ukaf.a cSjs;h fukau wdhq ld,h jrAOkh lr.ekSu iZoyd wjYH fN#;sl yd wdOHd;ausl mrsirhla we;s lr.kshs' tfukau wkHhka iuZ. us;`re wdl,amhka jrAOkh lr.ekSu fya;`fjkao ;udf.a is; msrsis|= jSu fya;`fjka ;ukaf.a YrSr fi#LHh jrAOkh lr.ekSug yelshdj ,efnz' tfukau fN#;sl jYfhka wkHhkaf.a cSjs;h fukau wdhq ld,h jrAOkh jSu iZoyd iq|=iq fN#;sl yd wdOH;ausl mrsirhlao fu;a;d ixl,amh isf;ys jrAOkh lr.ekSu fya;`fjka l@shdfjka l:kfhka yd pska;kfhka ;uka jsiskau iafjpzPdfjka ilialr fokq ,nhs' usksidg w;ajsZoSug ,efnkakd jQ fiiq wdfjzokhka w;rska us;@YS,SNdjh fndfyda fldgu usksia is;g i;`g okjkakd jQ wdfjzokhls' ffcj jrA.hd w;r wdfjzKsl iyc ,CIKhla fia ie,flk iduQysl cSjkh mj;ajd .kq iZoyd ffcj jsoHd;aulj Wreu lr.;a Tjqka tlsfkld fj; weZMuzlrk iajNdjh usksid fu;a;d ixl,amh fj; fu;ruz wdYla; jSug fya;`j f,i ie,lsh yelsh' ta fya;`j ksidu fndfydajsg ksrdhdifhkau mdfya usksid ;`< us;@YS,S wdfjzokhka yg.kshs' us;@YS,sFjfhys ,CIKh jkafka usksiqka w;r iduQyslFjh f.dvkexjSuhs' tfukau wdfjzokhla jYfhka tu yeZ.Su is;g f.k tkafka fnfyjska iqjodhs iajNdjhls' tmuKla o fkdj usksiqka w;r iqrCIs; iudc mrsirhla ksrAudKh lr oSu flfrys o fuu wdfjzokh odhlFjh imhkq ,nhs' nq|=iuh ;`< fu;a;d ixl,amh js.@yhg ,la jSug tlu fya;`j fjk;a ndysr iuh jdohka ;`< fu;a;d ixl,amhg iudk fjk;a ixl,am jsoHudk jSu fyda tlS iuh jdohkays fu;a;d ixl,amfhka bosrsm;a flfrk wdfjzok iajNdjh Bg jvd wvqfjka jsjsO iSudjka iys;j idlpzPdjg ,lajSu fkdfjz' nq|=iuh ish iuh ixl,amhka f.dvkZ.kqfha fjk;a lsis|= iuh ixl,amhlg tfrysj fkdjSu;a" fuz fya;`j ksid nq|=iufhys ;rZ.ldrS iajNdjhla olakg fkdjSu;a" wjsysxidj b;du m@n, wdldrfhka ish m@Odk flaJ|@.; b.ekajSula f,i nq|=iufhka bosrsm;a lrkq ,enSu;a" nq|=iuh ;`< fu;a;d ixl,amfhys Ndjs;djg m@Odku fya;`ka fjz' usksid we;`ZM iuia; cSjS iajNdjfhys wdfjzKsl lreKla jkqfha yqfola cSjSka ;`< mek kZ.skq ,nk udkisl wdfjzok flfrys tu cSjSka b;du oevs ixfjzoS iajNdjhla yd wkqjrA;kSh iajNdjhla oelajSuhs' cSjSkaf.a iuia; foayh ksrAudKh jS ;sfnkqfhau fujeks udkisl wdfjzokhka j,g m@;spdr oelajSu iZoyduh' usksiqka iajNdjfhka ixl,amj,g jvd jevsfhka ps;a;dfjz.j,g m@;spdr olaj;s' tu ps;a;fjz.S yeZ.Suz m@Odk jYfhka ys;lr yd wys;lr hkqfjka fohdldr fjz' fulS fohdldr wdfjzok rgdjka w;`frka jvd;a usksia is; weZoS hkafka ys;lr wdfjzok rgdj fj;h' wys;lr wdfjzokhka usksid fj; Tyqf.a is; ;`< f.dkq jS mej;s wZ|=re rZM wdl,amuh iajNdjhka 109
  • 17. uZ.ska we;s lrjkjd usi lsisu mqoa.,fhl` ish leue;af;ka wys;lr wdfjzokhka ish is;ays cks; lr tuZ.ska udkisl fjzokdjka jsZoSug rsisfha jS fkdfjz' mqoa.,hka iajNdjfhkau rsis jkqfha ys;lr udkisl wdfjzokhka f.dvkZ.df.k thska udkisl usysrla w;ajsZoSugh'50 tjka udkisl jd;djrKhla ;`, oS mqoa.,fhl` jvd;a reps lrkqfha ;ukaf.a mqoa.,sl w;aoelSula fjk;a fndfyda fokd iuZ. fnodyodf.k N`la;s jSZoSugh' fuu fnod yod.ekSu kshudldrfhka is|=jSug kuz mqoa.,hka ;`< wka wh iuZ. iuZ.shla yd iduQyslFjhla f.dvkeZ.S ;snsh hq;`h' mqoa.,dka;r jYfhka iuZ.sh yd iduQyslFjh f.dvkefZ.kqfha us;@YS,S wdl,amhlska iuia; iudchu tlai;aj lghq;` lrkafka kuz iuKs' tu mrudorAYS ;,hg <Z.djSu msKsi nq|=iufhka bosrsm;a flfrk fu;a;d ixl,amfhka jsYd, msgsjy,la imhhs'51 mqoa.,hka cSj;a jkqfha ;j;a mqoa.,hka rdYshla iuZ. jsjsO wka;rAl@shd lruska iudch kuska yeZoskafjk ixjsOdkd;aul jH=yhla ;`<h' tjka iudc mrsirhla ;`< flfkl`yg ;j;a mqoa.,fhl` iuZ. iyfhda.fhka yd iduQyslFjfhka lghq;` lrkakg is|=jSu fm#oa.,sl ixisoaOshla fkdj iudcuh ixisoaOshla njg m;a flfrA' iudch ;`< jsjsO .;s.`K" reps wrepsluz we;s mqoa.,hka we;s nj wms jgydf.k isgsuq' we;euz mqoa.,hka fm#reIh jYfhkau wka;rAjrA;S mqoa.,hka jk w;r ;j;a iuyre fm#reIh jYfhkau nysrdjrA;S mqoa.,hkah' iyfhda.h yd iduQyslFjh fm#oa.,sl ixisoaOshla fkdj iudc ixisoaOshla njg mrsjrA;kh jk fmd|= iudc ixia:djl oS wka;rAjrA;S fmdreIhla ysus mqoa.,hkayg fiau ndysrdjrA;S fm#reIhla ysus mqoa.,hkayg o wkHhka iuZ. tluq;`j lghq;` lsrSfuz wjYH;djh we;s fjz' fuu tluq;` nj we;s jkqfha fu;a;d ixl,amh m@udKj;a ;ruska jrAOkh jS mej;`kfyd;a muKh'52 mqoa.,hka tfiau iajNdjfhkau wdfjzokYS,Sh' yeZ.Suzj,g wkql~,j l@shdlrkakd jQ iajNdjh mj;S' TzkEu iudc moaO;shla ;`< m@;sudk fyda jHjia:dms; kS;s moaO;shla mKjd ;sfnkqfha usksidf.a fuu iajNdjh ,CIKh jQ wdfjzokYS,S iajNdjh fya;` fldgf.k iudcfhys jikakd jQ wfkla fndfyda idudcslhkaf.a idudcsl whs;sjdisluz lvlsrSug ,la jsh yels wdldrfha huz huz jroj,a Tjqka w;ska is|=jSug jvd;a by< iuzNdjs;djla mj;sk fyhsks' us;@YS,S wdl,amhla mj;akd iudc jgmsgdjla ;`< oS usksiqka wfkla mqoa.,hd o ;ud yd iudk fldg i,ld is;kakg yd l@shd lrkakg mqre|= mqyqKq jk nejska ;uka wlue;s hula wkHhka jsIfhys o l@shd;aul lsrSu kqiq|=iq nj ;ukaj Wmudjg f.k i,ld .ks;s' kS;S rS;s yd oKavk l@u uZ.ska usksia wdfjzokhka md,kh lrkq ,nkafka fu;a;d ixl,amhg iuzmQrAKfhka m@;sjsreoaO wdfjzokhla jQ fodaI uQ,fhka yg.kq ,nk wys;lr wdfjzokhla jQ nsh tlS oKavkhka ksid yg.kq ,nk nejsks' ta ksid hf:dala; oKavk l@u l@shd;aul jk yd tu l@shdldrSFjh ;ud wh;a huz huz idudcSh jrm@ido lrk fldg f.k wNsnjd hd fkdyels miq;,hl oS muKla oKavkh Wmfhda.S fldg f.k huzlsis idudcslfhl` w;ska uqZM uy;a iudcfha fjfik wfkla idudcslhkayg is|= jkakd jQ idudcsl 110
  • 18. whs;sjdisluz lvlsrSuz je<lajSug bv m@ia;djkdj we;;a" th j,x.` jkqfha b;du;a iSus; jmirshlg muKla nejska tlS l@shdj<sh flgsld,Sk jYfhka huzlsis idrA:hFjhla fmkakquz lr;;a" os.`ld,Skj irAjiuzmQrAK jYfhkau ksrjoH jsiZ|=ula jYfhka ms<s.ekSug wiSreh' fuh os.`l,Sk jYfhka idrA:l jsiZ|=ula fkdjkafka tys moku fu;a;d ixl,amhg mrsndysr Bg iuzmQrAKfhka m@;sjsreoaO wdfjzokhla u; mdolj fuh iliaj we;s ksidh'53 fuz fya;`j ksidu os.` ld,Skj idrA:l ms<shula jYfhka iuh ixia:djkays fuz iZoyd bosrsm;a lrkqfha usksia wdfjzokhka usksia iudcfhys hymeje;aug ys;lr jk whqrska yd fu;a;d ixl,amh weiqrska ixialrK l@shdj<shlg ,la lsrSu;a" tu l@shdj<sh fya;`fldg f.k usksid ;`< yg .kakd jQ ishZMu wys;lr wdfjzokhka j,ska usksia uki uqla; lrjd tla tla wd.fuys W.ekafjk mru ksIaGdj kuska jQ tlS wd.ugu wkHkH jQ tla;rd mrudorAYS ;,hla lrd udkisl Yla;sh fufyjSu msKsi idrA:l wd.usl WmfoaYkhka iemhSu;a hk jsiZ|=uzh' fu;a;d ixl,amh jsjsO kuzj,ska jsjsO iajrEmfhka jsYaf,aIKhjk fiiq iuhhka w;r ;nd ;`,kd;aulj i,ld ne,Sfuz oS fuz ;;ajh nq|=iufhys mjd jsoHudk jk uq;a" nq|=iufhys js.@yjk wdldrhg wdfjzok ixialrK l@shdj<sfhys .enzjk jsoHd;aul pska;k rgdj yd nqoaOsf.dapr iajNdjh fjk;a iuhkays wjsoHudk jQjls' fuz fya;`j ksid nq|=iufhys iZoykajk wdfjzokh ixialrK l@shdj<sh uZ.ska jspdr mQrAjl whqrska yd jsoHd;aul whqrska jsjsO ixl,amhkays wdfjzokh me;slv js.@yhg ,la lrkq ,nk w;r fuz uZ.ska ;ukagu ;ukaf.a wdfjzokhkays h:d iajNdjh ms<snZoj ksjeros ;lafiarejlg meusKsug wod< mqoa.,hdygu wjia:djla ,efnk w;r tuZ.ska ;u;a ms<snZoj ,nd.kakd iajhx wjfndaOh lrKfldgf.k ;uka ;`< l@shd;aul jkakd jQ tlS wys;lr wdfjzokj,ska uqZMukskau usoS lghq;` lsrSfuz yelshdj tu mqoa.,hdg ks;e;skau ,efnz'54 fujeks wys;lr udkisl wdfjzokj,ska uqZMuksku jsksrAuqla; jQ mqoa.,fhl`f.a is; ksrdhdifhkau mdfya iudcfhys fjfik wfkl`;a cSjSka flfrys ffu;@S mQrAjl wdl,amj,ska msrS mj;S' uqZM uy;a f,dj ;`< fjfikakd jQ f,dl` l`vd il,jsO cSjS iuQyhhd o ;uka jeks ;ukaf.a cSjs;h mj;ajd f.k hEfuz wdYdj yd jvd;a fydZoska cSjs;h mj;ajdf.k hEfuz wdYdfjka hqla; nj kqjKska wjfndaO lr.kakd fy;u ishZM cSjSka flfrys ohd mrjY ;eke;af;la fjz' iudcfhys fjfikakd jQ ishZM cSjSka N`la;s jsZoskakd jQ idudcsl whs;sjdisluz iqrCIs; lsrSug;a" tajd ksoyfia N`la;s jsZoSug Tjqkag we;s whs;sh ms<s.ekSug;a fy;u W;aiql fjz' jrA;udkfhys udkj ysusluz yd udkj whs;sjdisluz ms<snZoj jsYaj m@ldYkfhys iZoyka jk ishZMu lrekq;a wu;r jYfhka iFj ysxikh msgqoelSu msKsi mKjd we;s kS;s rS;s yd iuzuq;Skaj, js.@yjk ishZM lreKq;a Bg wu;rj f,dj u;`jg we;sjsh yels tnZ|= huzlsis wysxidjdoS ms<sfj;l .enzjsh yelald jQ;a" 111
  • 19. ishZM lrekq;a iudc moaO;sh ;`< fjfikakd jQ il,jsO cSjS iuQyhhd N`la;s jsZoskakd jQ idudcsl whs;sjdisluz wfkl`;a idudcslhkayg ysreyerhla fkdjkdldrfhka Tjqka leue;s mrsos ksoyfia N`la;s jsZoSug Tjqkag we;s ysuslu fuz uZ.ska jsYo flfrA' by; fmkajd fok ,o mrsos ffcj ys;jdoS whqrska mqoa., uki ilia lsrSfuz ixialrK l@shdj<sh nq|=iuh ;`< bosrsm;a flfrk fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`< .enz fjz' nq|=iuh ;`< ixl,amhla cSjS ukig .e,fmk wdldrfhka idrA:l f,i wka;rA.@yKh lrjkafka flfiao hk lreK jsfYaIfhkau ixl,am ikaksfjzolfhl` ;`< ;snsh hq;` ,CIK olajk wjia:dj, oS b;du;a ijsia;r f,i fmkajd oS ;sfnz' tnZ|= ;ekaj, oS ixl,am ikaksfjzokh lrjkakd jQ mqoa.,hd wkHhka jsIfhys ffu;@S .`Kh fmrgq fldgf.ku Wla; l@shdj<sh wdruzN l< hq;` nj yd tlS l@shdj<sfhys fhosh hq;` nj wjOdrKh lr ;sfnz' fuhska fmkS hkafka wOHhk yd wOHdmk l@shdj<sfhys uQ,sl wjia:dj fu;a;d ixl,amh fmrgqj .ukal< hq;` njhs' wOHhkh yd wOHdmkh hkafkka woyia jkqfhao ixl,am iajwNs,dIfhka .@yKh lr.ekSu yd tfia .@yKh lrjSu jk nejska YsIHd .`rejrhd jsIfhys o .`rejrhd YsIHhd jsIfhys o fu;a;d ixl,amh fmrgqj mej;sh hq;` nj iZoykajSu ;`< ixl,am ikaksfjzok l@shdj<shg wjYHjk udkisl miq;,h us;@YS,S iajNdjhlska mej;sh hq;` nj fmkajd oS ;sfnz' ixl,am ikaksfjzok l@shdj<shys os jvd;a jeo.;a ;ekla .kq ,nkafka wdfjzok me;slvhs' Bg fya;`j ikaksfjzok l@shdj<sh m@fndaOu;a whqrska is|=jSu wdod< ixl,amh ksis whqrska .@yKh lr.ekSfuzys,d m@;scdkkd;aul Wmia:uzNkhla jYfhka mqoa., uki ;`< l@shd;aul jk nejsks' fuys oS m@;scdkd;aul Wmia:uzNlhla jYfhka l@shd;aul jkafka fu;a;d ixl,amfhys .enzjk wdfjzok me;slv nj meyeos,s fjz' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slfvys jsoHudk jk ieye,a,q iajNdjh" uD|=nj" msrsis|=lu" fkdyelsZMKq iajNdjh jeks wNHka;r .`Khka ;`,ska thg m@fndaOu;a iajNdjhla tla flfrA' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`< .enzjk uD|=nj" ieye,a,q iajNdjh" msrsis|=lu yd fkdyelsZMKq iajNdjh jeks wNHka;r .`Khka ksid tla mqoa.,fhl` flfrys jsoHudks; fuu ,CIK flfrys wkH mqoa.,hkaf.a wdlrAIKh we;s flfrA' us;@YS,S Ndjfhys wdruzNh t;ekhs' mqoa.,fhl` wkH mqoa.,hka flfrys wdlrAIKhjSu;a" wkH mqoa.,hka tlS mqoa.,hd flfrys wdlrAIKhjSu;a fufyhjkq ,nk md,l WmlrKh jkqfha fuu fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`< jsoHudks; wNHka;r .`Khka fjz' wdfjzokh hkq iFjhdf.a uqZM uy;a iakdhq moaO;shu luzmkh lrjSug iu;a jkakd jQ m@n, yeZ.Suzh' wdfjzokh huzlsis wd;;shla jkqfha wdfjzokh wys;lr ,CIKhkaf.ka iukajs; jQ jsgh' fuhg jsreoaO f,i wdfjzokh ys;lr ,CIKhkaf.ka iukajs; jQ l, th iakdhq moaO;sfhys ishZMu wd;;Ska iukh msKsi Wmldrj;a fjk T#IOhla js,iska l@shd;aul fjz' tlu foh tla;rd wjia:djl oS jsi iys; jSug;a" wfkla wjia:dfjys .`K iys; jSug;a n,mdk ,oafoa wdfjzok me;slfvys 112
  • 20. jsoHudks; uD|= yd rZM iajNdjfhys fjkia njhs' fuhska meyeos,s jkqfha huzlsis wdfjzok me;slvl jsoHudks; rZM iajNdjh uZ.ska wd;;Ska ckkh lsrSfuz YlH;djh;a" tfukau wdfjzok me;slvl jsoHudks; jk uD|= iajNdjh uZ.ska wd;;Ska iukh lsrSfuz YlH;djh;a wka;rA.; nj meyeos,sj fmfka'55 udkisl wdfjzokhka uD|= yd rZM jSug n,mdk m@Odku fya;`j jkafka wkHhka jsIfhys yd wkHhka wruqKq fldg we;s lr.kakd udkisl wdl,amj, uD|= yd rZM iajNdjhhs' ;uka fjku mqoa.,fhla fldg wkH cSjSkaf.ka fjka lr.kakd iajNdjh ksid ;uka wkH cSjSkaf.ka iqjsfYaIS jQ mqoa.,fhla f,iska wkH cSjSka ;`< fkdue;s ;ukagu muKla iSud jQ wkH;djhla f.dvkZ.d .ekSug huzlsis mqoa.,fhla fm<fTz' fuu wkHkH;djh yqfola wkHkH;djhlau muKla fkdj wkHkHNdjfhys iSudj blaujd .shd jQ wd;audrA:lduS yeZ.Sula njg mrsjrA;kh jSu ksid tu wd;audrA:lduS yeZ.Su ;j |=rg;a fmdaIKh jk mrsos ;uka iy wkH mqoa.,hka w;r mr;rh ;j ;j;a jsYd, lr.kq ,nhs' tuZ.ska ;uka ms,snZo wd;audrA:lduSFjh fyj;a uu;ajh ;yjqre lr.kq ,nhs' mD:la iajNdjh jkqfhao fuu wd;audrA:lduS njhs' tjsg mD:.ack hkq fuu wd;audrA:lduS fpz;kdj To jevqKq mqoa., fldgzGdYh f,i wrA: oelajsh yelsh' huzlsis cSjs fldgzGdYhla ;`< iuZ.sh iyfhda.h fkdue;s jSug fya;`j tlS mqoa.,hka tlsfkld w;r mj;sk To jevqKq wd;audrA:lduS fpz;kdfjys m@n,Fjhhs' huzlsis fyhlska fulS wd;audrA:lduS fpz;kdj wvq jkafka kuz tjsg iuia; cSj iajNdjh ms<snZoj jvd mqZM,a oelaulska hq;`j n,kakg yd tfia ;uka jsiska f.dvkZ.d .kakd ,o orAYkh Tiafia lghq;` lr bka udyeZ.s m@;sM, ,nd .ekSug yelshdj ,efnz' fn#oaOhska jsiska tla;rd |=rlg fpz;kdj jYfhka i,lkqfha o wdfjzok me;slv ;`,ska ixfjzokhka /ialr .ekSu nj fmkajd osh yelsh' wNsOrAufhys jsia;r lrfok wdldrhg huzlsis ps;a;jS:shl wjidkfhys olakg ,efnk ;odruzuK fol jYfhka fndfyda |=rg yeZoskafjkafka tu ps;a; jS:sfhys uq,ska olajk ,o cjka ps;a;CIK fm<g wruqKq jYfhka ,nd .kakd ,o wruqK f.k we;s jkakd jH;sfrAl ps;a; fjz.hla jYfhks' cjka ps;a;CIK jYfhka ,nd .kakd ,o wruqfKys m@n,Fjh fl;ruzo h;a tu cjka ps;a;CIK fm< wjidkfhys mjd tu wruqfKys ;Sj@r;djh ;odruzuK jYfhka we;sjk nj fuys oS fmkajd oS ;sfnz' by; oS wdfjzok me;slv hkafkka lsishuz wdfjz.YS,S iajNdjhla fyda yeZ.Sula fyda fpz;kdjla bka weZ.fjk nj fmkajd fokq ,enQfha o fuz ksiduh' fuys oS jrojd fkdjgyd.; hq;a;la we;' tkuz iEu ;odruzuKhlau lsishuz is;a l,Tjk iqZM" wys;lr mCIfhys wdfjzok muKlau fkdfjz hkakhs' wdfjzok iajNdjfhkau fjz.j;a is;sjs,s ldKavhla jQfha jS kuq;a tu fjz.j;a is;sjs,s iEu tllau wys;lr wruqKq flaJ|@fldg nsys jQ krl tajd fkdfjz' iuZ.sh" iduQyslFjh" us;@YS,S 113
  • 21. iajNdjh yd iyfhda.h hk wdfjzok .;fyd;a tajd wdfjzok jqj;a lsisfia;au is; fkduZ. hjk iqZM tajd fkdfjz' is;g ieye,a,q nj i;`g yd us;@Fjh ,Z.d lrjk wdldrfha msrsis|= is;sjs,sh' l@udkQl~,j is; mjs;@ lrk yd is; ksjd,k iajNdjhla thg we;' fuhska meyeos,s jkqfha wOHdmkh ,ndoSfuz l@shdj<sfhys oS tu wOHdmk yd wOHhk l@shdj<sh jvd;a idrA:l njg m;a lr .ekSu msKsi lsishuz ixl,amhl wdfjzok me;slv M,odhl f,i Ndjs;hg .; yels njhs'56 fuz wkqj fu;a;d ixl,amh ikaksfjzokh lsrSfuzoS th jvd;a mqoa., uki ;`<g ldjosk whqrska bosrsm;a l< yelafla wdfjzok me;slv Tiafia lreKq bosrsm;a lsrSu uZ.ska nj fuz wkqj meyeos,s fjz' wdfjzok me;slv fu;ruz wOHdmk yd wOHhk l@shdj<sfhys ,d jeo.;a ia:dkhla ysus lrf.k isgskqfha ukaoehs f;areuz .ekSug myiqu l@uh jkafka tu l@shdj<sfhka wfmaCIs; ksIa:dj idOkh lsrSfuys,d jvd;a m@;sM,odhl wdldrfhka Ndjs;d lrkqfha l`uk l@ufjzohoehs YsCIlhska jsiska ie,ls,a,g .kq ,nk nj jgyd.ekSuhs' YsCIlhska jsiska jvd;a ie,ls,a, olajkqfha jsjsO ugzguzj, miqjk YsIH msrsilf.ka tla jrl oS is|= lrkq ,nk wOHhk yd wOHdmk l@shdj<shl oS Tjqka w;rska jvd;a jevs msrsilg idrA:l f,i ixl,am b.ekajSu is|= lrkafka l`uk l@uhlskao hk ldrKhhs' Tzkeu YsIH msrsila w;rska by< fmf<a nqoaOsuh l`Y,;d j,ska iukajs; jkqfha b;du;a iSus; YsIH msrsila jk w;r nyq;rhla fokd idudkH nqoaOs ugzgulskao ;j msrsila nqoaOs ugzgu w;ska fiiq YsIHhkag jvd wvq l`Y,;d fmkakquz lrk w;r Tjqka ish,q fokd jsIfhys tlu ixl,amhla yeufokdgu wjfndaOjk f,i bosrsm;a lsrSfuz wjYH;djh we;s jQ l, jvd;a nqoaOs f.dapr l@uh jkqfha fiiq YsIHhkag jvd wvq l`Y,;d iys; YsIHhkag o myiqfjka f;areuz.; yels jk mrsos Tjqkaf.a ugzgfuka b.ekajSfuz l@shdj<sh is|= lsrSuh' fuz iZoyd b.ekajSug n,dfmdfrd;a;`jk jk ixl,amh ikaksfjzokh lrkafka |=rAj, YsIHdg;a th jvd;a myiqfjka .@yKh lr.ekSug yelshdj we;sjk wdldrhgh' fuz wkqj lsishuz ixl,amhla m@cdkk me;slv Tiafia ikaksfjzoh l< fyd;a th fydZoska jgyd.kq ,nkafka b;du;a iSus; YsIH msrsila jk w;r wdfjzok me;slv Tiafia tu ikaksfjzok l@shdj<shu f.k.shfyd;a jvd;a jevs YsIH msrsila th fydZoska .@yKh lr.ekSug iu;a fjz' fuz wdldrhg bf.kquz b.ekajSuz l@shdj<sfhys oS Ndjs;d lrkqfha tu ia:dkhg yd tu YsIH msrsig jvd;a Wps; b.ekajSfuz l@fudamdhh fjz' tfukau wdfjzok me;slv Tiafia lsishuz ixl,amhla ms<snZoj ,ndfokq ,nk jegySu l`vd <uqka w;r muKla fkdj jevsysgs mqoa.,hska w;r mjd nqoaOs ugzgfuka jsjsO;d olakg we;s jsjsO mqoa.,hkayg ukdj .e,fmk jsOsl@uhls'57 fu;a;d ixl,amh ms<snZo ie,ls,a, fhduq lrkq ,enqjfyd;a tys .enzjk wdfjzok me;slfvys fCIa;@M,h fiiq m@cdkk yd prAhd me;slvj, fCIa;@M,hg jvd by< w.hl mj;shs' tfukau fuz fya;`j ksid fu;a;d ixl,amfhys oekSfuz yd ixfjzoS iajNdjh wOslh' fuu oekSfuz yd ixfjzoS 114
  • 22. iajNdjh uZ.ska oekquz ugzgu t;ruz fkdue;s mqoa.,fhl`yg mjd thska b;d jsYd, Okd;aul n,meula t,a, lrkq ,nhs' fuu n,mEu Tyqf.a hym;a yeisrSu fyj;a Okd;aul ufkdapd<l yelshdjka muKla fkdj wNHka;r ps;a; ifudaOdkh" ;Sj@ mrsl,amk Yla;sh" ksrAudKYS,SFjh" oelSu fyj;a oY!k lD;Hh yd jspdr mQj!l wdl,am hk udkj l`Y,;djhka jrAOkh lrkq ,nhs' wOHdmk yd wOHhk l@shdj<sfhka n,dfmdfrd;a;` jkakd jQ wjidk we.hSu jkafka o mqoa.,fhl` ;`< fujka foa jO!kh lrjSu jk w;r wOHdmk yd wOHhk l@shdj<sh fu;a;d ixl,amh mdol fldgf.k l@shd;aul lrkafka kuz tys wjidk ksIaGdj f,i YsIHhka ;`< fuu .`Kdx. myiqfjka frdamKh l< yels jkafkah'58 wOHdmk uQ,OrAu w;r o wdfjzok me;slv uZ.ska huz huz prAhduh ,CIKhka ixialrKh lsrSfuz yelshdj we;s nj fmkajd oS ;sfnz' jsfYaIfhkau m@cdkk me;slvg jvd is;g oefkk iajNdjh wdfjzok me;slfvys wka;rA.; jk nejska lsishuz ixl,amhla jvd fydZoska b.ekajSfuz oS wdfjzok me;slv Tiafia tu wOHdmk l@shdj<sh fufyhjSu jvd;a idrA:l m@;sM, Wod lrkakd jQ l@uhla f,i wOHdmk jsoHdZ{hska w;r ms<s.ekSug md;@j we;' l`vd orejka ms<snZoj .;fyd;a idudkHfhka m@d:usl jirj, l`vd orejkayg lsishuz ixl,amhla ms<snZoj wjfndaOhla ,nd oSug m@cdkk me;slv Tiafia mrsY@uhla oerSug jvd wdfjzok me;slv Tiafia ta wjfndaOh ,nd oSug mrsY@uhla oerSu M,odhl nejz mejish yelsh' jevsysgshkag idfmaCIlj l`vd orejkaf.a fud<fhys jrAOkh wju ugzgul mej;Su m@cdkk me;slvg jvd wdfjzok me;slv jvd;a m@;sM,odhl jSu flfrys n,mdkq ,nk idOlh fjz' tfukau l`vd orejkag ixl,am wjfndaO lrjSfuz oS Tjqkaf.a ufkdaNdjhg .e,fmk ixl,am f;dard .ekSug is|= fjz' us;@YS,S nj jeks ixl,amhla jvd;a myiqfjka l`vd orefjl`f.a wjOdkhg md;@ fjz' us;@YS,S nj is; msrsis|= lrk is; ieye,a,qjg m;a lrjk ishquz udkqIsl wdfjzokhla nejska l`vd orejka jvd;a fydZoska th .@yKh lr.kshs' us;@YS,S nj hk ixl,amfhys fiiq me;slv w;rska wdfjzok me;slv jvd;a fydZoska l`vd orejka jsiska wjfndaO lr.ekSu fiiq ixl,amj,g jvd tu ixl,amh l`vd orejka w;r m@p,s; jSug fya;`jhs' l`vd orejka hkq jevsysgshka olajd fud<fhys jrAOkh is|= jkakd jQ mqoa.,hka ksid l`vd orejkag mjd jvd;a fydZoska fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv .@yKh lr .ekSug yels kuz fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv TzkEu ;rd;srul mqoa.,fhl` jsiska myiqfjka bf.ksh yels yd myiqfjka wjfndaO lr osh yels nj ukdj meyeos,s fjz'59 ;j;a f,ilska .;fyd;a fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv jvd;a m@n, jkqfha fu;a;d ixl,amfhysu .enz jkakd jQ ixl,amShuh w.h jvd;a Ndjuh wxYhg jevs keUqrejla oelajSu ksid nj fmfkkakg ;sfnz' fu;a;d ixl,amfhys m@cdkk" prAhd hk me;slv folg jvd wdfjzok me;slv m@n, jkqfha tys fuu ixl,amfhys idrOrAu w.h jvd;a Ndjuh wxYhg jevs keUqrejla we;s f,ilska jsoHudk jSu ksidhs' ksoiqkla f,i .;fyd;a we;euz ixl,am tys idrOrAu w.h w;ska jevs keUqrejla olajkqfha 115
  • 23. m@cdkk me;slv fj;gh' jspdr mQrAjl nj jeks ixl,amhla fuz .Khg jefgz' ;j;a iuyr ixl,am tajdfhys idrOrAu w.h w;ska jevs keUqrejla m@orAYkh lrkqfha prAhd me;slv fj;hs' mfrdamldrh jeks ixl,am fuz fldgig wh;a fjz' by; ksoiqka folskau js.@yl< wdldrhg fu;a;d ixl,amfhys idrOrAu w.h w;ska jevs keUqrejla m@lg lrkqfha wdfjzok me;slv fj; nj fuz wkqj meyeos,s jsh hq;`h'60 fu;a;d ixl,amfhys jHdma;sh flfrys fulS lreK Okd;aul f,i Ndjs;d lr.kq ,nkafka kuz wdfjzok me;slv flaJ|@ fldgf.k fu;a;d ixl,amh mqoa.,hka fj; bosrsm;a l< hq;` nj fuhska fmkajd fokq ,nhs' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv fiiq me;slvj,g jvd meyeos,sju mqoa.,dka;r ikaksfjzokh flfrys m@;scdkkd;aul ia:uzNkhla we;s lrjk nj fuhska ;yjqre flfrA'61 tu;` o fkdfjz' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ffcj jsoHd;aul jYfhka usksia yeisrSuz yd usksia l@shdldrluz jsIfhys jvd;a ixfjzokd;aul jYfhka n,mdkq ,nk nj o fuhska meyeos,s fjz' iakdhq yd tys ieleiau tuZ.ska huz huz ixfjzokhka ,nd .ekSu hkdosh wdfjzok me;slfvys ldrAhNdrh f,i ie,lsh yelsh' nq|=iufhys fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok moku iuznJOfhka bosrsm;a lrkakd jQ OrAulreKq ffjoH jsoHd;aul meyeos,s lsrSuz yd mrAfhaIKd;aul m@;sM, ksid jrA;udk fndfydafokdyg fN#;slj mjd myiqfjka oel n,d.; yelsh' ffjoH jsoHd;aul oDIaGs fldKfhka i,lf;d;a" reOsrfhys wekv@,Ska m@udKh wju jSu uZ.ska wys;lr ps;a;fjz.Sh wdfjzokj, ixisZoSu fmkakquz lrhs' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv uZ.ska ixfjzokh lrkakd jQ iakdhquh ixfjzokh ksid isrer ;`< uqZM uy;a ffcj l@shdjkays ys;lr mrsjrA;khla we;s fjz' isrefrys iajNdjsl m@;sYla;sh fuz ksid by< w.hla lrd kxjkq ,nhs' isrere.; m@;sYla;slrK moaO;sh Yla;su;ajSu jsjsO f,v frda. yd wdidokj,ska wdrCIdjSu flfrys Wmia:uzNl fjz' cSjSyq idudkHfhka wdfjz.YS,S iajNdjhlska hqla;j lghq;` lsrSug oevs repshla olaj;s' fufia jkafka wdfjz.YS,S yeisrSug Tjqka olajk kuHYS,S Ndjhhs' we;euzjsgl oS fufia jkafka usksid o tla;rd iFj jsfYaIhla ksid usksid ;`< o fiiq iFjhkayg Wreu jk fmd|= iFj .`K wka;rA.; cdkuh iajNdjh .enzjk nejska hehs wkqudk l< yel' wdfjz.YS,Sj lghq;` lsrSug fiiq iFj j.!hd fiau usksiqka olajk jevs keUqrej yd leue;a; fya;`fldg f.k iudchla jeks usksia iuQyhla jdih lrk ia:dkhl wkjYH .egquz yd l,flda,dy, we;s lrjSug uZ. mdokq ,nhs' tnZ|= wkjYH .egquz yd l,flda,dy, we;s jsgl oS usksid l@shdlrkqfha o idudkH iFj f,dalfhys fiiq iFj jsfYaIhka l@shdlrkakd jQ wdldrhguh' iuyr jsfgl oS usksid thskq;a my< ia:dkhlg m;ajk nj ;rula Wmydifhka hq;`j mejiSug mjd wm mqre|=j isgsuq' fuh fufia jkafka m@cdkk me;slv uQ,sl fldgf.k huz huz foa ms<snoj jspdr mQrAjl ks.ukj,g meusKSug 116
  • 24. jvd wdfjzok me;slv flaJ|@ fldgf.k huz huz foa ms<snZoj wdfjz.YS,S ufkdaNdjhkag m;ajSug usksid iajNdjslju olajk repslFjhhs' funZ|= repslFjhla usksiqka jsiska m@orAYkh lrkqfha ula ksido hk m@Yakhg ms<s;`r f,i ngysr ufkdajsoHdj yd udkj jsoHdj jsiska fmkajd fokq ,nk iFj yd udkj mrsKduh iuznJO we;euz isoaOdka; nq|=iuh jsiska ta jQ wdldrfhkau wkqu; fkdlrk nejska Bg jvd jspdr mQrAjl f,i ta ms<snZoj is;d ne,Sug wm;`< fm<Ujsula we;s jsh hq;`h' usksiqka iajNdjfhkau jsjsO repslFj" jsjsO .;s isrs;a yd jsjsO udkisl ;, Wreu lrf.ku nsysjk nj nq|=iuh ms<s.kshs' kdkd;a; ldfh kdk;a; iZ[[dZ hkqfjka aZ oelafjkqfha o usksiqkaf.a fuu jsjsO jQ iajNdjhhs' usksiqka jsjsO jk ksid iudch o jsjsO fjhs' fuz jsjsOFjh wd;audrA:fhka hqla; jQ l, jsIu nj ckkh fjz' jsjsOFjh jsIu nj yg.ekajSug taldhk fya;`j fkdfj;;a" jsjsOFjh ksid jsIu nj we;s jSug wjldY ie,fia' tla w;lska w;audrA:lduS nj ksid usksiqka jsIu jk w;r wd;audrA:h iuZ.sh" iyfhda.h yd iduQysl osjs meje;au jskdY lr ouhs' usksiqka Tjqfkdjqka tlsfkldg oafjzI lr.kakd jQ uy;a wd;audrA:lduS mqoa.,hka jSug tjka ;;ajhla ukd msgsjy,la imhhs' fu;a;d ixl,amfhys Wmfhda.S;djh u;` jkafka fujka jd;djrKhla ;`, oS jk w;r wdfjzok iajNdjfhys mj;skakd jQ ;Sj@ .`Kh fya;` fldgf.k fu;a;d ixl,amh flfrys TzkEu usksia is;la wdlrAIKh fjz' usksia isf;ys wdlrAYKh rZod mj;afka lsishuz ixl,amhla flfrys is; wdYla; jkafka kuz muKs' ta w;ska fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slfvys mj;akd wdfjzok wdYla;;djh ksid th jvd;a usksia yeZ.Suz .@yKh lrhs' usksid muKla fkdj ljr huz cSjsfhl` fyda fuu wdYla; njg weZoS hkafkauh' wdYla; iajNdjh wdYdj fkdfjz' ;Kaydj wdYla; jSfuka wdYdj ckkh jk w;r fu;a;d ixl,amh wdYla; jSfuka us;@Fjfhka imsrsKq iduQyslFjh nsys fjz' fydZo fyda krl TzkEu ixl,amhl wdYla; jSfuz iuzNdjs;dj u; tu ixl,amh fl;ruz m@dfhda.sl wxYfhka idrA:l jkafkao hk lreK rZod mj;shs' lsishuz ixl,amhla usksia is;g we;`,a jkafka wdYla; jSfuz l@shdj idrA:lj bgqjkl,h' wdfjzokhka kuz wdYla; nj lrd t<USfuys uq,a mshjrhkah' wdfjzok me;slv jYfhka kuz jkafka o wdYla; jSfuz l@shdj<shuh' ish,q cSjSka wdYla; nj m@sh lrkafkda jk w;r wdfjzokhkays .enzjk wdYla; nfjys we,qfkda fj;s' wdYla; njg wruqKq lr.kakd jsjsO wruqKq w;r fu;a;d ixl,amh jvd;a fydZo wruqKls' fu;a;d ixl,amh wruqKq lrf.k wdfjzok me;slv ;`< we;sjk wdYla; nfjys .enzjkafka uD|= yd ieye,a,q ffp;isl jskaokhkah' fuu udkisl jskaokhka fnfyjskau iqL iy.; jk w;r m@S;sh o ckkh lrhs' fuu iqLh fukau m@S;sh o yg.kajkafka wdfjzok me;slfvys wdYla; iajNdjh uZ.sks' tfukau fu;a;d ixl,amh jspdr mQrAjl wdl,amhlska hq;`j msrslaid ne,Su uZ.ska wdfjzok me;slvg oefkk iqL iajNdjh yd m@S;su;a ijNdjh jvd;a jrAOkh l< yel' fu;a;d ixl,amfhys iqL iajNdjh yd m@S;su;a iajNdjh ;`< jspdr mQrAjl pska;kh o wka;rA.;h' us;@Fjh 117
  • 25. yg.kafka ish,q iFjhd jsIfhysu we;s lr.kakd ,o ys;j;a iajNdjh lrKfldgh' tu ksid wd;audrA:fhka cks;jk uuFjfhka f;drju iudch foi wjOdkh fhduq l< yels yd iuQyfhka ;ud fjkalr fkd.kakd jQ iuQy.; pska;khg fuhska wjldY jsjr fjz' fuu iuQy.; pska;kh fu;a;d ixl,amhg iudk yd ta yd neZ|=kq kj ixl,am cks; lrjSu iZoyd Wmia:uzNk fjz' fujsg ixl,am cks; jkafka ixl,am modi yd fmdl`re f,ih' tla ixl,amhlska wfkla ixl,amh l`ulaoehs ksjerosj f;drd fnzrd .; fkdyels jk muKgu os.ska os.g ixl,am je,la fyda ixl,am fmdl`rla nsys lrjSu fuys mrudrA:hhs' js;rAlkh f,i idudkH jHjydrfhys olakg ,efnk ixl,am f.dkq nsysjSu tla ixl,amhla flaJ|@,; fldgf.k we;s fjz' fu;a;d ixl,amh flaJ|@.; fldgf.k nsysjk ixl,am f.dkqjl ta yd iuznJO jsysxidj" wjHdmdoh yd wfodaih nZ|= ;j;a fu;a;d ixl,amhu wruqKq lrf.k yg.kakd jQ ixl,am rdYshla f.dkq.; jS ;sfnkq oelsh yels fjz' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`< olakg ,efnk funZ|= ixl,am f.dkqjla fu;a;d ixl,amh wruqKq fldg yg.efkk nejska js;rAlkh kuska tu ixl,am f.dkqj yg.ekSfuz l@shdj yeZoskafjz' fuu ixl,am f.dkq yg.ekSfuz l@shdj,sh jspdr mQrAjl iajNdjh yd o iuznJO;djhla fmkajkq ,nhs' fu;a;d ixl,amh wruqKq fldgf.k is;ays cks; jk jspdr mQrAjl udkisl iajNdjh ksid jspdrj;a f,i ;j ;j;a Bg iudk ixl,am yg.kajhs' tf,iskau m@S;sh yd iqLh jeks wdfjzok iajNdjhka ksid Bg iudk i;`g" ieye,a,qj" wdya,doh yd fiduzki jeks wdfjzok iajNdjhka is;ays cks; fjz' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slvg wruqKqjk fuu m@S;sh yd iqLh jeks ixfjzokhka fukau fu;a;d ixl,amhg iudk fjk;a ixl,amhkays wdfjzok me;slvg wruqKqjk fndfyda ixfjzokhka we;' ksoiqkla f,i fu;a;d ixl,amhg iudk fjk;a ixl,amhka jsysxidj" wjHdmdoh yd wfodaih jk jsg" tajeks ixl,amkays wdfjzok me;slvg ixfjzokh jkafka isis,i" uD|=nj" ldreKslnj" iduQyslFjh yd iuZ.sh jeks wdYla;l .`Khka fjz' fuz wdYla; .`Khka uZ.ska usksid we;`ZM fiiq iFjhska cSj ys;jdoS ia:djrhl msysgqjd,kq ,nhs' fuf,dj wLKav meje;aug fulS cSj ys;jdoS wdl,amhka w;HjYH idOlhls' yqfola wdl,amhka muKla ;snqfha jS uq;a th fkdiefya' tu wdl,am wdOHd;au.; jS iuia; ffcj l@shdjka ta uZ.ska md,kh jk ;rug ;oska th uq,a neif.k mej;Su wjYHh' ffcj wdfjzok me;slv ;`<ska bgq lrkq ,nkafka hf:dala; ldrAhh Ndrhhs' ffcjSka nqoaOs ugzgu w;ska jsjsOh' ixl,am m@cdkkh flfrys ffcj nqoaOs ugzgu n,mdkq ,nhs' we;euz ixl,am nqoaOs ugzgfuka wfmaCIs; ia:dkfhys fkdisgsk cSjSfhl`yg ksis whqrska m@cdkkh fkdfjz' kuq;a ta |=n,;djh wdfjzok me;slfvys jsoHudk fkdfjz' wdfjzok me;slv flfrys nqoaOs ugzgu n,dmq ,nkafka b;du wju wdldrfhks' nqoaOs ugzgu w;ska b;du m@d:ussl cSjshdg;a b;d by< nqoaOs ugzgulska hqla; cSjshdg;a hk mqoa., fldgzgdY fol w;r;`r isgsk TzkEu cSjS fldgilg wdfjzok me;slv uZ.ska b;d myiqfjka ixl,am ixfjzokh lsrSug mqZMjk' 118
  • 26. we;euz wjia:dj, oS ixl,am wdfjzokh lsrSfuz l@shdj<sh fjzokd hk kuska o fn#oaO idys;Hh ;`< olajd ;sfnz' wdfjzokfhys iajNdjh u; tuZ.ska nsysjk fjzokdj iem" |=la fyda uOHia:;djh t<jk iqZM tlla jSug bv ;sfnz' fjzokd uZ.ska iFjhka ;`< nsys lrkafka jsZoSuhs' ke;fyd;a jskaokhhs' th fN#;sl mCIfhka .;fyd;a iakdhquh ixfjzokhla fjz' tfukau fud<fhys wod< m@foaYhkays ridhksl m@;sl@shdjl iajrEmhla fjz' foay wNHka;r ffcj iudfhdack l@shdjl m@;sM,hla fjz' kuq;a fuys oS tys iajrEmh jvd;a jeo.;a jkqfha wdfjzok mCIfhys ,d th wod< jk muKgh' fu;a;d ixl,amh wdfjzok me;slv ;`, oS fjzokd iajrEmfhka ksrEmKh jk wdldrh ms<snZoj fidhd ne,Su uZ.ska fjzokdfjys h:d iajNdjh ms<snZoj wmg jvd;a meyeos,s ks.ukhlg meusKSug mqZMjkalu ,efnz' huzlsis jsIh.; wruqKla bJ|@sh oajdrhl oS wod< wruqK yd bJ|@sh iamrAY jSu;a" tlS iamrAYh fya;`fjka yg.kakd jQ ishquz ixfjzokh fjzokd kdufhka fn#oaO ixorANh ;`< oS ud;DldjSu;a fu;a;d ixl,am ksid yg.efkk fjzokdfjys h:d iajNdjh ms<snZoj .fjzIKh lrkakd jQ mqoa.,fhl`yg b;d jsYd, lreKq iuzNdrhla Wlyd.; yels ia:dk fjz' wjYHfhkau fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ms<snZoj idlpzPd lsrSfuz oS fnd|= oyfuz fjzokd kuska yZ|=kajk wxYh ms<snZoj wjOdkh fhduq lsrSu jeo.;a jkafka us;@YS,SNdjh mqoa.,fhl`yg oefkkafka flfiao yd Tyq jsiska th jsZo ord .kqfha flfiao hk lreKq fuz ;`< .enzjk nejsks' fu;a;d ixl,amh wdfjzok mCIfhka is;g iqj t<jk iqZM wdfjzokhls' tuksid fjzokd wxYfhka o tys .enzjkqfha iqL fjzokdj hehs Wml,amkhlg meusKsh yelsh'62 ngysr ufkda jsoHdj ;`< fuz iqL fjzokdj fndfyda fldgu iodpdr yd idrOrAu jrAOkh lsrSfuys ,d m@;scdkkd;aul ia:uzNkhla jYfhka Ndjs;d jS ;sfnz' fuh iqL mrujdoh hk kuska ngysr ufkdajsoHdj yZ|=kajkq ,nhs' ffcj jsoHd;aulj iFjhka ;`< iajNdjslju msysgd we;s iqjhg we;s leue;a; fuys oS iqL mru jdoh hk kuska yZ|=kajkq ,nk w;r th iajNdjsl fm@arKhla f,iska l@shd;aul jk nj fndfyda ufkda jsoHdZ{hska jsiska m@ldY lr ;snsKs' usksid jsiska is|= lrkq ,nk fndfyda l@shdjka md,kh lrkq ,nkafka ta l@shdjka ksid Tyqg w;ajsZoSug is|= jkakd jQ iqL iy.; jQ fulS udkisl fm@arKh nj jsjsO usksiqka weiqfrka is|= lrkq ,enQ jsjsO mrAfhaIK lghq;` j,oS ;yjqre lrf.k ;sfnz' tfukau fuu iqL iy.; udkisl fm@arKh wOHdmk ufkda jsoHdj ;`< oSo prAhd ixialrK l@uYs,amhla f,i Ndjs;hg f.k ;sfnz' jsjsO wOHdmk ufkda jsoHdZ{hska jsiska fuz iuznJOfhka b;du;a jeo.;a jQ u; m< lr ;sfnz'63 prAhdjka ixialrKh hkq prAhdjka md,kh lsrSu fyda fjkia lsrSu hkqhs' ta khska .;al< fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`< .enzjk ufkda jsYaf,aIKd;aul wka;rA.;fhys b;du;a jsYd, jsoHdkQl~, mokula we;s nj meyeos,s fjz' 119
  • 27. fuys iZoyka prAhd ixialrK ,CIK Wmfhda.S lr.ekSu uZ.ska TzkEu mqoa.,fhl`yg fuf;la f.k .sh ish wys;lr prAhdjka ;j |=rg;a os.ska os.gu th mj;ajdf.k fkdf.dia" iudcfhys iqN isoaOshg .e,fmk wkaouska fjkia lr th kej; ;udg yd wka whg .e,fmk f,i ilia lr .ekSug yd udkj wNsjDoaOsh flfrys Wps; jk wdldrhg ish wdl,am yev .iajd .ekSug yels nj hk ,CIK fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`< olakg we;s iqjsfYaI;d fjz' lsishuz mqoa.,fhl` lsishuz jsIhhla flfrys wjOdkhla cks; jkafka ta mqoa.,fhyg wod< jsIfhys jgskdlu yd th yeoErSfuka ;ukag w;ajk M,m@fhdack ms<snZoj i,ld ,nkq ,enSfuka wk;`rejh' tfukau lsishuz mqoa.,fhl` fu;a;d ixl,amh jevSug fm<fUkafka tys wka;rA.; jeo.;alu yd th jevSfuka ;ukag w;ajk M, m@fhdack i,ld ne,Sfuka wk;`rejh' fu;a;d ixl,amh flf;ruz wka whg iudchg m@fhdackj;a jqj;a th jevSfuka ;ukag M, m@fhdackhla w;a fkdfjz kuz lsishuz flfkl` fuu ixl,amh jevSug uq,a jrg fhduq fkdjkq we;' lsishuz flfkl` uq,a jrg fu;a;d ixl,amh jevSug fhduq jSfuz wdlrAYKh rZod we;af;a fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`< .enzjk iqjodhs yd isis,i okjk is;sjs,s j,ska iukajs; jQ iqL iy.; yd m@S;sh cks; lrjk fjzokdj ksidh' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`< wka;rA.; Wmfhda.S;duh ,CIK jkafka ienjskau fuz lreKqh' fu;a;d ixl,amh uq,a jrg jvkakd ta flfrys wdYla; lr .ekSu;a" tu ixl,amh os.ska os.gu jevSu flfrys weZo neZo ;nd .ekSu;a fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv ;`<ska bgqjk ldrAhNdrhhs' wdfjzok me;slv ksfhdackh lrkakd jQ tla;rd wjia:djla f,i fjzokdj uq,ska oelajsKs' tfukau tlS fjzokdfjys iajrEmh iqL iy.; yd m@S;sh wka;rA.; iajNdjhla nj meyeos,s lr.kq ,ensKs' m@S;sh yd iqLh jspdr mQrAjl iajNdjh fya;` fldgf.k yg.efkk nj;a" fulS iuia; l@shdj<shu fya;`fjka js;rAlkh fyj;a ;j;a fu;a;d ixl,amh nZ|= ixl,amhka we;slr .ekSu;a" fuys oS jsia;r lrk ,oS' fuz ish,q lreKq ldrKd fya;` fldgf.k fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv prAhd ixialrK jsOsl@uhla jYfhka jvd;a m@;sM,odhl jkafka ukaoehs yd th prAhd ixialrK jsOsl@uhla jYfhka nq|=iufhys Ndjs;d jkafka ukaoehs hk m@Yakj,g usska meyeos,s ms<s;`rla ,efnz' uqZM uy;a nq|=iuh mqrdu jsia;r flfrkqfha prAhd ixialrK jsOsl@uhka Ndjs;hg .ekSu uZ.ska mqoa., fm#reIFjh f.dvkZ.d .ekSu ms<snZojhs' fulS mqoa., fm#reIFj f.dvkeZ.`u yqfola mqoa.,hd foajFjhg muKla Tijd fkd;nkakla fkdjk w;r foajFjh yd bka Tnzfnys jQ b;du by< ;, olajd mqoa., fm#reIFjh oshqKq l< yels wdldrh fuys fudkjg meyeos,s flfrA'64 ukqIHFjh" foajFjh" n@yauFjh" wrAy;ajh muKla fkdj mfia nq|= yd iuzud iuznqoaO ;;ajh olajdu mqoa., fm#reIh f.dvkeZ.sh yels nj uska ukdj fmkajd fokq ,nhs' 120
  • 28. nq|= iufhys wdfjzok me;slfvys iajrEmh b;d ishquzj mqZM,aj wrA: ksrEmKh fldg olajd ;sfnz' we;euz jsfgl oS oafjzIh" fl@daOh" ffu;@sh jYfhka hym;a fpz;kd jYfhka o whym;a fpz;kd jYfhka o wdfjzok me;slfvys l@shdldrSFjh jsia;r lr olajd ;sfnz' ixLdr jYfhka fjzokd iajrEmhg miqj tysu jsldYkhla jYfhka fuu wdfjzok me;slv olajd ;sfnz' wdfjzok me;slv nq|=iufhka js.@y flfrk ixLdr fldgi uZ.ska ksis whqrska jsia;r l< fkdyels jqj o fjzokd fldgi iy ixLdr hk fldgia fofla tl;`j ;`< wdfjzok me;slv ksrEmKh jkafka hehs i,ld .; yelsh' tfia kuz lsishuz ixl,amhl ixLdr ixfjzokh uZ.ska tlS ixl,amh flfrys tlS cSjshd olajk Tyqgu wkkH jq m@;spdrh ms<snzoj huzlsis ks.ukhlg t<USfuz yelshdj we;' wdfjzokh hkq mqoa., jsIhg wkkH jQ ;;ajhla nejska wdfjzokfhys oS mqoa., jsfYaI;d o tlS wdfjzok l@shdj<sh flfrys n,mdkq ,nhs' we;euzjsg mqoa., wdl,amhka huzlsis f,ilska wdfjzok l@shdj<sh flfrys iDKd;aul f,i n,mE yels w;r ;j;a f,ilska Okd;aul f,i n,mE yelsh' fuz ksid wdfjzok l@shdj<sfhys ;Sj@;djh iZoyd n,mdkq ,nk tlu fya;`j tlS wdfjzok l@shj<sh iZoyd wruqKq lr.kakd ixl,amfhys m@n,Fjhu fkdjsh yelsh' ;j;a wjia:djl oS wdfjzok l@shdj<sh iZoyd wruqKq lr.kakd jQ ixl,amfhys m@n,Fjh ksid o m@n, fkdjk wdfjzokhka jvd;a ;Sj@ f,iska oefkkakg mqZMjk' fu;a;d ixl,amh wruqKq lrf.k yg .kq ,nk wdfjzokhl fu;a;d ixl,amfhys we;s m@n,Fjh mqoa., prs; iajNdjh wkqj fuz ksid |=n, jsh yelsh' mqoa.,hd oafjzI prs;hla kuz fl;ruz fu;a;d ixl,aamh jvkq ,enQj;a fuz wkqj tlajru Tyq wffjrS mqoa.,fhl` njg mrsjrA;kh fjz hehs wmg ms<s.ekSug wmyiqh' wfkla w;g huzlsis mqoa.,fhl` iajNdjfhkau ffu;@S iajNdjfhka hqla; wfhl` jS kuz l,d;`rlska fyda Tyqf.a is;g oafjzIh msjsisfha jS kuq|= jyd tlS oafjzIh is;ska bj;a jS hk nj;a" Ouzumofhys fmkajd oS ;sfnz' iajNdjfhkau ffu;@S pska;kfhka hqla; wfhl` ;j |=rg;a fu;a;d ixl,amh m@.`K lrkafka jS kuz iajNdjfhkau oafjzIfhka hqla; mqoa.,hdg jvd myiqfjka yd ;sr f,iu fy;u ffu;@sfhys msysgkafkl` fjz' nq|=iufhys fpz;kdj olajd we;af;a o wdfjzok me;slvg iudkqmd;slj l@shd;aul jk whqrlsks' fpz;kdyx NslaLfjz luzux jodus hk mdGfhka .uH jk mrsos huzlsis wdfjzokhl .enzjk mqoa.,uh wkkH;djh os.ska os.gu tlS wkkH;djh ;yjqre lrf.k hEfuz l@shdj<sh flfrysu lsishuz fm<USula we;s lrk nj fmfkkag ;sfnz'65 iFjhka iir iersierSfuys fya;`j jYfhka olajk wjsoHdj mjd yg.ekSug ;`vq fok lreK jkafka fufia mqoa., wkkH;djhla flfrys os.ska os.gu oevs f,i f,dn neZoSuhs' wdfjzokfhys mj;akd jQ usksia is; jiZ. lrk iqZM nj fulS wkkH;djh os.ska os.gu mj;ajd .ekSug m@Odku fya;`j fjz' wdfjzok me;slv usksia is; jiZ. lrkqfha os.ska os.gu iqLh yd m@S;sh ms<snZoj fkdikaisZ|=kq n,dfmdfrd;a;`jla is;g ,nd oSu ;`,sks' iajNdjslju iEu wdfjzokhlau fjkiajk njska hqla;h' tnejska ta weiqfrka yg .kqfha |=lla yd w;Dma;slr nj ms<snZoj yeZ.Sula usila iqLh yd m@S;sh fkdfjz' is; lrkafka jrA;udkfhys 121
  • 29. mqoa.,hdyg flosklj; fkd,efnk tfy;a wkd.;fhys ,efn;ehs lsis|= ;rAldkQl~, mokula u; fkdfmkajsh yels jQ uk%l,ams; iqLhla yd m@S;shla ms<snZoj jHdc n,dfmdfrd;a;` yd fpz;kd os.ska os.g is;ays my< lr.ksuska mqoa., is; thska weZo neZo ;nd .ekSuhs' ienjskau we;af;a wiykh yd w;Dma;sh kuz ta ;;ajh ms<s.ekSu fjkqjg jHdc ;;ajhla ,qyqneZo hdu ;j ;j;a is; fjfyig yd l,lsrSug m;alrjk iqZM fjz' uska is;g oafjzIh ms<sl`<l iajrEmfhka we;s fjz' fu;a;d ixl,amh jevSu uZ.ska is|= lrkafka wdfjzok me;slv ksid iFjhdyg ksrdhdifhkau Wreu jk fuz by; olajk ,o udkisl wiykfhka yd l,lsrSfuka Tyqj uqojd .ekSuhs' fu;a;d ixl,amh jevSu uZ.ska mqoa.,hd yg jrA;udkfhys Tyqg jsZoskakg ,efnk wdfjzokj, wiykldrS yd w;Dma;slr iajNdjh kqjKska oek yZ|=kd .ksuska tajdfhys wks;H iajNdjh wjfndaO lruska is; mSvdjg m;afkdfjuska wluzms;j jsZo ord .ekSug yqrejla ukfiys we;s lrjkq ,nhs' fuu ;;ajh wdfjzokhkays yq|= fjzokd mCIh blau kqjKska msrsisZo olskakg yqre jSuls' nq|=iuh fuz ;;ajh hful`yg tlajru mila lr.; yels hehs mjkafka ke;' kuq;a ta ;;ajh lrd b;du l@udkQl~,j hd yels .uka uZ.la meyeos,sju nq|=iufhys jsia;r lroS ;sfnz' nq|=iufhys p;`rdrAh i;Hh ;`< olajd we;af;a by; lS .uka uZ. ms<snZo b;du m@Yia; js.@yhhs' tysoS wiykh yd w;Dma;sh;a" tlS wiykh yd w;Dma;sh we;sjSug fya;`j;a" tlS wiykh yd w;Dma;sh |=re lr.kakd jsOsl@uh;a yd tu jsOsl@uh Ndjs;fhka wiykh yd w;Dma;sh |=re lr.ekSu;a hk i;rjsO i;Hhka bka jsYo flfrA' ffcj f,dj;`< bkakd tlu iFjhd ;ud fkdjk nj;a" ;uka ish,q ffcj f,dj ;`< wxY`jla muKla nj;a mila lr.ekSu uZ.ska mqoa.,fhl` i;rjsO i;Hh ms<snZo m@;HCI wjfndaOh ,nhs'66 tuZ.ska fy;u ;uka hkqfjka ;u mqoa., wkkH;djh wfkla iFjhka w;frka fjka lr f.dvkZ.d .kakd udkisl m@fCIamkh mokuz lr.;a uuFjjdoS jQ jHdc oDIaGsh nsZo oud ienE orAYkhg m@jsIaG fjhs' m<uq orAYkh m@jsIaGfhys oSu fy;u ;j |=rg;a ndysr u;jdoj,ska ps;a; m@fCIamk ;j |=rg;a f.dvfkdZ.kakd jQ meyeos,s m@;HCI wjfndaOhla ,nd wdrAhh kdufhka yeZoskafjk Wiia udkisl oshqKqjla w;am;a lr.kakd ,o mqoa.,fhla njg meusfKhs' ;j |=rg;a ;ud ,nk ,o m@;HCI wjfndaOh Tiafia is; fufyhjk fy;u ;ksju ;uka ,nd.kakd ,o orAYk udrA.fhys l~Gm@dma;s wjia:dj jQ ish,q ffcj f,dj;`< ;ud hkqfjka f.dvkZ.d .kakd ,o mqoa.,sl udkisl m@fCIamK ish,a, w;yer oud ish is; ta yeu fohskau ixisZojuska ksjd .kakd wjia:djlg meusfKa'67 ish,q ffcj f,dj flfrys mrsmQrAK ffu;@sfhka hqla;j l,amkd l< yels tlu udkisl wjia:dj fuh fjz' fuz olajd ish,q iFjhka flfrys ffu;@sh m@.`K lrkq ,nqj;a th lsishuz wd.usl Ydia;Djrfhl` jsiska wkqoek jod< ksid Ydia;D f.#rjh fmroers lrf.k jvk fu;a;d ixl,amhla usil fujeks mrsmQrAK wjfndaOfhka ksrdhdifhkau isf;ys meKkZ.sk ;;ajhla fkdfjz' ish,q udk ixLHd; oDIaGSka ish,a, wZMhu ,Q l`Kqfl< msvla fia w;yer ouk ,o fulS W;`uz wrAy;ajhg m;a ry;kajykafia ksrdhdifhkau ish,q 122
  • 30. f,daljdiS ffcj m@cdj flfrys ksre;aidylju fu;a;d ixl,amfhka hqla;j lghq;` lsrSug iu;a jk fial'68 fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slfvys mrsmQrAK ksIaGdj fujsg Wkajykafia jsiska w;am;a lrf.k isgsk nejska Wkajykafiaf.a is; yeu jsglu ikaiqkah' ksYap,h' meyeos,s ksi, js,l osh fuks'69 nq|=iuh ;`< wdfjzok me;slfvys l~Gm@dma;sh olajd we;af;a fpzf;da jsuqla;s hk kdufhks' tfukau m@cdkk me;slfvys l~Gm@dma;s wjia:dj m@Z{d jsuqla;s kdufhka olajd we;' wdfjzok yd m@cdkk me;slv foflysu tlajka l~Gm@dma;s wjia:dj wksus;a; jsuqla;s kdufhka olajd we;' fuys oS m@Z{d jsuqla;sh msKsi Y`kH;d jsfudCIh;a" fpzf;da jsuqla;sh msKsi wmKays; jsfudCIh;a" WNf;da jsuqla;sh msKsi wksus;a; jsfudCIh;a olajd ;sfnz' fuys oS jeo.;a jkqfha wdfjzok me;slfvys l@shdldrSFjh ksrEmKh jk fjzf;da jsuqla;s yd WNf;da jsuqla;s hk fol muKs' fpzf;da jsuqla;sh flfrys n,mdkq ,nk ixl,am w;rska fu;a;d ixl,amh m@uqL ia:dkhla .kq ,nk nj iZoyka jS ;sfnz' fu;a;d ixl,amfhys .enzjk iqL y.; iajNdjh yd m@S;su;a iajNdjh uZ.ska isf;ys .egquzldrS yd l,lsreKq .;sh uZ.yrjkq ,nhs' jvd;a myiqfjka is; tlZ. lrjk w;r ps;a; iudOsh ,nd .ekqug ufydamldrS fjz' ps;a; iudOsfhys by<u wjia:d f,#lsl OHdk uZ.ska ksrEmKh jk w;r ps;a; mdrsY`oaOsfhys f,daflda;a;r wjia:djka ud.!M, kdufhka oelafjz' fuys f,#lsl OHdk iudOsfhys by<u ysKsfm;a; ksrEmKh lrk w;r f,daflda;a;r OHdk m@Z{dfjys yd ps;af;al.@;djfhys by<u ysKsfm;a; ksrEmKh lrhs' isysh yd wLKav ksrSCIKh ud.!M,hkag meusKSug jsOsl@uh fjz' tys wdfjzok l~Gm@dma;sh iuZ.u m@Z{d l~Gm@dma;sh o wka;rA.;h' wdfjzok me;slv flaJ|@lrf.k wdfjzok l~Gm@dma;sh uZ.ska m@Z{d l~Gm@dma;sh we;s lr.kakd l@ufjzohg fpzf;da jsuqla;sh hehs jHjydr lrk w;r" wdfjzok me;slv yd m@cdkk me;slv hk me;slv folu bjy,a lrf.k ta fol uZ.skau wdfjzok yd mZ@{d l~Gm@dma;sh we;s lr.kakd jsOsl@uhg WNf;da jsuqla;sh hehs jHjydr lrkq ,nhs' fpzf;da jsuqla;sh yd WNf;da jsuqla;sh hk jsOsl@uhka fol msKsiu wdfjzok me;slv i;` jQ wdfjzok .`Kh Wmldrj;a fjz' fu;a;d ixl,amh mdol lrf.k hfula is; ixisZ|=jhs kuz fyda m@Z{dj wjOs lrhs kuz fyda is; ixisZojSu yd m@Z{dj wjOs lrjSu hk folu is|=lrhs kuz fyda wdfjzok me;slv i;` jQ m@;sNdjh thska jgyd .; yelsh'70 fu;a;d ixl,amh i;` jQ ishquz nj yd uD|= iajNdjh ksid th Wmldr lrf.k wdfjzok me;slv Tiafia ;ukag wjYH mrsos ;ukaf.a is; yiqrejd .ekSug mqoa.,hka yg uska uy;a rel`,la ie,fia' ffcj wdfjzok me;slv ilia jS ;sfnkqfha b;d ishquz ixfjzokhkag mjd jyd m@;spdr oelajSfuz myiqj we;s jk mrsosh' th tla;rd |=rlg iFj .`Khla jYfhkao iZoyka lsrSug yelsh' iFj .`Khla jQ wdfjzokh ffcj prAhdjka ixialrKh lsrSu msKsi o nq|=r|=ka jsiska b;du;a m@Yia; wdldrfhka Ndjs;hg .kq ,en 123
  • 31. ;snqKq nj fu;a;d ixl,amh ta iZoyd wkqoek jodrd we;s wdldrh wkqj meyeos,s fjz' fu;a;d ixl,amh jO!kh lsrSug mjd iSudjla oelajsh fkdyels mrsoafoka ;srsika"usksia" foaj yd n@yau hk ljr ffcj fldgilg jqjo wdfjzok wjYH;djhka ;Dma;su;a jk mrsos Ndjs;d l< yels f,i fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok mCIh ishquz lulska hqla;j olajd we;' wdfjzok me;slv ishquz jkakg jkakg ;srsika.; iFjhdf.a isg n@yau ldhsl cSjShd olajd ffcj ;,h Wiia jk w;r" ffcj ;,h tnZ|= f,ilska Wiia jkakg jkakg wdfjzok me;slfvys ishquz iajNdjh o Wiia fjz' ta wdldrfhkau wdfjzok me;slv rZM jkakg jkakg n@yau ldhsl cSjshdf.a isg ;srsika.; iFjhd olajd ffcj ;,h my< niskakg mgka .kshs' tfiau ffcj ;,h my< niskakg niskakg ta ;,j, isgsk cSjSkaf.a wdfjzok me;slv rZM jkakg fjz' fuhska fmfkkafka wdfjzok me;slv iy ffcj ;,h w;r wkqf,dau iudkqmd;hla olakg ,efnk njhs' fuzz ksid ksrAjdKh nZ|= Wiia wruqKla lrd iuzm@dma;s jSug wosgka lrf.k isgsk iEu flfkl` jsiskau ish wdfjzok ;,h yels;dla |=rg rZM wdfjzokhkaf.ka jsksrAuqla;j yd yels;dla |=rg ishquz wdfjzokhkaf.ka hqla;j mj;ajd .ekSug W;aiyj;a jsh hq;`h'71 fu;a;d ixl,amfhys olakg we;s jsfYaIFjh jkqfha tuZ.ska iFj wdfjzok me;slv yels;dla |=rlg ishquz lsrSuhs' fu;a;d ixl,amh b;du;au ishquz wdfjzokhla nejska fuz wdldrfhka tlS wdfjzokfhka os.ska os.gu ish is;a i;ka mqrjd .kakd jQ mqoa.,hkaf.a is;a uD|= yd ieye,a,q njg m;afjz' fulS ieye,a,q iajNdjh Wmfhda.S lr.ksuska iFj ps;a;h ;srYapdk iajNdjfhyss isg n@yau iajNdjh olajd Wiia ;,hlg m@jsYaG lr,Sfuz yelshdj we;s lr .kshs' tmuKla o fkdj wjidk mrudorAYh jYfhka fmkjd fokq ,nk laf,aY ksrAfjzoh jk ksrAjdKh keue;s w;sm@KS;;r udkisl wdfjzokh <Z.d lr.ekSug mjd fulS fu;a;d ixl,amh uyZ.` msgsjy<la fjz' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv usksia is;a i;ka fi#uH yeZ.`uska mqrjd,hs' usksiqka tlsfkld w;r mj;sk ;rZ.h tlS ;rZ.h fya;`fjka Wkqka yd w;r we;sjk oafjzIh m<jd yer ukqIHFjfhys WKqiquska is;a f;;a lrkq ,nhs' fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv uZ.ska usksi;alu fl;ruz W;`uz fohlao yd usksi;alu wrAy;ajh mfia nqoaOjh yd iuzud iuznqoaOFjh olajd jevs oshqKq l< yels nj usksiqkayg myod fokq ,nhs' fu;a;d ixl,amh usksia iudch iduQyslFjfhka weZo neZo ;nd .kakd nJOkhla yd iudkh' jsjsO ixl,amhka usksia is;a i;ka ;`<g m@fjzY jSfuzoS tu m@fjzYh is|=jkq ,nkakd jQ wdfjzok me;slv fyj;a jskaokd;aul mCIh jvd;a m@Yia;j ;nd.ekSu uZ.ska m@fjzYjkq ,nk wd.ka;`l ixl,amhka jvd;a fydZoska wjfndaO lr.ekSug wjldY ie,fihs' fuu ixl,am wjfndaOh fydZoska m@Yia; ugzguska is|=jSu mYapd;a ld,Skj nqoaOsuh jYfhkao ufydamldrS fjhs' iFjhdf.a nqoaOsuh wxYh m@ldY jkafka m@cdkk me;slv uZ.ska jk nejska wdfjzok me;slfvys l@shdldrSFjh uekjska mj;ajd .ekSu m@cdkk me;slfvys oshqKq ikaksfjzok yelshdj flfrys Wmia:uzNl jk nj fuysoS meyeos,s fjz' fuhska m@lg jkqfha wdfjzok me;slfvys l@shdldrSFjh fjk;a fiiq wxY iuZ. iyiuznJOfhka ;`,kd;aul f,i jrAOkh jSu flfrys o Wmia:uzNl jk njhs' fuu lreK fu;a;d 124
  • 32. ixl,amh iuznJOfhka jvd;a ;yjqre flfrk ldrKhls' ulaksido h;a fu;a;d ixl,amfhka is;a i;ka uD|= yd ieye,a,q lsrSug wjYH flfrk udkisl jgdmsgdj myiqfjka f.dvkefZ.k nejsks' ieye,a,q yd uD|= udkisl jgdmsgdjla iys; mrsirhla ;`, oS TzkEu mqoa.,fhl`f.a m@cdkk yelshdj yd wdfjzok ;Sj@;djh ;j ;j;a by< hk nejsks' tfukau m@cdkk wxYfhka oshqKqj;au ta wdY@h lrf.k mj;sk prAZhd me;slv uZ.ska wod< cSjshd ffcj ys;jdoS l@shdldrluzj, ksr;lrkq ,nhs' wfkla w;g os.ska os.gu ffcj ys;jdoS prAhd rgdjlg wenzneys jSu ksid o tuZ.ska m@cdkk yelshdj yd wdfjzok ;Sj@;djh jrAOkh jk njo fmkS hhs' fuu tlsfkl wxYhkays ukd ifudaOdkh ksid iuQy.; usksia prAhdjg ys;lr whqrska m@cdkk" prAhd yd wdfjzok me;slv hk wxY ;`ku jrAOkh fjz' tys ldrAhCIu;djh by< hhs' iduQysl nj jevs iudc jvd;a blaukska ixjrAOkh lrd msh Tijkafka o fuz ldrKh ksidh' iduQyslFjh yd us;@YS,S wdl,am mqoa., yd iudc ixjrAokh fjz.j;a lsrSfuys ,d b;du;a jeo.;a ;ekla .kakd ldrKhls' fuz fya;`j ksid fu;a;d ixl,amh jevSfuka TzkEu mqoa.,fhl`f.a ldrAhCIu;djh fyj;a udkisl Odrs;djh by< kxjk nj lrKSh fu;a;d iQ;@h wkqj meyeos,s fjz' jvd jevs ldrAhCIu;djhlska iukajs; m@cdkk" prAhd yd wdfjzok hk me;slv ;`k uZ.ska cSjshdf.a ffcj ;,h o ;srsika fhdksfha isg n@yau f,dalh olajd ixjrAOkh fjuska .uka .kshs' kuq;a nq|=iuh ish iuh orAYkfhys mru ksIaGdj f,i i,lkqfha n@yau ldhsl iajNdjfhkao jsksrAuqla; jQ il,jsO jQ laf,aYhkaf.ka ksrAfjsos; wjia:dj jk nejska ta wjia:dj olajd m@cdkk" prAhd yd wdfjzok me;slvhkays l@shdldrSFjh oshqKq lsrSu" ;Sj@ lsrSu" ishquz lsrSu yd Wiia ;,hlg meusKjSu is|= lrkq ,nhs' fulS Wiia lsrSu l`Y,fhys fhoSu fyj;a mskaoyuzj, ksr;jSu kuska o thska mrsndysrj wka w;g" jsreoaO osYdNsuqLj m@cdkk" prAhd yd wdfjzok me;slvhkays l@shdldrSFjh msrsyShdu msKsi wkqn, ,nd oSu l`Y,fhys fhoSu fyj;a mjzluz lsrSu kuska o wF:! olajd we;' fuz khska .;fyd;a msk fyj;a l`Y,h ;@sjsO me;slvhkays ixjrAOkh ms<snsUq lrkakla f,iska o mj fyj;a wl`Y,h ;@sjsO me;slvhkays msrsySu iksgqyka lrkakla f,iska o oelajsh yelsh'72 l`Y,h yd msk o wl`Y,h yd mj o iudkdrA:j;a f,iska jHjyrfhys fh|=k o fuys b;du;a ishquz fjkialuz fjz' fuys msfkys wdfjzokd;aul iajNdjhg jvd ishquz njla l`Y, hkafkys o wl`Y,fhys wdfjzokd;aul iajNdjhg jvd rZM njla mj hkafkayso .enzfjz' fuys uq,skau ish prAhdjka ixialrKh lr.ksuska wdfjzok me;slv ishquz njg muqKqjd .ekSu wdruzN lr isgsk mqoa.,hdg Wmfoia fokq ,nkafka ffcj iudch flfrys olajkakd jQ us;@YS,S wdl,amh ksid mj keue;s b;du;au rZM udkisl wdfjzokj,ska je<flk f,ih' inznmdmiai wlrKx hkafkka th lshfjz' bka wk;`rej mdmia ;j |=rg;a us;@YS,S Ndjfhys by< ;,hka lrd .uka .kakd mqoa., uki wl`Y, keue;s fiiq l`vd rZM udkisl wdfjzokj,ska je<lSug;a" mska keue;s ishquz udkisl wdfjzokhkag 125
  • 33. yqre mqre|= lr.ekSug;a Wmfoia fokq ,nhs' bka wk;`rej wod< mqoa.,hdf.a is; ;j |=rg;a ishquz wdfjzokhkaf.ka hqla; lrkq ioyd l`Y,h jrAOkh lrk f,i Wmfoia fokq ,nhs' l`i,iai Wmiuzmod hkafkys wrA:h fuhhs' l@udkQl~, f,i ffcj wdfjzohka ishquz lsrSfuz l@shdj<sh;a tu l@shdj<sh wjidkfhys ish,q laf,aYhkaf.ka jsksrAuqla; jSu olajd is|=jSuz fm< ish,q iFjhka iZoyd ksrAfoaY jS ;sfnkqfha ips;a; mrsfhdaomkx hkafkks' f,dalfhys nq|=jre huz;dla my< fj;a o Wkajykafia,d ish,q fokdf.au wruqK jkqfha o f,dljdiS iEu iFjfhl`u fuu jevms<sfj< m@.`K lruska iirska tf;r lrjSu nj ta;x nqoaOidikx hkakka lshfjz'73 ish,q nq|=jre fuu jevms<sfj< iuia; f,daljdiS iFjhd fj; yZ|=kajd fokq ,nkafka Wkajykafia,d ;`< iuia; f,daljdiS iFjhka flfrys we;s us;`re nj fmrgq fldg.;a wdkqluzmdj ksidh'74 fuz f,dlafhys Wiia;u l<HdK us;@hka iuzud iuznq|=jre jkqfha fuz ksidh' ish,q iFj j.!hd jsIfhys Wkajykafia,d ;`< jrAOkh jS ;snqKq l,HdK us;@Fjh ksidu Wkajykafia, fulS iWmfoaYhka iFjhka fj; m@odkh lr;a' wdfjzok me;slv ishquz lsrSfuz jHhdhuh ;`< .enzjkqfha o fu;a;d ixl,amfhys Ndjs;djhs' ish,q iFjhd fu;a;d ixl,amfhka hqla;j jsiSu ffcj ys;jdoS udkisl wdl,amhls' tfukau tjsg iFjhd ;uka Wmudjg f.k wkHhka flfrys fu;a;d ixl,amh we;sj jdih lrhs' huz mqoa.,fhl` ;uka ;ukag flf;ruz ys;j;a o tayd iudkju wkHhka flfrys ys;j;a iajNdjh jrAOkh lr .kshs' huzlsis iudc ia:rhl fuz wdldrfhka iFjhka jdih lr;ao ta iudch lsis osfkl msrsySug m;a fkdjk w;r osfkka osk oshqKqj lrd md Tijhs' fndfyda fofkla Bkshd oshqKq j f,i olakd ndysr fN#;sl oshqKqj kshu oshqKqjla fkdfjz' th iudch yd iudch ;`< bkakd mqoa.,hka tlsfkld rjgd.ekSula muKs' tf,i u;`msgska oshqKqjla f,i mej;sho Tzcia .,k ;`jd,hla f,i msg;ska wdjrAKs;j we;`<; l`Kq .Zo .iuska meyejuska os.ska os.gu iudch keue;s frda.shd ush hkf;la th fkdisZoS mj;S' kuq;a wjxlju iajlSh is; we;`<;skau fu;a;d ixl,amh m@.`K lrkq ,nk mqoa.,fhl` fyda tnZ|= mqoa.,hka iuQyhlska iEoS we;s iudchla tf,i u;`msgska olsk oshqKqj fiau wNHka;r .;j we;s oshqKqj ksid flosklj;a msrSySula we;s fkdfjz' tu iudc ixialD;sh iuZ. noaOj hk l,d Ys,am yd mqoa., ridiajdoh o ishquz njg m;alrk ,o usksia wdfjzok me;slv uZ.ska fydZo foa muKla ta ;`<g .@yKh lr.; yels wdldrhg th ilia jS we;s ksid lsis osfkl nd, yriqka foa iudch jsiska fkdb,ajkq ,nhs' ksrdhdifhkau ishquz njg muqKqjk ,o wdfjzok ;`<ska fydZo foa muKlau ri jsZoSug usksid yqrej we;s fyhsks' fuhska meyeos,s jkqfha iudchla mjd ilia jSug fu;a;d ixl,amh uZ.ska ishquz njg muqKqjk ,o wdfjzok me;slv ufydamldrS jk njhs' l,dYs,am j,ska is|=jkqfhao usksiqkaf.a rZM udkisl wdfjzok Tmugzguz lrjd tajd ishquz njg meusKjSu jk ksid ta wdldrfha l,d ksrAudK tjsg ta iudcfhys uq,a ;efkl ,d jecfUkq we;' jrA;udkfhys fuka yriqka fohska usksiqka 126
  • 34. uq,djg m;a fkdjkq we;' usksiqka jvd;a w.h lrkakg fm<fUkqfha o yels;dla ishquz jskaokd;aul foa muKs' fu;ekg mqoa.,dNHka;rh ilia lrkakg kuz fu;a;d ixl,amh jrAOkh lr.ksuska wdfjzok me;slv ishquz njg mrsjrA;kh lr.ekSug usksiqkag wjldY ie,ish hq;`h' fuysoS iudchg j.lSuz folla mejfrA' tlla kuz iudch jsiskau wjYH osYdk;sh ilia lr usksiqkayg tlS wdfjzok ;;ajhkag meusKsug Wmldrj;a jSuhs' fojekak jkqfha fm#oa.,slju ;u ;uka ;`< wdfjzok l@shdldrSFjh Wiia njg muqKqjdf.k wk;`rej ;uka ;`,ska ndysr iudchg fulS ;;ajh jsysfok wdldrhg iudch ;`< lghq;` lsrSuhs' fojekak jvd;a m@fhda.sl jYfhka jeo.;a jqj o wiSre;u ldrAhh fjz'75 idudkH .sys iudchg wdorAYhla f,i .; yels mrsos ix> iudcfhys jH=yh yd mrudorAY ilia jS we;' ix> hkafkys wrA:h jkqfha iuQyh hkakhs' fjka l< fkdyels tl usgshla iuQyhla hk wrA:h bka lshfjz' kuskau ix> iudcfhys mrudrA: ms<snZoj o< wjfndaOhlg meusKsug yelsjk mrsos kuz flrS we;' kuskau wrA:j;a flfrk mrsos ix> iudch hkq jrA;udk iudc md,k rgd w;rska jvd oshqKu ,CIK wka;rA.; mrsmd,k jH=yhla nj mejish yelsh' ix> iudch mqoa., kdhlFjhla jgd f.dkq fkdjqjla jk w;r mqoa., kdhlFjhl olakg we;s wys;lr ,CIK lsisjla ix> iudchla ;`< fuz ksid olakg fkdfjz' ix> iudchl jsoHudk jkqfha iduQysl md,k rgdjls' tys wrA:h iuia;hd iuia;hd uZ.skau md,kh lrkq ,nkafkah hk kHhdhhs' fuz wkqj ix> iudcfhys tla tla idudcslhdyg idudcsl jgskdula fuz uZ.ska mjrd fokq ,en we;af;ah' fuz iuQy.; iudcfhys fldgia lrefjl` jSug kuz ;udyg mjrd fokq ,nk hq;`luz j.lSuz fldgi ;ukag mqZMjka Wmrsu whqrska bgq lr oSug fulS idudcslhd wkHhka fj; iduQyslFjfhys j.lSfuka neZoS isgshs' fuu iduQyslFjh f.dkq jS mj;skqfha ffu;@sh yd iudk;au;djh jeks iudcuh mrudorAY jgdh' fuz ksid lsishuz ffk;sl isoaOdka;hlska iudch md,kh lrkjdg jvd jevs ksoyila fuz l@uh hgf;a tu iudcfhys tla tla idudcslhdg ,efnz'76 fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok me;slv iuznJOfhka b;du jeo.;a ksrAfoaYhka ix> iudch wdY@s;j imhd .; yelsh' uq,a hq.fhys ix> iudch ilia jS ;snqfKa mejsos cSjs;fhys uQ,sl mrudrA: Wfoid mejsos jQ msrsilf.ka nejska yqfola Tjqkaf.a uQ,sl wNsm@dh jQfhao yels blaukska tlS mrudrA:hka idCId;a lr.ekSuhs' fuz iZoyd Tjqka jsfYaI oekquz oSulska fyda wK oSulska f;drj b;du iyfhda.fhka ffu;@sfhka hqla;j ;u ;ukaf.a uQ,sl wruqK jQ wrAy;ajh ,enSfuys jHdhduh jgd frdao neZof.k Wkay' Tjqyq iajNdjfhkau pduz w,afmapzP iy is,aj;a cSjs;hla .; l<y' ikaksOsldr mrsfNdackfhka f;drj" fN#;sl wjYH;d w;sYhskau iSud lr mj;ajk ix> iudchg uQ,sl ksY@h i;rla jsh'77 fuu uQ,sl ksY@h i;r wdY@h lr.ksuska yd fu;a;d ixl,amfhys wdfjzok 127
  • 35. me;slfvys ishquz nj w;aolsuska ieye,a,q cSjs;hla Tjqyq .; l<y' ieye,a,q nj ksidu ix> iudch w;sYhskau us;@YS,S wdla,m j,ska iukajs; jsKs' uq, oS ieye,a,q nj m@;HCI jYfhka w;aolsuska f.k.sh w,afmapzP cSjs;h Tjqfkdjqka tlsfkldg olajk ,o us;@YS,s wdl,amh jshelShdu;a iuZ.u l@ufhka ixlSrAK jkakg jsh'78 uq, oS ir<Fjh .enz jQ ix> iudch wd;audrA:lduS fpz;kdj ksid us;@YS,S cSjk rgdfjka neyer jS l@ufhka ixlSrAK njg mrsjrA;kh jS wjidkfhys ixia:d.; jq nj meyeos,sj fmfkkakls' mYapd;a ld,Sk jYfhka ix> iudch ixlSrAK jQj;a tys uq,a ld,Sk wruqKqj,ska neyer fkdjSu ix> iudch msysgqjSfuz wfmaCIdjh' tnejska nq|=rcdKka jykafia uQ<sl NsCIq mrudrA:hkag ydks fkdjk mrsoafoka mYapd;a ld,Skj jsldYh jQ ix> iudch jsiska w;am;a lr.kakd ,o ta w;sfrAl ,dN ms<s.ekSu yd mrsfNdackh ms<snZo jsjsO jskh kshuhka m@ldYhg m;a lsrSfuys wjY;djh Woa.; jQ w;r ld,Skj we;s jQ iudc jsmrAhdihkag wkqj jskh kshuhka o m@ldYhg m;ajsh'79 jskh ffk;sl mokula .enzjk fohla jqj;a" nq|=iufhys iZoyka jk jskh kS;s yqfola ffk;sl mokula msKsiu mKjk ,o fohla fkdfjz' tys wruqK fu;a;d ixl,amfhys .enzjk ishquz udkisl wdfjzokh ta jQ wdldrfhkau ix> iudch ;`< ia:dms; lsrSu iZoyd wjYH lrk udkisl jd;djrKhl /ljrKh NsCIQkajykafia,dg ,ndoSuhs' fuu woyi fmroers fldgf.k fulS woyi l`ZM .ekafjk mrsos m@d;sfudCIfhys ksrEms; jskh m@Z{ma;Ska iliaj we;' ta jskh kshuhka w;r uq,a ;ek .;af;a idx>sl l@uhhs' fuhska woyia lrkqfha ix> iudch i;` foa mqoa., ika;l fkdlr iuQyhd ika;l lsrSuhs' iuQyhdf.a jeo.;alu olsk iudchla yegshg ix> iudch yeZoskajsh yelshs' tys oS ish,q fokdg ix> iudcfhys iudcuh jgskdluz iu fia wdfrdamKh jS ;sfnz' ix> iudcfha w;sfrAl ,dn jYfhka ,efnk isjzmih iuQyhdg ika;l lsrSu hkq ish,q fokdf.a wjYH;d Wfoid lem lsrSu hkakhs'80 idx>sl foam< l@uh m@cd;dka;@sl ,CIK m@lg lrkqfha ta mrsfNdack l@uh ;`< us;@YS,S iudc mrsirh mdol lrf.k ish cSjk rgdj f.k.sh lsis|= NsCIqjla meje;au ms<snZoj fjfyig m;a fkdfjk nejsks' wfkla w;g .Dyia:hska fuka uqo,a bmhSfuys kshqla; jSu NsCIQFjh uQ,sl mrudrA:fhka .s,syS fjfyig meusKSuls' iuQyhd jsiska mqoa.,hd iqrCIs; lrk nejska ix> iudch ;`< fm#oa.,sl Okj;a njla ;snSu wjYH fkdfjz' tfukau fm#oa.,slj lrk odkhg jvd iduQysl odkfhys wdksixY fkdtlajsg nq|=r|=ka jsiska jodrd ;sfnz' uska fy<sfmfy<s jkqfha us;@YS,S yeisrSuz rgdfjys jeo.;alu iduQyslFjh iqrCIs; lsrSfuys oS jeo.;ajk njhs' nq|=rcdKkajykafia mqoa.,sl odkhg jvd iuQy.; odkfhys w.h jod<y'81 Wkajykafia iuQyhd yd iuQyfhys us;@YS,S wdl,amh mj;ajd .ekSu ms<snZoj olajk ,o ie,ls,su;a nj uska m@lg fjhs' wdrdu fikiqka msrskeuSu;a" iuZ. wdrdusl jQ fkdfhla NdKav w;sfrAl ,dN jYfhka ix> iuQyhd fj; msrskeuSu is|= jsh' lsis|= m@;s,dNhla mqoa.,fhl` ika;l fkdlr iuQyhd jsIfhys mejrSu uZ.ska n,dfmdfrd;a;` jQfha" ix> msrsi w;sYhskau ys;j;a iajNdjhla" tfukau Tjqfkdjqka 128
  • 36. flfrys ie,lsu;a jk iajNdjhla we;slsrSuhs'82 us;@YS,S nj uq,afldg.;a" iuQyhdf.a meje;au myiqjkq msKsi fuz iZ.i;` foam< mrsyrKfha oS ta ta mqoa.,hdf.a wjYH;djh ms<snZoj jevs ie,ls,a,la oelajSu ix> iudch ;`< idudkHfhka olakg ,efnz' thska mqoa.,fhl` ;j;a mqoa.,fhl`f.a wjYH;djh ms<sno ie,ls,su;ajSug;a" ;uka yd wkHhkaf.a wjYH;d i,ld n,d lsishuz us;@SYS,S wdl,amhlska hqla;j wkHhka jsIfhys lghq;` lsrSug;a ix> iudcfhys idudcslhska yeu foku mdfya Wkka|= jsKs' fuhska wkHhka jsIfhys us;@YS,s wdl,amhlska lghq;` lsrSug ix> iudcfhys idudcsl msrsi yqre mqre|= jsKs'83 ix> iudcfhys wksjdrAhfhkau mej;sh hq;` jQ fu;a;d ixl,amh neyerjSu ksid huz wl@usl;djhla is|= jqjfyd;a thg j.lsj hq;` NsCIqj iuQyhd fj;ska jskhdkQl~, oZvqjulg Ndckh fjhs' tu oZvqju mjd tu NsCIqjg ,ndfokq ,nkafka fu;a;d ixl,amh fmroers lrf.k tu NsCIqj tu jroska uqojd .ekSfuz fpz;kdjks' mqoa.,hd iuQyhdg j.lsj hq;` nejska ish,q fokd fj;u lghq;` ms<snZo j.lSuz iy.; njla ;snsh hq;` fjz' iduQysl iudchl ;snsh hq;` us;@YS,s wdl,amh jrAOkh jSug fuh wksjdrAh idOlhla fjz'84 idx>sl foam, iuQy mrsfNdackhg ,lajk jsg tajdfha ukd meje;au yd wdrCIdj is|=jsh hq;af;a us;@YS,s njska neZ|=kd jQ iuQyhd w;skauh'85 ish,q ix>hd jykafia fmd|=fjz ;u j.lSuz fldgi yZ|=kdf.k mj;ajk fikiqka jsyrKfha ffu;@S mQrAjl wdfjzokfhys uD|= ugis,sgs iajNdjh fuhska meyeos,s fjz' wkHhkaf.a ys;iqj msKsi l@shdlrkakd jQ us;@YS,S wdl,amj,ska iukajs; jQ NsCIqjla huz jsydria:dkhl jdih lrkafka kuz tys jik wkH NsCIQkaf.a fi#LH ixrCIKh msKsi ish wjOdkh wksjdrAhfhkau fhduq l< hq;` nejz nq|=rcdKka jykafia jsiska fmkajd fokq ,enSh'86 idx>sl foam< iqrCIs;j us;@YS,S wdl,amfhka hqla;j mrsfNdackh lsrSfuz j.lSuz iys; nj uska m@ldYs;h' iiqka ms<sfj;g ms<smka NsCIQkaf.a fmd|= wruqK f,i ie,flk ksrAjdK m@drm@dma;sh ,en .ekafuys uQ, OrAuh jkqfha iduQysl foam< mrsyrKhhs'87 iuQyhdf.a meje;au myiqjSu msKsi wkqoek jodrd we;s fuz jskh kshuhka us;@YS,S whqrska iduQysl osjs fmfj;la .;lrkq ,nk mqoa.,hdf.a iudcSh j.lSu m@lg lrkq ,nhs' ksrAjdK ,dNh iajlSh tlu mru ksIaGdj fldg i,ld l@shdlsrSfuz j.lSu orK ix> iudcfhys udkisl wdfjzok me;slfvys ishquz nj rZod nj;afka ;rZ.ldrS osjs rgdfjka w;ausoS iduQysl cSjs;hla lrkjdkuz muKla nejska hf:dala; ldrAhh idOkfhys ,d ix> iudch ksr;lrjSu msKsi foam< flfrys mqoa.,sl ysusluz meje;ajSfuz whs;sh iSud lr ;sfnz' tnejska ix> iudcfhys l@shd;aul jkqfha iduQysl foam< l@uhls' fuz iduQysl ix> foam< fm#oa.,slj mejrsh fkd yelsh' fm#oa.,slj fikiqka mejrE tla wjia:djl nq|=rcdKka jykafia thg .ryd iZ. i;` jia;~ka fm#oa.,sl whs;shg fkd osh hq;` nj iuzu; l<y' wdrdufha wdrdusl jia;` lsisjla fm#oa.,sl whs;shg .ekSu" mejrSu wkqu; fkdjk wdldrh bka fmfka' fm#oa.,sl ika;l fkdjQjo tajd jsOsu;aj mrsyrKh lsrSfuz whs;sh iEu fokd jykafiag ;sfnz' fuz mrsyrK l@uh ksid NsCIqj ;DIaKd odi Ndjhg 129
  • 37. fkd meusfKa' jsydrfhys ;uka iuZ. jik wfkla ish,q fokd iuZ.u iyfhda.fhka lghq;` lsrSug fm<fUz' ffu;@S mQrAjl fpz;kdj mdol lrf.k fuu lghq;`j, ksr; fjz' fu;a;d ixl,amh fya;`fjka yg.kakd hym;a iqjodhs udkisl wdfjzokhl miqjkafka fjz' wdrdusl lghq;` is|= lsrSfuz oS fu;a;d ixl,amh mdol lr.kakd ,o wdfjzok ugzgul isg tlS lghq;` l, yels jk wdldrhg m@Z{ma;s yd wkq m@Z{ma;s iliaj we;' w;sfrAl ,dNh jYfhka jsydria:dj,g ,efnkakd jQ jsjsO odkudk yd msrslr nyq, jSug fmr mgkau msKavmd;h mjd iduQysl mrsyrKhg fhduq l, hq;` wdldrh olakg ,efnz' fuu iduQyslFjh ;`,ska iuZ.sh;a" fu;a;d ixl,amh;a jrAOkh jS wjidkfhys nq|=iufhka wfmaCIs; wjidk ksIaGdj jQ ksrAjdK iuzm@dma;sh lrd mqoa., uki wkql@ufhka fhduqjk wdldrhg wdfjzok me;slv ilialsrSu fuhska woyia jS we;' ix>hdf.a idrdKSh OrAuhla f,i wvq jYfhka md;@ mrAhdmkak jQ wdusIhla fjz kuz th wiqj,dg fkdj" wiqj,dgh hkqfjka fjka lsrSula fkdue;sj in@yaupdrSka yd idOdrK fNda.S jsh hq;` nj fmkajd oS ;sfnz'88 fuz uZ.ska o wfmaCIdlr ;sfnkqfha ish meje;au ms,snZoj lsis|= wu;r fjfyila fkdf.k ;ukaf.a uQ,sl wruqK jk wrAy;ajh ,nd .ekSu msKsi jSrAhh jevSug wjYH lrk udkisl ksoyila ix> iudcfhys idudcslhkag ,ndoSuhs' fuz uZ.ska ish wjidk jsuqla;sh idCId;a lr.ekSu jsIfhys W;aiql jSu jskd fjk;a lsis|= f,#lsl wNsm@dhhla uq,a hq.fhys NsCIQkag fkdjQ nejska ;;a hq.h ;`< ndysr m@Z{ma;s wkqidrfhka Wla; iudc jgdmsgdjla f.dv keZ.Sfuys wjYH;djhla we;s fkdjsKs' uq,a hq.fhys NsCIQkaf.a wej;`uz mej;`uz o f.dvkeZ.S ;snqfKa Tjqkaf.a by; lS mrudrA:uh wOs.uh yels blaukska YdlaId;a lr.ekSfuz wNs,dYfhka ksid Tjqka w;ska is|= jk b;du;au iqZM w;miqjSula wrUhd isysm;a lrjSuz iajrEmfhka is|= lrkakd jQ isys leZojSula muKla wjYH jQjd jskd l< hq;` yd fkdl< hq;` foa fuzjdh fujeks foa l< fyd;a fujeks oZvqjuz jsZoskakg is|= fjzh hkdoS jYfhka oKavkd;aul iajrEmfha wdZ{djla Tjqka jsIfhys meKjSfuz wjYH;djhla Woa.; fkdjSh' fu;a;d ixl,amh wka;rA.; wdfjzok miqnsula mokuz lrf.k ix> iudcfhys tla tla idudcslhdf.a is;`uz me;`uz ta wkqj ilia lr.ekSug wkqn, ,ensK' mqoa.,d;aul jYfhka o ksoyia yeisrSuz rgdjla ;`< lghq;` lrkakg bv ie,iSu usksia wdfjzok wxYfhka jvd;a m@;sM,odhl lreKls' thg fya;`j wdOHd;aul ixjrAOkh we;s lr,Sfuys,d udkisl wxYh jvd;a m@Odk;ajh .kakd nejska udkisl iqj myiqj yd ksoyi N`la;s jsZoskakd jQ mrsirhla iemhSu iajlSh wruqKq jvd;a myiqfjka uia;m@dma; lr.ekSu jsIfhys b;du;au jeo.;ah' udkisl ksoyi N`la;s jsZoSu hkqfjka woyia jkafka is;~ u;fhys w;a;fkdau;sl f,i lghq;` lsrSu fkdj huzlsis iodpdrd;aul jgdmsgdjla ;`< ;ukaf.a wruqKq lrd hk w;ru wkHhkaf.a ksoyio N`la;s jsZoSug iq|=iq fu;a;d ixl,am wdfjzok mokulska hqla; udkisl miqnsula Tjqkag ilia lroSfuys Wmldrj;a jk ksoyia iulduS udkisl jd;djrKhls'89 130