Naphtali, the eighth son of Jacob and Bilhah. The Runner. A lesson in physiology.

2. PENNOD 1
Nafftali, wythfed mab Jacob a Bilha. Y
Rhedegwr. Gwers mewn ffisioleg.
1 Copi o destament Nafftali, yr hwn a
ordeiniodd efe ar amser ei farwolaeth, yn y
ganfed flwyddyn ar hugain o'i oes.
2 Pan gasglodd ei feibion ef ynghyd yn y
seithfed mis, ar y dydd cyntaf o'r mis, tra yn
iach, efe a wnaeth iddynt wledd o ymborth a
gwin.
3 Ac wedi iddo ddeffro yn fore, efe a
ddywedodd wrthynt, Yr wyf fi yn marw; ac ni
chredasant iddo.
4 Ac fel yr oedd efe yn gogoneddu yr
Arglwydd , efe a gryfhaodd, ac a ddywedodd
y byddai efe farw ar ôl yr wyl ddoe.
5 Ac efe a ddechreuodd ddywedyd, Clywch,
fy mhlant, feibion Nafftali, gwrandewch
eiriau eich tad.
6 Ganed fi o Bilha, ac am fod Rahel yn
gwneuthur yn grefftus, ac a roddes Bilha yn ei
lle ei hun i Jacob, a hi a feichiogodd ac a’m
esgorodd ar liniau Rahel, am hynny hi a
alwodd fy enw Nafftali.
7 Canys Rachel a'm carodd yn fawr, am fy
ngeni ar ei glin; a phan oeddwn yn ieuanc eto
hi a arferai fy nghusanu, a dywedyd, Bydded i
mi frawd i ti o'm croth fy hun, fel tydi.
8 O ba le yr oedd Ioseph hefyd yn debyg i mi
ym mhob peth, yn ôl gweddiau Rahel.
9 Bilha merch Rotheus brawd Debora, nyrs
Rebeca, oedd fy mam, a anwyd gyda Rachel
yr un diwrnod.
10 A Rotheus oedd o deulu Abraham,
Caldeaid, yn ofni Duw, yn rhydd-anedig, ac
yn fonheddig.
11 Ac efe a gaethgludwyd, ac a brynwyd gan
Laban; ac efe a roddodd iddo Euna ei
lawforwyn yn wraig, a hi a esgorodd ar ferch,
ac a’i galwodd hi Silpa, wrth enw y pentref y
caethgludwyd ef ynddo.
12 Yna hi a esgorodd ar Bilha, gan ddywedyd,
Y mae fy merch yn prysuro ar ôl yr hyn sy'n
newydd, oherwydd yn union wedi ei geni hi a
ddaliodd y fron, ac a frysiodd i'w sugno.
13 Bum ar fy nhraed fel hydd, a'm tad Jacob
a'm gosododd i bob neges, ac fel carw y
rhoddes ei fendith i mi.
14 Canys fel y gŵyr y crochenydd y llestr, pa
faint sydd i’w gynnwys, ac yn dwyn clai yn
unol â hynny, felly hefyd y gwna’r Arglwydd
y corff yn ôl cyffelybiaeth yr ysbryd, ac yn ôl
cynhwysedd y corff y mae efe yn
mewnblannu’r ysbryd.
15 Ac nid yw y naill yn syrthio yn fyr o'r llall
trwy drydedd ran o flew ; canys wrth bwys, a
mesur, a rheol y gwnaed yr holl greadigaeth.
16 Ac fel y gŵyr y crochenydd ddefnydd pob
llestr, i ba beth y mae cyfaddas, felly hefyd y
gwyr yr Arglwydd y corph, pa mor bell y pery
mewn daioni, a phan ddechreuo mewn
drygioni.
17 Canys nid oes na thuedd na meddwl na
wyr yr Arglwydd, canys efe a greodd bob un
yn ôl ei ddelw ei hun.
18 Canys megis nerth dyn, felly hefyd yn ei
waith; fel ei lygad, felly hefyd yn ei gwsg; fel
ei enaid ef, felly hefyd yn ei air naill ai yng
nghyfraith yr Arglwydd, neu yng nghyfraith
Beliar.
19 Ac fel y mae rhwyg rhwng goleuni a
thywyllwch, rhwng gweled a chlywed, felly
hefyd y mae rhwyg rhwng gwr a gwr, a
rhwng gwraig a gwraig; ac nid yw i'w
ddyweyd fod y naill yn debyg i'r llall naill ai
yn wyneb nac mewn meddwl.
20 Canys Duw a wnaeth bob peth yn dda yn
eu trefn hwynt, y pum synnwyr yn y pen, ac
efe a ymlynodd ar y gwddf am y pen, gan
ychwanegu ato hefyd y gwallt er mwyn
dedwyddwch a gogoniant, yna y galon er
deall, y bol ar gyfer ysgarthion, a'r stumog ar
gyfer malu, y bibell wynt ar gyfer cymryd yr
anadl, yr iau ar gyfer digofaint, y bustl am
chwerwder, y ddueg ar gyfer chwerthin, yr
awenau i fod yn ddarbodus, cyhyrau'r llwynau
ar gyfer pŵer, yr ysgyfaint ar gyfer tynnu i
mewn, y llwynau am nerth, ac yn y blaen.
21 Felly, fy mhlant, gwnewch eich holl
weithredoedd yn drefnus yn ofn Duw, ac yn
ofn Duw, heb wneud dim yn afreolus, yn
ddirybudd nac o'i amser.

3. 22 Canys os mynni y llygad glywed, ni
ddichon; felly tra byddwch yn y tywyllwch ni
allwch wneud gweithredoedd y goleuni.
23 Na fyddwch gan hynny awydd i lygru eich
gweithredoedd trwy gybydd-dod, neu â
geiriau ofer i hudo eich eneidiau; canys os
cadwch ddistawrwydd mewn purdeb calon,
chwi a ddeallwch pa fodd i ddal yn gadarn
ewyllys Duw, a bwrw ymaith ewyllys Beliar.
24 Haul, a lleuad, a ser, na newidia eu trefn ;
felly hefyd na newidiwch gyfraith Duw yn
anhrefn eich gweithredoedd.
25 Y Cenhedloedd a aethant ar gyfeiliorn, ac
a ymadawsant â'r Arglwydd , ac a
orchmynasant eu trefn hwynt, ac a
ufuddhasant i gist a cherrig, ysprydion twyll.
26 Ond na fyddwch chwi felly, fy mhlant, yn
cydnabod yn y ffurfafen, yn y ddaear, ac yn y
môr, ac yn yr holl bethau creedig, yr
Arglwydd a wnaeth bob peth, nad ydych fel
Sodom, yr hwn a newidiodd drefn. natur.
27 Yn yr un modd y Gwylwyr hefyd a
newidiodd drefn eu natur hwynt, y rhai a
felltithiasant yr Arglwydd wrth y dilyw, y rhai
a wnaeth efe y ddaear yn ddi-breswylwyr ac
yn ddi-ffrwyth.
28 Y pethau hyn yr ydwyf yn eu dywedyd i
chwi, fy mhlant, canys darllenais yn ysgrifen
Enoch, eich bod chwithau hefyd yn ymadael
â'r Arglwydd, gan rodio yn ôl holl anghyfraith
y Cenhedloedd, a gwnewch yn ôl holl
ddrygioni y Cenhedloedd. Sodom.
29 A'r Arglwydd a ddwg gaethiwed arnoch,
ac yno y gwasanaethwch eich ene mies, a
chwi a ymgrymir â phob gorthrymder a
gorthrymder, hyd oni ddifetho yr Arglwydd
chwi oll.
30 Ac wedi i chwi brinhau, a gwneud ychydig,
yr ydych yn dychwelyd ac yn cydnabod yr
Arglwydd eich Duw; ac efe a'th ddwg yn ôl
i'th wlad, yn ôl Ei helaeth drugaredd.
31 A darfu, wedi iddynt ddyfod i wlad eu
tadau, yr anghofiasant yr Arglwydd drachefn,
ac a ânt yn annuwiol.
32 A'r Arglwydd a'u gwasgar hwynt ar wyneb
yr holl ddaear, hyd oni ddelo tosturi yr
Arglwydd, gŵr yn gweithio cyfiawnder ac yn
gweithio trugaredd i'r rhai oll o bell, ac i'r rhai
agos.
PENNOD 2
Mae'n gwneud erfyn am fyw'n drefnus. Yn
nodedig am eu doethineb tragwyddol yw
Adnodau 27-30.
1 Canys yn y ddeugeinfed flwyddyn o'm hoes,
mi a welais weledigaeth ar Fynydd yr
Olewydd, i'r dwyrain o Jerwsalem, fod yr haul
a'r lleuad yn sefyll yn llonydd.
2 Ac wele Isaac, tad fy nhad, a ddywedodd
wrthym ni; Rhed a gafael ynddynt, pob un yn
ôl ei gryfder; ac i'r neb a'u dalo hwynt y
perthyn yr haul a'r lleuad.
3 A dyma ni i gyd yn rhedeg gyda'n gilydd, a
Lefi a ymaflodd yn yr haul, a Jwda a
estynnodd y lleill, ac a ddaliodd y lleuad, a'r
ddau ohonynt wedi eu dyrchafu gyda hwy.
4 A phan aeth Lefi fel haul, wele, rhyw lanc a
roddes iddo ddeuddeg cangen o balmwydden;
a Jwda oedd ddisglair fel y lleuad, a than eu
traed deuddeg pelydryn.
5 A'r ddau, Lefi a Iuda, a redasant, ac a
ymaflasant ynddynt.
6 Ac wele, tarw ar y ddaear, a dau gorn mawr,
ac adenydd eryr ar ei gefn; a dymunem ei
gipio, ond ni allasai.
7 Ond Joseff a ddaeth, ac a’i daliodd ef, ac a
esgynodd i fyny gydag ef yn uchel.
8 Ac mi a welais, canys yno yr oeddwn, ac
wele ysgrifen sanctaidd yn ymddangos i ni,
yn dywedyd, Asyriaid, Mediaid, Persiaid,
Caldeaid, Syriaid, a feddiannant mewn
caethiwed ddeuddeg llwyth Israel.
9 A thrachefn, ymhen saith niwrnod, mi a
welais ein tad Jacob yn sefyll wrth fôr Jamnia,
a ninnau gydag ef.
10 Ac wele, llong yn hwylio heibio, heb
forwyr na pheilot; ac ysgrifenwyd ar y llong,
Llong Jacob.
11 A'n tad a ddywedodd wrthym ni, Deuwch,
cychwynwn ar ein llong.
12 Ac wedi iddo fyned ar ei bwrdd, cododd
ystorm enbyd, a thymestl nerthol o wynt; a'n

4. tad, yr hwn oedd yn dal y llyw, a ymadawodd
oddi wrthym.
13 A ninnau, wedi ein gorthrymu gan y
dymestl, a gludwyd ar hyd y môr; a'r llong a
lanwyd o ddwfr, ac a gurwyd gan donnau
nerthol, nes ei dryllio.
14 A Ioseph a ffodd ymaith ar gwch bychan, a
ni a rannwyd oll ar naw ystyllen, a Lefi a
Jwda oedd ynghyd.
15 A ni oll a wasgarwyd hyd eithafoedd y
ddaear.
16 Yna Lefi, wedi ei wregysu â sachliain, a
weddïodd drosom ni oll ar yr Arglwydd.
17 A phan ddarfu yr ystorm, y llong a
gyrhaeddodd y wlad, megis mewn heddwch.
18 Ac wele, ein tad ni a ddaeth, a ninnau oll a
lawenychasom yn unfryd.
19 Y ddwy freuddwyd hyn a ddywedais wrth
fy nhad; ac efe a ddywedodd wrthyf, Y pethau
hyn sydd raid eu cyflawni yn eu tymor hwy,
wedi i Israel ddioddef llawer o bethau.
20 Yna y dywedodd fy nhad wrthyf, Yr
ydwyf fi yn credu i Dduw mai byw Joseff,
canys gwelaf bob amser fod yr Arglwydd yn
ei rifo gyda chwi.
21 Ac efe a ddywedodd, gan wylo: Ah myfi,
fy mab Ioseph, yr wyt yn fyw, er na welaf di,
ac ni weli di Jacob yr hwn a'th genhedlodd.
22 Efe a barodd i mi hefyd, gan hynny, wylo
trwy y geiriau hyn, a llosgais yn fy nghalon i
gyhoeddi fod Joseff wedi ei werthu, ond yr
oeddwn yn ofni fy mrodyr.
23 Ac wele! fy mhlant, dangosais i chwi yr
amseroedd diwethaf, sut y bydd popeth yn
digwydd yn Israel.
24 Felly yr ydych chwithau yn gorchymyn
i'ch plant gael eu huno â Lefi ac â Jwda; canys
trwyddynt hwy y cyfyd iachawdwriaeth i
Israel, ac ynddynt hwy y bendithir Jacob.
25 Canys trwy eu llwythau hwynt yr
ymddengys Duw yn preswylio ymysg dynion
ar y ddaear, i achub hil Israel, ac i gasglu
ynghyd y rhai cyfiawn o blith y Cenhedloedd.
26 Os gweithredwch yr hyn sydd dda, fy
mhlant, yn wŷr ac yn angylion a'ch
bendithiant; a Duw a ogoneddir ym mhlith y
Cenhedloedd trwoch chwi, a diafol a ffo oddi
wrthych, a'r bwystfilod gwylltion a'ch ofnant,
a'r Arglwydd a'ch caro, a'r angylion a lynant
wrthych.
27 Fel dyn wedi hyfforddi plentyn yn dda, fe'i
cedwir mewn coffadwriaeth garedig; felly
hefyd am waith da y mae coffadwriaeth dda
ger bron Duw.
28 Ond yr hwn ni wna yr hyn sydd dda,
angylion a gwŷr a felltithir, a Duw a
waradwyddir ym mhlith y Cenhedloedd
trwyddo ef, a diafol a'i gwnelo yn arf arbennig
ei hun, a phob bwystfil gwyllt a'i meistroli ef,
a yr Arglwydd a'i casa ef.
29 Canys gorchmynion y ddeddf sydd
ddeublyg, a thrwy ddarbodaeth y mae yn
rhaid eu cyflawni.
30 Canys y mae tymor i ŵr gofleidio ei wraig,
a thymor i ymatal rhag ei weddi.
31 Felly, gan hynny, y mae dau orchymyn; ac
oni wneir hwynt mewn trefn briodol, y maent
yn dwyn pechod mawr iawn ar ddynion.
32 Felly hefyd y mae gyda'r gorchymynion
eraill.
33 Byddwch gan hynny ddoeth yn Nuw, fy
mhlant, a doeth, gan ddeall trefn ei
orchmynion ef, a d deddfau pob gair, fel y
caro yr Arglwydd chwi,
34 Ac wedi iddo orchymyn iddynt lawer o
eiriau o'r fath, efe a'u cymhellodd hwynt i
symud ei esgyrn i Hebron, ac i'w claddu
gyda'i dadau.
35 Ac wedi iddo fwyta ac yfed â chalon lawen,
efe a orchuddiodd ei wyneb, ac a fu farw.
36 A'i feibion a wnaethant yn ôl yr hyn oll a
orchmynnodd Nafftali eu Tad iddynt.