Өвчний учраас ялаас чөлөөлөх Монгол Өмгөөлөгч ХХН www.advocate.mn

1. Өвчний учир ялаас чөлөөлөх
эрх зүйн зохицуулалт
Бэлтгэсэн: Б.Дөлгөөнмаа
2020.09.11

2. 1. Эрх зүйн зохицуулалт
2. Ялаас чөлөөлөх үндэслэл
3. Ялаас чөлөөлөх үйл ажиллагаа
4. Ял эдлүүлэхэд саад болохуйц өвчин
5. Ялаас чөлөөлөх өвчний жагсаалт
6. Эх сурвалж
АГУУЛГА

3. Эрүүгийн хуулийн 6.13 дугаар зүйл. Хорих, зорчих эрхийг хязгаарлах,
нийтэд тустай ажил хийлгэх ялаас өвчний учир чөлөөлөх
•1.Гэмт хэрэг үйлдэж ял шийтгэгдсэний дараа сэтгэцийн эмгэгтэй
болж өөрийн үйлдлийн бодит шинж чанар, хор уршгийг ухамсарлах,
үйлдлээ удирдан жолоодох чадваргүй болсон хүнийг ял эдлэхээс
чөлөөлж, эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ хэрэглэнэ.
•2.Шүүх гэмт хэрэг үйлдэж ял шийтгэгдсэний дараа ял эдлүүлэхэд
саад болохуйц өвчнөөр өвчилсөн тохиолдолд ялтныг ял эдлэхээс
чөлөөлж болох бөгөөд энэ журмыг хуулиар тогтооно.
•3.Хорих, зорчих эрхийг хязгаарлах, нийтэд тустай ажил хийлгэх ял
эдэлж байх үедээ өөрийн эрүүл мэндэд санаатай хохирол учруулсан
хүнийг ялаас чөлөөлөхгүй.
НЭГ. Эрх зүйн зохицуулалт

4. 1. Ялтан шүүхийн шийтгэх тогтоол гарсны дараа “Хууль зүй,
Дотоод хэргийн сайд, Эрүүл мэндийн сайдын 2019.07.26-ны
Дугаар А152, А366 хамтарсан тушаал”-д тусгасан сэтгэцийн
өвчнүүд, бусад хүнд өвчний улмаас сэтгэцийн хувьд өөрийн
үйлдэл, эс үйлдэхүйн нийгмийн аюулын шинж чанарыг
ухамсарлаж буюу үйл ажиллагаагаа удирдан жолоодох чадваргүй
болсоныг сэтгэцийн эмгэг судлалын шинжээчийн дүгнэлтээр
тогтоосон бол ял эдлэхээс чөлөөлөх бие даасан үндэслэл болно.
2. Тухайн өвчин нь ялтан ялаа эдлэхэд үнэхээр саад болохуйц шинж,
явцтай болохыг шинжээчийн дүгнэлтээр тогтоосон байх
шаардлагатай юм.
Хоёр. Ялаас чөлөөлөх үндэслэл

5. Гурав. Ялаас чөлөөлөх үйл ажиллагаа
Зорчих эрхийг хязгаарлах, нийтэд тустай ажлыг хийлгэх ялаар шийтгүүлсэн
ялтан, баривчлагдсан этгээд ял, баривчлах шийтгэлээс чөлөөлөх өвчнөөр
өвчилсөн бол:
Эрүүгийн шийдвэр
гүйцэтгэх ажиллагаа
хариуцсан шийдвэр
гүйцэтгэгч
Баривчлах төв
байрны захиргаа
1. Эмнэлэг хяналтын
комиссын дүгнэлт
2. Эмнэлэг хөдөлмөрийн
магадлах комиссын дүгнэлт

6. Хорих, зорчих эрхийг хязгаарлах, нийтэд тустай ажил хийлгэх ял,
баривчлах шийтгэлээс чөлөөлөх
1. Нэгдсэн эмнэлэгт шилжиж ирсэн хоригдол үзлэг шинжилгээний дүнд
ялаас чөлөөлөх өвчнөөр өвчилсөн нь тогтоогдвол эмчлэгч эмч үнэн зөв
баримтыг бүрдүүлж эмнэлэг хяналтын комисст даруй, шилжүүлж
танилцуулна.
2. Эмнэлэг хяналтын комисс шилжүүлсэн баримтыг үндэслэн ял
шийтгэлээс чөлөөлөх өвчний жагсаалтад заасан шинжилгээ,
оношилгоог нягтлан шалган санал нэгдвэл ялаас чөлөөлөх санал,
эрүүл мэндийн тодорхойлолтыг хоригдлын хувийн хэрэг, ялын
тооцооны хамт прокурорт хүргүүлнэ.
3. Прокурор шилжүүлсэн баримтыг хянан үзэж саналыг үндэслэлтэй
гэж үзвэл шинжээчийн дүгнэлт гаргуулна.
Хууль зүй, Дотоод хэргийн сайд, Эрүүл
мэндийн сайдын 2019.07.26 Дугаар А152,
А366 хамтарсан тушаал
ЭХХШтХ.1.4 дүгээр зүйлийн 1.7-т
“даруй” гэж боломжит богино хугацааг;

7. ТАВ. Ял эдлүүлэхэд саад болохуйц өвчин
-Ялтан өөрийн үйлдлийг хариуцах буюу удирдан жолоодох
чадваргүй болсоноос ялын зорилгыг биелүүлэх боломжгүй
байдалд хүргэхийн хамт ялтанг хорих газар байлгах нь
өөрийн болон бусдын амь бие, эрүүл мэндэд хохирол учруулж
болох сэтгэцийн өвчнийг ойлгоно.

8. ТАВ. Ялаас чөлөөлөх өвчний жагсаалт
Баривчлагдсан этгээд, хоригдол дор дурдсан өвчнөөр, хүнд өвчилж эд
эрхтний эргэшгүй өөрчлөлт орсон үед ялаас чөлөөлөх өвчнөөр өвдсөн
гэж үзнэ.
1.Цусны эсийн хорт хавдар
2.Цус төлжихгүй болсон цус багадалт
3.Үргэлжилсэн уналт, таталтын байдал /эпилепси статус/, хоёроос дээш
эмэнд дасалтай эпилепси
4.Лайеллын хам шинжийн үеийн олон эрхтний хурц дутмагшил
5.Холбогч эдийн тогтолцооны өвчний хүндрэл, эрхтэн тогтолцоонд
гүнзгий өөрчлөлт гарах
5.1 Ясны бүтцийн эмгэгүүд
6. Үе барьцалдаснаас өөртөө үйлчилж чадахгүй болсон
7. Олдмол ухаан тэнэгрэлийн хүнд хэлбэр, оюуны гүнзгий хомсдол
8. Үлдэц шизофрени

9. ТАВ. Ялаас чөлөөлөх өвчний жагсаалт
9. Хөгшрөлтийн улмаас өөртөө үйлчлэх чадвар алдагдсан, бусдын
асрамжинд орсон
10.Тархи, нуруу нугас, хязгаарын мэдрэлийн дарагдал, үрэвслийн хүнд
хэлбэр
10.1 сөнөрөлд өртсөнөөс үүссэн хос, тал саа
10.2 дөрвөн мөчний саажилт
10.3 аарцгийн үйл ажиллагааны хямрал
10.4 мэдрэл, булчингийн даамжрах хатангаршил, байнгын асрамжинд
орох
10.5 мэдрэлийн удмын болон эргэшгүй эмгэг өөрчлөлтийн улмаас өөртөө
үйлчлэх чадвараа алдан хүний асрамжинд орсон
11.Хоёр гар оролцон гурван мөч, эсхүл дөрвөн мөчийг өвдөг, тохойн
үеээс дээгүүр тайрагдсан
12.Хоёр нүд сохрох
13.Өмөнгийн 3-4 дүгээр үе

10. 14. Ясны идээт үрэвслийн улмаас эрүүг мэс заслаар авсан
15. Гэмтэл болон өвчний улмаас үүссэн амин эрхтний үйл ажиллагааны
дутмагшил
15.1 тархины комын байдалтай
15.2 цусны эргэлтийн архаг дутмагшилын II-III үе
15.3 амьсгалын архаг дутмагшилын II-III үе
15.4 элэгний архаг дутмагшилын II-III үе
15.5 бөөрний архаг дутмагшилын II-III үе
15.6 гэдэсний архаг дутмагшилын шувтаргын үе
15.7 олон эрхтний архаг дутмагшил
15.8 хүнд хэлбэрийн үжил
16. Сүрьеэгийн хүнд хэлбэрүүд нь сүрьеэгийн эмчилгээний эсрэг заалт
бүхий өвчнүүдтэй хавсарсан тохиолдол
ТАВ. Ялаас чөлөөлөх өвчний жагсаалт

11. 16.1 хурц шар болон элэгний циррозын ээнэгшил алдагдсан үе
17. Сүрьеэгийн менингитийн улмаас мөчдийн саажилт үүссэн
өвчтөн бусдын асрамжинд орох
18. Хүний дархлал хомсдлын вирусийн халдварын IV үе шөт дараах
өвчий амь насанд аюултай үе шат хавсарсан
18.1 ДОХ уялдаат өвчин
18.2 дагалдах халдвар
18.3 суурь өвчин
19. Хөдөлмөрийн чадвараа 70-аас дээш хувиар алдсан
ТАВ. Ялаас чөлөөлөх өвчний жагсаалт

12. • “Монгол улсын Эрүүгийн хууль” 2015 он
• “Хууль зүй, Дотоод хэргийн сайд, Эрүүл мэндийн
сайдын 2019.07.26-ны Дугаар А152, А366
хамтарсан тушаал”
• Дээд шүүхийн Эрүүгийн хэргийн тэнхим, Ханнс-
Зайделийн сангаас гаргасан “Монгол улсын
Эрүүгийн хуулийн тайлбар” 2013 он
ЭХ СУРВАЛЖ

13. АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД
БАЯРЛАЛАА