Uploaded byUpdate Y học
Tiếp cận BN bị liệt - 2020 - Đại học Y dược TPHCM
Tài liệu trình bày về cách tiếp cận bệnh nhân liệt vận động, mô tả đường dẫn truyền vận động và các đặc điểm của yếu liệt do tổn thương thần kinh trung ương và ngoại biên. Nó nêu rõ các kiểu liệt khác nhau, triệu chứng học theo vị trí tổn thương, và chỉ định cận lâm sàng để xác định tổn thương. Hệ thần kinh vận động được chia thành hai phần: trung ương (gây liệt trung ương) và ngoại biên (gây liệt ngoại biên).
More Related Content
Similar to Tiếp cận BN bị liệt - 2020 - Đại học Y dược TPHCM
Tiếp cận BN bị liệt - 2020 - Đại học Y dược TPHCM
- 1. TIẾP CẬN BỆNHNHÂN BỊ LIỆT TSTRẦN CÔNGTHẮNG
- 2. Mục tiêu họctập 1. Mô tả được đường dẫn truyền vận động trung ương và ngoại biên. 2. Nhận diện được đặc điểm yếu liệt do tổn thương vận động trung ương và ngoại biên 3. Trình bày và giải thích được triệu chứng yếu liệt vận động liên quan đến các vị trí cụ thể trên đường dẫn truyền vận động: vỏ não, bao trong, thân não, tủy sống, sừng trước tủy sống, rễ thần kinh vận động, đám rối TK, dây TK, sinap TK-cơ và cơ. 4. Chỉ định cận lâm sàng để xác định vị trí tổn thương trên đường dẫn truyền vận động.
- 3. Dàn bài 1. ĐNliệt vận động- Các kiểu liệt. 2. Đường dẫn truyền vận động trung ương và ngoại biên. 3. Phân biệt liệt vận động ngoại biên và trung ương 4. Triệu chứng học theo các vị trí tổn thương vận động trung ương: vỏ não, bao trong, thân não, tủy sống. 5. Triệu chứng học theo các vị trí tổn thương vận động ngoại biên: sừng trước tủy sống, rễ thần kinh vận động, đám rối TK, dây TK, sinap TK-cơ và cơ 6. Cận lâm sàng xác định tổn thương trên hệ vận động trung ương và ngoại biên.
- 4. Các kiểu liệt ▪Liệt một chi (monoplegia) ▪ Liệt nửa người (hemiplegia) ▪ Liệt hai chi dưới (paraplegia) ▪ Liệt tứ chi (quadriplegia-tetraplegia) ▪ Liệt hai bên cơ thể (diplegia) ▪ Liệt ba chi (triplegia) ▪ Liệt riêng biệt một hay nhiều nhóm cơ ▪ Các RL vđ không do liệt (apraxia, ataxia) ▪ Liệt do tâm lý
- 5. Giải phẫu liên quanliệt VĐ ▪ NeuronVĐ trên: liệt trung ương ▪ NeuronVĐ dưới, sinapTK-cơ, cơ: liệt ngoại biên
- 6. Liệt vận động ngoạibiên >< trung ương
- 7. Đặc điểm chung NGOẠIBIÊN TRUNG ƯƠNG ▪ Liệt mềm. ▪ Phản xạ da bụng, da bìu thường còn. ▪ Không có dấu bệnh lý tháp, ▪ Thường có teo cơ sớm, rung giật bó cơ khi tổn thương sừng trước, rễTK. ▪ Không có rối loạn cơ vòng, trừ hội chứng chùm đuôi ngựa. ▪ Rối loạn cảm giác nếu có phân bố tương tự như phân bố triệu chứng vận động (mang găng, mang vớ) ▪ Liệt mềm (giảm trương lực cơ, giảm phản xạ gân cơ) nếu tổn thương cấp tính, ▪ Liệt cứng (tăng trương lực cơ, tăng phản xạ gân cơ) nếu tổn thương từ từ hoặc giai đoạn sau của tổn thương cấp tính. ▪ Kèm theo là mất phản xạ da bụng, da bìu; có dấu Babinski, không có hoặc có rất ít teo cơ. ▪ Có thể có mất cảm giác theo khoanh hoặc rối loạn cơ vòng (tủy sống).
- 8. Liệt vận độngtrung ương
- 10. Đặc điểm chung ▪Liệt mềm (giảm trương lực cơ, giảm phản xạ gân cơ) nếu tổn thương cấp tính, ▪ Liệt cứng (tăng trương lực cơ, tăng phản xạ gân cơ) nếu tổn thương từ từ hoặc giai đoạn sau của tổn thương cấp tính. ▪ Kèm theo là mất phản xạ da bụng, da bìu; có dấu Babinski, không có hoặc có rất ít teo cơ. ▪ Có thể có mất cảm giác theo khoanh hoặc rối loạn cơ vòng (tủy sống).
- 11.
- 12. Phân bố vùngvận động trên vỏ não
- 13. Tổn thương vỏnão, dưới vỏ ▪ Liệt nửa thân không đồng đều, tùy theo vị trí tổn thương: tổn thương nhỏ khu trú một vùng vỏ não gây yếu liệt khu trú một phần cơ thể nào đó, ví dụ bàn tay đối bên; tổn thương vùng vỏ não do động mạch não trước tưới máu có thể gây yếu liệt khu trú ở một chân đối bên, trong khi tổn thương vùng do nhánh nông động mạch não giữa chi phối có thể gây yếu liệt khu trú ở tay và mặt đối bên. ▪ Liệt không đồng đều trong cùng một chi: Liệt nặng ở ngọn chi hơn gốc chi; và liệt nhiều ở các cơ vận động tinh vi. ▪ Thường kèm các dấu hiệu khác của tổn thương vỏ não Riêng trường hợp tổn thương rộng lan tỏa ở vỏ não và dưới vỏ gây yếu hoặc liệt đều cả tay chân và mặt đối bên, có thể kèm theo mất ngôn ngữ, tổn thương thị trường, hoặc rối loạn cảm giác kiểu vỏ não. Phản ứng phù não nhiều gây chèn ép sang đối bên sẽ gây rối loạn sự thức tỉnh
- 14. Tổn thương baotrong
- 15. Tổn thương baotrong ▪ Là nơi toàn bộ các sợi trục vận động tập trung lại sát nhau, thường gây yếu liệt nặng đều ở cả tay, chân và mặt đối bên. Ở từng chi cũng liệt toàn bộ, cả gốc và ngọn chi, ở tất cả các cơ. ▪ Liệt vận động đơn thuần trong trường hợp tổn thương bao trong; ▪ Liệt kèm rối loạn cảm giác (giảm cảm giác, tăng cảm đau muộn…) trong tổn thương bao trong – đồi thị; ▪ Kèm nói khó “dưới vỏ” nếu có tổn thương thể vân; và kèm bán manh khi tổn thương quang tuyến thị giác (tia thị giác).
- 16. Tổn thương thânnão ▪ Thường gây liệt tứ chi nếu tổn thương lớn, thường kèm rối loạn cảm giác, bất thường các dây sọ, và mất thăng bằng. Các thương tổn khu trú sẽ gây tổn thương dây sọ cùng bên và liệt nửa người đối bên
- 17. Tổn thương tủysống ▪ Thường gây liệt hai bên, không có liệt mặt và các dây sọ. Nếu tổn thương trên mức C5 sẽ gây liệt cả tay và chân; tổn thương trong đoạn từ C5 đếnT1 liệt chân và yếu một phần tay; tổn thương dưới mứcT1 chỉ gây liệt chân. ▪ Thường các triệu chứng cảm giác kèm theo (mất cảm giác theo khoanh da) sẽ giúp định vị mức tổn thương.Tại khoanh tủy tổn thương, nếu các tế bào sừng trước bị ảnh hưởng thì các cơ do khoanh đó chi phối sẽ bị yếu và teo, đây là triệu chứng tại nơi tổn thương, cũng giúp định vị tổn thương
- 18. Rối loạn đitiểu
- 19. Liệt do tổnthương ngoại biên ▪ Tổn thương neuron vđ dưới ▪ Tổn thương rễ thần kinh ▪ Tổn thương đám rối thần kinh ▪ Tổn thương dây thần kinh: Đơn dây – nhiều dây – đa dây ▪ Tổn thương chỗ nối thần kinh-cơ ▪ Tổn thương cơ
- 20. Lưu ý ▪ Phânbố triệu chứng ▪ Tính chất vận động và cảm giác đi kèm ▪ Tính chất yếu cơ
- 21. Phân bố yếucơ Ñau thaàn kinh toïa lan töø löng xuoáng moâng, ñuøi, caúng chaân vaø baøn chaân, theo ñöôøng ñi cuûa daây thaàn kinh toïa. Thaàn kinh toïa
- 22.
- 23. Liệt do tổnthương neuron vđ dưới -SỪNGTRƯỚC - SỪNGTRƯỚC + CỘT BÊN
- 24. Tổn thương thânneuron vận động ▪ Ở người lớn, điển hình là bệnh xơ cứng cột bên teo cơ (ALS: Amyotrophic Lateral Sclerosis) với tổn thương hỗn hợp tế bào vận động trung ương và ngoại biên, chủ yếu tổn thương tại thân neuron vận động sừng trước tủy sống. ▪ Biểu hiện lâm sàng thường hai bên, không đối xứng, vừa có liệt cứng vừa có teo cơ, rung giật bó cơ, dấu bệnh lý tháp, không có rối loạn cảm giác, cơ vòng, không rối loạn tri giác; bệnh tiến triển nặng dần dần theo một pha không thoái lui
- 25. Tổn thương rễ,đám rối và dây thần kinh
- 28. Tổn thương rễ, đámrối và dây thần kinh ▪ Biểu hiện lâm sàng chung: liệt mềm, hay có teo cơ và rung giật bó cơ nhất là các thể tổn thương sợi trục; mất phản xạ gân cơ; phản xạ da bụng và da lòng bàn chân bình thường.
- 29.
- 30. Tổn thương rễ, đámrối và dây thần kinh ▪ Triệu chứng có thể khu trú theo một rễ thần kinh tủy (bệnh lý rễ), theo một dây thần kinh (bệnh đơn dây thần kinh: mononeuropathy), rải rác nhiều nơi cũng theo phân bố các dây thần kinh Lan tỏa không đối xứng (bệnh nhiều dây thần kinh: mononeuropathy multiplex), hoặc lan tỏa, đối xứng hai bên (bệnh đa dây thần kinh: polyneuropathy, bệnh đa rễ và dây thần kinh, và một số trường hợp của bệnh nhiều dây thần kinh). ▪ Mất cảm giác thay đổi theo dâyTK tổn thương.
- 31. Dây TK: thểthức ▪ Đơn dây ▪ Nhiều dây ▪ Đa dây
- 32. Dây TK: thểthức ▪ Đơn dây ▪ Nhiều dây ▪ Đa dây
- 33. Bệnh lý dẫntruyền thần kinh–cơ
- 34. Bệnh lý dẫntruyền thần kinh–cơ ▪ Trương lực cơ bình thường hoặc giảm. ▪ Các phản xạ gân cơ, phản xạ da bình thường hoặc giảm. ▪ Không có rối loạn cảm giác. ▪ Yếu cơ thường phân bố rải rác, không theo phân bố của cùng một rễ, một dây thần kinh hoặc một khoanh tủy… Các cơ thuộc chi phối của các dây sọ thường bị ảnh huởng. ▪ Đặc điểm quan trọng là triệu chứng dao động nhanh, thay đổi nặng nhẹ trong thời gian ngắn, đặc biệt liên quan đến hoạt động cơ. Điển hình trong bệnh nhược cơ triệu chứng nhẹ hoặc hoàn toàn không có sau khi nghỉ ngơi, ngủ, và tăng dần khi cơ đó hoạt động.
- 35. Bệnh lý cơ ▪Yếu cơ chủ yếu ở nhóm cơ gốc chi, ▪ Không có rối loạn cảm giác, ▪ Phản xạ gân cơ bình thường trừ khi tổn thương cơ quá nặng. ▪ Xét nghiệm men cơ tăng trong đa số trường hợp
- 36. Các Khảo SátCận Lâm Sàng ▪ Hình ảnh học: X quang cột sống, CT Scan và MRI. ▪ Khảo sát điện chẩn đoán: khảo sát dẫn truyền thần kinh và điện cơ. ▪ Xét nghiệm dịch não tủy ▪ Xét nghiệm men huyết thanh: CPK, LDH, Aldolase, SGOT, SGPT. ▪ Sinh thiết thần kinh, sinh thiết cơ
- 37. TÓM LẠI ▪ HệTKvận động gồm thành phần trung ương và ngoại biên. ▪ Tổn thương tế bào vận động số 1 gây liệt trung ương, số 2 gây liệt ngoại biên.
- 38. Tài liệu thamkhảo ▪ SáchThần kinh học 2015. BMThần Kinh. ĐHYDTP.HCM ▪ Clinical Neurology. Aminoff MJ, Greenberg DA, Simon RP. 2015 Giải đáp thắc mắc: trancongthang@ump.edu.vn