"Thu Vien Sach Co Khi" – Cac so do he thong dieu khien va truyen dong dien dien hinh

GV: Lê Ti n Dũng _ B môn TðH _ Khoa ði n 113
CH¦¥NGCH¦¥NGCH¦¥NGCH¦¥NG 7777 ÇCÇCÇCÇC S¥S¥S¥S¥ §å§å§å§å HÖHÖHÖHÖ THèNGTHèNGTHèNGTHèNG §IÒU§IÒU§IÒU§IÒU KHIÓNKHIÓNKHIÓNKHIÓN
TRUYÒNTRUYÒNTRUYÒNTRUYÒN §éNG§éNG§éNG§éNG §IÖN§IÖN§IÖN§IÖN §IÓN§IÓN§IÓN§IÓN HHHH××××NHNHNHNH
* Quy ư c các ký hi u trong bài gi ng:
X(y) : Ph n t ho c ti p ñi m X dòng th y.
X (y) : Ph n t X hàng th y ñang có ñi n (cu n dây) ho c ti p ñi m X hàng y tác
ñ ng.
X (y) : Ph n t X hàng th y m t ñi n (cu n dây) ho c ti p ñi m X hàng y m ra.
* Các lo i chuy n ñ ng c a máy GCKL:
Trên máy GCKL có 2 lo i chuy n ñ ng ch y u: Chuy n ñ ng cơ b n và chuy n ñ ng ph .
+ Chuy n ñ ng cơ b n: Là s chuy n ñ ng tương ñ i c a dao c t so v i phôi ñ th c hi n
quá trình c t g t. Chuy n ñ ng này chia ra: Chuy n ñ ng chính và chuy n ñ ng ăn dao.
- Chuy n ñ ng chính: Hay còn g i là chuy n ñ ng làm vi c là chuy n ñ ng ñưa dao
c t ăn vào chi ti t.
- Chuy n ñ ng ăn dao: Là các chuy n ñ ng xê d ch lư i dao ho c phôi ñ t o ra m t
l p phoi m i.
+ Chuy n ñ ng ph : Là nh ng chuy n ñ ng không liên quan tr c ti p ñ n quá trình c t
g t, chúng c n thi t khi chu n b gia công, nâng cao hi u su t và ch t lư ng gia công, hi u
ch nh máy .v.v.. Ví d như di chuy n nhanh bàn dao ho c phôi (trong máy ti n), n i – si t xà
trên tr (trong máy khoan c n), nâng h xà dao (trong máy bào giư ng), bơm d u c a h th ng
bôi trơn, bơm nư c làm mát, .v.v..
7 - 1. TRANG B ðI N - ðI N T MÁY DOA
7.1.1 ð c ñi m làm vi c, yêu c u v truy n ñ ng ñi n và trang b ñi n
Máy doa dùng ñ gia công chi ti t v i các nguyên công: khoét l tr , khoan l , có th
dùng ñ phay. Th c hi n các nguyên công trên máy doa s ñ t ñư c ñ chính xác và ñ bóng
cao.
Máy doa ñư c chia thành 2 lo i chính: Máy doa ñ ng và máy doa ngang. Máy doa ngang
dùng ñ gia công các chi ti t c trung bình và n ng.
Chuy n ñ ng chính là chuy n ñ ng quay c a dao doa (tr c chính). Chuy n ñ ng ăn dao
có th là chuy n ñ ng ngang, d c c a bàn máy mang chi ti t hay chuy n ñ ng d c tr c c a
tr c chính mang ñ u dao. Chuy n ñ ng ph là chuy n ñ ng theo chi u th ng ñ ng c a dao
và chuy n ñ ng c a các ñ ng cơ truy n ñ ng bơm d u c a h th ng bôi trơn và ñ ng cơ bơm
nư c làm mát.
Yêu c u v truy n ñ ng và trang b ñi n máy doa:
a) Truy n ñ ng chính: Yêu c u c n ph i ñ o chi u quay, ph m vi ñi u ch nh t c ñ D =
100÷1 ñ i v i máy doa ngang; D = 250÷1 ñ i v i máy doa t a ñ ; ñ trơn ñi u ch nh ϕ = 1,26.
H th ng truy n ñ ng chính c n ph i hãm d ng nhanh.

H truy n ñ ng chính c a máy doa thư ng s d ng h truy n ñ ng xoay chi u v i ñ ng
cơ không ñ ng b rôto l ng sóc m t ho c nhi u t c ñ .
Trong máy doa c n ng và máy doa t a ñ thư ng dùng h truy n ñ ng m t chi u (h F-
ð; KðT-ð; MðKð-ð ho c T-ð), ñi u ch nh t c ñ trong ph m vi r ng, ñ trơn ñi u ch nh
cao. Nh v y có th ñơn gi n cơ c u cơ khí, h n ch ñư c mômen vùng t c ñ th p b ng
phương pháp ñi u ch nh hai vùng.
b) Truy n ñ ng ăn dao: Ph m vi ñi u ch nh c a truy n ñ ng ăn dao là D = 1500÷1.
Lư ng ăn dao ñư c ñi u ch nh trong ph m vi 2mm/ph ÷ 600mm/ph; khi di chuy n nhanh, có
th ñ t t i 2,5m/ph ÷ 3m/ph. Lư ng ăn dao (mm/ph) nh ng máy c n ng yêu c u ñư c gi
không ñ i khi t c ñ tr c chính thay ñ i.
ð c tính cơ c n có ñ c ng cao, v i ñ n ñ nh t c ñ < 10%. H th ng truy n ñ ng ăn
dao ph i ñ m b o ñ tác ñ ng nhanh cao, d ng máy chính xác, ñ m b o s liên ñ ng v i
truy n ñ ng chính khi làm vi c t ñ ng.
nh ng máy doa c trung bình và n ng, h th ng truy n ñ ng ăn dao s d ng h th ng
khu ch ñ i máy ñi n - ñ ng cơ ñi n m t chi u ho c h th ng T-ð.
7.1.2 Sơ ñ truy n ñ ng chính máy doa ngang 2620
+ Các thông s k thu t:
- ðư ng kính tr c chính: 90mm.
- Kích thư c c a bàn: (1120 x 900) mm
- Công su t ñ ng cơ truy n ñ ng tr c chính: 10 kW.
- T c ñ quay c a tr c chính: 12,5 ÷ 1600 vòng/phút.
- Công su t ñ ng cơ truy n ñ ng ăn dao: 2,1kW.
1. B máy; 2. Tr sau; 3. Giá ñ tr c dao; 4. Bàn gá chi ti t gia công;
5. Tr chính; 6. Tr trư c.

+ Máy doa ngang 2620 ñư c trang b các máy ñi n sau:
- 01 ñ ng cơ truy n ñ ng tr c chính là ñ ng cơ không ñ ng b rôto l ng sóc hai c p
t c ñ ki u A61-4/2; Pñm = 7,5/10kW; nñm = 1460/2890 vòng/phút.
- 01 ñ ng cơ truy n ñ ng bơm d u bôi trơn ki u ДΠT-21/4; Pñm = 0,26kW; nñm =
1400 vòng/phút.
- 01 ñ ng cơ truy n ñ ng cơ c u ăn dao là ñ ng cơ ñi n m t chi u kích t ñ c l p mã
hi u ΠЂCT-42; Pñm = 1,6kW; Uñm = 220V; nñm = 1500 vòng/phút.
- M t máy ñi n khu ch ñ i t trư ng ngang MðKð. Ngoài ra còn có m t s ñ ng cơ
không ñ ng b truy n ñ ng các cơ c u ph khác.
+ H truy n ñ ng chính c a máy doa 2620: ðư c th hi n như trên hình v .
Sơ ñ m ch g m hai ph n: M ch ñ ng l c và m ch ñi u khi n.
Trên m ch ñ ng l c g m 2 ñ ng cơ:
- ð ng cơ ðB dùng ñ bơm d u th y l c.
- ð ng cơ ð là ñ ng cơ quay c a truy n ñ ng chính, là ñ ng cơ không ñ ng b rôto l ng
sóc hai c p t c ñ . M i pha c a ñ ng cơ ð có 2 cu n dây, m c ñích ñ n i ∆ khi ch y v i t c
ñ n = 1480v/p, n i YY khi t c ñ là n = 289v/p.
Trên m ch ñi u khi n:
Vi c chuy n ñ i t c ñ t th p ñ n cao tương ng v i chuy n ñ i t n i ∆ thành YY và
ngư c l i ñư c th c hi n b i tay g t cơ khí 2KH(5) liên quan ñ n thi t b chuy n ñ i t c ñ .
N u ti p ñi m 2KH(5) h , dây qu n ñ ng cơ ñ u tương ng v i t c ñ th p. Ti p ñi m 2KH(5)
kín, dây qu n ñ ng cơ ñư c ñ u YY tương ng t c ñ cao. Ti p ñi m, 1KH liên quan ñ n thi t
b chuy n ñ i t c ñ tr c chính, nó tr ng thái h trong th i gian chuy n ñ i t c ñ và ch kín
khi ñã chuy n ñ i xong.
a) Kh i ñ ng:
Gi s mu n ñ ng cơ quay thu n: n vào nút nh n MT(1) -> cu n dây T1 (1) -> ti p
ñi m T1 (1,2) -> cu n dây KB (2) -> ti p ñi m KB (2).
T1 (1,2) + KB (2) t o thành m ch duy trì cho nút nh n MT.
Ti p ñi m KB (4) -> Cu n dây Ch (4) + cu n dây rơle th i gian RTh(7) -> Sau th i gian
ch nh ñ nh, ti p ñi m thư ng kín m ch m RTh(4) -> cu n dây Ch (4); ñ mg th i ti p ñi m
thư ng m ñóng ch m RTh(5) -> cu n dây Nh1 (5) -> ti p ñi m Nh1 (6) -> cu n dây Nh2 (6).
Như v y k t qu c a vi c n nút MT làm: KB , T1 , Ch .
Sau m t th i gian ch nh ñ nh: KB , T1 ,Ch , Nh1 , Nh2 .
- Khi KB -> ð ng cơ ðB quay.
- Khi T1 + Ch -> ð ng cơ ð quay thu n, n i ∆.
- Sau m t th i gian ch nh ñ nh: T1 , Nh1 , Nh2 -> ð ng cơ ð n i YY (Y kép).
* Khi KH2 (5) : ð ng cơ ð không n i ñư c YY.
* Khi KH1 (4) : M ch l c giai ño n chu n b , chưa làm vi c.

b) Ch ñ hãm máy:
Ngư i ta s d ng rơle ki m tra t c ñ RKT n i tr c v i ñ ng cơ ð (không th hi n trên
hình v ), các ph n t c a nó thì có.
Rơle RKT làm vi c theo nguyên t c ly tâm, khi t c ñ l n hơn 10% t c ñ ñ nh m c, n u
quay thu n thì ti p ñi m 1−RKT (8), n u quay ngư c thì 2−RKT (11).
Gi s ñ ng cơ ð ñang quay thu n: T1 , KB , Ch và Nh1 + Nh2 (tùy vào 1KH, 2KH),
RTh, 1−RKT (8), cu n dây RTr (10) => D n ñ n: cu n dây RH1 (8) -> RH1 (13,14).
Khi hãm: n vào D(1) -> cu n dây T1 (1), KB (2) -> ti p ñi m KB (4) -> các cu n dây
Ch + Nh1 + Nh2 + RTh -> ti p ñi m Ch (13) + ti p ñi m RTh(13) (ñóng l i) -> cu n dây
N2 (14) => ð o 2 trong 3 pha c a ñ ng cơ ð, ñ ng cơ ð th c hi n ch ñ hãm ngư c, t c ñ
g im d n. Khi t c ñ gi m xu ng dư i 10% t c ñ ñ nh m c thì 1−RKT (8) -> RH1 (8) ->
RH1 (13,14) -> cu n dây N2 (14) -> ð ng cơ ch y t do v t c ñ 0.
Do dòng ñi n hãm l n nên trong quá trình hãm ngư i ta ñưa thêm ñi n tr ph Rf vào.
c) Ch ñ th máy:
- Là ch ñ không duy trì (ñ i v i nút nh n).
- ð ng cơ ch y t c ñ th p.
Gi s mu n th thu n: Nh n nút th thu n TT(12) -> T2 (12) -> ð ng cơ ð ñư c n i ∆
và trong m ch có ñi n tr ph Rf -> t c ñ th p.

1CC 1CC1CC
2N 2T 1N 1T 2N 2T 1T 1N 1N 1T 2N 2T
RfRfRf
1Nh
1Nh 1Nh
2Nh2Nh
Ch ChCh
1RN
ð ðB
A B C
2RN
2CC
KB
1RN 2RN
1
1N 1T MT D
KB1T
1N MN1N
KB
1T
KB RTh
RTh
Ch 1KH
2KH1Nh
1Nh 2Nh
RTh
RKT-1
RKT-2
2RH 1RH
1RH 2RH
RTr
RTr1T
1RH
2RH
1N
2N
2T
2T
2N
2RH
1RH TN
TT KB
RThCh
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

7-2. TRANG B ðI N - ðI N T MÁY TI N
7.2.1 ð c ñi m công ngh
Nhóm máy ti n r t ña d ng g m các máy ti n ñơn gi n, Rơvonve, máy ti n v n năng,
chuyên dùng, máy ti n c t, máy ti n ñ ng... Trên máy ti n có th th c hi n ñư c nhi u công
ngh ti n khác nhau: Ti n tr ngoài, ti n tr trong, ti n m t ñ u, ti n côn, ti n ñ nh hình. Trên
máy ti n cũng có th th c hi n doa, khoan và ti n ren b ng các dao c t, dao doa, tarô ren...
Kích thư c gia công trên máy ti n có th t vài milimet ñ n hàng ch c met (máy ti n ñ ng).
Chuy n ñ ng chính: Là chuy n ñ ng quay chi ti t v i t c ñ góc ωct. Mômen t l ngh ch
v i t c ñ : M ~
ω
1
. Ngư i ta ñi u ch nh sao cho khi t c ñ bé ω < ωgh thì gi cho mômen
không ñ i (M = const), còn khi ω > ωgh thì mômen bi n ñ i theo ñúng quy lu t M ~
ω
1
.
Chuy n ñ ng ăn dao: Là chuy n ñ ng di chuy n c a dao. Bàn dao chuy n ñ ng t nh ti n
d c theo chi ti t (ti n d c) ho c vuông góc v i tr c chi ti t (ti n ngang). Mômen M=const.
máy ti n nh thư ng truy n ñ ng ăn dao ñư c th c hi n t ñ ng cơ truy n ñ ng chính,
còn nh ng máy ti n n ng thì truy n ñ ng ăn dao ñư c th c hi n t m t ñ ng cơ riêng là
ñ ng cơ m t chi u c p ñi n t máy ñi n khu ch ñ i ho c b ch nh lưu có ñi u khi n.
7.2.2 Sơ ñ ñi u khi n truy n ñ ng chính c a máy ti n 1A660
Máy ti n n ng 1A660 ñư c dùng ñ gia công các chi ti t b ng gang ho c b ng thép có
tr ng lư ng dư i 250KN, ñư ng kính chi ti t l n nh t có th gia công trên máy là 1,25m. Công
su t c a ñ ng cơ truy n ñ ng chính: 55KW. Truy n ñ ng ăn dao ñư c th c hi n t ñ ng cơ
truy n ñ ng chính.
7.2.2.1 M ch ñ ng l c
Truy n ñ ng chính ñư c th c hi n t h th ng F-ð. ði u ch nh t c ñ ñ ng cơ b ng cách
thay ñ i dòng kích t c a ñ ng cơ, còn s c ñi n ñ ng c a máy phát ñư c gi không ñ i.
§G
RC RD1RG1
F
RCB RH
Rh
K2
K2
§
Trên sơ ñ m ch ñ ng l c, ñ ng cơ ð ñư c c p ñi n t máy phát F. ð ñ ng cơ ð có ñi n
thì ti p ñi m c a rơle ðG ph i ñóng l i và ti p ñi m K2 m ra ( G§ + 2K ).
ðo n m ch g m hai ti p ñi m K2 và ñi n tr Rh là m ch hãm ñ ng năng.
RC là Rơle dòng ñi n dùng ñ b o v quá dòng. Khi dòng ñi n trong ñ ng cơ nh hơn giá
tr gi i h n cho phép thì Rơle RC m ch ñ ng l c chưa tác ñ ng, do ñó ti p ñi m thư ng kín
RC dòng s 9 c a m ch ñi u khi n v n tr ng thái ñóng ( RC (9)). Khi dòng trong ñ ng cơ

vư t quá giá tr gi i h n thì rơle RC tác ñ ng, m ti p ñi m thư ng kín RC (9), c t ngu n c p
cho các nhánh s 9, 10, 11 c a m ch ñi u khi n.
RCB và RH là hai rơle áp, giá tr tác ñ ng c a hai rơle này khác nhau: Utñ.RCB = UF.ñm,
Utñ.RH = 10%UF.ñm. Trong ñó UF.ñm là giá tr ñ nh m c c a ñi n áp máy phát.
RG1 và RD1 là hai cu n dòng c a các rơle RG và RD, cu n áp tương ng là RG2 và RD2.
M i rơle RG và RD có hai cu n dây là cu n dòng và cu n áp n i n i ti p nhau. Khi cu n áp có
ñi n thì s c t ñ ng c a nó sinh ra l c hút làm ti p ñi m c a rơle tương ng ñóng l i. N u
dòng ñi n ph n ng vư t quá giá tr cho phép thì s c t ñ ng c a cu n dòng ñi n t o ra l c ñ y
ñ l n th ng l c hút c a cu n áp làm ti p ñi m c a rơle tương ng nh ra.
7.2.2.2 M ch kích t
a- M ch kích t ñ ng cơ
Trong m ch kích t ñ ng cơ, CKð là cu n kích t cho ñ ng cơ ð. RNT là rơle dòng ñi n
b o v thi u t thông, ñ m b o không cho φð ~ 0 s làm cho t c ñ ñ ng cơ quá l n. Giá tr tác
ñ ng c a RNT nh hơn dòng kích t nh nh t ñ t o ra t c ñ l n nh t c a ñ ng cơ.
Ví d : Gi s t c ñ l n nh t cho phép c a ñ ng cơ là ωmax = 2.ωñm , dòng ñi n kích t ñ nh
m c c a ñ ng cơ là ICKð ñm = 10A thì dòng ñi n kích t ñ t o ra ωmax s là ICKð = 5A, khi ñó
giá tr tác ñ ng c a RNT ph i là Itñ.RNT < ICKð, trong trư ng h p này có th là Itñ.RNT=4,9A.
1C
CK§ RNT RT
R®
K2
RD
K3K3
K1
§KT
§G
1
Ti p ñi m c a RNT trên m ch ñ ng l c là RNT(9), khi RNT tác ñ ng thì RNT (9).
RT là Rơle dòng ñi n, có giá tr tác ñ ng b ng ICKð ñm.
ðKT là bi n tr ñi u ch nh dòng kích t ñ ng cơ, khi ñi u ch nh tăng RðKT thì φð gi m,
d n ñ n ωð tăng và ngư c l i.
b- M ch kích t máy phát
Trong m ch kích t máy phát, cu n CKF là cu n kích t c a máy phát F, có th ñ o chi u
nh c u ti p ñi m T(2)+N(2). ñ o chi u ñi n áp máy phát s ñ o chi u quay ñ ng cơ. T (2) s
làm ñ ng cơ quay thu n và N (2) s làm ñ ng cơ quay ngư c.

T
N
T
CKF
N
§G
Rf
2C
RG2
2
§G
T
K1
RD2
N
K2
7.2.2.3 ði u ki n ñ máy làm vi c
Máy ch có th làm vi c, t c là ñ ng cơ ch có th kh i ñ ng ñư c khi t t c các ñi u ki n
liên ñ ng sau ñư c ñ m b o:
- ð d u bôi trơn: Ti p ñi m DBT(16) kín, làm cho công-t c-tơ K4(16) có ñi n.
- Ch ñ làm vi c c a máy ñã ñư c ch n: Ti p ñi m CTC1 ho c CTC2 kín.
• Ch n ch ñ quay thu n: G t tay g t trên m t máy ñ cho 1CTC (14), d n ñ n
§RL1 (14), làm cho §RL1 (3)+ §RL1 (3,4).
• Ch n ch ñ quay ngư c: G t tay quay trên m t máy cho 2CTC (15), d n ñ n
§RL2 (15), làm cho §RL2 (4) + §RL2 (3,4).
- Tr s t c ñ ñ t ñã ñư c ch n: Ti p ñi m Tð(10).
- ð t thông kích t cho ñ ng cơ: RNT (1) d n ñ n RNT (9).
- Các bánh răng trong h p t c ñ ñã ăn kh p hoàn toàn: Các ti p ñi m KBR1 (21),
KBR2 (21), KBR3 (21), KBR4 (21).
7.2.2.4 Kh i ñ ng
Gi s mu n ñ ng cơ quay thu n, n nút M1(5) làm cho cu n dây TL§ (5), do ñó ti p
ñi m TL§ (10), d n ñ n cu n dây 1K (10), s làm cho ti p ñi m 1K (3) và ti p ñi m TL§ (3),
nên cu n dây T (3), d n ñ n ti p ñi m T (11), làm cho cu n dây G§ (11), do ñó ti p ñi m
G§ (12) và ñi u này d n ñ n cu n dây 2K (12).
Như v y, k t qu c a vi c n nút M1(5) s d n ñ n các cu n dây sau ñây có ñi n: 1K , T ,
G§ , 2K .
Lưu ý: Cu n hút LðT(5) không ñư c duy trì b i nút nh n M1. Cu n dây K1(10) ñư c duy
trì b i c p ti p ñi m n i ti p nhau K1(10)+K2(10).
Khi n nút M1(5), trên m ch ñ ng l c ti p ñi m thư ng m ðG ñóng l i và các ti p ñi m
thư ng kín K2 m ra, do ñó ñ ng cơ ð ñư c c p ñi n.
m ch kích t c a ñ ng cơ lúc này ta có: Do cu n dây 2K (12) nên ti p ñi m 2K (1) n i
t t lo i ñi n tr Rñ ra kh i m ch kích t ñ ng cơ. Ngoài ra, do cu n dây G§ (11) nên ti p ñi m
G§ (1) và do cu n dây 3K (13) lúc này chưa ñư c c p ñi n nên ti p ñi m thư ng kín 3K (1),
làm cho ñi n tr ðKT cũng b n i ng n m ch. Vì v y, dòng ñi n ñi qua cu n dây kích t c a

ñ ng cơ CKð lúc này s b ng dòng kích t ñ nh m c (ICKð=ICKð.ñm) nên t thông kích t cho
ñ ng cơ lúc này b ng giá tr ñ nh m c (φð=φðñm).
m ch kích t máy phát: Do cu n dây 2K (12) nên ti p ñi m 2K (2) và do cu n dây T (3)
nên ti p ñi m T (2). 2K (2) và T (2) s làm cho cu n áp c a rơle RG có ñi n: RG (2) (lúc này
RD (2) do 1K ), nên ti p ñi m RG (2) làm n i t t ñi n tr Rf. Vì v y dòng ñi n ñi qua cu n
kích t CKF c a máy phát b ng ñ nh m c ( ICKF = ICKF.ñm) nên t thông kích t cho máy phát
b ng giá tr ñ nh m c (φF=φFñm). ði n áp máy phát nhanh chóng ti n ñ n giá tr ñ nh m c và
ñ ng cơ ñư c kh i ñ ng v i giá tr ñ nh m c. Vi c kh i ñ ng cư ng b c này làm cho t c ñ
ñ ng cơ tăng nhanh nhưng dòng ñi n qua ñ ng cơ Ið s r t l n, do v y c n ph i có bi n pháp
h n ch ñ Ið không vư t quá giá tr gi i h n cho phép Ighð.
N u dòng Ið tăng ñ n giá tr vư t quá gi i h n cho phép: Ið ≥ Ighð thì cu n dòng c a rơle
RG s sinh ra l c ñ y ñ l n làm cho ti p ñi m RG (2), do ñó ñi n tr Rf ñư c n i ti p v i
cu n kích t máy phát CKF làm dòng kích t ICKF gi m nên t thông kích t máy phát φF gi m
làm ñi n áp máy phát gi m (UF = KφFωF), do ñó dòng ñi n Ið gi m xu ng.
Khi dòng ñi n Ið gi m v dư i giá tr gi i h n : Ið < Ighð thì l c ñ y do cu n dòng c a rơle
RG sinh ra không ñ l n nên ti p ñi m RG (2), Rf b n i t t làm dòng kích t máy phát ICKF l i
tăng lên d n ñ n φF tăng làm ñi n áp máy phát tăng, do ñó dòng ñi n qua ñ ng cơ Ið tăng. Quá
trình ñư c l p l i.
Vi c ñóng m c a rơle RG ñ cho dòng Ið không th vư t quá giá tr cho phép như trên g i
là h n ch dòng ñi n theo nguyên t c rung. M c dù có s bi n thiên dòng ñi n trong quá trình
rung nhưng t c ñ ñ ng cơ v n c tăng do quán tính.
Khi dòng ñi n Ið ñã ti n ñ n giá tr n ñ nh thì ch m d t quá trình rung, ti p ñi m RG (2)
và t c ñ ñ ng cơ tăng ñ n giá tr ñ nh m c.
Khi ñi n áp máy phát b ng giá tr ñ nh m c (UF = UFñm) thì rơle RCB trên m ch ñ ng l c
tác ñ ng (Utñ.RCB = UFñm), làm ti p ñi m RCB (13) nên cu n hút 3K (13) ñư c c p ñi n, làm
ti p ñi m 3K (1), bi n tr ðKT ñư c n i ti p v i cu n CKð do ñó dòng kích t c a ñ ng cơ
gi m xu ng, làm φð gi m và t c ñ ñ ng cơ tăng trên t c ñ cơ b n (ωð>ωñm). ð ñi u ch nh
t c ñ c a ñ ng cơ ta ñi u ch nh dòng kích t c a ñ ng cơ b ng cách d ch chuy n bi n tr
ðKT.
7.2.2.5 M ch th máy
Phân tích th thu n: ð th máy theo chi u thu n ta nh n nút TT gi a dòng 3 và 4: TT
(3,4), d n ñ n cu n dây T (3) làm ñóng ti p ñi m T (11), do ñó cu n dây G§ (11) làm ñóng
ti p ñi m G§ (12), do ñó cu n dây 2K (12).
Như v y k t qu c a vi c nh n nút TT (3,4) s làm các cu n dây sau ñây có ñi n: T ,
G§ , 2K .

Như v y so v i vi c nh n nút 1M (5) thì vi c nh n nút TT (3,4) s không c p ñi n cho
cu n dây K1 do ñó không duy trì cho K3(13). Khi th máy thì các công t c tơ LðT ho c LðN
không có ñi n nên T ho c N ch có ñi n khi n nút TT ho c NN.
Lúc này trên m ch ñ ng l c ti p ñi m G§ và ti p ñi m thư ng kín 2K , ñ ng cơ ñư c
phép làm vi c.
Trên m ch kích t c a ñ ng cơ, 2K (1) nên ñi n tr Rð b n i ng n m ch, và G§ (1)
cùng v i 3K (13) nên 3K (1) làm ðKT b n i ng n m ch. K t qu là dòng qua cu n kích t
ñ ng cơ b ng ñ nh m c, do ñó rơle dòng ñi n RT(1) tác ñ ng làm RT (13) cùng v i vi c
1K (13) nên cu n dây 3K (13). Vì 3K nên bi n tr ðKT b n i t t, t thông ñ ng cơ luôn
ñư c gi b ng ñ nh m c trong quá trình th máy, t c ñ ñ ng cơ không th vư t quá giá tr
ñ nh m c.
Trong m ch kích t máy phát, T (2) và 2K (2) nên 2RG (2), làm ñi n tr Rf b n i t t, dòng
kích t c a máy phát b ng giá tr ñ nh m c, do ñó ñi n áp máy phát UF = UFñm, ñ ng cơ ñư c
kh i ñ ng cư ng b c, do ñó khi n nút th máy s di n ra quá trình h n ch dòng ñi n theo
nguyên t c rung.
Khi th nút n TT(3,4), ñ ng cơ s th c hi n hãm tái sinh do s c ñi n ñ ng máy phát gi m
d n, còn t thông ñ ng cơ ñư c gi giá tr ñ nh m c. Giai ño n cu i cùng là hãm ñ ng năng,
ñư c b t ñ u khi ñi n áp máy phát gi m ñ n tr s nh c a rơle RH. Cu n dây các công t c tơ
G§ (11) và 2K (12), c t ph n ng ñ ng cơ ra kh i máy phát và ñóng vào ñi n tr hãm Rh.
7.2.2.6 Ch ñ ñi u khi n t c ñ t xa
ð ñi u khi n t c ñ t xa, ngư i ta dùng ñ ng cơ servo ð1 và các nút n M1, M2, M3.
ð ng cơ ð1(20) ñư c kích t n i ti p b i cu n dây CKð1, ñ o chi u quay ñ ng cơ ð1
b ng cách ñ o chi u dòng kích t nh vào c u ti p ñi m KN(20) + KT(20).
Khi mu n gi m t c, nh n nút 3M (9) làm cu n dây KN (9), do ñó ti p ñi m KN (20) làm
ñ ng cơ ð1 quay bi n tr ðKT v bên trái làm tăng dòng kích t ñ ng cơ ð, do ñó t c ñ ñ ng
cơ ð gi m xu ng.
Khi mu n tăng t c, n u ñ ng cơ ñang quay thu n thì ta n M1(5) còn n u ñ ng cơ ñang
quay ngư c thì ta n M2(7). Gi s ñ ng cơ ñang quay thu n, ta n nút M1(5) d n ñ n cu n
dây TL§ (5) do ñó ti p ñi m TL§ (5,6), lúc này RCB nên RCB(6) vì v y TL§3 (6). K t qu
là cu n dây KT (8) do ñó ti p ñi m KT (20) làm ñ ng cơ ð1 quay bi n tr ðKT v bên ph i
làm gi m dòng kích t ñ ng cơ ð, t c ñ ñ ng cơ ð tăng lên.
7.2.2.7 Quá trình hãm d ng máy
Quá trình hãm b t ñ u khi n nút D(9) và di n ra qua 3 giai ño n:
ð u tiên là giai ño n hãm tái sinh do tăng dòng kích t lên giá tr ñ nh m c. Khi n nút
D(9) s làm cho cu n dây 1K (10), d n ñ n các ti p ñi m c a nó là 1K (13), 1K (3) và 1K (1).
Ti p ñi m 1K (1) làm cho bi n tr ðKT b ng n m ch, dòng ñi n qua cu n kích t ñ ng cơ s
tăng ñ n giá tr ñ nh m c. Lúc này s c ñi n ñ ng máy phát v n ñư c gi ñ nh m c. Khi dòng

kích t ñ ng cơ ñ t ñ n giá tr ñ nh m c thì rơle dòng ñi n RT(1) tác ñ ng, làm cho ti p ñi m
c a nó RT (13), do ñó cu n dây 3K (13). K t qu là các ti p ñi m 1K (3) và 3K (4) làm m t
ñi n các công t c tơ N và T, do ñó c t ñi n cu n kích t máy phát dòng s 2.
ð ng cơ chuy n sang quá trình hãm tái sinh th hai do s c ñi n ñ ng máy phát gi m d n,
còn t thông ñ ng cơ ñư c gi tr s ñ nh m c.
Giai ño n cu i cùng là hãm ñ ng năng, ñư c b t ñ u khi ñi n áp máy phát gi m ñ n tr s
nh c a rơle RH (Utñ.RH = 10%UFñm) thì ti p ñi m c a nó RH (11) và RH (12), do ñó cu n dây
công t c tơ G§ (11), ti p ñi m c a nó G§ (12) làm công t c tơ 2K (12). Trên m ch ñ ng l c
ti p ñi m G§ c t ñ ng cơ kh i ngu n máy phát và các ti p ñi m 2K ñóng ñ ng cơ vào ñi n
tr hãm Rh, ñ ng cơ th c hi n hãm ñ ng năng.
Trong quá trình hãm, dòng ñi n ph n ng ñ ng cơ ñư c h n ch theo nguyên t c rung
nh rơle hai cu n dây RD. Tác ñ ng c a rơle này tương t như rơle RG.
7.2.2.8 M ch tín hi u
Trong sơ ñ , ñèn ðH1 dùng ñ báo hi u tr ng thái bình thư ng và ñèn BH2 báo hi u v
tr ng thái không bình thư ng c a h th ng d u bôi trơn. Khi máy ñang làm vi c mà không ñ
d u bôi trơn thì không nh ng ñèn ðH2 sáng lên mà còn có c tín hi u còi.

F
RD1
ð
ðG RC RG1
RCB RH
K2
K2
16
15
14
13
12
21
20
19
18
17
◦◦
T
KN
K2
K3
K4
N
ðG
KT
K1
DBT
2RLð
CTC2
CTC1
2RLð
1RLð
1RLð
RT
K1
RCB
ðG
RH
11
T
N
RH
10
LðN
LðTK4
K1 K2
4RLðTð
9
1KXKT
M3
DRNT RC
8
2KXKN3RLð
7
LðN
6
3RLðRCB
LðT
LðN 3RLð
M2
M1
5LðT
4
T2RLð
(2)
(3)
3
N
LðN
N
2RLð
1RLð
1RLðLðT
T
TT
TN
K1
K3
RF
T
K2
N
NT
RG 2
CKF
2C RD2 K1
RG2
ðG
2KBR1KBR 3KBR 4KBR
4RLð
T N
-+
CKð RNT RT
K2
ðKT
K3 K3
K1 RD
ðG
1C
1
K4
K4
K1
C
ðH1
ðH2
ð1CKð1
KT
KT
KN
KN
Rñ
ð1

7-3. TRANG B ðI N-ðI N T MÁY BÀO GIƯ NG
7.3.1 ð c ñi m công ngh , các yêu c u ñ i v i truy n ñ ng ñi n và trang b ñi n
Chu kỳ làm vi c g m hai hành trình:
+ Hành trình thu n: C t g t kim lo i.
+ Hành trình ngư c: ðưa chi ti t v l i v trí ban ñ u ñ chu n b cho chu kỳ k ti p.
Gi n ñ th i gian ho t ñ ng c a máy ñư c bi u di n như hình v .
+ 0 ÷ t1: Máy kh i ñ ng không t i, t c ñ tăng t 0÷Vo.
Vo = (5÷12)m/ph. V i t c ñ này cho phép dao d n ñi vào chi ti t.
+ t1 ÷ t2: Ch y v i t c ñ Vo, dao ñã ăn vào chi ti t.
+ t2 ÷ t3: Tăng t c t Vo ÷ Vth. Giá tr t c ñ Vth ph thu c vào kim lo i gia công và chi
ti t.
+ t3 ÷ t4: Th i gian th c hi n c t g t kim lo i.
+ T i t4: Dao chu n b ra kh i chi ti t, lúc này ngư i ta c n gi m t c v Vo ñ dao ra kh i
chi ti t mà không làm h ng chi ti t.
+ t4 ÷ t5: Gi m t c ñ t Vth ÷ Vo.
+ t5 ÷ t6: Ch y v i t c ñ Vo ñ dao ra kh i chi ti t.
+ T i t6 : Dao ñã ra kh i chi ti t, th c hi n ch ñ hãm d ng t t6 ÷ t7.
+ t6 ÷ t7: Th c hi n ch ñ hãm t c ñ v 0.
+ t7 ÷ t8: Th i gian kh i ñ ng ngư c ñưa bàn v v trí ban ñ u v i t c ñ Vng.
+ T i t9: Bàn ñã chu n b v g n ñi m xu t phát, c n gi m t c ñ v Vo ñ hãm d ng bàn
t i ñi m xu t phát.
+ t9 ÷ t10: Gi m t c ñ t Vng ÷ Vo.
+ t11: Ch y v i t c ñ Vo.
+ t11 ÷ t12: Gi m t c ñ t Vo ÷ 0.
Sau ñó kh i ñ ng l i cho chu kỳ m i.
Trong m t chu kỳ làm vi c, ñ ng cơ thư ng xuyên làm vi c ch ñ quá ñ . Các ch ñ
ho t ñ ng c a máy: Kh i ñ ng, tăng t c, gi m t c, hãm máy, d ng, ñ o chi u.
ð tăng năng su t c a máy, thư ng có hai gi i pháp:
+ Gi m th i gian quá ñ , b ng cách cư ng b c quá ñ -> Dòng ñi n trong ñ ng cơ r t
l n, do ñó c n có bi n pháp h n ch dòng ñi n khi nó vư t quá giá tr cho phép.
+ Tăng t c ñ Vng. Thư ng ch n: 132 /)( ÷=
th
ng
V
V
.
7.3.2 Sơ ñ truy n ñ ng chính máy bào giư ng h F-ð
ð ng cơ ð: Quay truy n ñ ng chính, ñư c c p ñi n t máy phát F.
CKF: Cu n kích t c a máy phát F, ñư c c p ñi n b i máy ñi n khu ch ñ i KðM.
KðM có 4 cu n kích t .
- Các cu n CK1,2,3: 3 cu n n i ti p nhau, nh n tín hi u ch ñ o, tín hi u ph n h i âm
áp, ph n h i dương dòng và ph n h i m m.

1) Tín hi u ch ñ o: L y trên bi n tr BTT (tương ng v i ch ñ quay thu n) ho c trên
BTN (tương ng v i ch ñ quay ngư c), t o ra dòng trên các cu n CK1,2,3 qua các ph n t
CFF, CFð, 5R, 1R, BTT, 8R, BTN.
2) Ph n h i âm áp: 1R ñư c n i song song v i uF (n i song song v i máy phát F) -> Khi
h th ng làm vi c, trên 1R có ñi n áp ua ~ uF, ua cũng t o ra dòng ñi n ch y qua CK1,2,3, c c
tính c a dòng ñi n này ngư c v i dòng ñi n do uCð sinh ra => Do ñó ph n h i này là ph n h i
âm áp.
3) Ph n h i dương dòng: Khi h th ng làm vi c, trên cu n ph c a máy phát & ñ ng cơ
là CFF & CFð s có s t áp ui ~ I.(RCFF + RCFð) -> ui t o ra dòng ñi n ch y trong CK1,2,3 cùng
chi u v i dòng do uCð t o ra => Ph n h i dương dòng.
4) Ph n h i m m: L y trên c u cân b ng g m có: 2 ph n c a ñi n tr 2R, ñi n tr 4R, và
cu n CKF (hình v ). M t ñư ng chéo c a m ch c u n i v i máy ñi n khu ch ñ i KðM.
ðư ng chéo còn l i n i v i ñi n tr 5R.
Ta d ch chuy n bi n tr 2R ñ khi ñ ng cơ làm vi c ch ñ tĩnh thì c u cân b ng, khi
ñó u5R = 0. Còn khi ñ ng cơ làm vi c ch ñ ñ ng, c u m t cân b ng -> u5R ≠ 0, do ñó s có
dòng ñi n ch y qua các cu n dây CK1,2,3 có chi u ch ng l i s thay ñ i ñó làm cho h nhanh
chóng n ñ nh.
CKF 4R
5R
2R
K§M
ði n áp ñ t vào các cu n CK1,2,3:
uñk = uCð - ua ± u5R + ui
ch ñ tĩnh: u5R = 0.
=> uñk = uCð - ua + ui = uCð - (ui - ua) = uCð - C.ω
Khi kh i ñ ng: ω = 0 -> uñk = uCð -> ði n áp ñ t vào các cu n CK1,2,3 r t l n -> dòng
l n, gây nguy hi m cho các cu n này (do máy thư ng xuyên kh i ñ ng). ð b o v các cu n
dây CK1,2,3, ngư i ta t o cho nó m t khâu phân m ch, khâu này g m có: 2 bóng ñèn Bð có
ñi n tr phi tuy n, ñi n tr 6R, các c p van 1V-3V,2V-4V, ñi n tr 3R, trên 3R ñ t ñi n áp
USS.
Khi ñi n áp trong các cu n CK1,2,3 vư t quá giá tr cho phép (USS), thì các bóng ñèn Bð
tăng ñi n tr -> làm cho dòng iñk ch y vào các cu n CK1,2,3 không tăng. ð ng th i các c p van
1V-3V ho c 2V-4V m t o ñư ng cho dòng phân m ch ch y không qua CK1,2,3.
5) Cu n CK4: Là cu n ph n h i âm dòng có ng t. ð i v i nh ng máy thư ng xuyên làm
vi c quá t i như máy xúc, máy cán. Khi quá t i ho c ng n m ch, ngư i ta không s d ng b o
v quá t i ñ c t nó ra kh i lư i ñi n vì làm th thì năng su t máy th p.

ð ñ m b o năng su t c a máy, ngư i ta t o cho h th ng m t ñư ng ñ c tính cơ d ng
máy xúc.
A
B
C M(I)
ωo
Ing Inm
0
+ Khi I < Ing -> ð ng cơ làm vi c trên ñ c tính cơ t nhiên.
+ Khi I > Ing -> ð ng cơ chuy n sang làm vi c trên ño n BC.
M c ñích c a ño n BC: t o ra dòng Inm bé.
Khâu t o ra ñ c tính cơ BC là khâu ph n h i âm dòng có ng t.
+ Khi dòng ñi n c a ñ ng cơ Ið < Ing thì ui <
2
SSU
: Các van 1V và 2V b khóa -> Cu n
CK4 không có tín hi u.
+ Khi dòng ñi n c a ñ ng cơ Ið > Ing thì ui >
2
SSU
: Tuỳ theo c c tính làm cho van 1V
ho c 2V thông -> trên cu n CK4 có dòng ñi n -> S c t ñ ngt ng c a h th ng gi m nh , k t
qu là gi m ñi n áp ra ñ gi m Inm.
* M ch ñi u khi n:
- Công t c 1KC và 2KC: ð nh hành trình th c tùy theo chi u dài chi ti t.
KC: Gi i h n hành trình dài nh t khi ch t o.
Khi bào ñ u hành trình thu n, nó n vào công t c 2KC, khi bào ch y v cu i hành trình
thu n, nó n vào công t c 1KC.
Gi s bàn d u hành trình thu n, bàn n vào công t c 2KC -> ti p ñi m 12 −KC (10),
22 −KC (14).
Khi kh i ñ ng ta n vào nút nh n MT(7) (lúc này gi s ñã ñ d u áp l c ñ RAL (6)) -
> cu n dây KL (6) -> các ti p ñi m KL (9) + KL (10) + KL (14) -> cu n dây T (9) -> ti p
ñi m T (13) + T (5) + T (10) -> cu n dây R (13) -> ti p ñi m R (5-6). Và lúc này cu n dây
RC (14) do KL (14) + 22 −KC (14), d n ñ n ti p ñi m RC (2-3).
Như v y k t qu quan tr ng c a vi c nh n nút MT(7) s làm các ti p ñi m sau dây ñóng
l i: R (5-6) + T (5) + RC (2-3).
ði n áp uCð ñ t trên bi n tr BTT nhưng do ti p ñi m RC (2-3) ng n m ch m t ph n
BTT nên uCð gi m nh nên ñ ng cơ ch kh i ñ ng không t i và làm cho t c ñ tăng t 0÷Vo ñ
cho dao ñi vào chi ti t (bàn ch y thu n).

V i t c ñ Vo dao ñi vào chi ti t. T i th i ñi m t2, bàn thôi n vào 2KC -> ti p ñi m
22 −KC (14) -> cu n dây RC (14) -> ti p ñi m RC (2-3), uCð ph thu c vào v trí c a bi n tr
BTT, do ñó uCð tăng lên tương ng v i ch ñ tăng t c t Vo÷Vth. Và khi dao ñã c t vào chi
ti t, công t c hành trình 2KC không b n n a, các ti p ñi m c a nó ñư c ph c h i, do ñó ti p
ñi m 12 −KC (10) chu n b cho hành trình ngư c.
T i th i ñi m t4: Dao chu n b ra kh i chi ti t. Bàn s n vào ch i than 1KH -> làm ng n
m ch m t ph n bi n tr BTT(3) -> làm gi m ñi n áp uCð, ñ ng cơ th c hi n ch ñ hãm t Vth
v Vo.
T i th i ñi m t6: Dao ñã ra kh i chi ti t, lúc này bàn n vào 1KC -> ti p ñi m 11 −KC (9)
-> cu n dây T (9) -> ti p ñi m T (10) -> cu n dây N (10) -> ti p ñi m N (5)+T (5), ñi n áp
uCð chuy n sang ñ t trên BTN -> ñ ng cơ th c hi n ch ñ hãm tái sinh. Sau ñó ñ ng cơ kh i
ñ ng ngư c ñưa bàn tr v v trí ban ñ u tương ng v i t c ñ Vng.
Khi bàn máy th c hi n hành trình ngư c, công t c hành trình thôi b n, do ñó ti p ñi m
11 −KC (9) ñ chu n b cho hành trình k ti p.
T i th i ñi m t9: Bàn ñã ch y v g n ñi m xu t phát, bàn s n vào ch i than 2KH(4) ->
ng n m ch m t ph n bi n tr BTN làm gi m giá tr uCð, ñ ng cơ th c hi n ch ñ hãm tái sinh
v Vo.
T i th i ñi m t11: Bàn n vào công t c hành trình 2KC -> ti p ñi m 12 −KC (10) +
22 −KC (14), k t qu là cu n dây N (10) -> ti p ñi m N (9) -> cu n dây T (9) -> ti p ñi m
T (5) + N (5). ði n áp uCð chuy n t BTN sang BTT, ñ ng cơ th c hi n ch ñ hãm tái sinh
t Vo÷0 sau ñó kh i ñ ng ngư c cho chu trình k ti p.
* Ch ñ hãm máy: (d ng h n ho c d ng s c )
Khi d ng máy, n nút d ng D, lúc này các cu n dây KL, N, T ñ u m t ñi n, lúc này uCð
= 0, do ñó Uñk = - C.ω, ñi u này s gây ra ñ t bi n v tr s và chi u trong cu n dây CK1,2,3. ð
tránh ñ t bi n này, ngư i ta duy trì m t lư ng ñi n áp nh ñ t trên bi n tr 8R(3) nh vào vi c
m ch m ti p ñi m thư ng m m ch m R(5-6). Khi ti p ñi m R (5-6) ñã m ra, U8R = 0, lúc
này ñi n áp Ua l y trên bi n tr 1R (m c song song v i máy phát F) ñư c chuy n thành giá tr
U'a nh ti p ñi m thư ng kín ñóng ch m R (trên m ch l c) m c ñích là ñ hoàn thi n nhanh
quá trình hãm.
Ch ñ th máy: ñư c th c hi n b ng các nút n TT ho c TN, công t c tơ KL không
làm vi c nên h th ng ch làm vi c khi còn n nút.
ði u ki n làm vi c: Sơ ñ không cho phép ñ ng cơ làm vi c trong các trư ng h p sau
ñây:
- Không ñ áp l c d u trong h th ng bôi trơn (ti p ñi m RAL m ).
- Bàn máy di chuy n ra ngoài ph m vi cho phép (ti p ñi m KC m ).

GV:LêTinDũng_BmônTðH_Khoaðin129
FðK
CKK
1R
UaCFFCFð
R
Ui
CKF
4R5R
CK1
CK2
CK3
CK4
1V2V
3V4V
3R
6R
Bð
Bðiñk
if
CKð
~
+-
RAL
D
T
N
BTNBTTRCKLKL8R
2KH1KH
N
R
KL
KL
KL
TTTN
KCKL
7R
MT
MN
N
N
T
T
T
MN1KC-1
2KC-1MT
2KC-2
T
N
KL
R
RC
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
TN
TT
+
-
2R
MðKð
V0
Vth
Vng
V0
V0
t1t2t3t4t5t6
t7t8t9
t10t11t
Uss1
V
ðCKCKC
2KC1KH1KC
Cð
1KC2KH2KC
t12

7-4. TRANG B ðI N-ðI N T MÁY MÀI
7.4.1 ð c ñi m công ngh
Máy mài có 2 lo i chính: Máy mài tròn và máy mài ph ng. Ngoài ra còn có các máy khác
nhau: máy mài vô tâm, máy mài rãnh, máy mài c t, máy mài răng .v.v..
Thư ng trên máy mài có chi ti t ho c bàn, trên ñó k p chi ti t và ñá mài, trên ñó có
tr c chính v i ñá mài. C 2 ñ u ñ t trên b máy.
Máy mài tròn có 2 lo i: Máy mài tròn ngoài và máy mài tròn trong. Trên máy mài tròn
chuy n ñ ng chính là chuy n ñ ng quay c a ñá mài, chuy n ñ ng ăn dao là di chuy n t nh ti n
c a ñá d c tr c (ăn dao d c tr c) ho c chuy n ñ ng quay c a chi ti t (ăn dao vòng). Chuy n
ñ ng ph là chuy n ñ ng nhanh c a ñá ho c chi ti t...
Máy mài ph ng có 2 lo i: Mài b ng biên ñá và mài b ng m t ñ u. Chi ti t ñư c k p ch t
bàn máy tròn ho c ch nh t. máy mài b ng biên ñá, ñá mài quay tròn và chuy n ñ ng t nh
ti n ngang so v i chi ti t, bàn máy mang chi ti t chuy n ñ ng t nh ti n qua l i. Chuy n ñ ng
quay c a ñá mài là chuy n ñ ng chính, chuy n ñ ng ăn dao là di chuy n c a ñá (ăn dao ngang)
ho c chuy n ñ ng c a chi ti t (ăn dao d c).
máy mài b ng m t ñ u ñá, bàn có th là tròn ho c ch nh t, chuy n ñ ng quay c a ñá
là chuy n ñ ng chính, chuy n ñ ng ăn dao là di chuy n ngang c a ñá (ăn dao ngang) ho c
chuy n ñ ng qua l i c a bàn mang chi ti t (ăn dao d c).
7.4.2 ð c ñi m v truy n ñ ng ñi n và trang b ñi n
ð i v i truy n ñ ng chính, thông thư ng máy không yêu c u ñi u ch nh t c ñ , nên s
d ng ñ ng cơ không ñ ng b rôto l ng sóc.
Truy n ñ ng ăn dao thư ng s d ng th y l c ñ i v i truy n ñ ng ăn dao ngang (máy mài
tròn và máy mài ph ng) ho c th c hi n theo h BBð-ðM ñ i v i máy mài tròn c l n.
7.4.3 Sơ ñ truy n ñ ng chính máy mài 3A161
Trong sơ ñ , s d ng 3 ñ ng cơ xoay chi u:
+ ð ng cơ ðM (7kW, 930 vg/ph) là ñ ng cơ quay viên ñá mài.
+ ð ng cơ ðT (1,7 kW, 930 vg/ph) là ñ ng cơ bơm d u cho h th ng thu l c ñ th c
hi n ăn dao ngang c a ñá, ăn dao d c c a bàn máy và di chuy n nhanh ñá ăn vào chi ti t
ho c ra kh i chi ti t.
ði u ch nh các van th y l c b ng các cu n dây: 1NC và 2NC (trên m ch ñ ng l c), ñư c
ñóng m b ng các ti p ñi m 1RTr và 2RTr.
+ ð ng cơ ðB (0,125 kW, 2800 vg/ph) bơm nư c là mát.
ð ng cơ truy n ñ ng chính c a sơ ñ là ñ ng cơ m t chi u ðC (0,76 kW, 250÷2500
vg/ph) quay chi ti t mài. ð ng cơ ðC ñư c c p ñi n t m t khu ch ñ i t n i theo sơ ñ c u 3
pha. 6 cu n dây làm vi c cùng v i 6 ñiôt n i thành c u 3 pha: thay ñ i ñư c ñi n áp m t chi u
(cu n dây làm nhi m v thay ñ i ñi n áp, còn ñiôt bi n dòng ñi n xoay chi u thành m t chi u -
> tương ñương v i Thyristor.
Có 3 cu n dây ñi u khi n:

+ CK1: Là cu n ch ñ o, nh n tín hi u ch ñ o và ph n h i âm áp.
Tín hi u ch ñ o l y t ngu n ngoài qua ch nh lưu 3CL: 3CL c p ngu n , cho dòng ñi n
ñi theo ñư ng 3CL-r-1BT-CK1-ðC-KC-3CL.
Tín hi u ph n h i âm áp: Cu n CK1 + m t ph n c a bi n tr 1BT, n i song song v i
ñ ng cơ ðC. Khi làm vi c, trên cu n CK1 s có dòng ch y ngư c v i dòng do tín hi u ch ñ o
và t l v i ñi n áp.
+ CK2: Là cu n ph n h i dương dòng, l y ñi n áp t th c p máy bi n dòng BD, qua
ch nh lưu 2CL ñ t lên bi n tr 2BT và cu n CK2. Vì dòng ñi n sơ c p c a máy bi n dòng t l
v i dòng ñi n ph n ng ñ ng cơ (I1 = 0,815Iư) nên dòng ñi n trong cu n CK2 cũng t l v i
dòng ñi n ph n ng. Chi u c a dòng qua CK2 ch n cùng chi u (cùng chi u s c t ñ ng) v i
ñi n áp UCð.
+ CK3: Là cu n chuy n d ch, ñ ch n ñư c ñi m làm vi c ban ñ u.
T c ñ ñ ng cơ ñư c ñi u ch nh b ng cách thay ñ i ñi n áp ch ñ o UCð (nh bi n tr
1BT). ð làm c ng ñ c tính cơ khi ñi u ch nh vùng t c ñ th p (nâng cao tín n ñ nh t c ñ ),
khi gi m ñi n áp UCð c n ph i tăng h s ph n h i dương dòng ñi n (?). Vì v y, ngư i ta ñ t
s n khâu liên h cơ khí gi a các con trư t c a 2BT và 1BT.
Các ph n t khác:
+ Cu n CKð: Cu n kích t ñ ng cơ.
+ RKK: Rơle b o v thi u t thông.
+ ði n tr rh + ti p ñi m H (m c song song v i ñ ng cơ ðC): M ch hãm ñ ng năng kích
t ñ c l p.
* Nguyên lý làm vi c c a sơ ñ m ch kh ng ch :
Sơ ñ cho phép ñi u khi n máy làm vi c ch ñ th máy và ch ñ th máy và ch ñ
làm vi c t ñ ng. ch ñ th máy các công t c 1CT, 2CT, 3CT ñư c ñóng sang v trí 1. M
máy ñ ng cơ ðT (bơm d u th y l c) nh n nút MT(2), sau ñó có th kh i ñ ng ñ ng th i ðM
và ðB b ng nút n MN. ð ng cơ ðC ñư c kh i ñ ng b ng nút n MC.
ch ñ t ñ ng, quá trình ho t ñ ng c a máy g m 3 giai ño n theo th t như sau:
1) ðưa nhanh ñá vào chi ti t gia công nh truy n ñ ng thu l c, ñóng các ñ ng cơ ðC
và ðB.
2) Mài thô, r i t ñ ng chuy n sang ch ñ mài tinh nh tác ñ ng c a công t c tơ.
3) T ñ ng ñưa nhanh ñá ra kh i chi ti t và c t ñi n các ñ ng cơ ðC, ðB.
Trư c h t, ñóng các công t c 1CT, 2CT, 3CT sang v trí 2. Kéo tay g t ñi u khi n (ñư c
b trí trên máy) v v trí di chuy n nhanh ñá vào chi ti t (nh h th ng th y l c). Khi ñá ñi
ñ n v trí c n thi t, công t c hành trình 1KT tác ñ ng, ñóng m ch cho cu n dây công tăc tơ KC
và KB, các ñ ng cơ ðC và ðB ñư c kh i ñ ng. ð ng th i truy n ñ ng th y l c c a máy ñư c
kh i ñ ng. Quá trình gia công b t ñ u. Khi k t thúc giai ño n mài thô, công t c hành trình 2KT
tác ñ ng, ñóng m ch cu n dây rơle 1RTr. Ti p ñi m c a nó ñóng ñi n cho cu n dây nam châm
1NC, ñ chuy n ñ i van th y l c, làm gi m t c ñ ăn dao c a ñá. Như v y giai ño n mài tinh

b t ñ u. Khi kích thư c chi ti t ñ t yêu c u, công t c hành trình 3KT tác ñ ng, ñóng m ch
cu n dây rơle 2RTr. Ti p ñi m rơle này ñóng ñi n cho cu n dây nam châm 2NC ñ chuy n ñ i
van th y l c, ñưa nhanh ñá v v trí ban ñ u. Sau ñó, công t c cơ khí 1KT ph c h i c t ñi n
công t c tơ KC và KB; ñ ng cơ ðC ñư c c t ñi n (do ti p ñi m KC m ra) và ñư c hãm ñ ng
năng nh rơle H. RKT là rơle ki m tra t c ñ ñư c n i tr c ñ ng cơ ðC, khi t c ñ ñ ng cơ
ðC còn ñ l n thì ti p ñi m RKT (13), làm cu n dây H (13), ñ ng cơ ñư c hãm ñ ng năng.
Khi t c ñ c a ñ ng cơ ðC ñ th p, ti p ñi m t c ñ RKT (13), c t ñi n cu n dây công tăc tơ
H. Ti p ñi m c a H c t ñi n tr hãm ra kh i ph n ng ñ ng cơ.

ðM ðT ðB
1BA
CK3
3CL
CKð RKK
KC
ðC
H
rh
1BT
Ucñ
CK1
CK2
2BT
2CL
3RN
3RN
CC2
KC
KC
CC1
CD
CC3
KM
1RN 2RN
KT KB
1RTr
2RTr
1NC
2NC
BD
1CL
CD~
r
1RN
2RN
KC
KðT
1D
KT
1
CC4 2BA
CC5
1RNT 3RNT
MT
MM RAL
KT
KT
KM
KB
1
2
1CTMC
KC KCHRKK
1KT
2KT
3KT 2RTr
1RTr
HKCKBRKT
3CT
3CT
2CT2D
1
2
2
2
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
KM
KM
2RNT
1
1

7.5 TRANG B ðI N - ðI N T CÁC THI T B
GIA NHI T VÀ LUY N KIM (Khoa Nhi t)
Trong ñ i s ng và s n xu t, yêu c u v s d ng nhi t năng r t l n. Trong các ngành công
nghi p khác nhau, nhi t năng dùng ñ nung, s y, nhi t luy n, n u ch y các ch t… là m t yêu
c u không th thi u. Ngu n nhi t năng này ñư c chuy n t ñi n năng qua các lò ñi n là r t ph
bi n và thu n ti n.
T ñi n năng, có th thu ñư c nhi t năng b ng nhi u cách: nh hi u ng Joule (lò ñi n
tr ), nh phóng ñi n h quang (lò h quang), nh tác d ng nhi t c a dòng xoay chi u Foucalt
thông qua hi n tư ng c m ng ñi n t (lò c m ng) .v.v..
I. Trang b ñi n các lo i lò ñi n
I.1. Nh ng v n ñ chung
Lò ñi n là thi t b bi n ñ i ñi n năng thành nhi t năng, dùng trong công ngh n u ch y
v t li u, công ngh nung nóng và trong công ngh nhi t luy n.
Lò ñi n ñư c s d ng ph bi n trong nhi u ngành công nghi p, ngành y t .v.v..
1. ð c ñi m c a lò ñi n
- Có kh năng t o ra nhi t ñ cao do nhi t năng ñư c t p trung trong m t th tích nh .
- Do nhi t năng t p trung nên lò có t c ñ nung nhanh và năng su t cao.
- ð m b o nung ñ u, d ñi u ch nh, kh ng ch nhi t và ch ñ nhi t.
- Lò ñ m b o ñư c ñ kín, có kh năng nung trong chân không ho c trong môi trư ng có
khí b o v , vì v y ñ cháy tiêu hao kim lo i không ñáng k .
- Có kh năng cơ khí hóa và t ñ ng hóa m c cao.
- ð m b o ñi u ki n v sinh: không có b i, không có khói.
2. Các phương pháp bi n ñ i ñi n năng
a) Phương pháp ñi n tr
Phương pháp ñi n tr d a trên ñ nh lu t Joule-Lence: khi cho dòng ñi n ch y qua dây
d n, thì trên dây d n t a ra m t nhi t lư ng, nhi t lư ng này ñư c tính theo bi u th c:
Q = I2
Rt [J]
Hình – Nguyên lý làm vi c c a lò ñi n tr
a) ð t nóng tr c ti p
b) ð t nóng gián ti p
1. V t li u ñư c nung nóng tr c ti p
2. C u dao; 3. Bi n áp; 4. ð u c p ñi n;
5. Dây ñ t (dây ñi n tr ); V t li u ñư c
nung nóng gián ti p;

Trong ñó: I – Cư ng ñ dòng ñi n ch y qua dây d n (A).
R – ði n tr dây d n, Ω
t – th i gian dòng ñi n ch y qua dây d n, s.
Nguyên lý làm vi c c a lò ñư c bi u di n như trên hình v .
b) Phương pháp c m ng
Phương pháp c m ng d a trên ñ nh lu t c m ng ñi n t c a Faraday: Khi cho dòng
ñi n ñi qua cu n c m thì ñi n năng ñư c bi n thành năng lư ng c a t trư ng bi n thiên. Khi
ñ t kh i kim lo i vào trong t trư ng bi n thiên ñó, trong kh i kim lo i s xu t hi n dòng ñi n
c m ng – dòng ñi n xoáy (Foucault). Nhi t năng c a dòng ñi n xoáy s nung nóng kh i kim
lo i.
Nguyên lý làm vi c c a lò c m ng ñư c bi u di n như trên hình v .
Nguyên lý làm vi c c a lò h quang
a) Lò h quang tr c ti p; b) Lò h quang gián ti p
1. ði n c c; 2. Ng n l a h quang; 3. V t gia nhi t (kim lo i); 4. Tư ng lò;
Nguyên lý làm vi c c a lò c m ng
a) Lò c m ng có m ch t ; b) Lò c m ng không có m ch t
1. Vòng c m ng; 2. M ch t ; 3. N i lò; 4. Tư ng lò b ng v t li u ch u l a;

c) Phương pháp h quang ñi n
Phương pháp h quang ñi n d a vào ng n l a h quang ñi n. H quang ñi n là m t trong
nh ng hi n tư ng phóng ñi n qua ch t khí.
Trong ñi u ki n bình thư ng thì ch t khí không d n ñi n, nhưng n u ion hóa ch t khí và
dư i tác d ng c a ñi n trư ng thì ch t khí s d n ñi n. Khi hai ñi n c c ti p c n nhau thì gi a
chúng xu t hi n ng n l a h quang. Ngư i ta l i d ng nhi t năng c a ng n l a h quang ñ gia
nhi t cho v t nung ho c n u ch y kim lo i.
Nguyên lý làm vi c c a h quang ñi n ñư c bi u di n như trên hình v .
I.2 Lò ñi n tr
1. Khái ni m chung và phân lo i
a) Phân lo i theo phương pháp t a nhi t
+ Lò ñi n tr tác d ng tr c ti p: Lò ñi n tr tác d ng tr c ti p là lò ñi n tr mà v t nung
ñư c nung nóng tr c ti p b ng dòng ñi n ch y qua nó. ð c ñi m c a lò này là t c ñ nung
nhanh, c u trúc c a lò ñơn gi n. ð ñ m b o nung ñ u thì v t nung ph i có ti t di n như nhau
theo su t chi u dài c a nó.
+ Lò ñi n tr tác d ng gián ti p: Là lò ñi n tr mà nhi t năng t a ra dây ñi n tr (dây
ñ t), r i dây ñ t s truy n nhi t cho v t nung b ng b c x , ñ i lưu ho c d n nhi t.
b) Phân lo i theo nhi t ñ làm vi c
+ Lò nhi t ñ th p: Nhi t ñ làm vi c c a lò dư i 650o
C.
+ Lò nhi t ñ trung bình: Nhi t ñ làm vi c c a lò t 650o
C ñ n 1200o
C.
+ Lò nhi t ñ cao: Nhi t ñ làm vi c c a lò l n hơn 1200o
C.
2. Yêu c u ñ i v i v t li u làm dây ñi n tr
Dây ñi n tr ñư c ñ t trong bu ng lò ho c bu ng phát nhi t, chúng làm vi c môi
trư ng nhi t ñ cao, vì v y v t li u làm dây ñi n tr c n th a mãn các yêu c u sau:
a) Kh năng ch u ñư c nhi t ñ cao, không b oxy hóa trong môi trư ng không khí nhi t
ñ cao.
b) ð b n nóng cao, ñ b n cơ h c l n.
c) ði n tr su t cao.
d) H s nhi t ñi n tr bé.
3. V t li u làm dây ñi n tr
a) Dây ñi n tr b ng h p kim
+ H p kim Crôm-Niken (Nicrôm). H p kim này có ñ b n nhi t cao vì có l p màng
Oxit Crôm (Cr2O3) b o v , d o, d gia công, ñi n tr su t l n, h s nhi t ñi n tr bé.
+ H p kim Crôm-Nhôm (Fexran) có các ñ c ñi m như h p kim Nicrôm nhưng có
như c ñi m là giòn, khó gia công, ñ b n cơ h c kém trong môi trư ng nhi t ñ cao.
b) Dây ñi n tr b ng kim lo i
Thư ng dùng nh ng kim lo i có nhi t ñ nóng ch y cao: Molipden (Mo), Tantan (Ta) và
Wonfram (W) dùng cho các lò ñi n tr chân không ho c lò ñi n tr có khí b o v .

c) ði n tr nung nóng b ng v t li u kim lo i
+ V t li u Cacbuarun (SiC) ch u ñư c nhi t ñ cao t i 1450o
C, thư ng dùng cho lò ñi n
tr có nhi t ñ làm vi c cao, dùng ñ tôi d ng c c t g t.
+ Cripton là h n h p c a graphit, cacbuarun và ñ t sét, chúng ñư c ch t o dư i d ng
h t có ñư ng kính 2-3mm, thư ng dùng cho lò ñi n tr trong phòng thí nghi m yêu c u nhi t
ñ làm vi c t i 1800o
C.
4. Các lo i lò ñi n tr thông d ng
Theo ch ñ nung, lò ñi n tr ñư c chia thành hai nhóm chính:
a) Lò nung nóng theo chu kỳ
Bao g m
+ Lò bu ng (hình a) thư ng dùng ñ nhi t luy n kim lo i (thư ng hóa, , th m than, …)
Lò bu ng ñư c ch t o v i công su t t 15kW ñ n 75kW, nhi t ñ làm vi c t i 950o
C. Lò
bu ng dùng ñ tôi dao c có nhi t ñ làm vi c t i 1350o
C, dùng dây ñi n tr b ng các thanh
nung cacbuarun.
+ Lò gi ng thư ng dùng ñ tôi kim lo i và nhi t luy n kim lo i (hình b). Bu ng lò có
d ng hình tr tròn ñư c chôn sâu trong lòng ñ t có n p ñ y. Lò gi ng ñư c ch t o v i công
su t t 30 ñ n 75kW.
+ Lò ñ y (hình c) có bu ng kích thư c ch nh t dài. Các chi ti t c n nung ñư c ñ t lên
giá và tôi theo t ng m . Giá ñ chi ti t ñư c ñưa vào bu ng lò theo ñư ng ray b ng m t b ñ y
dùng kích th y l c ho c kích khí nén.
b) Lò nung nóng liên t c
+ Lò băng: Bu ng lò có ti t di n ch nh t dài, có băng t i chuy n chuy n ñ ng liên t c
trong bu ng lò. Chi ti t c n gia nhi t ñư c s p x p trên băng t i. Lò băng thư ng ñư c dùng ñ
s y chai, l trong công nghi p ch bi n th c ph m.
+ Lò quay thư ng dùng ñ nhi t luy n các chi ti t có kích thư c nh (bi, con lăn, vòng
bi), các chi ti t c n gia nhi t ñư c b trong thùng, trong quá trình nung nóng, thùng quay liên
t c nh m t h th ng truy n ñ ng ñi n.
5. Kh ng ch và n ñ nh nhi t ñ lò ñi n
a) ð t v n ñ
Theo ñ nh lu t Joule-Lence
Q = 0,238.I2
.R.t [cal]
Trong ñó: Q – Nhi t lư ng t a ra c a dây ñi n tr , cal;
I – Dòng ñi n ñi qua dây ñi n tr , A;
R – ði n tr c a dây ñi n tr , Ω;
t – Th i gian dòng ñi n ñi qua dây ñi n tr (th i gian nung nóng), s.
Th i gian nung nóng chi ti t ñ n nhi t ñ yêu c u:
a
ttCG
t
)(. 21 −
= [s]
Trong ñó: G - kh i lư ng c a chi ti t có ñ dài 100mm, kg;

t1 – Nhi t ñ yêu c u, o
C;
t2 – Nhi t ñ môi trư ng, o
C;
C – Nhi t dung trung bình c a chi ti t c n nung;
a – T c ñ t a nhi t c a chi ti t có ñ dài 100mm, kcal/s;
Công su t ñi n c n cung c p cho chi ti t nung có ñ dài l mm là:
100
..18,4
2
al
P = [kW]
Công su t tiêu th c a lò ñi n tr :
ϕη cos.
2
1
P
P = [kW]
Trong ñó: η - Hi u su t c a lò (η = 0,7 ÷ 0,75);
cosϕ - H s công su t c a lò (cosϕ = 0,8 ÷ 0,85);
T các bi u th c trên có th rút ra r ng: ð ñi u ch nh nhi t ñ lò ñi n tr có th th c
hi n b ng cách ñi u ch nh công su t c p cho lò.

ði u ch nh công su t c p cho lò ñi n tr có th th c hi n b ng các phương pháp sau:
- H n ch công su t c p cho dây ñi n tr b ng cách ñ u thêm ñi n tr ph .
- Dùng bi n áp t ng u ho c bi n áp có nhi u ñ u dây sơ c p ñ c p ñi n cho lò ñi n
tr .
- Thay ñ i sơ ñ ñ u dây c a dây ñi n tr (t tam giác sang sao, ho c n i ti p sang
song song).
- ðóng c t ngu n c p cho dây ñi n tr theo chu kỳ.
- Dùng b ñi u áp xoay chi u ñ thay ñ i tr s ñi n áp c p cho dây ñi n tr .
Sơ ñ kh i ch c năng c a h th ng ñi u ch nh và n ñ nh nhi t ñ có th bi u di n như
trên hình v :
Trong ñó vai trò c a các khâu như sau:
- Lò ñi n tr 3 là ñ i tư ng ñi u ch nh và tham s ñi u khi n là nhi t ñ c a lò (to
).
- B ñi u ch nh và n ñ nh nhi t ñ 2 thay ñ i các thông s ngu n c p ñi n cho lò
ñi n tr theo các thu t toán nh m t i ưu hóa vi c ñi u ch nh và n ñ nh nhi t ñ lò.
- B t ng h p tín hi u ñi u khi n 1 (ε = to
ñ t – to
ph).
- C m bi n nhi t ñ 4, có ch c năng bi n ñ i tín hi u ñi n t l v i nhi t ñ c a lò.
ð nâng cao ñ chính xác khi kh ng ch và n ñ nh nhi t ñ c a lò ñi n tr , h th ng
ñi u ch nh nhi t ñ lò ñi n tr là h th ng kín (có m ch vòng ph n h i).
Vi c ñi u ch nh và n ñ nh nhi t ñ c a lò ñư c th c hi n thông qua vi c thay ñ i các
thông s ngu n c p ñi n cho lò. Như v y tín hi u ph n h i t l v i nhi t ñ c a lò ph i là tín
hi u ñi n, chính c m bi n nhi t ñ s th c hi n ch c năng ñó trong h th ng kh ng ch và n
ñ nh nhi t ñ lò ñi n tr .
6. Sơ ñ kh ng ch nhi t ñ lò ñi n tr ñi n hình
Sơ ñ kh ng ch n ñ nh nhi t ñ lò ñi n tr b ng b ñi u áp xoay chi u ba pha dùng
Thyristor:
ð i v i lò ñi n tr có công su t l n hơn 5kW, ñ tránh hi n tư ng l ch ph t i cho lư i
ñi n nên ph i là lò 3 pha. ð kh ng ch và n ñ nh nhi t ñ c a lò ngư i ta dùng b ñi u áp
xoay chi u ba pha c p cho dây ñi n tr c a lò.
+ Sơ ñ m ch l c c a lò (hình v )
Sơ ñ này thư ng ñư c áp d ng ñ i v i lò ñi n tr có d i công su t tiêu th t 5 ñ n
90kW (tùy thu c vào tr s dòng trung bình ñi qua các Thyristor t 1T ÷ 6T mà mình ch n).
M ch l c g m các ph n t chính sau:
B ðI U
CH NH
LÒ ðI N
TR
C M BI N
NHI T ð
1
ε to
o
pht-
to
ñ t
2 3
4

- Cu n kháng xoay chi u CK1 ÷ CK3 dùng ñ h n ch dòng ng n m ch và h n ch
t c ñ tăng trư ng dòng ñi n (
dt
di
) ñ b o v các thyristor.
- B ñi u áp xoay chi u ba pha ñi u khi n hoàn toàn dùng Thyristor 1T ÷ 6T.
- RdñA, RdñB và RdñC là dây ñi n tr lò ñ u theo hình sao (Y), cũng có th ñ u theo
hình tam giác (∆) tùy theo kích thư c dây ñi n tr khi tính ch n.
- M ch (R1 – C1) ÷ (R3 – C3) dùng ñ h n ch t c ñ tăng trư ng ñi n áp (
dt
du
) ñ
b o v các Thyristor.
+ Sơ ñ m ch ñi u khi n
M ch ñi u khi n b ñi u áp xoay chi u có ch c năng thay ñ i góc m α c a các
Thyristor 1T ÷ 6T ñ thay ñ i ñi n áp c p cho dây ñi n tr c a lò, chính là th c hi n ch c năng
ñi u ch nh và n ñ nh nhi t ñ c a lò.
M ch ñi u khi n g m các kh i chính sau:
* Kh i ñi u khi n xung pha (ðKXF) g m có 3 kh i tương t nhau (Sơ ñ nguyên lý v
cho pha A) g m các khâu sau:
- Khâu ñ ng pha và xác ñ nh th i ñi m qua 0 c a ñi n áp lư i(g m bi n áp ñ ng pha
BAðF, c u ch nh lưu CL, R1÷R5 và tranzistor TR1).
- Khâu so sánh và t o th i ñi m phát xung dùng b ñ m DD1.
- M ch l t nh tr ng thái (dùng trigơ R-S: DD2.1, DD2.2).
- Khâu băm xung (DD3.1÷DD3.4).
- Khâu khu ch ñ i xung (bi n áp xung BAX1, BAX2, R6÷R9, ñiôt D1÷D6 và tranzistor
TR2÷TR5).
- M ch c m (R12, R13, ð7 và ð8).
* Kh i t ng h p tín hi u ñi u khi n g m các khâu sau:
- Khâu phát xung cao t n (DD4.1÷DD4.4, chi t áp VR và t ñi n C2) tương ñương như
khâu t o ñi n áp ch ñ o trong các sơ ñ ñi u khi n xung pha theo nguyên t c “th ng ñ ng”.
T n s phát c a khâu này có th thay ñ i t 5kHz ñ n 1MHz b ng cách thay ñ i tr s c a chi t
áp VR.
- Khâu gia công tín hi u ph n h i âm nhi t ñ g m: C m bi n nhi t ñ (c p nhi t ng u
CNN), khu ch ñ i thu t toán IC, tranzistor TR7, tranzistor trư ng TR6, t C3 và các ñi n tr
R14 ÷ R19. Tranzistor trư ng TR6 ñóng vai trò như m t ñi n tr ñ ng ñ u song song v i chi t
áp VR. Tr s ñi n tr c a nó (RS-D) thay ñ i ph thu c vào nhi t ñ c a lò.
* Kh i b o v quá dòng g m các khâu sau:
- Khâu gia công tín hi u t l v i dòng tiêu th c a lò là ba bi n dòng TI1÷TI3, tranzistor
TR1÷TR2, khu ch ñ i thu t toán IC, c u ch nh lưu CL, chi t áp VR1÷VR2, ñiôt ð, các ñi n tr
R1÷R7 và rơle liên ñ ng RLð.
- Khâu nh tr ng thái và ph c h i g m trigơ R-S (DD2.3÷DD2.4), nút b m ph c h i M,
t C4, R20÷R21 và ñèn báo LED.

*Nguyên lý làm vi c c a sơ ñ như sau:
T i th i ñi m ñi qua ñi m 0 c a ñi n
áp lư i trên c c collector c a tranzistor
TR1 xu t hi n xung ch nh t v i ñ
r ng xung tx = 1ms, v i t n s b ng
100Hz.
Xung ñó ñưa ñ n c ng R c a b ñ m
DD.1 ra l nh b t ñ u ñ m xung và ñưa
vào m t ñ u vào R c a trigơ R-S
(DD2.1÷DD2.2). Khi b t ñ u vào th
hai C c a b ñ m DD1 (l y t ñ u ra
c a b phát xung cao t n
DD4.1÷DD4.4) ñ t ñư c 28
=64 xung,
ñ u ra 32 c a b ñ m DD.1 có m c
logic “1”.
Th i ñi m xu t hi n m c logic “1”
c a DD1 ph thu c vào t n s phát ra
c a b phát cao t n DD4.1÷DD4.4. T n
s ñó quy t ñ nh tr s góc m α c a
các Thyristor, chính là quy t ñ nh tr s
ñi n áp ñ t lên dây ñ t c a lò ñi n tr .
Thay ñ i t n s phát xung t 5kHz ñ n
1MHz s thay ñ i góc m α = 180o
÷0o
tương ng v i tr s ñi n áp ñ t lên dây
ñ t c a lò t Umax ñ n Umin.
* Nguyên lý n ñ nh nhi t ñ c a lò:
N u vì m t lý do nào ñó nhi t ñ trong lò th p hơn nhi t ñ ñ t, s c nhi t ñi n phát ra t
c p nhi t ng u gi m, ñi n th ñ t lên c c bazơ c a tranzistor TR7 ít dương hơn, dòng ñi n Ic
c a TR7 gi m xu ng, làm cho ñi n tr RS-D c a tranzistor TR6 gi m xu ng, làm cho t ng tr
c a VR và RS-D gi m xu ng, t n s phát ra c a DD4.1÷DD4.4 tăng lên, góc m α c a các
thyristor gi m xu ng, ñi n áp ñ t lên dây ñ t c a lò tăng lên, k t qu là nhi t ñ c a lò s tăng
lên b ng nhi t ñ ñ t và ngư c l i.
* Nguyên lý làm vi c c a khâu b o v quá dòng:
Khi dòng tiêu th c a lò nh hơn dòng ch nh ñ nh (Iñm<Icñ), ñi n áp l y trên chi t áp VR1
(ñi n áp trên VR1 t l v i dòng ñi n lò tiêu th ) nh hơn ñi n áp trên chi t áp VR2 (ñi n áp

ngư ng so sánh), ñi n áp ra c a IC b ng –Ucc d n ñ n tranzistor TR1, TR2 khóa, rơle liên ñ ng
RLð không tác ñ ng. Khi ñó ti p ñi m RLð h , d n ñ n ñ u ra Q c a trigơ R-S
(DD2.3÷DD2.4) có m c logic “1” d n ñ n ñ u ra c a b phát xung (DD4.1÷DD4.4) có xung,
h th ng làm vi c bình thư ng.
Khi dòng tiêu th c a lò l n hơn dòng ch nh ñ nh, tr s ñi n áp trên chi t áp VR1 l n hơn
ñi n áp trên chi t áp VR2, ñi n áp ra c a IC b ng +Ucc; TR1, TR2 thông; rơle RLð tác ñ ng d n
ñ n ñ u ra Q c a trigơ R-S (DD2.3÷DD2.4) có m c logic “0” và ñ u ra c a b phát xung cao
t n (DD4.1÷DD4.4) không có xung.
Sau khi x lý s c xong, n nút “M” qua khâu vi phân C4-R20 và ñiôt ð9, ñưa m c logic
“1” vào DD4.4, ph c h i tr ng thái làm vi c cho khâu phát xung cao t n.
I.3 Lò h quang
1. Khái ni m chung
Lò h quang là lò l i d ng nhi t c a ng n l h quang (HQ) gi a các ñi n c c ho c gi a
ñi n c c và kim lo i ñ n u ch y kim lo i. Lò ñi n HQ dùng ñ n u thép h p kim ch t lư ng
cao.
Lò h quang ñư c c p ngu n t bi n áp lò ñ c bi t v i ñi n áp ñ t vào cu n sơ c p
(6÷10)kV, và có h th ng t ñ ng ñi u ch nh ñi n áp dư i t i.
a) Các thông s quan tr ng c a lò h quang là:
+ Dung tích ñ nh m c c a lò: s t n kim lo i m ng c a m t m n u.
+ Công su t ñ nh m c c a bi n áp lò: nh hư ng quy t ñ nh t i th i gian n u luy n và
năng su t c a lò.
b) Chu trình n u luy n c a lò h quang g m ba giai ño n v i các ñ c ñi m công ngh sau:
+ Giai ño n nung n u nguyên li u và n u ch y kim lo i
Trong giai ño n này, lò c n công su t nhi t l n nh t, ñi n năng tiêu th chi m kho ng 60-
80% năng lư ng c a toàn m n u luy n và th i gian chi m kho ng 50-60% toàn b th i gian
c a m t chu trình (th i gian m t m n u luy n). Thư ng xuyên x y ra hi n tư ng ng n m ch
làm vi c.
giai ño n này, ng n l a h quang cháy kém n ñ nh, công su t nhi t không cao do ng n
l a h quang ng n (t 1÷10mm).
+ Giai ño n oxy hóa
ðây là giai ño n kh cácbon (C) c a kim lo i ñ n m t tr s h n ñ nh tùy theo mác thép,
kh ph tpho (P) và kh lưu huỳnh trong m n u. giai ño n này, công su t nhi t ch y u ñ
bù l i t n hao nhi t trong quá trình n u luy n, nó chi m kho ng 60% công su t c a giai ño n
n u ch y kim lo i.
+ Giai ño n hoàn nguyên
Trư c khi thép ra lò ph i tr i qua giai ño n hoàn nguyên là giai ño n kh oxy, kh sunfua.
Công su t nhi t c a ng n l a h quang trong giai ño n này khá n ñ nh. Công su t yêu c u
chi m kho ng 30% c a giai ño n n u ch y kim lo i. ð dài cung l a h quang kho ng 20mm.

c) C u t o và k t c u lò h quang
M t lò h quang b t kỳ ñ u ph i có các b ph n chính sau:
+ N i lò có l p v cách nhi t, c a lò và mi ng rót thép n u ch y.
+ Vòm, nóc lò có v cách nhi t.
+ Giá nghiêng lò.
+ ði n c c.
+ Giá ñ ñi n c c.
và các cơ c u sau:
+ Cơ c u nghiêng lò ñ rót nư c thép và x .
+ Cơ c u quay v lò xung quanh tr c c a mình.
+ Cơ c u d ch chuy n v lò ñ n p li u.
+ Cơ c u nâng vòm lò ñ d ch chuy n v lò.
+ Cơ c u d ch chuy n ñi n c c.
+ Cơ c u nâng t m ch n gió c a c a lò.
Trong sáu cơ c u trên (tr cơ c u d ch chuy n ñi n c c) ñ u dùng truy n ñ ng xoay chi u
v i ñ ng cơ không ñ ng b rôto l ng sóc hay dây qu n. Còn cơ c u d ch chuy n ñi n c c dùng
h truy n ñ ng m t chi u. ð ng cơ truy n ñ ng là ñ ng cơ ñi n m t chi u kích t ñ c l p
ñư c c p ngu n t m t b bi n ñ i. B bi n ñ i ñó có th là: Máy ñi n khu ch ñ i, khu ch ñ i
t ho c b ch nh lưu có ñi u khi n dùng thyristor.
Ch ñ làm vi c c a ñ ng cơ d ch chuy n ñi n c c là ch ñ ng n h n l p l i.
C u t o và k t c u c a lò h quang ñư c gi i thi u như trên hình v .
2. Sơ ñ cung c p ñi n c a lò h quang
Sơ ñ cung c p ñi n c a lò h quang ñư c gi i thi u như trên hình v .
Ngu n c p cho lò h quang ñư c l y t tr m phân ph i trung gian v i c p ñi n áp 6, 10, 20
ho c 22kV tùy theo c p ñi n áp c a tr m phân ph i.
Sơ ñ c p ñi n g m các thi t b chính sau:
+ C u dao cách ly CL, ñóng c t không t i dùng ñ cách ly m ch l c c a lò và ñi n lư i
trong trư ng h p c n s a ch a.
+ Máy c t d u 1MC, ñóng c t có t i c p ñi n cho lò.
+ Cu n kháng CK dùng ñ h n ch dòng ng n m ch làm vi c (dòng ng n m ch làm vi c
không ñư c l n hơn 3 l n dòng ñ nh m c), ngoài ra cu n kháng còn có ch c năng ñ m b o cho
ng n l a h quang cháy n ñ nh, ñ c bi t là trong giai ño n nung nóng và n u ch y kim lo i.
Sau ñó cu n kháng CK ñư c ng n m ch b ng máy c t d u 2MC.
+ Máy c t d u 3MC và 4MC dùng ñ ñ i n i sơ ñ ñ u dây cu n sơ c p c a bi n áp lò
BAL thành hình sao (Y) ho c tam giác (∆).
+ Bi n áp lò BAL dùng ñ h áp và ñi u ch nh ñi n áp c p cho lò. Bi n áp lò v c u t o và
hình dáng bên ngoài gi ng như m t bi n áp ñ ng l c thông thư ng, nhưng vì bi n áp lò làm
vi c trong môi trư ng kh c nghi t, ñi u ki n làm vi c n ng n nên so v i bi n áp ñ ng l c
thông thư ng nó có nh ng ñ c ñi m khác bi t.

Hình–Câutovàktcucalòhquang
a)Hìnhchiubng;b)Hìnhchiuñng
1.Vlò;2.Vòmlò;3.Calò;4.Mingrót;5.Giánghiênglò;6.Cơcunghiênglò;7.Cơcudchchuynvlò;8.Cơcu
nângvòmlò;9.ðincc;10.Giáññincc;11.Cơcudchchuynñincc;12.ðucpñinvàoñincc.

Nh ng ñi m khác bi t c a bi n áp lò so v i bi n áp ñ ng l c thông thư ng:
- Cùng m t công su t, bi n áp lò có kích thư c và kh i lư ng l n hơn.
- Dòng ñi n ng n m ch nh (Inm ≤ 3.Iñm).
- Có kh năng quá t i cao ñ ch u ñ ng ñư c s tác d ng c a l c ñi n t phát sinh trong
các cu n dây và thanh d n trong trư ng h p x y ra hi n tư ng ng n m ch.
Công su t c a bi n áp lò có th xác ñ nh g n ñúng t ñi u ki n công su t nhi t trong giai
ño n nóng ch y, vì hai giai ño n còn l i công su t nhi t lò yêu c u ít hơn.
Hình – Sơ ñ cung c p ñi n lò h quang

N u gi thi t r ng: Trong giai ño n n u ch y, t n th t trong lò h quang, trong bi n áp lò
và trong cu n kháng CK ñư c bù tr b i năng lư ng c a ph n ng t a nhi t thì công su t c a
bi n áp lò ñư c tính theo bi u th c:
ϕcos.. sdnc kt
W
S = [kVA]
Trong ñó: W – Năng lư ng h u ích và t n hao nhi t trong th i gian n u ch y và d ng lò
gi a hai l n n u, kWh;
tnc - Th i gian n u ch y, h;
ksd - H s s d ng công su t c a lò trong giai ño n n u ch y;
cosϕ - H s công su t lò.
Năng lư ng h u ích và t n hao nhi t W có th tính theo công th c:
W = wG [kWh]
Trong ñó: w - Su t chi phí ñi n năng ñ n u ch y m t t n kim lo i c n n u ch y, kWh/T;
G - Kh i lư ng kim lo i c n n u ch y, T;
+ Thi t b ño lư ng và b o v :
- Phía cao áp có bi n dòng TI1 và bi n ñi n áp TU dùng cho các khí c ño lư ng: vôn
k (V), ampe k (A), wat k (W), ñ ng h ño công su t h u công (kWh) và ñ ng h
ño công su t ph n kháng (kVAr).
- Phía h áp có bi n dòng TI2 dùng ñ ño dòng và ñưa tín hi u ñ n m ch b o v
ðKBV (kh i ñi u khi n và b o v ).
3. ði u ch nh công su t lò h quang
a) Khái quát chung
Trong m t chu trình n u luy n c a lò h quang, trong m i giai ño n, công su t ñi n lò tiêu
th khác nhau. B i v y, ñi u ch nh công su t lò h quang là m t v n ñ quan tr ng ñ i v i
công ngh n u luy n kim lo i trong lò h quang.
Ngoài ra, ñi u ch nh công su t lò trong toàn chu trình n u luy n h p lý cho phép:
- Gi m th i gian n u luy n.
- Nâng cao năng su t lò.
- Gi m chi phí ñi n năng.
- Nâng cao ch t lư ng thép.
ði u ch nh công su t lò h quang có th th c hi n b ng cách thay ñ i thông s ngu n c p
cho lò:
- ði n áp h quang (Uhq) khi chưa m i ñư c h quang (Uhqmax ≈ U20; U20 là ñi n áp
th c p không t i c a bi n áp lò).
- Dòng ñi n h quang khi x y ra ng n m ch làm vi c (Ihqmax = Inm; Inm là dòng ñi n
ng n m ch làm vi c c a lò h quang).
N u dùng b ñi u ch nh công su t lò h quang duy trì dòng h quang không ñ i (Ihq =
const) s không th c hi n ñư c quá trình m i h quang; Ngoài ra khi dòng ñi n trong m t pha
nào ñó thay ñ i s làm cho dòng ñi n trong 2 pha còn l i thay ñ i theo.

Ví d : Khi ng n l a h quang c a m t pha b ñ t (Ihq = 0), khi ñó lò h quang làm vi c như
ph t i m t pha, v i 2 ñi n c c ñ u n i ti p nhau và ñ u vào ñi n áp dây th c p c a bi n áp
lò. Khi ñó các b ñi u ch nh c a hai pha ñó s ti n hành h ñi n c c xu ng, m c dù vi c ñó
không c n thi t theo yêu c u công ngh . Các thi t b ñi u ch nh công su t lo i này ch phù h p
ñ i v i lò h quang m t pha.
N u dùng b ñi u ch nh công su t lò h quang duy trì ñi n áp h quang không ñ i (Uhq =
const) s g p khó khăn trong vi c ño thông s này. ði n áp c n ño Uhq là ñi n áp gi a thân kim
lo i c a v lò và thanh cái th c p c a bi n áp lò. Do v y tr s ñi n áp h quang c n ño ph
thu c vào dòng h quang, mà Ihq c a pha này l i ph thu c vào hai pha còn l i.
Qua kinh nghi m khai thác và v n hành, ngư i ta rút ra r ng: ñi u ch nh công su t lò h
quang t i ưu nh t là duy trì t s :
const
I
U
hq
hq
=
Trong ñó ñi n áp h quang t l thu n v i ñ dài cung l a h quang và dòng ñi n h quang
t l ngh ch v i ñ dài cung l a h quang.
Như v y, vi c ñi u ch nh công su t lò h quang có th th c hi n b ng cách ñi u ch nh ñ
dài c a l a h quang, t c là kho ng cách gi a b m t ñi n c c và b m t c a kim lo i trong lò.
ði u ch nh ñ dài cung l a h quang thông qua các tín hi u ño dòng h quang (Ihq) và ñi n
áp h quang (Uhq).
ð ñi u ch nh ñ dài cung l a h quang, ngư i ta dùng m t h truy n ñ ng (thư ng dùng
h truy n ñ ng m t chi u v i ñ ng cơ ñi n m t chi u kích t ñ c l p) ñ nâng - h ñi n c c
thông qua m t cơ c u truy n l c.
Trong lò h quang 3 pha, ngư i ta thi t k 4 h truy n ñ ng ñ c l p (m i h truy n ñ ng
nâng - h m t ñi n c c). Trong ñó 3 h ch ñ làm vi c, h th tư ch ñ d phòng. N u
m t trong ba h trên b s c , chuy n h d phòng vào thay th .
b) Các yêu c u ñ i v i h th ng ñi u ch nh công su t lò h quang
Sơ ñ kh i ch c năng c a h th ng ñi u ch nh công su t lò h quang như hình v .
G m có:
- ð i tư ng ñi u ch nh 7 (lò h quang) v i tham s ñi u ch nh là ñ dài cung l a h
quang (Ihq).
- B ñi u ch nh bao g m các ph n t :

C m bi n ño dòng h quang 1 và c m bi n ñi n áp h quang 2, ph n t t ng h p
tín hi u 4, t ng h p ba tín hi u t 1, 2 và 3 (3 là ph n t tín hi u ñ t). Tín hi u t ñ u ra
c a tín hi u 3 ñưa vào khâu khu ch ñ i 5. tín hi u ñi u khi n ñưa ñ n cơ c u ch p hành
6 (g m b bi n ñ i, ñ ng cơ truy n ñ ng và cơ c u truy n l c). B bi n ñ i có th là:
Máy ñi n khu ch ñ i MðKð, khu ch ñ i t ho c b bi n ñ i dùng Thyristor.
* Các yêu c u chính ñ i v i b ñi u ch nh công su t lò h quang:
- B ñi u ch nh ph i ñ m b o cho ñ ng cơ nâng - h ñi n c c ñáp ng như t c ñ nâng h
ñi n c c như hình v :
- ð ñ nh y ñ ñ m b o cho lò làm vi c n ñ nh, duy trì dòng ñi n h quang n ñ nh
không s t quá (4% - 5%) tr s dòng ñi n ñ nh m c. Vùng không nh y (a1 - a2) c a b ñi u
ch nh không vư t quá ± (2÷4)% so v i dòng ñ nh m c.
- Tác ñ ng nhanh ñ m b o kh c ph c ng n m ch làm vi c và m i l i h quang (sau khi b
ñ t) trong th i gian (1,5 ÷ 3)s.
- Thay ñ i công su t c a lò b ng ph ng trong gi i h n (20 ÷ 125)% tr s ñ nh m c v i sai
s không quá 5%.
- Chuy n ñ i nhanh ch ñ ñi u khi n (t b ng tay sang t ñ ng ho c ngư c l i) trong ñi u
ki n c n thi t.
4. Sơ ñ kh ng ch d ch c c 1 pha lò h quang dùng h F - ð
a) Nguyên lý d ch c c
Khi ñóng ñi n vào m ch chính, HQ chưa phát sinh. Thi t b t ñ ng s t t h ñi n c c
xu n ñ ñ u ñi n c c ch m vào kim lo i trong lò làm phát sinh HQ.
Sau khi HQ phát sinh thì các ñi n c c ph i ñư c nâng nhanh lên ñ gi i phóng ng n
m ch nhưng ph i gi kho ng cách nào ñó v i KL trong lò ñ HQ không t t.
Trong quá trình cháy c a HQ thì làm cho ñi n c c ng n d n, dòng HQ gi m, do ñó yêu
c u h ñi n c c xu ng ñ ñ m b o kho ng cách.
Ph n ñi u khi n d ch c c lò ph i th a mãn các ñi u ki n:
- H ch m ñi n c c xu ng.
- Kéo nhanh ñi n c c khi phát sinh HQ.
- H d n ñi n c c trong quá trình cháy và gi cho HQ t n t i.
Ch t lư ng thép n u luy n ph thu c vào công su t c p và s phân b nhi t hay nhi t ñ
trong lò.

b) Nguyên lý ho t ñ ng c a sơ ñ
ð ng cơ ð làm d ch chuy n ñi n c c lò h quang, ñư c c p ñi n t MðKð. MðKð g m
3 cu n kích t :
+ CFA: Cu n ph n h i âm áp.
+ CðC2: Cu n làm vi c theo ch ñ b ng tay, ñư c c p ñi n t ngu n ngoài qua m t b
tay g t:
(1-2) + (3-4): Nâng ñi n c c (N).
(9-10) + (11-12): H ñi n c c (H).
+ CðC1: Cu n làm vi c ch ñ t ñ ng, ñư c ñóng b ng các tay g t (5-6) + (7-8).
Dòng ñi n qua cu n CðC1 ICðC1 ph thu c vào U5R - U4R. Trong ñó: U5R t l v i dòng
ñi n h quang, l y t b ch nh lưu 1CL, ñi n áp c a b ch nh lưu 1CL l i l y t th c p c a b
bi n dòng BD.
U4R l y t b ch nh lưu 2CL. ði n áp ñ t lên 2CL t l v i ñi n áp c a h quang.
Ch ñ t ñ ng:
Khi m ch chính có ñi n, do h quang chưa phát sinh nên lúc này Uhq = max còn Ihq = 0.
=> U5R = 0 còn U4R = max.
-> Trên cu n CðC1 có dòng ch y qua, t o s c t ñ ng F1.
S c t ñ ng t ng: Ft = F1 - FA.
Do Ihq = 0 nên lúc này rơle dòng ñi n RD chưa tác ñ ng -> 3R ñư c n i ti p v i cu n
CðC1 -> Làm cho F1 b gi m xu ng. ð ng th i lúc này c c tính (+) c a ñ ng cơ ð ñang c c
phía trên -> ñiôt 3CL trên m ch l c thông -> 7R b n i t t -> dòng qua cu n CFA tăng -> FA
tăng lên. => K t qu là làm cho s c t ñ ng t ng Ft gi m xu ng -> ñi n áp ra c a MðKð gi m
-> ñông cơ ð quay ch m -> ñi n c c ñư c h xu ng ch m.
Khi ñi n c c ch m vào kim làm phát sinh h quang, lúc này Ihq = max còn Uhq ≈ 0. K t
qu là U5R = max, U4R ≈ 0, do ñó dòng ñi n trong cu n CðC1 ñ o chi u (d n ñ n s c t ñ ng
ñ o chi u) và lúc này rơle dòng ñi n RD tác ñ ng, ti p ñi m RD dóng l i làm 3R b n i t t, làm
cho dòng ñi n qua cu n CðC1 tăng lên d n ñ n F1 tăng lên. ð ng th i lúc này c c tính (+) c a
ñ ng cơ ð phía dư i nên ñiôt 3CL b khóa, ñi n tr 7R ñư c ñưa vào n i ti p v i cu n CFA,
làm gi m FA, k t qu làm s c t ñ ng t ng Ft tăng lên. MðKð phát ñi n áp c p cho ñ ng cơ ð
kéo ñi n c c lên nhanh.
ð ng th i lúc này ñiôt 4CL thông, rơle áp RA tác ñ ng, ti p ñi m thư ng kín c a nó m
ra làm cu n dây rơle th i gian RTh m t ñi n, ti p ñi m thư ng m m ch m RTh ñưa ñi n tr
9R n i ti p cu n CKð làm gi m dòng ñi n qua cu n CKð. T thông ñ ng cơ ð gi m làm t c
ñ ñ ng cơ ð tăng lên, ñi n c c ñư c kéo nhanh lên.
Quá trình ñi lên c a ñi n c c làm Ihq gi m, Uhq tăng. ð n lúc U4R và U5R x p x b ng
nhau thì dòng ñi n qua cu n CðC1 ICðC1 ≈ 0, do ñó ñ ng cơ s d ng quay, ñi n c c có m t
kho ng cách nào ñó ñ i v i kim lo i và ñ m b o h quang ñư c duy trì.
Trong quá trình cháy c a ñi n c c, ñi n c c s ng n d n làm kho ng cách gi a ñi n c c
và kim lo i tăng d n, d n ñ n Ihq gi m, Uhq tăng, th cân b ng b phá v . Lúc này dòng trong

cu n CðC1 khác không (ICðC1 ≠ 0), ñ ng cơ ñư c kh i ñ ng l i, ch y h ñi n c c xu ng, l p
l i th cân b ng m i.
* Tác d ng m ch m c a rơle RTh: Ch cho ñi n áp ñ ng cơ ñ t ñ nh m c r i m i
gi m t thông φð c a ñ ng cơ.
SƠ ð NGUYÊN LÝ ðI U KHI N D CH C C 1 PHA LÒ H QUANG
1CD
1R
1CL
2CL
2CD
2K
1K
2R
4R
5R
3R
RD
5 6
7 8
CðC1
CðC2
1 2
9 10
11 12
3 4
6R
RA
RTh
RTh
9R
CKð
7R
10R
3CL
CFA
MðKð
8R
4CL
RA
ð
+ _
CB
BD
RD
+
_
+
H-
-
N
+

I.4 Lò c m ng
1. Khái ni m chung
Nguyên lý làm vi c c a lò c m ng d a vào hi n tư ng c m ng ñi n t khi ñưa m t
kh i kim lo i vào trong m t t trư ng bi n thiên, trong kh i kim lo i xu t hi n m t dòng ñi n
xoáy, nhi t năng do dòng ñi n xoáy ñ t nóng kh i kim lo i.
Nhi t năng truy n vào kim lo i ph thu c vào các y u t sau:
- ði n tr su t ρ và h s t th m µ c a kim lo i.
- Tr s dòng ñi n c a ngu n c p. N u tăng tr s dòng ñi n lên 2 l n thì nhi t năng tăng
lên 4 l n.
- T n s dòng ñi n c a ngu n c p. N u tăng t n s lên 4 l n thì nhi t năng s tăng lên hai
l n.
T ñó ta th y r ng tăng dòng ñi n c a ngu n c p hi u qu hơn tăng t n s c a ngu n c p
nhưng th c t tr s dòng ñi n không th tăng lên ñư c mãi vì lý do cách ñi n, tr s dòng ñi n
l n s làm nóng ch y vòng c m ng (m c dù ñã ñư c làm mát b ng dòng nư c liên t c) cho
nên trên th c t ngư i ta tăng t n s c a ngu n c p.
a) Các b ngu n t n s cao: Các b ngu n t n s cao có th ñư c t o ra b ng các phương
pháp sau:
- Dùng máy phát ñi n t n s cao, do k t c u cơ khí nên t n s c a máy phát không vư t
quá f = 2000Hz.
- B bi n t n dùng Thyristor, do công ngh ch t o linh ki n bán d n chưa ch t o ñư c
các lo i Thyristor t n s cao nên t n s ch gi i h n t i f = 2000Hz.
- B t n s dùng ñèn ñi n t , khi c n t n s cao t i f = 400kHz thì dùng ñèn phát là ñèn
ñi n t ba c c (triôt). Hi u su t c a b ngu n dùng ñèn phát không cao, tu i th c a ñèn th p.
b) Ph m vi ng d ng c a thi t b gia nhi t t n s
- N u ch y kim lo i trong môi trư ng
không khí (lò ki u h ), trong môi trư ng
chân không ho c khí trơ (lò ki u kín).
- Th c hi n các nguyên công nhi t
luy n như tôi, ram, thư ng hóa. ð c bi t ng
d ng ñ tôi b m t các chi ti t như bánh răng,
c tr c khu u c a ñ ng cơ ñiezen khi yêu
c u ñ c ng b ngoài cao. Hình dáng chi ti t
c n tôi có th có hình dáng b t kỳ. Do hi u
ng m t ngoài c a dòng cao t n, b m t
ngoài c a chi ti t ñư c nung nóng trong th i
gian m t vài giây, trong khi ñó bên trong
lòng c a chi ti t chưa k p nung nóng. Tôi b m t chi ti t b ng
dòng ñi n t n s cao
1-Chi ti t c n tôi; 2-Vòng c m ng.

- Hàn ñư ng ng trong công ngh ch t o ng nư c tráng k m.
- S y các ch t ñi n môi, các ch t bán d n.
c) Phân lo i các thi t b gia nhi t t n s
+ Phân lo i theo t n s làm vi c:
- Thi t b gia nhi t t n s công nghi p f = 50Hz.
- Thi t b gia nhi t trung t n (lò trung t n), có t n s làm vi c f = (0,5 ÷ 10) kHz.
- Thi t b gia nhi t t n s cao t n, có t n s làm vi c f = (10 ÷ 40) kHz.
+ Phân lo i theo c u t o c a lò
- Lò c m ng có lõi thép, thư ng là lò có t n s công nghi p ñư c c p ngu n t bi n áp
ñ ng l c có công su t t 75 ñ n 1000kVA.
- Lò c m ng không lõi thép ki u h và ki u kín dùng n u ch y thép ch t lư ng cao,
gang, kim lo i màu và h p kim.
2. M t s sơ ñ kh ng ch lò c m ng
a) Lò c m ng t n s công nghi p ñư c c p ngu n
t lư i ñi n qu c gia qua c u dao cách ly CL, máy c t
MC và bi n áp lò BAL, trong quá trình n u luy n, ñi u
ch nh công su t lò b ng b ñi u ch nh ñi n áp dư i t i
c a cu n sơ c p bi n áp lò. Vì h s công su t (cosϕ)
c a lò r t th p (0,6 ÷0,7) nên dùng b t ñi n tĩnh C ñ
bù công su t ph n kháng nh m nâng cao h s công su t
c a lò. ði u ch nh dung lư ng bù c a lò b ng công t c
K.
Kh i ñ i x ng ðX g m cu n kháng Ls, t Cs có
ch c năng cân b ng ph t i gi a các pha c a bi n áp lò.
ð t n d ng kh năng s d ng thi t b , lò c m ng
có hai n i n u thép, làm vi c luân phiên nhau b ng c u
dao chuy n ñ i 1CD và 2CD.
b) Lò c m ng trung t n dùng máy phát ñi n cao t n
Hai lò c m ng trung t n lò 1, lò 2 ñư c c p ngu n t cùng m t máy phát cao t n F. Máy
phát cao t n ñư c ñ ng cơ không ñ ng b sơ c p ð kéo. T C1 và C2 bù công su t ph n kháng
nh m nâng cao h s công su t.
Bi n áp ño lư ng TU, bi n dòng TI c p ngu n cho các ñ ng h ño: Vôn k (V), ampe k
(A), wat k (W) và công tơ vô công (VAr). ð i v i t n s (150÷500) Hz thư ng dùng máy
phát ñ ng b thông thư ng c c l i, cu n dây kích t qu n trên rôto c a máy phát.
ð i v i t n s (1000 ÷ 8000)Hz dùng lo i máy phát ki u c m ng, cu n dây kích thích và
cu n dây làm vi c qu n trên stator c a máy phát, còn rôto có d ng bánh răng. K t qu t thông

do cu n kích thích sinh ra là t thông ñ p m ch, c m ng ra trong cu n dây làm vi c dòng ñi n
t n s cao.
c) Lò c m ng trung t n dùng b bi n t n
Sơ ñ kh i ch c năng c a lò c m ng trung t n dùng b bi n t n như sau:
Trong sơ ñ kh i ch c năng c a lò c m ng trung t n dùng b bi n t n g m có các khâu
chính sau:
- M ch ñ ng l c g m các khâu:
+ CL - B ch nh lưu có ñi u khi n dùng Thyristor bi n ñ i ñi n áp xoay chi u c a ñi n
áp lư i thành ñi n áp m t chi u.
+ NL - Khâu ngh ch lưu c ng hư ng bi n ñi n áp m t chi u thành ñi n áp xoay chi u
cung c p cho vòng c m ng c a lò.
+ CKL - Khâu l c ñi n áp m t chi u dùng cu n kháng l c v i tr s ñi n c m (L) khá
l n (vì b ngu n cung c p cho b ngh ch lưu là ngu n dòng).
+ Lò trung t n: Có vòng c m ng qu n xung quanh n i c a lò và m t b t ñi n.

- M ch ñi u khi n g m các khâu:
+ KNg - Khâu ngu n m t chi u cung c p cho t t c các khâu trong m ch ñi u khi n.
+ KðCS - Khâu ñi u ch nh công su t tiêu th c a lò c m ng.
+ KðK-2 - Khâu ñi u khi n b ch nh lưu.
+ KðK-1 - Khâu ñi u khi n b ngh ch lưu.
+ KðK-3 - Khâu ñi u khi n công ngh dùng rơle - côngtăctơ … ño lư ng và b o v .
* Sơ ñ nguyên lý c a lò trung t n n u thép:
Hi n nay nư c ta nh p r t nhi u lò trung t n n u thép t các nư c khác nhau như: Anh,
M , Nga, Úc và Trung Qu c, có các thông s công ngh sau:
- Dung tích m i m n u t 50kg ñ n 2000kg.
- Công su t tiêu th ñ nh m c c a lò t 100kW ñ n 1200kW.
- T n s làm vi c f = 1000Hz.
Nhìn chung dù ngu n g c s n xu t khác nhau nhưng v c u t o, nguyên lý ho t ñ ng c a
sơ ñ kh i ch c năng v cơ b n gi ng nhau.
Trên hình v dư i ñây là sơ ñ nguyên lý m ch ñ ng l c (ñơn gi n hóa) c a lò trung t n
n u thép KGPS - 250 do Trung Qu c ch t o.
Trong m ch l c c a lò c m ng trung t n n u thép g m các ph n t chính sau:
+ CK - Cu n kháng xoay chi u lõi không khí ch c năng c a nó là h n ch dòng ng n
m ch và h n ch t c ñ tăng trư ng dòng ñi n ñ b o v các Thyristor 1T÷ 6T.
+ 1T÷ 6T - C u ch nh lưu 3 pha ñi u khi n hoàn toàn, ñi n áp ra c a c u ch nh lưu
(UA) có th thay ñ i t 0V ñ n 500V.
UA = 2,34.U.cosα
Trong ñó: U - ði n áp pha hi u d ng c a ngu n c p (lư i ñi n).
α - Góc m c a các Thyristor.
+ CKSB - Cu n kháng san b ng ñ l c dòng ñi n m t chi u.
+ 1TC ÷ 4TC - B ngh ch lưu c ng hư ng dùng Thyristor t n s cao, n i theo sơ ñ
c u m t pha, ñi n áp ra trên t i có d ng g n hình sin.
+ Ph t i c a b ngh ch lưu c ng hư ng là cu n c m kháng L c a lò, là t i c m nên h
s công su t r t th p (cosϕ = 0,1 ÷ 0,5). T C n i song song v i vòng c m ng ñ t o thành
m ch vòng dao ñ ng và nâng cao h s cosϕ c a lò. ði n c m ñ u vào LCKSB có tr s l n.
Ngu n c p cho b ngh ch lưu c ng hư ng có th coi là ngu n dòng. ði n áp ra UC (c p cho
vòng c m ng c a lò) có d ng g n sin, còn dòng ngh ch lưu iC có d ng hình ch nh t như ñư c
th hi n trên ñ th .
+ Các ph n t còn l i: TI1 ÷ TI3 l y tín hi u t l v i dòng tiêu th c a lò ñ b o v
quá t i. Bi n áp BA gia công tín hi u ñ ño lư ng (ño t n s , ño ñi n áp xoay chi u trên t i) và
ñi u khi n b ngh ch lưu c ng hư ng.
+ Kh i ñ ng b ngh ch lưu g m các ph n t c u ch nh lưu CL, t hóa CM, thyristor
kh i ñ ng TM và côngtăctơ kh i ñ ng KC.

Như ta ñã bi t, b ngh ch
lưu c ng hư ng ngu n dòng ch
làm vi c trong ch ñ m ch t i
là m ch dao ñ ng, như v y v n
ñ ñ u tiên là c n t o ra ít nh t
m t chu kỳ dao ñ ng trên t i
sau ñó là ñi u khi n các
thyristor 1TC ÷ 4TC ñ dao
ñ ng trên t i ti p t c ñư c duy
trì. ð cung c p năng lư ng cho
t i thì ngu n vào ph i làm vi c
ch ñ ngu n dòng, như v y
lúc ban ñ u ph i t o ra ngu n
dòng xác l p.
Nguyên lý làm vi c c a
m ch kh i ñ ng như sau: Khi
b t ñ u kh i ñ ng, ti p ñi m
KC ñóng n i m ch c u ch nh
lưu CL n p ñi n cho t CM,
ñ ng th i n i ñi n tr R vào
m ch t i cho c u ch nh lưu
1T÷6T ñ t o ra dòng Id qua
cu n kháng san b ng. Sau m t
kho ng th i gian xung ñi u
khi n ñưa ñ n m thyristor TM,
t CM phóng qua m ch t i L - C
t o nên dao ñ ng t t d n trên t i
(kho ng t m t ñ n hai chu kỳ),
sau ½ chu kỳ dao ñ ng TM s t
ng t ra. Ti p ñi m KC s t
ng t ra sau m t kho ng th i
gian ñ nh trư c. H th ng ñi u
khi n các thyristor chính (1TC
÷ 4TC) s ho t ñ ng ñ duy trì
ñi n áp trên t i.
ð th ñi n áp, dòng
ñi n t i các ñi m ño c a lò c m
ng trung t n như hình v dư i.

7.6. TRANG B ðI N – ðI N T THANG MÁY
7.6.1. Vài nét v l ch s phát tri n c a thang máy
Nh ng thang ho c t i nâng thô sơ ñã
ñư c s d ng trong su t th i Trung ð i và
có th b t ñ u t th k th III trư c Công
nguyên. Chúng ho t ñ ng nh vào s c
ngư i và súc v t, ho c cơ c u cơ khí v n
hành b ng nư c.
Thang máy ñ u tiên ñư c ch t o dư i
tri u vua Louis XV, Versailles năm 1743
và ch ñ cho vua dùng. Thang này ñư c
xây ngoài, trong sân nh ñ cho v qu c
vương này có th t phòng ông t ng l u 1
ñ n l u 2 ñ g p ngư i yêu là bà DE
Châteauroux. K thu t này d a trên s ñ i
tr ng (contre-poids) nên vi c s d ng ít t n
s c l c.
Nh ng thang máy mà ta bi t ngày nay ñư c phát tri n ñ u tiên vào ñ u th k 19, nh
vào hơi nư c ho c s c nư c ñ nâng chuy n. Trong nh ng ng d ng sau ñó, m t cái thùng
ñư c thêm vào trong ph n tr ng th p hơn dư i ñ t c a kh i hình tr . Ch t l ng, thông
thư ng là nư c, ñư c ñưa vào thùng này ñ t o ra áp l c làm cho cái thùng này lao xu ng
dư i, nâng cabin di chuy n lên trên.
Nh ng cái van cho nư c ch y qua ñư c ñi u khi n b ng tay b i ngư i s d ng dùng
nh ng s i dây, m t h th ng làm ch m nh s k t h p gi a ñòn b y và van ñi u khi n ñ ñi u
ch nh t c ñ cabin. Cha ñ c a thang máy dùng máy kéo ngày nay ñã xu t hi n ñ u tiên vào

th k 19 Vương Qu c Anh, sàn nâng dùng m t s i cáp v t qua m t puly và m t ñ i tr ng di
chuy n d c tư ng.
Thang máy ñi n l n ñ u tiên ñư c phát minh b i công ty SIEMENS & HALSKE cho
cu c tri n lãm k ngh t i Mannheim năm 1880. Nó lên 22m trong 11 phút. Nó ñã chuyên ch
8.000 hành khách trong 1 tháng lên ñ nh c a l u quan sát cho khu tri n lãm. Thang máy ñi n
ñ u tiên lên cao trên 200m ñư c xây d ng t i N u Ư c năm 1908. Sau ñó thang máy ñi n ch y
nhanh nh t ñư c thi t b cho Sunshine Building Nh t v i v n t c 36km/h. T năm 1993,
hãng MISUBITSHI ñã ch ra cho m t tòa nhà cao t ng Nh t m t thang máy có v n t c
45km/h.
Thang máy này ñư c phát minh do Émile LETZ ngư i B (Belgique) và hãng EBEL (huy
chương vàng Batima năm 1983), là m t s ñ i m i trong cách th c gi n d c a nó. Ch c n 1
b c tư ng mang nó, 1 ñinh vis g n vô b c tư ng, bu ng thang máy ñư c g n vô m t ñai c
(écrou) quay chung quanh vít. M t mô tơ lên và xu ng cùng v i bu ng thang máy. Không c n
phòng cho máy móc nên cũng không có ròng r c, không có tr ng, cũng không có ñ i tr ng,
nh t là có l i ñi c p kỳ khi b hư. Lo i này duy nh t th y bênh vi n Rothschild, khách s n
Ritz...
Bình minh c a k nguyên nâng chuy n...
Thang máy có công su t l n xu t hi n l n ñ u tiên vào gi a th k 19 Hoa Kỳ.
ðó là m t t i nâng hàng ho t ñ ng ñơn gi n gi a hai t ng trong m t công trình thành ph
New York. Năm 1853, Elisha Graves Otis ñã trình di n t i New York Crystal Palace, ch ng
minh h th ng an toàn thang máy c a ông b ng cách làm gián ño n cabin rơi xu ng khi lo i b
cáp t i, nguyên nhân làm h n ch quá trình phát tri n thang máy.
Năm 1857, thang khách Otis ñ u tiên ñã ñưa vào ho t ñ ng t i c a hàng bách hóa thành
ph New York. Và 10 năm sau, sau khi ñã ñ t ñư c hàng ngàn s n ph m thang máy, nh ng
ngư i con c a Elisha ñã thành l p công ty Otis Brothers t i Yonkers, New York. Nh ng thi t
k thang máy khác d n xu t hi n, bao g m các ki u ñi u khi n bánh răng – tr c vít và thu l c.
Vai trò c a ñi n...
Xu t hi n mu n hơn trong th k 19, v i s phát tri n c a ñi n h c, ñ ng cơ ñi n ñã ñư c
tích h p vào k thu t thang máy b i nhà phát minh ngư i ð c, Werner Von Siemens. ð ng cơ
ñi n ñư c ñ t vào máy cabin, truy n ñ ng bánh răng ñ ăn kh p v i cơ c u thanh răng l p trên
tư ng. Năm 1887, thang ñi n ñư c phát tri n Baltimore, s d ng tang tr ng xoay tròn ñ
cu n nh ng s i cáp. Nhưng nh ng tang tr ng này th c t không ñ l n ñ ch a nh ng s i cáp
ñòi h i b t bu c trong nh ng công trình cao t ng.
Nh ng k thu t và phương pháp ñi u khi n ñ ng cơ ñi n không ng ng phát tri n. Năm
1889, thang máy dùng bánh răng ñư c k t n i tr c ti p vào ñ ng cơ ñi n cho phép l p ñ t t i
các công trình có c u trúc cao hơn. Vào năm 1903, thi t k này ñã phát tri n thành thang máy
s d ng máy kéo bao g m ñ ng cơ ñi n và h p s , ñư c l p ñ t trên 100 công trình xây d ng
ñ tr nên thông d ng và thay ñ i mãi mãi b m t thành th .

ð ng cơ nhi u c p t c ñ ñã thay th
ki u m t t c ñ truy n th ng, giúp cho
s v n hành cũng như s d ng t ng êm
ái. K thu t nam châm ñi n ñã thay th
h th ng ñóng/m th ng và truy n ñ ng
dây cáp th công. Nút nh n ñi u khi n
cùng h th ng ñi u khi n ph c t p khác
nhau ñã làm ñ i m i thang máy. S c i
ti n liên t c tính an toàn, k c phát
minh ñáng chú ý c a Charles Otis - m t
ngư i con c a Elisha - ñã phát tri n h
th ng an toàn b t c khi nào cabin vư t
quá t c ñ , ngay khi cáp t i v n còn
nguyên v n.
Phát tri n không ng ng…
Ngày nay, có nh ng h th ng ñi u khi n t c ñ ph c t p, và s ph i h p ñóng/ng t ñ
ñi u khi n an toàn t c ñ cabin trong b t kỳ tình hu ng nào. Nút nh n ñư c tích h p vào trong
nh ng bàn phím nh g n. H u như t t c thang máy t ñ ng mang tính thương m i, vào th i
ñ i máy tính ñã mang vi ñi u khi n có kh năng ho t ñ ng, x lý cũng như lưu tr r t l n,
thang máy ñư c l p trình ñ c bi t, c c ñ i hoá năng su t và an toàn tuy t ñ i. Thang máy ñã
tr thành trung gian c a k thu t ki n trúc và m thu t, nó tô ñi m và trang hoàn l ng l y công
trình xây d ng. Nh ng thi t k sang tr ng, hi n ñ i cùng các ng d ng k thu t tiên ti n s
luôn làm tho mãn và thăng hoa c m xúc con ngư i!
7.6.2. Khái ni m chung
Thang máy (máy nâng) là thi t b v n t i dùng ñ v n chuy n hàng hóa và ngư i theo
phương th ng ñ ng.
Thang máy ñư c l p ñ t trong các nhà cao t ng, trong các khách s n, siêu th , công s ,
b nh vi n, .v.v. Còn máy nâng thư ng ñư c l p ñ t trong các gi ng khai thác m h m lò, trong
các nhà máy sàng tuy n qu ng.
Ph t i c a thang máy thay ñ i trong m t ph m vi r t r ng, nó ph thu c vào lư ng hành
khách ñi l i trong m t ngày ñêm và hư ng v n chuy n hành khách. Ví d như thang máy l p
ñ t trong nhà hành chính, bu i sáng ñ u gi làm vi c, hành khách ñi nhi u nh t theo chi u
nâng, còn bu i chi u, cu i gi làm vi c s là lư ng hành khách nhi u nh t ñi theo chi u xu ng.
B i v y, khi thi t k thang máy ph i tính toán cho ph t i “xung” c c ñ i.

Nh ng lo i thang máy hi n ñ i có k t c u cơ khí ph c t p, h truy n ñ ng, h th ng
kh ng ch ph c t p - nh m nâng cao năng su t, v n hành tin c y, an toàn. T t c các thi t b
ñi n ñư c l p ñ t trong bu ng thang và bu ng máy. Bu ng máy thư ng b trí t ng trên cùng
c a gi ng thang máy.
Trong truy n ñ ng c a thang máy ngư i ta s d ng m t ñ i tr ng n i v i bu ng thang
b ng các s i cáp, m c ñích ñ ñ ng cơ luôn làm vi c ch ñ ñ ng cơ và gi m l c căng c a
cáp, tăng ñ an toàn.
Bu ng thang có trang b b phanh b o hi m, m c ñích ñ gi bu ng thang t i ch khi ñ t
cáp, m t ñi n và khi t c ñ di chuy n vư t quá (20÷40)% t c ñ ñ nh m c. Ngoài ra m t s
thang máy còn trang b b ph n phanh hãm làm vi c theo nguyên t c: khi ñ ng cơ ð kéo bu ng
thang chưa có ñi n thì phanh hãm k p ch t tr c ñ ng cơ. Khi ñ ng cơ ð có ñi n thì phanh hãm
gi i phóng tr c ñ ng cơ ñ cho bu ng thang di chuy n.
B trí các nút n trên thang máy: Các nút n g i t ng bên ngoài các c a t ng và các nút
n ñ n t ng bên trong bu ng thang. Ngoài ra còn có các nút n bên trong bu ng thang như nút
báo ñ ng kh n c p; ñi n tho i liên l c v i ngư i ñi u khi n v n hành thang máy trong trư ng
h p s c ; nút ñi u khi n ñóng, m c a thang máy …

Vi c ñi u khi n thang máy có th th c hi n t hai v trí:
+ Bên ngoài bu ng thang, t i các c a t ng b ng các nút n g i t ng.
+ Bên trong bu ng thang b ng các nút n ñ n t ng và các nút ch c năng khác.

7.6.3. Phân lo i thang máy:
a) Phân lo i theo ch c năng
Theo ch c năng, thang máy ñư c phân thành các lo i sau:
1- Thang máy ch ngư i trong các nhà cao t ng.
2- Thang máy dùng trong các b nh vi n.
3- Thang máy ch hàng có ngư i ñi u khi n.
4- Thang máy dùng trong nhà ăn và thư vi n.
b) Phân lo i theo tr ng t i
1- Thang máy lo i nh Q < 160Kg.
2- Thang máy trung bình Q = 500 ÷ 2000Kg.
3- Thang máy lo i l n Q > 2000Kg.
c) Phân lo i theo t c ñ di chuy n
1- Thang máy ch y ch m v = 0,5m/s.
2- Thang máy t c ñ trung bình v = 0,75 ÷ 1,5 m/s.
3- Thang máy cao t c v = 2,5 ÷ 5 m/s.
7.6.4. nh hư ng c a t c ñ , gia t c và ñ gi t ñ i v i h truy n ñ ng thang máy
M t trong nh ng yêu c u cơ b n ñ i v i h truy n ñ ng thang máy là ph i ñ m b o cho
bu ng thang chuy n ñ ng êm. Bu ng thang chuy n ñ ng êm hay không, ph thu c vào gia t c
khi m máy và hãm máy. Các tham s chính ñ c trưng cho ch ñ làm vi c c a thang máy là:
t c ñ di chuy n v(m/s), gia t c a(m/s2
) và ñ gi t ρ(m/s3
).
T c ñ di chuy n c a bu ng thang quy t ñ nh năng su t c a thang máy, có ý nghĩa quan
tr ng, nh t là ñ i v i các tòa nhà cao t ng.
ð i v i các tòa nhà ch c tr i, t i ưu nh t là dùng thang máy cao t c (v = 3,5m/s), gi m
th i gian quá ñ và t c ñ di chuy n c a bu ng thang ñ t g n b ng t c ñ ñ nh m c. Nhưng

vi c tăng t c ñ l i d n ñ n tăng giá thành c a thang máy. B i v y, tùy theo ñ cao c a nhà mà
ch n thang máy có t c ñ phù h p v i t c ñ t i ưu.
T c ñ di chuy n trung bình c a thang máy có th tăng b ng cách gi m th i gian m máy
và hãm máy, có nghĩa là tăng gia t c. Nhưng khi gia t c l n thì s gây ra c m giác khó ch u
cho hành khách như chóng m t, s hãi, ngh t th … B i v y gia t c t i ưu là a ≤ 2 m/s2
.
Gia t c t i ưu ñ m b o năng su t cao, không gây ra c m giác khó ch u cho hành khách
ñư c ñưa ra trong b ng sau:
H truy n ñ ng
Tham s
Xoay chi u M t chi u
T c ñ thang máy (m/s)
Gia t c c c ñ i (m/s2
)
Gia t c tính toán trung
bình (m/s2
)
0,5
1
0,5
0,75
1
0,5
1
1,5
0,8
1,5
1,5
1
2,5
2
1
3,5
2
1,5
M t ñ i lư ng n a quy t ñ nh s di chuy n êm c a bu ng thang là t c ñ tăng c a gia t c
khi m máy và t c ñ gi m c a gia t c khi hãm máy. Nói m t cách khác, ñó là ñ gi t:
2
2
dt
vd
dt
da
==ρ (m/s3
)

Bi u ñ làm vi c t i ưu c a thang máy t c ñ trung bình và t c ñ cao ñư c bi u di n
như trên hình v .
Bi u ñ này có th chia làm 5 giai ño n theo tính ch t thay ñ i t c ñ c a bu ng thang:
M máy, ch ñ n ñ nh, hãm xu ng t c ñ th p, bu ng thang ñ n t ng và hãm d ng.
Bi u ñ t i ưu trên ch ñ t ñư c n u dùng h truy n ñ ng m t chi u (F-ð) ho c dùng h
truy n ñ ng xoay chi u v i ñ ng cơ không ñ ng b nhi u c p t c ñ c p ngu n t b bi n t n
bán d n.
ð i v i thang máy ch y ch m, bi u ñ ch có ba giai ño n: m máy, ch ñ n ñ nh và
hãm d ng.
7.6.5. V n ñ d ng chính xác c a thang máy
Bu ng thang c a thang máy c n ph i d ng chính xác so v i m t b ng c a t ng c n d ng
sau khi n nút d ng. N u bu ng thang d ng không chính xác s gây ra các h u qu sau:
- ð i v i thang máy ch khách s làm cho hành khách ra, vào khó khăn, tăng th i gian ra,
vào c a hành khách, d n ñ n gi m năng su t.
- ð i v i thang máy ch hàng, gây khó khăn trong vi c x p và b c d hàng. Trong m t
s trư ng h p có th không th c hi n ñư c vi c x p và b c d hàng.
ð kh c ph c h u qu ñó, có th n nh p nút b m ñ ñ t ñư c ñ chính xác khi d ng,
nhưng s d n ñ n các v n ñ không mong mu n sau;
- H ng thi t b ñi u khi n.
- Gây t n th t năng lư ng.
- Gây h ng các thi t b cơ khí.
- Tăng th i gian t lúc hãm ñ n lúc d ng.
* Quá trình hãm bu ng thang x y ra như sau:
Khi bu ng thang ñi ñ n g n sàn t ng, công t c chuy n ñ i t ng c p l nh lên h th ng ñi u
khi n ñ ng cơ ñ d ng bu ng thang.
Trong kho ng th i gian ∆t (là th i gian tác ñ ng c a thi t b ñi u khi n), bu ng thang ñi
ñư c quãng ñư ng là:
S' = Vo.∆t, [m]
Trong ñó Vo là t c ñ c a bu ng thang lúc b t ñ u hãm.
Khi cơ c u phanh tác ñ ng là quá trình hãm bu ng thang. Trong th i gian này, bu ng
thang ñi ñư c m t quãng ñư ng S''.
S'' =
)( Cph
o
FF
mV
±2
2
, [m]
Trong ñó:
m - Kh i lư ng các thành ph n chuy n ñ ng c a bu ng thang, [kg].
Fph - L c phanh, [N]
FC - L c c n tĩnh. D u (+) ho c (-) trong bi u th c ph thu c vào chi u tác d ng
c a l c FC: khi bu ng thang ñi lên (+) và khi bu ng thang ñi xu ng (-).

Quãng ñư ng bu ng thang ñi ñư c t khi công t c chuy n ñ i t ng cho l nh d ng ñ n khi
bu ng thang d ng t i sàn t ng là:
S = S' + S'' = Vo.∆t +
)( Cph
o
FF
mV
±2
2
m
Vo
Smin
Smax
S
A'
A
A''
ð d ng chính xác bu ng thang, c n tính ñ n
m t n a hi u s c a hai quãng ñư ng trư t khi
phanh bu ng thang ñ y t i (Smax) và phanh bu ng
thang không t i (Smin) theo cùng m t hư ng di
chuy n. Như v y, công t c chuy n ñ i t ng ñ t
cách sàn t ng m t kho ng cách nào ñó làm sao cho
bu ng thang n m gi a hi u hai quãng ñư ng
Smax và Smin.
Sai s l n nh t (ñ d ng không chính xác l n
nh t) là:
∆S =
2
minmax SS −
Ta th y sai s này ph thu c ch y u vào các tham s : t c ñ thang máy trư c khi d ng,
th i gian tr c a các tín hi u ñi u khi n, kh i lư ng bu ng thang, l c c n khi hãm.
7.6.6. Sơ ñ h th ng t ñ ng kh ng ch thang máy t c ñ trung bình
a) T ng quan
Khi thi t k h trang b ñi n - ñi n t cho thang máy, vi c l a ch n m t h truy n ñ ng,
ch n lo i ñ ng cơ ph i d a trên các yêu c u sau:
- ð chính xác khi d ng.
- T c ñ di chuy n bu ng thang.
- Gia t c l n nh t cho phép.
- Ph m vi ñi u ch nh t c ñ .
H truy n ñ ng xoay chi u dùng ñ ng cơ không ñ ng b rôto l ng sóc và rôto dây qu n
ñư c dùng khá ph bi n trong trang b ñi n – ñi n t thang máy và máy nâng. H truy n ñ ng
ñ ng cơ không ñ ng b rôto l ng sóc thư ng dùng cho thang máy ch hàng t c ñ ch m ho c
trung bình. H truy n ñ ng ñ ng cơ không ñ ng b rôto dây qu n thư ng dùng cho các máy
nâng có tr ng t i l n (Công su t ñ ng cơ truy n ñ ng t i 200kW) nh m h n ch dòng ñi n
kh i ñ ng ñ không làm nh hư ng ñ n ngu n ñi n cung c p.
H truy n ñ ng xoay chi u dùng ñ ng cơ không ñ ng b nhi u c p t c ñ thư ng dùng
cho thang máy ch khách t c ñ trung bình.
H truy n ñ ng m t chi u thư ng dùng cho các thang máy cao t c. Như c ñi m c a h
này là công su t ñ t l n so v i h xoay chi u, ph c t p trong v n hành và s a ch a.
b) Gi i thi u các ph n t chính c a sơ ñ
H th ng truy n ñ ng ñi n dùng cho thang máy t c ñ trung bình thư ng là h truy n
ñ ng xoay chi u v i ñ ng cơ không ñ ng b 2 c p t c ñ . H này ñ m b o d ng chính xác

cao, th c hi n b ng cách chuy n t c ñ c a ñ ng cơ xu ng th p (Vo) trư c khi bu ng thang s p
ñ n sàn t ng.
C u dao CD và áptômát Ap: ðóng ngu n cung c p cho h truy n ñ ng.
ð: ð ng cơ quay bu ng thang. Khi các ti p ñi m c a các công t c tơ:
N +C : Bu ng thang s ñư c nâng lên v i t c ñ cao.
N + T : Bu ng thang ñư c nâng lên v i t c ñ th p.
H + C : Bu ng thang ñư c h v i t c ñ cao.
H + T : Bu ng thang ñư c h v i t c ñ th p.
NCH: Nam châm c a phanh hãm ñi n t . Khi công t c tơ N ho c H có ñi n s làm cho
NCH , phanh hãm gi i phóng tr c cho ñ ng cơ ð kéo bu ng thang di chuy n.
Các ñèn ð1 ÷ ð5 là 5 ñèn các c a t ng. ð6 là ñèn chi u sáng trong bu ng thang.
1CT ÷ 5CT là các công t c các c a t ng.
Các công t c chuy n ñ i t ng 1CðT ÷ 5CðT có 3 v trí, ñây là các c m bi n d ng bu ng
thang và xác ñ nh v trí th c c a bu ng thang so v i các t ng. Khi bu ng thang dư i m t t ng
nào thì công t c CðT tương ng mà bu ng thang ñã ñi qua ñư c g t v bên trái. Khi bu ng
thang trên tâng nào thì các công t c CðT tương ng mà bu ng thang ñã ñi qua ñư c g t v
bên ph i.
ði u khi n ho t ñ ng c a thang máy ñư c th c hi n t hai v trí: T i c a t ng b ng nút
n g i t ng 1GT÷5GT và trong bu ng thang b ng các nút b m ñ n t ng 1ðT÷5ðT.
ð d ng bu ng thang t i m i sàn t ng, trong sơ ñ dùng hãm cu i HC ñ t trong bu ng
thang. HC có th b n h ra do các ch t cơ khí ñ t các sàn t ng ho c khi cu n dây 2NC (17)
s hút ti p ñi m HC(14).
Hãm cu i 1HC(1) và 2HC(1) liên ñ ng v i sàn bu ng thang. N u trong bu ng thang có
ngư i, ti p ñi m c a chúng m ra.
1HC n i song song v i công t c c a bu ng thang CBT, nên dù 1HC m nhưng m ch v n
ñư c n i li n qua CBT.
Khi có ngư i vào trong bu ng thang thì HC2 (1), làm cho cu n dây rơle trung gian
RTr (1), ti p ñi m thư ng kín c a nó RTr làm các ñèn ð1÷ð6 sáng lên báo hi u bu ng thang
ñang làm vi c và chi u sáng bu ng thang. HC2 (1) cũng s làm các nút n g i t ng 1GT÷5GT
m t tác d ng.
2PK÷5PK: Các ch t then cài c a t ng.
1PK: ðư c ñóng b i nam châm (cu n dây) 1NC(16).
FBH: Công t c hành trình liên ñ ng v i phanh hãm ñi n t .
c) Nguyên lý ho t ñ ng
* ði u ki n làm vi c:
Thang máy ch ñư c phép làm vi c khi ñã có ñ các ñi u ki n liên ñ ng:
+ 1D kín, 2D kín, 3D kín, CT kín, FBH kín.

"Thu Vien Sach Co Khi" – Cac so do he thong dieu khien va truyen dong dien dien hinh

"Thu Vien Sach Co Khi" – Cac so do he thong dieu khien va truyen dong dien dien hinh

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (6)

Similar to "Thu Vien Sach Co Khi" – Cac so do he thong dieu khien va truyen dong dien dien hinh

Similar to "Thu Vien Sach Co Khi" – Cac so do he thong dieu khien va truyen dong dien dien hinh (20)

More from Thu Vien Co Khi

More from Thu Vien Co Khi (15)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

"Thu Vien Sach Co Khi" – Cac so do he thong dieu khien va truyen dong dien dien hinh