Membincangkan tentang konsep kontrak dalam muamalat Islam

1. Dr. Salmy EdawatiYaacob
Jabatan Syariah
Fakulti Pengajia Islam, UKM

2. Teori Kontrak
Rukun
Sighah
Subjek Akad
Pelaku Akad
Pembentukan
kontrak

3. Bahasa
• Ikatan atau simpulan antara dua benda yang
berbentuk fizikal
Istilah
• Makna umum:Tidakan yang dilakukan oleh
seseorang sama ada secara individu atau dengan
pihak yang lain.
• Makna khas:Tindakan yang memerlukan kehendak
kedua-dua pihak (lebih diterima)

4. Jumhur
• Lafaz tawaran, terimaan, pemberi
tawaran, penerima tawaran, subjek
tawaran (barang/harga)
Hanafi
• Tawaran dan terimaan sahaja.
Selain itu dipanggil keperluan
kepada akad semata-mata.

5. Sighah
• Ijab (tawaran) dan qabul
(terimaan)
• Syarat:
kelayakan,persamaan
kehen dak ketika akad,
memahami kehendak,
terimaan berlaku dalam
satu majlis (komunikasi
akad:lisan/syarat,
tulisan/surat,
perbuatan/gelagat,
sukuti), kenahuan
(kemahuan zahir dan
batin).
Subjek Akad
• Benda yang hendak
dijadikan subjek kepada
akad (ma’qud ‘alayh).-
berbeza mengikut jenis
akad.
• Syarat: tidak bercanggah
dengan kehendak akad
dan syarak, wujud
sewaktu akad
berlangsung (tidak
gharar), dimaklumi oleh
pihak yg berakad, subjek
boleh diserahkan kpd
pihak berkenaan pada
tempoh yg telah
ditetapkan (hanya
kepada akad ada
balasan, sukarela xperlu)
.
Pelaku Akad
• Mereka yg membuat
tawaran dan
penerimaan-Aqidan
• Kelayakan
(keupayaan/kebolehan)
untuk menjadi akidan:
kelayakan untuk
menerima dan kelayakan
untuk melaksana.
• Kelayakan sempurna dan
tidak sempurna:
berdasarkan peringkat
umur-janin, baru lahir-
mumaiyyiz, mumaiyyiz-
baligh, baligh-
seterusnya.

6. • Perkataan dan bahasa yang difahami
• Orang bisu-menggunakan isyaratLisan/Isyarat
• Pelbagai bahasa yang difahami kedua pihak
• Kedua-dua pihak guna tulisan atau salah satu-sah (kecuali akad kahwin)
• Terimaan tawaran:segera atau dalam tempoh yg ditetapkan
Tulisan/surat
• Tingkahlaku yg menunjukkan pemberian/penerimaan akad
• Kedua2 pihak atau salah satu pihak shj.Perbuatan/tingkahlaku
Sukuti
-Akad tidak akan berlaku dalam keadaan berdiam diri.
-Keadaan tertentu wajar-satu pihak (penerima sukut)
-Diam: memberi kenyataan (persetujuan kahwin daripada anak gadis)

7. Keredhaan Hati Pilihan Sendiri
Sanggup menerima segala kesan drpd
akad
Memilih sendiri utk melakukan tindakan
tersebut sama ada sanggup atau
sebaliknya menerima kesan
Zahir Batin
Lahir dalam bentuk perkataan dll
(komunikasi akad)
Keredhaan hati dan pilihan sendiri

8. Hanafi
• Pembentukan akad:
pilihan sendiri
• Pengesahan akad:
kerelaan hati
• Tanpa kerelaan: akad
fasid
Hambali
• Melakukan sesuatu
dengan kerelaan sendiri
dan bersedia menerima
segala kesan drpd
pelakuan tersebut.
• Sejauhmana kesediaan
menerima kesan. Kalau
tak bersedia, tindakan
tidak sah.
• Tindakan scr
bergurau:tidak sah sbb
tidak bersedia
menerima kesan.
Syafei
• Pilihan sendiri dan
kerelaan hati: dua
keadaan yg sama
Tiadaan kerelaan hati-
tindakan tidak wujud.
Tindakan gurauan:sah
dan memberi kesan.
• Syarak:tindakan
dengan pilihan sendiri
akan memberi kesan
slpsnya (beza dengan
tindakan tersilap/tidak
sengaja)

9. Tindakan tidak
dirancang
• Orang gila atau sedang
tidur
Tindakan tanpa
tujuan akad
• Percakapan seolah
bertindak sebagai akad
tetapi tidak bermaksud
sedemikian

10. Orang Mabuk
Orang
Tersilap/Terlupa
• Fuqaha:Tindakan sah dan
memberi kesan
• Harus beza sebab mabuk.
Mabuk harus (tidak sah),
mabuk haram (sah)
• Tidak sah kerana lebih
teruk drpd org tidur.
• Hanafi:Tindakan sah
kerana dengan pilihan dan
kemahuan sendiri.
• Tidak sah sebab berlaku
bukan dengan pilihan

11. • Hanafi, Hanbali, Maliki:Tidak sah
kecuali 5 jenis akad(perkahwinan,cerai,
rujuk, sumpah,merdeka hamba)
• Syafei: semua keadaan sah
Tindakan
secara
bergurau
• Hanafi: sah, akad fasid (tidak memberi
sebarang kesan), kecuali 5 akad sah.
• Selain Hanafi: tidak sah kerana tanpa
rela dan kemahuan sendiri.
Tindakan
orang yang
dipaksa

12.  Melakukan tindakan-bertujuan untuk
berakad tetapi dengan:
 -cara yang tidak biasa digunakan
 -tidak boleh menggambarkan tujuan tersebut
samada dengan perkataan, isyarat dsb
 Hanafi:sah (tgk niat bukan bentuk
pelaksanaan)
 Syafei dan Hanbali: tidak menjelaskan
maksud seseorang. Sah selain akad
perkahwinan

13.  Tindakan dengan perkataan dan jelas tujuan
berakad tetapi terselit tujuan lain yang
diharamkan syarak.
 Cth: jual anggur kpd pembuat arak, cina buta
 Sebahagian fukaha: sah selagi tiada unsur-
unsur yg membatalkannya (zahir yg
dipandang, batin sukar diterjemahkan)
 Sebahagian: tidak sah kerana niat yang tidak
baik.

14. Kelayakan
Janin
Lahir-
Mumaiyyiz
Mumaiyyiz-
Baligh
Baligh-
Cerdik
Ahliyyah al-
wujub
Ahliyyah al-
ada’

15. • Layak menerima segala hak dan
tanggungjawab syarak
• Asas: Manusia yang hidup
Ahliyyah
al-wujub
• Kelayakan utk melaksana segala hak
dan tanggungjawab yg
diberi/dipertanggungjawab oleh
syarak.
• Asas: berakal dan mumaiyyiz.
Ahliyyah
al-ada’

16. Tidak Sempurna
Janin:xperlu
penerimaan
(pusaka/wasiat)
Sempurna
Lahir-Mumaiyyiz
Baligh-Cerdik

17. Tidak Sempurna
Mumaiyyiz-Baligh:
Hanya tindakan
bermanfaat kpnya
Sempurna Baligh-Cerdik

18. Semulajadi
• Gila
• Terencat Akal
• Tidur dan Pitam
• Sakit
Perbuatan
manusia
• Bodoh
• Mabuk

19. • Tidak boleh melakukan akad/tidak sah
• Kelayakan melaksana tiada, menerima boleh.Gila
• Serius: sama seperti orang gila
• Tidak serius: kelayakan melaksana tidak sempurna
(kanak mumayyiz), menerima boleh.
Terencat Akal
• Kelayakan menerima ada
• Kelayakan melaksana tiadaPitam/Tidur
• Tidak terjejas kelayakan menerima dan melaksana
akad.
• Tindakan yg dilakukan memberi kesan selepas mati
Sakit tenat/hukuman
mati

20. Bodoh
• Jumhur:tidak boleh diserahkan
harta
Mabuk
• Sebab diharuskan:Tidak sah akad
• Tidak diharuskan: sah akad