ΓΛΩΣΣΑ

1. ΑΧΩΡΙΣΤΑ ΜΟΡΙΑ – Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ
ΛΟΓΙΑ
αρχι- 1)το επικεφαλής άτομο αρχισυντάκτης 2)το επάγγελμα ή το αξίωμα του
επικεφαλής, του πρώτου: αρχιστρατηγία. 3)το πρόσωπο που έχει στο μεγαλύτερο
βαθμό την ιδιότητα που εκφράζει το β' συνθετικό: αρχικλέφτης, 4)την έναρξη
του χρόνου που εκφράζει το β' συνθετικό: αρχιμηνιά,
αμφι-1)γύρω, και από τις δύο μεριές: ·αμφίκοιλος. 2) διπλή δυνατότητα:
αμφίβιο, 3) καταστάσεις ή ενέργειες αμφίβολες, που δεν είναι ξεκαθαρισμένο προς
τα πού κλίνουν: αμφίρροπος·
δια- ( δι-)1) δηλώνει κίνηση διά μέσου, από τη μια μεριά ως την άλλη:
ιαπερνώ, 2) δηλώνει κίνηση προς όλες τις κατευθύνσεις, παντού: διαλαλώ,
3)μεταξύ αυτών που εκφράζει η πρωτότυπη λέξη: διαπροσωπικός,4)μοιρασιά,
διανομή: διαιρώ, 5)ασυμφωνία, ανομοιότητα σε σχέση ή σύγκριση με άλλα:
διαφωνία· 6)ανταγωνισμός: διαγωνίζομαι·7) τρόπος εκτέλεσης μιας προσπάθειας,
εξέλιξης, διαδικασίας: διαπαιδαγωγώ. 8)χρόνο, χρονική κάλυψη από την αρχή ως το
τέλος :, διημερεύω.9) με επιτατική σημασία:, διάφανος. || για την επιδίωξη με κάθε
τρόπο του ύψιστου, του τέλειου αποτελέσματος μιας διαδικασίας: διακατέχομαι,
διακωμωδώ, διασφαλίζω.
διχο-
1)η διαίρεση σε δύο ίσα μέρη, στη μέση: διχοτόμηση· διχόγνωμος·.
δυσ-1)δύσκολα μπορεί να δεχτεί την ενέργεια που συνεπάγεται η πρωτότυπη
λέξη.:, δυσκίνητος,, 2)η ιδιότητα του κακός, άσχημος, δυσάρεστος.:δυστυχία·
3)διαταραχή, ανωμαλία :, δυσλεξία,4) ως στερητικό καταργώντας τη θετική
σημασία της πρωτότυπης λέξης: δυσανάλογος.
εισ- :1. με κατεύθυνση προς τα μέσα ή προς ένα τέρμα· εισβάλλω, 2. για ένα
σκοπό: είσπραξη
εκ- ( εξ-) 1)αφαίρεση·: εξαερισμός·2)απομάκρυνση από αυτό που δηλώνει η
πρωτότυπη λέξη: εκθρόνιση, 3) κίνηση, φορά προς τα έξω: εκπαραθυρώνω, 4)έξω,
προς τα έξω: έξωμος 5) ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το υποκείμενο:,
,εκφοβισμός. 6)εντατική εφαρμογή ή επιβολή των στοιχείων που συνεπάγεται η
πρωτότυπη λέξη: εκβιομηχανίζω,7) ως επιτατικό ( ένταση, έμφαση):,εκγυμνάζω 8)
ως στερητικό αίροντας τη σημασία της πρωτότυπης λέξης: εκτόνωση.
εν- ( εμ- , εγ- , ελ- ,ερ- )τόπο. 1. μέσα σε αυτό που εκφράζει ή
συνεπάγεται η πρωτότυπη λέξη:, εγκλωβίζω 2. ανάμεσα σε: ένταξη 3. μεταξύ αυτών
που εκφράζει ή συνεπάγεται η πρωτότυπη λέξη: εμφύλιος 4. επάνω σε: ενθρονίζω. 5.
γίνεται ή εμφανίζεται με τον τρόπο που εκφράζει ή συνεπάγεται η πρωτότυπη
λέξη: έμμισθος 6. έχει αυτό που εκφράζει η πρωτότυπη λέξη: έμπειρος 7.
(επιτατικά) χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη σε μεγάλο βαθμό του στοιχείου που
εκφράζει η πρωτότυπη λέξη: ένθερμος.
επι- ( επ, εφ- ) 1.επάνω από / σε: επιπλέω 2. του απλώνω κάτι. επάνω σε
ολόκληρη την επιφάνεια: επιχρυσώνω 3. το εξωτερικό τμήμα, στρώμα αυτού που
εκφράζει ή υποδηλώνει η πρωτότυπη λέξη: επιδερμίδα 4. προσδιορίζει το πρόσωπο
που κατέχει ανώτερη θέση σε σχέση με άλλους της ίδιας επαγγελματικής κλίμακας ,
επισμηναγός.5. ενέργεια του επικεφαλής: επιβλέπω, 6. χρόνο.εφημερία·7. επιτείνει
τη σημασία της πρωτότυπης λέξης: επαυξάνω 8. δηλώνει ότι αυτό που εκφράζει η
πρωτότυπη λέξη γίνεται συμπληρωματικά: επιχορηγώ·9.σκοπό ή αιτία· :
επικερδής, 10..τρόπο· δηλώνει εχθρική διάθεση 11. καταπάτηση μιας συμφωνίας:
επίορκος. 12. αμοιβαία σχέση: επικοινωνία,.

2. ημι-1) το ένα από τα δύο ίσα μέρη του αντικειμένου ή της έννοιας που εκφράζει
το β' συνθετικό: ημίχρονο, 2) στη σύνθετη λέξη δεν υπάρχουν όλα παρά μερικά
από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του β' συνθετικού· (πρβ. μισο- 1
): ημίγλυκος,.
περι- 1)γύρω γύρω, ολόγυρα, από όλες τις μεριές, από παντού: περιτριγυρίζω,
2)με τη σημασία του κοντά σ΄ αυτό που εκφράζει η πρωτότυπη λέξη: περίοικοι 3)
για κυκλική κίνηση: περιστροφή, 4) για κίνηση χωρίς συγκεκριμένη κατεύθυνση
ή στόχο· εδώ κι εκεί: περιπλάνηση. 5) με τη σημασία του έχω, κρατώ μέσα:
περιεχόμενο. 6) το προσδιοριζόμενο χαρακτηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από
την ιδιότητα που συνεπάγεται η πρωτότυπη λέξη: περίλυπος7)φροντίδα,
προσπάθεια κτλ. σχετική με αυτό που εκφράζει η πρωτότυπη λέξη: περιποιούμαι,
8)την ενέργεια που γίνεται εις βάρος ή εναντίον κάποιου: περιγελώ
συν- (συμ- συγ- συλ- συσ- συ-)1)με τη βοήθεια, με τη
συμμετοχή κάποιου, μαζί με κάποιον, ομαδικά:συνένοχος 2)στενή σχέση, ένωση:
σύνδεση, 3) συγκέντρωση: συμμαζεύω,4) ταυτότητα, ομοιότητα: συνομήλικος 5)
λειτουργεί επιτατικά ( έμφαση, ένταση): συνταράζω,
υπο- ( υπ- υφ- )1)αυτό που βρίσκεται κάτω από αυτό που εκφράζει η
πρωτότυπη λέξη: υπέδαφος, 2) το πρόσωπο που βρίσκεται κάτω από την εξουσία,
επιρροή κτλ. κάποιου, καθώς και την εκτέλεση της ανάλογης πράξης: υπόδουλος·3)
το πρόσωπο που βρίσκεται βαθμολογικά ή επαγγελματικά σε υποδεέστερη θέση
από αυτή που εκφράζει η πρωτότυπη λέξη: υπαρχηγός, 4)σε ρήματα δηλώνει ότι
γίνεται λίγο, κρυφά, παράνομα, με δυσκολία κτλ. η ενέργεια που εκφράζει η
πρωτότυπη λέξη: υποδηλώνω,5)με επαναληπτική σημασία: υπενοικιάζω,6) με
υποκοριστική λειτουργία, δηλώνει ότι κάτι γίνεται σε μικρό βαθμό, ανεπαρκώς η
ενέργεια που εκφράζει η πρωτότυπη λέξη. : υποαπασχολούμαι7)μικρότερη
υποδιαίρεση αυτού που συνεπάγεται η πρωτότυπη λέξη: υποκατάστημα, 8)
απουσιάζουν τα κύρια χαρακτηριστικά που συνεπάγεται η πρωτότυπη λέξη.
υπόκοσμος. 9)σε μικρό βαθμό τα χαρακτηριστικά που συνεπάγεται η πρωτότυπη
λέξη: υπόξινος,
ΛΑΪΚΑ
α- αν- πριν από φωνήεν 1) το αντίθετο από αυτό που εκφράζει η
πρωτότυπη λέξη: αβέβαιος, 2) την έλλειψη, την απουσία της κατάστασης που
εκφράζει ή υπονοεί η πρωτότυπη λέξη:, ανεντιμότητα 3) πριν από επίθετα που
αρχίζουν από το στερητικό ξε-: αξεσκέπαστος,.
ανα- αν-
1)τόπο, με την έννοια πάνω, προς τα πάνω. -:ανάβαση, 2) με επιτατική σημασία:
ανακράζω3) με υποκοριστική σημασία: ανάλαφρος. 4.)επανάληψη·:
αναβαθμολογώ,
ξε-1) την αντίθετη ενέργεια από αυτή που εκφράζει η πρωτότυπη λέξη:
ξεβολεύω,2) το τέλος της κατάστασης ή της ενέργειας που εκφράζει ή
συνεπάγεται η πρωτότυπη λέξη· ξεϊδρώνω, 3) την αφαίρεση του αντικειμένου που
υποδηλώνεται με την πρωτότυπη λέξη·: ξεφλούδισμα. 4) έξω, προς τα έξω:
ξεχειλίζω 5) με την έννοια του τελείως, πολύ, εντελώς: ξεκουφαίνω 6) με τη
σημασία του σιγά σιγά, λίγο λίγο ή κρυφά:, ξεκλέβω.