Ο τρόπος διαβίωσης της γυναίκας στο Βυζάντιο, ο τρόπος ενδυμασίας της και η βυζαντινή διατροφή

1. ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ, ΟΙ ΕΝΔΥΜΑΣΙΕΣ ΚΑΙ Η
ΜΑΓΕΙΡΙΚΗ
Ευαγγελία Μουμούρη Β2
21/1/2017
1
3ο ΓΕΛ ΙΛΙΟΥ

2. Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ
 Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε το
μεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι.
 Οι έξοδοι της αφορούσαν επισκέψεις σε
συγγενικά πρόσωπα και μάλιστα με συνοδεία.
Έτσι ήταν κοινωνικά αποδεκτό.
 Δεν καθόταν στο ίδιο τραπέζι με τους άνδρες
όπως για παράδειγμα τον πατέρα ή το σύζυγο.
 Από μικρή ηλικία μάθαινε τις δουλείες του
σπιτιού.
 Οι γραμματικές γνώσεις περιορίζονταν συνήθως
σε γραφή και ανάγνωση.

3. ΓΑΜΟΣ
 H κόρη παντρευόταν στα 12-13 χρόνια της. Σε αυτό
βοηθούσαν οι προξενήτρες με την κατάλληλη επιλογή
του συζύγου.
 Η γυναίκα ήταν δυνατό να ζητήσει τη λύση του
γάμου σε περίπτωση ακραίας συμπεριφοράς του
συζύγου της. Αν όμως ο άνδρας είχε σχέσεις με γυναίκα
άγαμη, διαζευγμένη ή χήρα, αυτό θεωρούταν πορνεία κι
όχι μοιχεία, επομένως η γυναίκα δεν μπορούσε να
ζητήσει διαζύγιο.
 Η μοιχαλίδα γυναίκα μπορούσε να φονευθεί από το
σύζυγό της.
** Ο Ιουστινιανός με τη νομοθεσία του, κάτω από την πίεση
της εκκλησίας, απαγόρευσε τη συναινετική λύση του
γάμου, με εξαίρεση λόγω επιλογής του μοναχικού βίου.

4. ΕΡΓΑΣΙΑ
 Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικών
στρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα
εργαστήρια της οικογένειάς τους.
 Οι πιο μορφωμένες, ήταν ιατροί που θεράπευαν
το γυναικείο πληθυσμό.
 Μέσα στο σπίτι, οι δουλειές των γυναικών ήταν
η ύφανση στον αργαλειό, το πλύσιμο των
ρούχων, το άλεσμα του σιταριού, το ζύμωμα του
ψωμιού, το μαγείρεμα και η γενική συντήρηση
και καθαριότητα του σπιτιού.
 Η φροντίδα της ανατροφής των παιδιών στα
πρώτα χρόνια της ζωής τους ήταν έργο της
μητέρας τους. Η γέννηση αγοριού ήταν αφορμή
για μεγάλες χαρές και γλέντια. Ο ερχομός των
κοριτσιών ήταν αθόρυβος.
Μητέρα με παιδί
Μικρογραφία παιδιού που αγκαλιάζει τη
μητέρα του, 11ος αι., Άγιον Όρος, μονή
Εσφιγμένου.

5. H ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ
Η γυναίκα, ανεξάρτητα κοινωνικής
τάξης έπρεπε να μάθει να ακούει, να
πειθαρχεί και να σωπαίνει. Η οι
γυναίκες δεν πρέπει να γελάνε
μπροστά σε άντρες, να μην
κοιτάζουν τους άντρες στα μάτια,
να μην χασκογελούν, να μην μιλούν
άσχημα, να αποφεύγουν τα συχνά
λουτρά και να κυκλοφορούν με
σκεπασμένο το κεφάλι, σε άλλη
περίπτωση χαρακτηρίζονταν ως
«ασκέπαστες».

6. ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΝΔΥΜΑΣΙΕΣ ΑΝΤΡΩΝ
 Οι άντρες γενικά συνήθιζαν να ντύνονται με χιτώνες, σαν φουστάνια φαρδιά που
φτάνει σε άλλους μέχρι τα γόνατα και σε άλλους μέχρι κάτω στον αστράγαλο. Το
μήκος του χιτώνα εξαρτιόταν συχνά από την ασχολία του κάθε ανθρώπου.

7.  Οι άντρες ανώτερων κοινωνικών τάξεων,
οι κληρικοί αλλά και οι άγιοι φοράνε
μακρύ χιτώνα, τον λεγόμενο ποδήρη.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΝΔΥΜΑΣΙΕΣ ΑΝΤΡΩΝ
 Οι αστοί φορούν μακρύ χιτώνα με πολλές
πτυχώσεις, δερμάτινες μπότες το
χειμώνα και ανατολίτικα παπούτσια το
καλοκαίρι.

8.  Οι στρατιωτικοί φορούσαν ψηλές κάλτσες ενώ κάλυπταν τις κνήμες τους με
περικνημίδες.
 Αλλού τους συναντάμε κάτω από τον μανδύα να φοράνε μακριά εσώρουχα, τα οποία
κάλυπταν τα πόδια από τη μέση μέχρι και κάτω από τους αστραγάλους.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΝΔΥΜΑΣΙΕΣ ΑΝΤΡΩΝ

9.  Οι αγρότες, επειδή είναι απλοί άνθρωποι χρειάζονται άνετα ρούχα για να έχουν ελευθερία
κινήσεων.
 Συνήθιζαν να φοράνε κοντό, μονόχρωμο χιτώνα, δεμένο με ένα σκοινί στη μέση.
 Ακόμη συνήθιζαν να φοράνε βράκες, μακριές ως τον αστράγαλο και να κυκλοφορούν ξυπόλυτοι
ή με παπούτσια ανοιχτά στη φτέρνα.
 Ο γεωργός ντυνόταν το καλοκαίρι πολύ ελαφριά, φορώντας μόνο την πουκαμίσα του.
 Ο ψαράς έπρεπε να βάλει πάνω από την πουκαμίσα μια πιο χοντρή κάπα, για να
ανταπεξέλθει στην υγρασία.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΝΔΥΜΑΣΙΕΣ ΑΝΤΡΩΝ

10. Αγρότες κατά την βυζαντινή περίοδο
ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΝΔΥΜΑΣΙΕΣ ΑΝΤΡΩΝ
Πληροφορίες αντλούμε για τις ενδυμασίες από τα ψηφιδωτά, τις τοιχογραφίες και τις μικρογραφίες
που έχουν σωθεί.

11. Οι γυναίκες φορούν χιτώνες, αλλά πάντα μακριούς, με μακριά, φαρδιά μανίκια που
καλύπτουν τελείως τα χέρια. Όποια γυναίκα δεν έκρυβε το σώμα της θεωρούταν
ανήθικη.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΝΔΥΜΑΣΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

12. Στο σύνολό τους γυναίκες φορούν πάνω τους μανδύα με μακριά μανίκια που καλύπτει
και το κεφάλι.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΝΔΥΜΑΣΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Οι πλούσιες και οι γυναίκες της υψηλής
κοινωνικής τάξης φορούν πολυτελή ενδύματα,
μεταξωτά και λινά. Φροντίζουν τα μαλλιά
τους με επιμέλεια και μακιγιάρονται.
Συνήθιζαν να φορούν πολλά κοσμήματα και
να καλλωπίζονται. Πολύτιμα κοσμήματα, των
οποίων οι πολύτιμοι λίθοι συχνά εισάγονταν
από άλλα βασίλεια.

13. Ο τρόπος που ντύνονταν οι Βυζαντινοί έμεινε ίδιος στο μεγαλύτερο τμήμα της
Βυζαντινής περιόδου υπήρχε ένας συντηρητισμός στο ντύσιμο τους καθώς τα σχέδια, το
είδος, και ο τρόπος ραφής δεν άλλαζαν εύκολα.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΝΔΥΜΑΣΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

14. Οι βασικές διατροφικές συνήθειες των Βυζαντινών ήταν το ψωμί, τα λαχανικά, τα
όσπρια και ψάρια.
 Παρόλα αυτά σε πιο σπάνιες περιπτώσεις τρέφονταν επίσης με σούπες, ξηρούς
καρπούς, φρούτα, γαλακτοκομικά είδη (τυρί, γάλα) και φυσικά ελιές και λάδι.
 Από τα πουλερικά έπαιρναν τα αυγά με τα οποία έφτιαχναν τα περίφημα
σφουγγάτα, τις γνωστές μας ομελέτες.
 Το κρέας εκείνη την περίοδο θεωρούνταν είδος πολυτελείας.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΑΓΕΡΙΚΗ

15. Ακόμη φημίζονταν και για τα διάφορα κρασιά και τα φρούτα που συνόδευαν τα
τραπεζώματά τους μαζί με μελωμένα και σιροπιαστά γλυκά.
Κυνηγετική σκηνή
11ος αι., Σινά, μονή Αγίας Αικατερίνης
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΑΓΕΡΙΚΗ
Σκηνή από μία οικία που οι νοικοκυρές
ετοιμάζουν το μεσημεριανό φαγητό.

16. Κύριο ρόλο στην διατροφική τους συνήθεια έπαιζαν τα θαλασσινά είδη μιας και πολλοί
ήταν οι άντρες που ασχολούνταν με το ψάρεμα.
 Τα είδη ψαρικών που αλίευαν και έτρωγαν ήταν συναγρίδες, μπαρμπούνια φαγκριά,
ροφοί, σουπιές, αθερίνες, σαρδέλες, λαβράκια, τσίρους, σκουμπριά.
 Επίσης έτρωγαν και μύδια, στρείδια, γαρίδες, αστακούς, καβούρια, χτένια, πεταλίδες,
αχινούς , καλαμάρια, χταπόδια και καραβίδες .
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΑΓΕΡΙΚΗ

17. Οι Βυζαντινοί είχαν «ηδύσματα» δηλαδή οτιδήποτε θα μπορούσε το φαγητό τους
εύγευστο. Μεταξύ άλλων αυτά ήταν:
 Το λάδι
 Τα λίπη
 Το σκόρδο
 Τα γαλακτοκομικά
 Το ξίδι
 Οι σάλτσες
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΑΓΕΡΙΚΗ

18. Από τη μαγειρική φυσικά δεν έλειπαν τα μυρωδικά τα οποία συνήθως υπήρχαν
περισσότερο στις αυλές των οικείων παρά έξω στο εμπόριο. Ορισμένα αρκετά διαδεδομένα
για την περίοδο εκείνη ήταν:
 Η ρίγανη
 Ο δυόσμος
 Το πιπέρι
 Το σέλινο
 Το πράσο
 Ο άνηθος
 Το δενδρολίβανο
 Το κύμινο
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΑΓΕΡΙΚΗ

19. Τα φαγητά τους συνοδεύονταν από ποτά
οινοπνευματώδη, ενώ και σε κοινωνικές
εορτές επιτρεπόταν η κατανάλωσή τους. Τα
συνηθέστερα ήταν:
 Το κρασί
 Το κονδίτον (οίνος πιπεράτος με μέλι)
 Ο οίνος ροδίτης (παρασκευασμένος με
φύλλα τριαντάφυλλου και μέλι)
 Η φούσκα (νερωμένο κρασί ή ξύδι)
 Η μπύρα
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΑΓΕΡΙΚΗ

20. Τέλος τα γλυκίσματα καταναλώνονταν μετά το φαγητό και προτείνονταν ως δώρα σε
επισκέψεις, όπως σήμερα.
Βυζαντινά γλυκίσματα:
 Κίτρο ψημένο με μέλι
 Ξερά σύκα με καρύδια
 Συκομαγίς, Πολτός σύκου
 Οινούττα, είδος μουστοκούλουρου
 Σησαμούς ή σησαμάτον, το γνωστό παστέλι
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΑΓΕΡΙΚΗ

21.  http://www.imma.edu.gr/macher/hm/hm_main.php?el/D2.6.html
 http://vizantinaistorika.blogspot.gr/2014/03/blog-post_8.html
 http://www.imma.edu.gr/macher/hm/hm_main.php?el/D2.7.html
 http://gastronomion.blogspot.gr/2013/05/2.html
ΠΗΓΕΣ

22. Ευχαριστώ για την προσοχή σας !