วิชาหลักเศรษฐศาสตร์

1. บทที่ 8
การคลังรัฐบาลและนโยบายการ
คลัง
1. ผลกระทบของการก่อหนี้
สาธารณะ
2. การดำาเนินนโยบายการคลังแบบ
ปรับเสถียรภาพโดยอัตโนมัติ

2. 1. ผลกระทบของการก่อหนี้
สาธารณะ
1) ผลต่ออุปสงค์มวลรวมและปริมาณเงินในระบบเศรษฐกิจ
 กรณีที่รัฐบาลกู้ยืมเงินจากประชาชนและสถาบันการเงินที่มิใช่ธนาคาร
พาณิชย์ เป็นเพียงการโอนอำานาจการใช้จ่ายจากภาคเอกชนมาสู่ภาค
รัฐบาล ซึ่งไม่มีผลต่อการเพิ่มขึ้นของอุปสงค์มวลรวมและปริมาณเงิน ดัง
นั้น จึงไม่ก่อให้เกิดภาวะเงินเฟ้อขึ้น
 กรณีที่รัฐบาลกู้ยืมเงินจากธนาคารพาณิชย์ โดยธนาคารพาณิชย์นำา
เงินสดสำารองส่วนเกินมาซื้อพันธบัตร โดยมิทำาให้การให้กู้ยืมเงินของ
ธนาคารพาณิชย์ลดลงแต่อย่างไร ธนาคารพาณิชย์ก็ยังสามารถขยายสิน
เชื่อได้ตามปกติ
ถ้าธนาคารพาณิชย์นำาพันธบัตรใช้เป็นเงินสดสำารองตามกฎหมายได้
ก็จะสามารถขยายสินเชื่อได้เพิ่มขึ้นอีก ปริมาณเงินในระบบเศรษฐกิจจะ
เพิ่มขึ้น ตรงกันข้าม ถ้าธนาคารพาณิชย์ไม่มีเงินสดสำารองส่วนเกิน
สำาหรับซื้อพันธบัตร จะนำาเงินสดสำารองส่วนเกินสำาหรับการให้กู้ยืมมาซื้อ
พันธบัตร ทำาให้การขยายสินเชื่อของธนาคารพาณิชย์ลดลง ปริมาณเงิน
ก็จะลดน้อยลง
 กรณีที่รัฐบาลกู้ยืมเงินจากธนาคารกลาง โดยธนาคารกลางพิมพ์ธนบัตร
เพิ่มขึ้น=มูลค่าของพันธบัตรที่ซื้อจากรัฐบาล ปริมาณเงินในระบบ
เศรษฐกิจจะเพิ่มขึ้น เนื่องจากฐานของเงิน (Monetary Base) เพิ่มขึ้น

3. 2) ผลต่อประสิทธิภาพการผลิตของระบบเศรษฐกิจโดยส่วนรวม
 การก่อหนี้ของรัฐบาลเป็นการดึงทรัพยากรจากภาคเอกชนมา ทำาให้
การผลิตของภาคเอกชนลดลง ขณะที่การผลิตของภาครัฐบาลเพิ่มขึ้น
และเป็นที่ยอมรับกันโดยทั่วไปว่าประสิทธิภาพการผลิตของภาค
เอกชนสูงกว่าภาครัฐบาล ผลคือ ประสิทธิภาพการผลิตของระบบ
เศรษฐกิจโดยส่วนรวมลดลง
3) ผลต่ออัตราดอกเบี้ยในประเทศ
 การก่อหนี้ของรัฐบาลจากแหล่งเงินกู้ภายในประเทศ โดยขายหลัก
ทรัพย์รัฐบาลแก่ภาคเอกชน (ได้แก่ ประชาชน และสถาบันการเงินที่
มิใช่ธนาคารพาณิชย์) ทำาให้ปริมาณเงินของภาคเอกชนที่จะลงทุน
หรือซื้อหลักทรัพย์อื่นลดลง ราคาหลักทรัพย์อื่นจะลดลง ส่งผลให้อัตรา
ดอกเบี้ยในตลาดเงินตลาดทุนสูงขึ้น เป็นอุปสรรคต่อการขยายตัวของ
การลงทุนในอนาคตต่อไป
4) ผลต่องบประมาณแผ่นดิน
 การก่อหนี้ของรัฐบาลทั้งภายในและภายนอกประเทศ จะเป็นภาระต่อ
งบประมาณแผ่นดิน เนื่องจากรัฐบาลต้องตั้งงบประมาณรายจ่าย
สำาหรับชำาระคืนเงินกู้ ทำาให้งบประมาณรายจ่ายสำาหรับการลงทุนลด
ลง ส่งผลทำาให้เศรษฐกิจชะลอตัวลง
1. ผลกระทบของการก่อหนี้
สาธารณะ (ต่อ)

4.  ความยืดหยุ่นของรายได้จากภาษีอากรต่อรายได้
ประชาชาติ (Elasticity of Tax Revenue หรือ Elasticity of
Taxation : ET)
 ถ้า ET > 1 ระบบการจัดเก็บภาษีอากรมีความ
ยืดหยุ่นสูง
ถ้า ET < 1 ระบบการจัดเก็บภาษีอากรมีความ
ยืดหยุ่นตำ่า
 ตัวอย่างเช่น ET = 0.5 แสดงว่าเมื่อ Y = 1% จะมีผลให้ T
= 0.5%
ET = 1.5 แสดงว่าเมื่อ Y = 1% จะมีผลให้ T = 1.5%
 ค่าความยืดหยุ่นของรายได้จากภาษีอากรต่อรายได้
ประชาชาติ (ET) จะมากกว่า 1 ก็ต่อเมื่อ
1) การจัดเก็บภาษีฐานรายได้ ในอัตราก้าวหน้า
2. การดำาเนินนโยบายการคลังแบบปรับ
เสถียรภาพโดยอัตโนมัติ

5. 2. การดำาเนินนโยบายการคลังแบบ
ปรับเสถียรภาพโดยอัตโนมัติ (ต่อ)
 เครื่องมือที่ใช้เป็นตัวปรับเสถียรภาพอัตโนมัติ ได้แก่
ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ภาษีเงินได้นิติบุคคลและภาษี
สรรพสามิต
รูป 7-4 ตัวปรับเสถียรภาพอัตโนมัติ

6. จากรูป 7-4
 ดุลยภาพของรายได้ประชาชาติ (I + G) = (S + T) เดิม ดุลฯ
ของรายได้ประชาชาติอยู่ที่ระดับ Y0
 ถ้ารายได้ภาษีเป็นแบบไม่มีความยืดหยุ่นต่อรายได้
ประชาชาติ ( ) การเพิ่มขึ้นของการลงทุนจาก I0 เป็น I1
ทำาให้รายได้เพิ่มขึ้นจาก Y0 เป็น Y1 ซึ่งสร้างแรงกดดันให้เกิดะ
เงินเฟ้อ เนื่องจากเมื่อเศรษฐกิจขยายตัว Y↑ ขณะที่ Tax คงที่
C↑ AD↑
 ถ้ารายได้ภาษีเป็นฟังก์ชั่นเพิ่มขึ้นของรายได้ประชาชาติ t (Y)
การเพิ่มการลงทุนจาก I0 เป็น I1 จะทำาให้รายได้เพิ่มขึ้นจาก
Y0 เป็น Y2 เนื่องจากระบบภาษีในกรณีนี้จะเป็นตัวรักษา
เสถียรภาพได้โดยอัตโนมัติ โดยการลดอัตราการ
เปลี่ยนแปลงของรายได้อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของ
ตัวแปรภายนอก ซึ่งในที่นี้ คือ การเปลี่ยนแปลงการลงทุน
อัตโนมัติ(autonomous investment) ทั้งนี้ เนื่องจาก Y↑ ขณะที่ T↑
→ AD↓
 ในทางตรงกันข้าม ถ้าการลงทุนลดลงจาก I0 เป็น I2
t
t

7. จากรูป 7-4
 ดุลยภาพของรายได้ประชาชาติ (I + G) = (S + T) เดิม ดุลฯ
ของรายได้ประชาชาติอยู่ที่ระดับ Y0
 ถ้ารายได้ภาษีเป็นแบบไม่มีความยืดหยุ่นต่อรายได้
ประชาชาติ ( ) การเพิ่มขึ้นของการลงทุนจาก I0 เป็น I1
ทำาให้รายได้เพิ่มขึ้นจาก Y0 เป็น Y1 ซึ่งสร้างแรงกดดันให้เกิดะ
เงินเฟ้อ เนื่องจากเมื่อเศรษฐกิจขยายตัว Y↑ ขณะที่ Tax คงที่
C↑ AD↑
 ถ้ารายได้ภาษีเป็นฟังก์ชั่นเพิ่มขึ้นของรายได้ประชาชาติ t (Y)
การเพิ่มการลงทุนจาก I0 เป็น I1 จะทำาให้รายได้เพิ่มขึ้นจาก
Y0 เป็น Y2 เนื่องจากระบบภาษีในกรณีนี้จะเป็นตัวรักษา
เสถียรภาพได้โดยอัตโนมัติ โดยการลดอัตราการ
เปลี่ยนแปลงของรายได้อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของ
ตัวแปรภายนอก ซึ่งในที่นี้ คือ การเปลี่ยนแปลงการลงทุน
อัตโนมัติ(autonomous investment) ทั้งนี้ เนื่องจาก Y↑ ขณะที่ T↑
→ AD↓
 ในทางตรงกันข้าม ถ้าการลงทุนลดลงจาก I0 เป็น I2
t
t