การขยายตัวของเมืองกับพื้นที่สีเขียว

1. เมืองขอนแก่น : การขยายตัวของเมืองกับพื้นที่สีเขียว
ขอนแก่น เป็นเมืองที่ถือกําเนิดขึ้นจากนโยบายการขยายความเจริญไปยังเมืองหลักในภูมิภาค
ตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 5 ทําให้ปัจจุบันของแก่นถือว่าเป็นเมืองที่สําคัญ
ที่สุดแห่งหนึ่งของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ อันเป็นที่รวมของศูนย์ราชการ การศึกษา เศรษฐกิจ
โลจิสติกส์ของภูมิภาค ปัจจุบันเมืองขอนแก่นมีฐานะเป็นเทศบาลนคร มีพื้นที่ 46 ตารางกิโลเมตร
ครอบคลุมตําบลในเมือง มีประชากร 110,078 คน ความหนาแน่นประชากรในเขตเมือง 2,393 คนต่อ
ตารางกิโลเมตร
1. การขยายตัวของเมือง
เทศบาลนครขอนแก่นมีความยาวถนนรวมทั้งสิ้น 516.72 กิโลเมตร การประมาณค่าความ
หนาแน่นแบบเคอร์เนลโดยมีความหนาแน่นของถนนเฉลี่ย 1.872 เมตรต่อตางรางเมตร ความหนาแน่น
สูงสุด 17.20 เมตรต่อตางรางเมตร บริเวณที่มีความหนาแน่นสูงสุดนั้นอยู่บริเวณใจกลางเทศบาล
เทศบาลนครขอนแก่น (ตําบลในเมือง) ค่าการกระจาย (Varian) ของถนนในเขตเมืองขอนแก่นคิดเป็น
0.0078
ภาพที่ 1 แสดงแผนที่โครงข่ายถนนของเมืองขอนแก่น

2. ขอนแก่น ขยายตัวขยายตัวออกไปจากศูนย์กลางเมืองเทศบาลนครขอนแก่น (ตําบลในเมือง)
ออกไปทั่วทิศทางไปตําบลรอบข้าง ซึ่งเป็นปริมณฑลของเมืองขอนแก่น โดยปัจจุบันเมืองขอนแก่นมี
ลักษณะการขยายตัว ( Urban Sprawl) ของเมืองสองทิศหลัก ได้แก่ ทิศเหนือ ไปยังเมืองศิลา (เทศบาล
เมืองศิลา) ซึ่งเป็นที่ตั้งของมหาวิทยาลัยขอนแก่น และทางทิศใต้ ไปยังเมืองเมืองเก่า (เทศบาลเมืองเมือง
เก่า) นอกจากนี้ยังมีการขยายตัวออกไปยังทิศตะวันออกและทิศตะวันตก แต่เป็นการขยายตัวที่เบาบาง
กว่าสองทิศทางแรก
ลักษณะการขยายตัวของเมืองขอนแก่น เป็นการขยายตัวตามแนวถนนมิตรภาพ (ทางหลวง
หมายเลข 2 ) ที่พาดผ่านกลางใจเมือง ด้วยลักษณะที่ตั้งของเมืองบนที่ราบขนาดใหญ่ทําให้เมือง
ขอนแก่นสามารถขยายไปได้ทุกทิศทาง ไม่มีอุปสรรค์ทางธรรมชาติเช่น แม่นํ้า ภูเขา ขวางกั้นการ
ขยายตัว แนวโน้มการขยายตัวของเมืองขอนแก่นั้นมีแนวโน้มขยายตัวจากใจกลางจนเต็มถนนสายรอบ
เมือง (ทางหลวงหมายเลข 230) ก่อนแล้วจึงแผ่ขยายออกไปนอกวง
อนึ่ง การขยายตัวของเมืองขอนแก่นเป็นการขยายตัวออกจากศูนย์กลางเดิมต่อเนื่อง
ตามถนนทางหลวงหมายเลข 2 โดยปรากฏมีศูนย์กลางความเจริญที่อยู่ใกล้เคียงจากศูนย์กลาง
เดิมคือ เมืองท่าพระ (เทศบาลตําบลท่าพระ)
ภาพที่ 2 แสดงแผนที่แสดงความหนาแน่นของถนนของเมืองขอนแก่น
ทิศทางการยายตัว

3. อําเภอเมืองขอนแก่นมีตําบลทั้งหมด 18 ตําบล ตําบลในเมืองมีความยาวถนนมากที่สุด
รองลงมาคือ ตําบลศิลา และตําบลท่าพระ ตามลําดับ ซึ่งสองตําบลดังกล่าวเป็นตําบลที่รองรับความเจริญ
ของเมืองขอนแก่น แต่เมื่อเปรียบเทียบค่าการกระจายของถนน (Varian)1
ตําบลในเมืองมีค่าการกระจาย
ของถนนน้อยที่สุด รองลงมาคือ ตําบลบ้านเป็ด เมืองเก่า และศิลา ตามลําดับ ซึ่งค่าของค่าการกระจาย
ของถนน (Varian) มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสําคัญกับค่าทิศทางของการขยายตัวของเมือง(ภาพที่ 3)
(ภาพที่ 4)
ภาพที่ 3 แผนภูมิความยาวของถนนของถนนตําบลต่างๆในอําเภอเมืองขอนแก่น
ภาพที่ 4 แผนภูมิค่าการกระจาย(Varian)ของถนนตําบลต่างๆในอําเภอเมืองขอนแก่น
1
ค่าความแปรปรวน (Varian) เป็นสถิติที่วัดการกระจายของข้อมูล ดังนั้นในที่นี้จึงใช้คําว่า การกระจายของถนน เพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจง่าย
ขึ้น คือ บริเวณใดที่มีค่าค่าความแปรปรวนน้อย บริเวณนั้นก็จะมีการกระจุกตัวของถนนมาก ในทางตรงข้ามกัน บริเวณใดที่มีค่าความ
แปรปรวนมาก บริเวณนั้นก็จะมีการกระจุกตัวน้อย
0
100
200
300
400
500
600
ความยาวถนน
Sum_Road_len
0
0.05
0.1
0.15
0.2
0.25
ค่าการกระจายของถนน (Varian)
Var_Road_len

4. 2. พื้นที่สีเขียวภายในเมืองขอนแก่น
เมืองขอนแก่น มีพื้นที่สีเขียวครอบคลุมพื้นที่ 21.13 ตารางกิโลเมตร คิดเป็นร้อยละ 45.92 ของ
พื้นที่ทั้งหมด เมื่อเปรียบเทียบอัตราส่วนของพื้นที่สีเขียวต่อคน 1.92 ตารางกิโลเมตรต่อคน พื้นที่สีเขียว
กระจายอยู่ตามถนนสายต่างๆทั่วทั้งบริเวณ (ภาพที่ 5 )
ภาพที่ 5 แสดงพื้นที่สีเขียวภายในเมืองขอนแก่น