მოთხრობითი ბრუნვის გამოყენების სწავლების სირთულე მარტივი გზის არარსებობა სისტემური მიდგომის არარსებობა

1. სსიპ. მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფელ
კირიხლოს საჯარო სკოლა
08. 05. 2013 წელი

2. პრობლემები, რომლებიც მუშაობის
პროცესში გამოიკვეთა
 მოთხრობითი ბრუნვის გამოყენების სწავლების
სირთულე
 მარტივი გზის არარსებობა
 სისტემური მიდგომის არარსებობა

3. ელექტრონული რესურსის
შექმნის მიზანი:
 გამოცდილებისა და მიგნებების გაზიარება
 მოთხრობითი ბრუნვის გამოყენების სწავლების
შედარებით მარტივი ხერხის მექანიზმის ახსნა
 ზმნების სისტემატიზაციის პრინციპის გაცნობა

4. ყოველმა ჩვენგანმა იცის, რომ:
 მოთხრობითბრუნვიანი კონსტრუქცია გამოიყენება მეორე
სერიაში;
 მოთხრობითბრუნვიან კონსტრუქციას იყენებენ არა მარტო
მოქმედებითი გვარის, ანუ გარდამავალი, არამედ საშუალ-
მოქმედებითი გვარის, ანუ გარდაუვალი ზმნებიც;
 ვნებითებთან და საშუალ-ვნებითებთან მოთხრობითი
ბრუნვა არ იხმარება;
 გვარისა და გარდამავლობის ახსნა არაქართულენოვანი
მოსწავლისთვის ძალიან რთულია, ზოგჯერ —
შეუძლებელიც.

5. მოსწავლეებმა უნდა იცოდნენ,
რომ:
 მოთხრობითი ბრუნვა გამოიყენება მხოლოდ
წყვეტილთან და მეორე კავშირებითთან.
 საკმარისია, ყურადღება გავამახვილოთ ზმნების
დაბოლოებებზე!

6. მოთხრობითი ბრუნვის
სწორად გამოყენებისთვის
საკმარისია, დავაკვირდეთ
III სუბიექტური პირის ნიშნებს
მყოფადის მწკრივის(მომავალი
დროის) ზმნებში

7. მოქმედებითი და საშუალ-მოქმედებითი გვარის
(მოთხრობითიან) ზმნებს,
როგორც აწმყოში, ასევე მყოფადში მხოლობითი
რიცხვის მესამე პირში დაერთვით -ს ნიშანი:
ვაკეთებ
ვიძინებ
ვხატავ
ვრთავ
ვსვამ
ვასხამ
ვკრეფ
ვყიდი
ვმღერი
ვცხოვრობ
ვმუშაობ
აკეთებ-ს
იძინებ-ს
ხატავ-ს
რთავ-ს
სვამ-ს
ასხამ-ს
კრეფ-ს
ყიდი-ს
მღერი-ს
ცხოვრობ-ს
მუშაობ-ს
გააკეთებ-ს
დაიძინებ-ს
დახატავ-ს
მორთავ-ს
შესვამ-ს
დაასხამ-ს
მოკრეფ-ს
გაყიდი-ს
იმღერებ-ს
იცხოვრებ-ს
იმუშავებ-ს

8. ხოლო ვნებითი გვარის (უმოთხრობითო) ზმნები,
როგორც აწმყოში, ასევე მყოფადში მხოლობითი
რიცხვის მესამე პირში -ა ნიშანს დაირთავენ.
ვჯდები
ვწვები
ვდგები
ვთბები
ვცივდები
ვიბნევი
ვირევი
(ვანთივარ)
(ვაბივარ)
ვაგდივარ
ჯდებ-ა
წვებ-ა
დგებ-ა
თბებ-ა
ცივდებ-ა
იბნევ-ა
ირევ-ა
ანთი-ა
აბი-ა
აგდი-ა
დაჯდებ-ა
დაწვებ-ა
დადგებ-ა
გათბებ-ა
გაცივდებ-ა
დაიბნევ-ა
აირევ-ა
ენთებ-ა
ებმებ-ა
ეგდებ-ა

9. მართალია, საშუალ-ვნებითი გვარის
(უმოთხრობითო) ზმნებს
აწმყოში, მხოლობითი რიცხვის მესამე პირში -ს
ნიშანი დაერთვით,
მაგრამ მყოფადში ისინიც
მხოლოდ -ა ნიშანს დაირთავენ:
ვზივარ
ვდგავარ
ვწევარ
მივდივარ
მოვდივარ
ზი-ს
დგა-ს
წევ-ს
მიდი-ს
მოდი-ს
იჯდებ-ა
იდგებ-ა
იწვებ-ა
მივ-ა, წავ-ა
მოვ-ა, წამოვ-ა

10. პირის ნიშნებზე
დაკვირვებიდან გამომდინარეობს
მოთხრობითი ბრუნვის
პროგნოზირების
მარტივი ხერხი:

11. თუ ზმნა აწმყოს მწკრივის მხოლობითი
რიცხვის მესამე პირში ბოლოვდება -ა-ზე,
წყვეტილსა და მეორე კავშირებითში
სახელობით ბრუნვას, ანუ “ის”
ნაცვალსახელს შეიწყობენ
თუ ზმნა მყოფადის მხოლობითი რიცხვის
მესამე პირში მთავრდება -ა-ზე,
მაშინ წყვეტილისა და მეორე
კავშირებითის მესამე პირში ის
აუცილებლად
სახელობით ბრუნვას, ანუ „ის“
ნაცვალსახელის შეწყობას მოითხოვს.

12. აწმყო მყოფადი წყვეტილი
დგას იდგება იდგა ის
ზის იჯდება იჯდა ის
მიდის წავიდა წავა ის
წევს დაწვება დაწვა ის
ჯდება დაჯდება იჯდა ის
ჩნდება გამოჩნდება გამოჩნდა ის
ერთიანდება გაერთიანდება გაერთიანდა ის
დგება ადგება ადგა ის
ვარდება ჩამოვარდება ჩამოვარდა ის
ცვივა ჩამოცვივა ჩამოცვივდა ის
კვდება მოკვდება მოკვდა ის
რჩება დარჩება დარჩა ის

13. ხოლო თუ ზმნა მყოფადის
მხოლობითი რიცხვის მესამე
პირში -ს-ზე ბოლოვდება,
მაშინ წყვეტილისა და
მეორე კავშირებითის
მესამე პირში ის მოთხრობითს,
ანუ „მან“ ნაცვალსახელის
შეწყობას მოითხოვს.

14. აწმყო მყოფადი წყვეტილი
ცხოვრობს იცხოვრებს იცხოვრა მან
დუღს იდუღებს იდუღა მან
ტირის იტირებს იტირა მან
გორავს იგორებს იგორა მან
სწავლობს ისწავლის ისწავლა მან
ყიდულობს იყიდის იყიდა მან
იღებს აიღებს აიღო მან
ხარშავს მოხარშავს მოხარშა მან
ფიქრობს მოიფიქრებს მოიფიქრა მან
აქრობს ჩააქრობს ჩააქრო მან
იცავს დაიცავს დაიცვა მან
ამზადებს მოამზადებს მოამზადა მან
იბანს დაიბანს დაიბანა მან

15. პრაქტიკული დავალებები
სკოლაში
ჩასვი ფრაზაში არსებითი სახელი
(დაწერს)
დაწერა .... ბიჭი/ბიჭმა
 (იჯდება)
იჯდა.... ბიჭი/ბიჭმა
 (წაიკითხავს)
წაიკითხა ...... ბიჭი/ბიჭმა
 (ვარდება)
ჩამოვარდა ...... ფოთოლი/ფოთოლმა
 (დალევს)
დალია ...... ბიჭი/ბიჭმა

16. გაეცანი ტექსტს
გიას დღის რეჟიმი
შემდეგ წელს გია პირველად წავა სკოლაში.
ყოველ დილას ის რვა საათზე გაიღვიძებს.
გია ჯერ პირს დაიბანს და შემდეგ ისაუზმებს.
ჩაიცვამს სასკოლო ფორმას. ის ცხრის
ნახევარზე გავა სახლიდან.
პატარა მოსწავლე პირველ მერხზე
დაჯდება. ოთხი გაკვეთილის შემდეგ, თორმეტ
საათზე, გია დაბრუნდება სახლში. ის პირველ
საათზე ისადილებს.
გია საშინაო დავალებას ოთხ საათამდე
მოამზადებს. შემდეგ ის ითამაშებს და
მულტფილმებს უყურებს.
ორშაბათს გაკვეთილები იწყება და გია
კვირას ადრე დაწვება. შაბათს კი ის გვიან
დაიძინებს.

17. შეცვალე ტექსტი
გიას დღის რეჟიმი
გია თხუთმეტ სექტემბერს პირველად წავიდა
სკოლაში.
დილით მან რვა საათზე გაიღვიძა. გიამ ჯერ
პირი დაიბანა და შემდეგ ისაუზმა. ჩაიცვა
სასკოლო ფორმა. ის 9-ის ნახევარზე გავიდა
სახლიდან.
პატარა მოსწავლე პირველ მერხზე დაჯდა.
ოთხი გაკვეთილის შემდეგ, თორმეტ საათზე,
გია დაბრუნდა სახლში. მან პირველ საათზე
ისადილა.
გიამ საშინაო დავალება ოთხ საათამდე
მოამზადა. შემდეგ მან ითამაშა და
მულტფილმებს უყურა.
ორშაბათს გაკვეთილები დაიწყო და გია კვირას
ადრე დაწვა. შაბათს კი მან გვიან დაიძინა

18. დღეს არის 26 დეკემბერი. ეს არის
ნიკას დღის რეჟიმი 29 დეკემბერს
 ადგება 7საათზე
 პირს დაბანს, ისაუზმებს 8-ის ნახევარზე
 წავა სკოლაში 9-ის ნახევარზე
 3 საათზე იმეცადინებს სიმღერაში
 4საათზე შევა კაფეში, შეჭამს ხაჭაპურს და დალევს ჩაის
 5საათზე წავა ფეხბურთზე და ითამაშებს გუნდთან.
 7საათზე დაბრუნდება სახლში
 8-ის ნახევარზე ივახშმებს
 9საათამდე მოამზადებს საშინაო დავალებას
 10საათზე წაიკითხავს წიგნს
 11საათზე დაწვება დასაძინებლად
 12 საათამდე შეამოწმებს ელექტრონულ ფოსტას და “facebooke”-ს
სიახლეებს
 12 საათზე დაიძინებს.

19. წარმოიდგინე, რომ დღეს არის 30 დეკემბერი.
ისაუბრე იმის შესახებ , რა გააკეთა ნიკამ 29
დეკემბერს
29 დეკემბერს ნიკა ადგა 7საათზე. მან 8-ის ნახევარზე პირი
დაიბანა და ისაუზმა.
ნიკა სკოლაში წავიდა 9-ის ნახევარზე. 3საათზე მან
იმეცადინა სიმღერაში.
ის 4საათზე შევიდა კაფეში. ნიკამ შეჭამა ხაჭაპური და
დალია ჩაი.
ნიკა 5 საათზე წავიდა ფეხბურთზე. მან ითამაშა გუნდთან
ერთად. ის სახლში 7საათზე დაბრუნდა. ნიკამ 8-ის
ნახევარზე ივახშმა.
ნიკამ 9საათამდე მოამზადა საშინაო დავალება. მან
10საათამდე წიგნი წაიკითხა.
11საათზე ნიკა დაწვა. 12 საათამდე მან შეამოწმა თავისი
ელექტრონული ფოსტა. ის გაეცნო “facebooke”-ს სიახლეებს.
ნიკამ 12 საათზე დაიძინა.

20. გაასწორე ტექსტი
დათოს მეგობარს ნიკა ჰქვია. ის ნიკას
კლასში ისწავლა 4წელი. დათომ და ნიკამ
ერთად დაისვენეს დათოს სოფელში. იმ
წელს ნიკამ გავიდა სხვა სკოლაში. ნიკა
დახატა ბავშვები სოფელში. ეს სურათი ის
დათოს აჩუქა. დათომ სურათი კედელზე
გააკრა.

21. ჩვენ ამ მარტივ ხერხს
წარმატებით ვიყენებთ.
სცადეთ თქვენც!
გმადლობთ ყურადღებისთვის!
