ქართული,როგორც მეორე ენა (გრამატიკის მოდული საბაზო და საშუალო საფეხურისათვის)

1. რიცხვითი სახელი
რიცხვითი სახელი არის ფორმაცვალებადი,სრულმნიშვნელოვანი მეტყველების
ნაწილი, რომელიც გამოხატავს საგნის რაოდენობას,რიგს ან წილს.
შესაბამისად,შინაარსის მიხედვით გვაქვს რიცხვითი სახელის სამი ჯგუფი:
რიცხვითი სახელი
რაოდენობითი რიგობითი წილობითი
რამდენ-ი? მე-რამდენ-ე? მე-რამდენ-ედ-ი?
ერთ-ი პირველ-ი მე-ერთ-ედ-ი
ორ-ი მე-ორ-ე მე-ორ-ედ-ი
შენიშვნა:“ნახევარი” წილობითი რიცხვითი სახელია!
ფუძის მიხედვით ყველა რაოდენობითი რიცხვითი სახელი
თანხმოვანფუძიანია,გარდა ორისა: რვა, ცხრა და ,შესაბამისად, მათით
შედგენილი სხვა რიცხვითი სახელებისა.
ასევე თანხმოვანფუძიანია ყველა წილობითი რიცხვითი სახელი,ხოლო
რიგობითი- ხმოვანფუძიანია;

2. აგებულების მიხედვით რიცხვითი სახელი არის
მარტივი, რთული და შედგენილი;
რიცხვითი სახელის ჯგუფები აგებულების მიხედვით
მარტივი რთული შედგენილი
ათ-ი ოც-და-შვიდ-ი ათას ცხრა-ას ოც-და-ჩვიდ-მეტ-ი
მილიონ-ი სამოც-და-ჩვიდ-მეტ-ი ორი-ათას თხუთ-მეტ-ი
ას-ი ორმოც-და-ცხრა-მეტ-ი ორი-მილიონ სამასი-ათას ორას
ოცდა-ხუთ-ი
ხუთ-ი ოც-და-ხუთ-ი ას ორმოც-და ხუთ-ი ათ-ას შვიდ-ი
შენიშვნა: 10-იდან 19-ამდე რიცხვები მიღებულია სამი ფუძის შეერთებით:
თერთმეტი---- ათ-ერთ-მეტი; ჩვიდმეტი---ათ-შვიდ-მეტი

3. რაც შეეხება “პირველს”, თუ შედგენილი ან რთული
რიგობითი რიცხვითი სახელია,მაინც ფუძისეული ფორმით
გამოიყენება;
ერთი პირველი ოცდამეერთე
(და არა ოცდაპირველი,ან ოცდამეპირველე)
რიცხვითი სახელის ბრუნება
არსებითთან ერთად
ბრუნვები რიცხვითი სახელი არსებითთან ერთად
სახელობითი რვა კაც-ი
მოთხრობითი რვა კაც-მა
მიცემითი რვა კაც-ს
ნათესაობითი რვა კაც-ის
მოქმედებითი რვა კაც-ით
ვითარებითი რვა კაც-ად
წოდებითი -------------------------------------------------------------------------
--------------
შენიშვნა: გვაქვს განუსაზღვრელი რიცხვითი სახელები
(ბევრი,მრავალი,ცოტა);

4. რიცხვითი სახელის გარჩევის კატეგორიები:
1. კითხვა;
2. მეტყველების ნაწილი;
3. ჯგუფი შინაარსის მიხედვით;
4. ჯგუფი აგებულების მიხედვით;
5. ფუძე (ხმოვანფუძიანია თუ თანხმოვანფუძიანი?)
6. მაწარმოებლები (თუ რიგობითი,ან წილობითი
რიცხვითი სახელია;
7. განსაზღვრულია,თუ განუსაზღვრელი
(ბევრი,მრავალი,ცოტა);
8. ბრუნვა,ბრუნვისნიშანი;
9. დაშლა მორფემებად;

5. რიცხვითი სახელის გარჩევის ნიმუში:
ოცდამეხუთედით- მერამდენედი? რიცხვითი
სახელი;შინაარსის მიხედვით-
წილობითი, აგებულების მიხედვით-
რთული,თანხმოვანფუძიანი;
მაწარმოებლები-(”მე”-----”ედ”);
განსაზღვრული;მოქმედებითი
ბრუნვა,ბრუნვის ნიშანი-”ით”.
ოც-და-მე-ხუთ-ედ-ით
სავრცობი
გაორმაგებული
ფუძე
წილობითი
რიცხვ.სახ-ის
მაწარმოებლები
მოქმ.
ბრ.
ნიშნ.
“ით”

6. მართლწერა:
1. მეხუთე: მე-5; მე-60;
(შეცდომაა: მე-5-ე);
2. ოცდამეერთე : 21-ე;
ამრიგად! თუ წარმოთქმისას “მე” მაწარმოებელია ჯერ და შემდეგ
ციფრი.მაშინ ჩაწერის მართებული შემთხვევაა ნიმუში №1,მაგრამ თუ
წარმოთქმისას მაწარმოებელი “მე” შუასიტყვაშია მოქცეული,ჯერ
იწერება არაბული ციფრი,შემდეგ მაწარმოებელი - “ე”, როგორც ეს
მოცემულია მე-2 ნიმუშში;
რომაულ ციფრებთან კი მაწარმოებლები არ იწერება , გარდა იმ
შემთხვისა,თუ რიგობითი რიცხვითი სახელი ბრუნვის ფორმითაა
მოცემული! გიორგი II, მაგრამ დავით IV-ს;
“ნახევარი”-წინამავალ რიცხვით სახელს დეფისით უკავშირდება:
ათ-ნახევარი; რვა თვე-ნახევარი; ორ-ნახევარი;
თუ რიგობით რიცხვით სახელს თანდებული დაერთვის,იგი დაიწერება
დეფისით: მე-5-ში; მე-6-ზე;

7. სავარჯიშო:
გავასწოროთ შეცდომები!
1. გიორგი 60-ე სკოლაში სწავლობს,ნათია კი მე-45-ე-ში;
2. დავითს IV-რს აღმაშენებელს უწოდებენ;
3. ქუჩაში უამრავი ადამიანები იდგნენ;
4. თუ შეიძლება, მე-V ტომი მომაწოდეთ.
5. ილია მე-XIX-ე საუკუნეში მოღცაწეობდა;
6. ჩვენ სკოლაში ათასორასორმოცდაათი მოსწავლეები სწავლობს;
7. ზეიმში მონაწილეობა მიიღო ორ ათასმა კაცმა;
8. ამ არჩევნებში მონაწილეობდა
სამიმილიონშვიდასთხუთმეტიათასსამასთხუთმეტი ადამიანი;
9. რატომ მოიტანე ასე ცოტა ციგნები?
10. ორსაათნახევარია,გიცდი,ასე რატომ დაგაგვიანდა?
11. ტურში მონაწილეობა მიიღეს 35 მოსწავლემ;
12. ქათველმა ხალხმა ილია ჭავჭავაძეს მე-150-ე წლისთავზე იუბილე
გადაუხადეს.
13. XX- საუკუნეებში ბევრი მნიშვნელოვანი მოვლენები მოხდა
მსოფლიოში;
14. მე-98-ე სკოლაში ბევრი ბეჯითი ბავშვები სწავლობენ;

8. რიცხვითი სახელი შინაარსის
მიხედვით
რაოდენობითი
რამდენი?
(თანხმოვანფუძიანი)
რიგობითი
მერამდენე?
(ხმოვანფუძიანი)
წილობითი
მერამდენედი?
(თანხმოვანფუძიანი)
რიცხვითი სახელი აგებულების
მიხედვით
მარტივი
რთული
შედგენილი

9. დავალება:
1.გაარჩიეთ რიცხვითი სახელები:
6,256,8877,2015,ნახევარი,ბევრს,ცოტამ,მეტის,ნაკლებად,მრავ
ალნი;
2. იპოვეთ და გაასწორეთ შეცდომები სავარჯიშოებში
მოცემულ წინადადებებში,გაარჩიეთ არსებითი და
რიცხვითი სახელები კატეგორიების მიხედვით!
3.გააკეთეთ შესწორებისას ჩანაწერი!