(ღია გაკვეთილი) VI კლასი

2. ნაწარმოების პერსონაჟი ნადირობით სახელგანთქმული
ხევსური შიშიაა, რომელიც ნანადირევს სალოცავებს: ხახმატსა
და გუდანისჯვარს სწირავს მადლობის ნიშნად და “ქრთამადაც”,
რომ მომავალშიც მოუმართოს ხელი წმინდა სალოცავმა . შიშიას
შეუპოვარი ბუნება და დაუცხრომელი ჟინი,დალაშქროს ყველა
მიუვალი ადგილი, იმგვარი გრძნობით აღწერა მთხრობელმა,
რომ პერსონაჟის ემოცია თანაგრძნობასაც და მიუტევლობასაც
ერთდროულად იმსახურებს... ეხარბებოდა მთის ბუნების
შვილს ლაღი ჯიხვების თავისუფლებისა და თან უშიშარი
ვაჟკაცის სახელის მოპოვება სწყუროდა. ამიტომაც შეჰყურებდა
შურის თვალით ადამიანის ფეხის დაუდგმელ თვალშეუდგამ
სიმაღლეს მთისას,რომელსაც “არწივისმაღალი” შეარქვეს...
“არწივისმაღალი” ჰქონდა გულში ჯავრად ჩაყოლილი.
იმის წვერზე ჯერ კაცს ფეხი არ დაედგა. მხოლოდ შორიდან
შესცქეროდნენ ხევსურები შურითა.

3. იმის წვერზე აუარებელი
იარაღი და ზინათი
ეგულებოდათ,
არწივებისაგან
მიზიდული. იქა
ბუდობდნენ ეს მთის ამაყი
შვილებიც და ბარტყებსაც
იქა ზრდიდნენ
გულმოსვენებულები, რომ
კაცი იქ ვერ მიუდგებოდა.
აქ იყო იმათი სასხდომი და
სალხინო ადგილი. იქიდან
დასცქეროდნენ მთელს
ხევსურეთს და ხევ-
გუდამაყარს და ირჩევდნენ
თავის საკბილო ლუკმასა.”

4. ყოველდღიურად უძნელდება ჩაკვლა მონადირული ჟინისა,შეჰყურებს
არწივისმაღალს და ეძალება მისი დაპყრობის სურვილი, ვეღარ მოუთმინა
დაუდეგარმა გულმა და შეუყვა ლაღი ჯიხვების საცხოვრისს მონადირე:”
შიშიას გულმა ფთხრიალი დაუწყო. შურით ჩასცქეროდა ჯიხვების ნავალს.
გული უსივდებოდა, რომ ამდენი ნადირი აქ თავისუფლად დაიარებოდა;
“ უცნაურად ერწყმის ერთმანეთს შიშიას ფიქრებში ნადირობის სურვილი და შური
ჯიხვების თავისუფალი ცხოვრების მიმართ,თავად დამონებული ბედ-იღბლის
მსხვერპლ ადამიანს ბუნების შვილთა ლაღი ცხოვრების ეხარბება,ხდება მათ მიმართ
დაუნდობელი და უმოწყალო: ” ათასიც რომ ყოფილიყო, თუკი როგორმე შესძლებდა,
სულ ერთიან გასწყვეტდა, გინდ ერთი ჯიხვის ტყავიც ძლივს წაეღო სახლში.
საშინლად შურდა იმათი ასე უშიშრად სიარული. შურდა იმათი ლაღი ცხოვრება,
იმათი თავისუფალი სიცოცხლე. თავის დაბეჩავებულ და დამონებულ ცხოვრებასთან
იმათი ლაღი სიცოცხლე გულში სანატრელად მიაჩნდა. რადგან თვითონ ვერსად
წაუვიდოდა ამ ცხოვრების სიდუხჭირეს, არც იმათი უნდოდა, რომ ცოცხლები
ყოფილიყვნენ და თავისუფლები.”

5. საყურადღებო პასაჟია
გაპიროვნების
მხატვრული ხერხით
ასახული ბრძოლა
ბუნებისა და
ადამიანისა,
მონადირემ ფეხი რომ
შედგა თავისუფალი
ბუნების წიაღში,
ეჩვენებოდა ,რომ
”ქვიშა იმიტომ
მიცურავდა
უფსკრულისაკენ,
რომ შიშიაც თან
ჩაეტანა, ლოდები
იმიტომ იყო
გადმოკიდებული,
შიშია რომ ხელს
მოჰხვევდა
მოგლეჯილიყო და
შიშიაც დაეტანა.”
ძლივს ებღაუჭებოდა
კლდის ნაჭდევებს
მონადირე და რაც უფრო
უახლოვდებოდა
მსხვერპლ,მით უფლო
გულიანდებოდა,მაგრამ
ამ შეუპოვრობის კვალი
დაატყო უკარება კლდემ:
”ხელის ფრჩხილები სულ
გადააცვითესდა
მუხლისთავები
გადაეყვლიფა...
კლდიდან რომ
ჩავარდნილიყო, სულით
და ხორცით
დაიკარგებოდა
სამუდამოდ.”

6. იხელთა დრო და იქუხა მონადირის
თოფმა,სისხლდამდინარე ჯიხვი
კლდეზე დაეფინა,დანარჩენები
მიმოიფანტნენ, ავტორმა
დამფრთხალი ჯიხვების ფიქრები
გაგვანდო.
“ჯიხვი თითქოს უსაყვედურებს: რას მერჩი, რას გიჭამ, რას გტაცებ? რისთვის
მდევნი? შენც გეყოფა მზის შუქი და მეც. შენს გამოსადეგ მინდვრებს და ველებს
ხომ არ გეცილები? ვენახებს არ გიკვნეტ, ყანას არ გიძოვ, ნათესს არ გითელავ და
ნახნავს ფეხით არ გიზერქნი! ჩემმა წინაპრებმაც კარგად იცოდნენ რომ შენ, კაცო,
რაც კი შენი გამოსადეგი და ხელსაყრელი იყო, სხვას არ დაანებებდი და არც
არავის ჩაიზიარებდი. იმიტომაც აკი გაგშორდნენ და ისეთ მთას და კლდეს
შეეხიზნენ, სადაც შენ შიშით ფეხსაც ვერ მოსდგამ, თორემ გუთანსა და ბარს ხომ
ვერ მიიტან. რას მერჩი? დამანებე თავი! ვიცოცხლო მეც ამ მწირს და ვაგლახ
მთაში.”

7. “საწყლებს ცის დაქცევა და “არწივისმაღლის” ჩამონგრევა ერჩივნათ ამ
ხმის გაგონებას! გაქცევა ვეღარ მოახერხეს და ერთ წამს ღონემიხდილნი,
დაჩაგრულნი, თავზარდაცემულნი გაშეშებულები იდგნენ. აღარ
იცოდნენ, რა ექნათ, საით გაქცეულიყვნენ. მაგრამ მალე ისევ გონს
მოვიდნენ, ამოდენა ფარა დაიძრა და მოედო კლდეებს აღმა და დაღმა.
ისმოდა ქვიშის ხრიალი და ქვების ჩახაჩუხი. რომელმაც საით მოასწრო,
იქით გაიქცა. დედა-შვილები კი ერთმანეთს არა შორდებოდნენ: ან შვილი
მისდევდა დედას, ან გულგახეთქილი დედა- შვილსა.” ვინ იცის,
ფიქრობდა: “რას შვრები, შე უბედურო, შენ ჩემზე უარეს დღეში ხარ
ჩავარდნილი, რო გესმოდესო”. მაგრამ შიშიას ჯიხვის მეტი არა
ადარდებდა რა. ჯიხვიც მიბრუნდა და ერთი თვალის დაფახვაში
(დახამხამებაში) უფსკრულში გადაეშვა. “

8. იდგა მწვერვალს შეხიზნებული შიშია, რომელმაც სულ ახლახანს
ნანადირევიც დაკარგა და მისი სიცოცხლეც წამებს ითვლიდა... თავისუფალი
ჯიხვი არც მომაკვდავი დაემონა კაცს, გადაეშვა კლდიდან და დატოვა
დაუნდობელი ადამიანი გაწბულებული...
- ვაიმე, დავკარგე ჯიხვი! –
დაიყვირა შიშიამ და გაიქცა
დასანახად, თუ სად დაეცემოდა
ჯიხვი. მაგრამ ჯიხვი
უფსკრულმა შთანთქა. სად
დაეცემოდა, როცა ძირს
თვალჩაუწვდენელი ფრიალოს
მეტი არა ჩანდა რა. ახლაღა
იგრძნო შიშიამ, რა საფრთხეც
მოელოდა.
მიიხედ-მოიხედა შიშიამ, ეძებდა
თავის დამხმარს ვისმე, მაგრამ
ირგვლივ მარტო ფრინველებისგან
დახრული ძვლები ეყარა, აქეთ-იქით
ფრიალო და თვალჩაუწვდომელი
უფსკრული იყო. ასვლა
შეიძლებოდა, მაგრამ ჩამოსვლა
შეუძლებელი იყო.
შვიდ დღეს ქუხდა შიშიას თოფი,მერვე დღეს კი მიმწყდარა მისი
დაუნდობელი ხმა... მთის შვილთა-სვავთა და არწივთა საჯიჯგნად
გამხდარა სასტიკი ადამიანის სხეული, უკარება კლდემ შეისიხლხორცა
კაცთა მოდგმისათვის ნიშნეული სისასტიკე,მკაცრი განაჩენი გამოუტანა
სახელის მოხვეჭისა და ბუნების ლაღ შვილთა მოშურნე ადამიანს...

9. დავალება: დავწეროთ ორი თემა-”მონადირის” შინაარსი გეგმის მიხედვით
და თავისუფალი თემა -ლაღი ბუნებისა და დაუნდობელი ადამიანის
ბრძოლა დასაბამიდან...
--------------------------------------
თედო რაზიკაშვილის “მონადირე”
გეგმა
1.შიშია-მორწმუნე მონადირე,სალოცავთა მსხვერპლშემწირველი;
2.არწივმაღალი-”ადამიანის ფეხისაგან შეულახველი ადგილი”, ხევსურთა
შურისთვალი,მთის ამაყ შვილთა-არწივთა საბუდარი;
3.მოძალებული მონადირული ჟინი;
4.შიშიას შური ბუნების ლაღ და თავისუფალ შვილთა მიმართ;
5.ბუნებისა და კაცის ბრძოლა (” ქვიშა იმიტომ მიცურავდა უფსკრულისაკენ,
რომ შიშიაც თან ჩაეტანა, ლოდები იმიტომ იყო გადმოკიდებული, შიშია
რომ ხელს მოჰხვევდა მოგლეჯილიყო და შიშიაც დაეტანა.”)
6.ბუნების საყვედური ადამიანის მიმართ (დაიმოწმეთ ჯიხვთა ნაფიქრალი);
7.თოფის თავზარდამცემი ხმა;
8.შიშიას სხეულზე აღბეჭდილი კვალი შეუპოვრობისა;
9.ბუნების მკაცრი განაჩენი-მონადირის სულ-ხორცეული კვდომა (“სულით
და ხორცით დაიკარგებოდა სამუდამოდ.”)

10. VI კლასი , ღია გაკვეთილი
თემაზე „ბუნება და ადამიანი“
თედო რაზიკაშვილის მოთხრობის „მონადირის“ მიხედვით
კითხვარი პასუხებითურთ:
1. -რა ვიცით თედო რაზიკაშვილის ბიოგრაფიიდან?
- თედო პავლეს ძე რაზიკაშვილი დაიბადა 1869 წელს
სოფელ ჩარგალში.გარდაიცვალა 1922 წლის 19 იანვარს.
დაკრძალულია თბილისში, დიდუბის მწერალთა და
საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონში. ქართველი მწერალი იყო
ლუკა რაზიკაშვილისა (ფსევდონიმით ვაჟა-ფშაველა) და
ნიკო რაზიკაშვილის,იგივე ბაჩანას ძმა.
2. -გარდა ნაწარმოებებისა, რა განსაკუთრებული ღირებულების
მქონე განძი დაუტოვა ერს თედო რაზიკაშვილმა?
-თედო რაზიკაშვილი იყო შემდგენელი ხალხური
სიტყვიერების ლექსიკონისა, რომელიც 1900 წელს
დაიბეჭდა "ივერიაში".

11. 3. -ვინ არის მოთხრობა „მონადირის“ მთავარი პერსონაჟი?
-სახელგანთქმული ხევსური შიშია.
4. - რას სწირავს ნანადირევს შიშია და რატომ?
-ნანადირევს სალოცავებს:ხახმატსა და გუდანისჟვარს სწირავს
მადლობის ნიშნად და “ქრთამადაც”, რომ მომავალშიც
მოუმართოს ხელი წმინდა სალოცავმა .
5. - რა დაუოკებელი ჟინით არის შეპყრობილი შიშია და რატომ?
-ჟინი,დალაშქროს ყველა მიუვალი ადგილი,რადგან უშიშარი
ვაჟკაცის სახელის მოპოვება სწყუროდა.
6. - ვის მიმართ ჰქონდა სიხარბე და შური შიშიას და რატომ?
-ეხარბებოდა მთის ბუნების შვილს ლაღი ჯიხვების
თავისუფლებისა.

12. 7. -რომელი მთის დაპყრობა გადაწყვიტა და რატომ?
-“არწივისმაღალზე” ასვლა გადაწყვიტა, რადგან იმის
წვერზე ჯერ კაცს ფეხი არ დაედგა. მხოლოდ შორიდან
შესცქეროდნენ ხევსურები შურით.
8. - რატომ შეარქვა ხალხმა ამ მთას არწივისმაღალი ?
-იქ ბუდობდნენ არწივები- მთის ამაყი შვილები.
9. -რა გამართლება მოუძებნა მთხრობელმა,რატომ დაივანესო
არწივებმა მაღალი მთის მწვერვალზე?
-ბარტყებს იქ ზრდიდნენ გულმოსვენებულები, რომ ადამიანი
მათ საბუდარს ვერაფერს ავნებდაო.
10. -რისი თქმა უნდოდა მწერალს ,ვითომდა, არწივთა
გადაწყვეტილების ამგვარი გამართლებით?
-რომ ბუნების მიმართ დაუნდობლობლობისაგან თავი დაიცვა
ფრინველთა მეფედ წოდებულმა არწივმა.

13. 11. არწივთა მედიდური ბუნების ამსახველი რომელი
ეპიზოდი გამოდგება ნაწარმოებიდან?
-არწივისმაღალი იყო მათი სალხინო ადგილი,იქიდან
დაჰყურებდნენ გუდამაყარსა და ხევსურეთს ამაყი
თვალით და ათვალიერებდნენ საკბილო ლუკმას.
12. -რაზე სანადიროდ გაემართა შიშია არწივისმაღალზე?
- ჯიხვებზე სანადიროდ.
13. -შურით აღვსილმა ადამიანმა როგორ შეუდარა
კაცის მონური არსებობა ბუნების ლაღ შვილთა -
ჯიხვთა ცხოვრებას?
უცნაურად ერწყმის ერთმანეთს შიშიას ფიქრებში
ნადირობის სურვილი და შური ჯიხვების თავისუფალი
ცხოვრებისა,თავად დამონებული ბედიღბლის მსხვერპლ
ადამინს ბუნების შვილთა ლაღი ცხოვრების ეხარბება.
საშინლად შურდა იმათი ასე უშიშრად სიარული.
შურდა იმათი ლაღი ცხოვრება, იმათი თავისუფალი სიცოცხლე.
თავის დაბეჩავებულ და დამონებულ ცხოვრებასთან იმათი
ლაღი სიცოცხლე გულში სანატრელად მიაჩნდა. რადგან თვითონ
ვერსად წაუვიდოდა ამ ცხოვრების სიდუხჭირეს, არც იმათი
უნდოდა, რომ ცოცხლები ყოფილიყვნენ და თავისუფლები.”

14. 14. -რაგვარი უმოწყალო ფიქრები მოიცავს შიშიას?
რა ჯინი იპყრობს ჯიხვთა მონადირების მსურველს?
-ათასიც რომ ყოფილიყო, თუკი როგორმე შესძლებდა,
სულ ერთიან გასწყვეტდა, გინდ ერთი ჯიხვის ტყავიც
ძლივს წაეღო სახლში.
15. -როგორ დაგვიხატა ბრძოლა ადამიანსა და ბუნებას
შორის მწერალმა?
-მონადირემ ფეხი რომ შედგა თავისუფალი ბუნების წიაღში,
ეჩვენებოდა ,რომ ” ქვიშა იმიტომ მიცურავდა უფსკრულისაკენ,
რომ შიშიაც თან ჩაეტანა, ლოდები იმიტომ იყო გადმოკიდებული,
შიშია რომ ხელს მოჰხვევდა მოგლეჯილიყო და შიშიაც დაეტანა.”
16. - რა კვალი დაატყო ბუნებასთან ბრძოლამ შეუპოვარ მონადირეს?
”ხელის ფრჩხილები სულ გადააცვეთოდადა მუხლისთავები
გადაეყვლიფა“...
17. -რატომ არ ნებდებოდა ხელისფრჩხილებგადაცვეთილი და
მუხლებგადაყვლეფილი მონადირე კლდეს? (გაიხსენეთ ტექსტიდან
პასუხი და განმატრეთ ამ სიტყვების მნიშვნელობა).
-„კლდიდან რომ ჩავარდნილიყო, სულით და ხორცით დაიკარგებოდა
სამუდამოდ.”

15. 18. -მას შემდეგ,რაც მიაღწია საწადელს- ავიდა მწვერვალზე,
დაუმიზნა ჯიხვებს და გაისროლა, როგორ გადმოგვცა
ჯიხვის საყვედური მწერალმა?
-“ჯიხვი თითქოს უსაყვედურებს: რას მერჩი, რას გიჭამ,
რას გტაცებ? რისთვის მდევნი? შენც გეყოფა მზის შუქი და მეც.
შენს გამოსადეგ მინდვრებს და ველებს ხომ არ გეცილები?
ვენახებს არ გიკვნეტ, ყანას არ გიძოვ, ნათესს არ გითელავ
და ნახნავს ფეხით არ გიზერქნი! ჩემმა წინაპრებმაც კარგად
იცოდნენ რომ შენ, კაცო, რაც კი შენი გამოსადეგი და ხელსაყრელი იყო,
სხვას არ დაანებებდი და არც არავის ჩაიზიარებდი.
იმიტომაც აკი გაგშორდნენ და ისეთ მთას და კლდეს შეეხიზნენ,
სადაც შენ შიშით ფეხსაც ვერ მოსდგამ, თორემ გუთანსა და ბარს
ხომ ვერ მიიტან. რას მერჩი? დამანებე თავი! ვიცოცხლო
მეც ამ მწირს და ვაგლახ მთაში.”
19. -ჯიხვების დედაშვილობა როგორ აღწერა მწერალმა?
-დედა-შვილები კი ერთმანეთს არა შორდებოდნენ: ან შვილი
მისდევდა დედას, ან გულგახეთქილი დედა- შვილსა.”

16. 20. -როგორ გესმით ჯიხვის სამდურავი?
“რას შვრები, შე უბედურო, შენ ჩემზე უარეს დღეში
ხარ ჩავარდნილი, რო გესმოდესო”
-შიშია დაიმონა არწივისმაღალზე ნაზარდი ბინადრის
მონადირების სურვილმა,ამგვარად მონობა იგულისხმება
სიტყვებში-„უარეს დღეში ჩავარდნაში ხარ ჩავარდნილიო“,
ხოლო სიცოცხლესთან გამოთხოვების მომლოდინე ჯიხვი
უკეთეს დღეში იმიტომ არის ,რომ ისეთივე თავისუფალია
სიკვდილს მიახლოებული,როგორც მთელი ცხოვრების
მანძილზე. ამრიგად, „უკეთესი“-თავისუფლებას
გულისხმობს, ხოლო „უარესი“ -სურვილთა მონობაში
გამოზრდილი კაცის ცხოვრებასა და ამგვარივე აღსასრულს.
21. -როგორ დაამარცხა ჯიხვმა შიშია?
-არ ჩაუვარდა ხელში,დაჭრილი მიფოფხდა კლდის ნაპირამდე და
გადაეშვა ქარაფიდან.
22.-რა იდარდა შიშიამ?
- ნანადირევის დაკარგვა.

17. 23.- რა საფრთხე გააცნობიერა გაწბილებულმა შიშიამ ?
-მიიხედ-მოიხედა შიშიამ, ეძებდა თავის დამხმარეს, მაგრამ ირგვლივ
მარტო ფრინველებისგან დახრული ძვლები ეყარა, აქეთ-იქით ფრიალო
და თვალჩაუწვდომელი უფსკრული იყო. ასვლა შეიძლებოდა, მაგრამ
ჩამოსვლა შეუძლებელი იყო.
24.- რომელი წინადადებით ვიგებთ,რამდენ დღეს იცოცხლა შიშიამ
არწივისმაღალზე?
-„შვიდ დღეს ქუხდა შიშიას თოფი,მერვე დღეს კი მიმწყდარა მისი
დაუნდობელი ხმა“...
25.- რა განაჩენი გამოუტანა ბუნებამ მონადირეს?
-მთის შვილთა-სვავთა და არწივთა საჯიჯგნად გამხდარა სასტიკი
ადამიანის სხეული, უკარება კლდემ შეისიხლხორცა კაცთა
მოდგმისათვის ნიშნეული სისასტიკე,მკაცრი განაჩენი გამოუტანა
სახელის მოხვეჭისა და ბუნების ლაღ შვილთა მოშურნე ადამიანს...

18. 26.- რომელი ხალხური ლექსი გახსენდებათ,
სადაც ადამიანი ისევე დამარცხდა ბუნებასთან,როგოც შიშია?
- „ჯარჯი“ :
კლდე, ჯიხვის ჯოგის გავლილი,
რო ნახო, გაგიკვირდება...
იმათ ნაწოლსა, ნადგომსა,
თოლი არ მაეკიდება.
ფეხ რო მაუსხლტეს ტიალსა,
კლდეზე რქით დაეკიდება,
იმათ მიმყოლსა ვაჟკაცსა
რა კარგი წაეკიდება!..
ჯარჯი ჩახედავს ჯიხვებსა,
რა მშვენიერნი წვანანო,
რქა რქაზე გადაუხვევავ,
ანგელოზებსა ჰგვანანო.
ჯარჯივ, ნუ მისდევ ჯიხვებსა,
მოგინელებენ ტიალნი!..
არ დაიჯერა ჯარჯიმა,
სხვაც ბევრ მამცდარა ჭკვიანი.
ჩამაუქადლა ვაჟკაცმა
ხირიმი სპილოსძვლიანი,
წინ ჯიხვთა, უკან ჯარჯიმა
კლდეზე გადიღეს გრიალი,
_ ჩაბანოს ჭალას გავარდა
მოყმე ფეხწრიაპიანი...
ამაიტანეს მამკვდარი,
ტირის ქალი და ზალია,
შამააწვინეს კარზედა
კლდის დაფლეთილი ტანია,
გადაგლეჯილი თავ-პირი,
ყორნის დათხრილნი თვალნია...
სახსოვრად ჯარჯის საფლავზე
დააკრნეს ჯიხვის რქანია,
ერთ გვერდზე თოფი სიათა,
მეორე გვერდზე ხმალია,
ზედ დააწერეს წერილი:
„ჯარჯი ჯიხვთაგან მკვდარია!“

19. 27. V კლასში შესწავლილი რომელი მწერლის ნაწარმოებიდან გესმით ადამიანის
ხელით დაობლებული ბუნების მშვენიერი შვილის სამდურავი?
-ვაჟა-ფშაველას მოთხრობაში „შვლის ნუკრის ნაამბობი“ დაობლებული ნუკრი
ადამიანს საყვედურობს: -”რას გიშავებ, ადამიანო, მითხარი, რას? რა დაგიშავა
საბრალო დედაჩემმა, რა შეგისვა, რა შეგიჭამა, რომ მოჰკალი და უპატრონოდ
დამაგდე, დამაობლე?! ოჰ, ადამიანებო! თქვენ ხერხსა და ღონეზე ხართ
დაიმედებულნი და ჩვენი ჯავრი არა გაქვსთ... არა ჰგრძნობთ, რომ ჩვენც გვიყვარს
თავისუფლება, არა ჰგრძნობთ თქვენის შეუბრალებელის გულით, რომ ჩვენც
გვიყვარს სიცოცხლე, ბუნება: ფოთლის შრიალი, წყლის ჩქრიალი, რომელსაც
სულგანაბული ეგრე ხშირად ყურს ვუგდებ ხოლმე, ბალახის ბიბინი და ტყის
ცხოველებთან ერთად ნავარდობა... შენ-კი, ოჰ, ადამიანო!..
თვალებდასისხლიანებული, გაფაციცებული დამეძებ მე და ჩემს ფერს სუსტსა და
უპატრონოს ათასს სხვას... იარაღი გაქვს, მოგვეპარები, მუხთლად გკვრავ ტყვიას და
გამოგვასალმებ წუთისოფელს”...

20. ღია გაკვეთილი
თემაზე „ბუნება და ადამიანი“
თედო რაზიკაშვილის მოთხრობის
„მონადირის“ მიხედვით
კითხვარი:
1. რა ვიცით თედო რაზიკაშვილის ბიოგრაფიიდან?
2. გარდა ნაწარმოებებისა, რა განსაკუთრებული ღირებულების მქონე განძი
დაუტოვა ერს თედო რაზიკაშვილმა?
3. ვინ არის მოთხრობა „მონადირის“ მთავარი პერსონაჟი?
4. რას სწირავს ნანადირევს შიშია და რატომ?
5. რა დაუოკებელი ჟინით არის შეპყრობილი შიშია და რატომ?
6. ვის მიმართ ჰქონდა სიხარბე და შური შიშიას და რატომ?
7. რომელი მთის დაპყრობა გადაწყვიტა და რატომ?
8. რატომ შეარქვა ხალხმა ამ მთას არწივისმაღალი ?
9. რა გამართლება მოუძებნა მთხრობელმა,რატომ დაივანესო არწივებმა
მაღალი მთის მწვერვალზე?
10. რისი თქმა უნდოდა მწერალს ვითომდა არწივთა გადაწყვეტილების
ამგვარი გამართლებით?

21. 11. არწივთა მედიდური ბუნების ამსახველი რომელი ეპიზოდი
გამოდგება ნაწარმოებიდან?
12. რაზე სანადიროდ გაემართა შიშია არწივისმაღალზე?
13. შურით აღვსილმა ადამიანმა როგორ შეუდარა
კაცის მონური არსებობა ბუნების ლაღ
შვილთა -ჯიხვთა ცხოვრებას?
14. რაგვარი უმოწყალო ფიქრები მოიცავს შიშიას?
რა ჟინი იპყრობს ჯიხვთა მონადირების მსურველს?
15. როგორ დაგვიხატა ბრძოლა ადამიანსა და ბუნებას შორის მწერალმა?
16. რა კვალი დაატყო ბუნებასთან ბრძოლამ შეუპოვარ მონადირეს?
17. რატომ არ ნებდებოდა ხელისფრჩხილებგადაცვეთილი და
მუხლებგადაყვლეფილი მონადირე კლდეს?
(გაიხსენეთ ტექსტიდან პასუხი და განმატრეთ ამ სიტყვების მნიშვნელობა).
18. მას შემდეგ,რაც მიაღწია საწადელს- ავიდა მწვერვალზე, დაუმიზნა
ჯიხვებს და გაისროლა, როგორ გადმოგვცა ჯიხვის საყვედური მწერალმა?
19. ჯიხვების დედაშვილობა როგორ აღწერა მწერალმა?
20. როგორ გესმით ჯიხვის სამდურავი-“რას შვრები, შე უბედურო,
შენ ჩემზე უარეს დღეში ხარ ჩავარდნილი, რო გესმოდესო”?
21. როგორ დაამარცხა ჯიხვმა შიშია?
22. რა იდარდა შიშიამ?
23. რა საფრთხე გააცნობიერა გაწბილებულმა შიშიამ ?

22. 24. რომელი წინადადებით ვიგებთ,რამდენ დღეს იცოცხლა შიშიამ
არწივისმაღალზე?
25. რა განაჩენი გამოუტანა ბუნებამ მონადირეს?
26. რომელი ხალხური ლექსი გახსენდებათ, სადაც ადამიანი ისევე დამარცხდა
ბუნებასთან,როგოც შიშია?
27. V კლასში შესწავლილი რომელი მწერლის ნაწარმოებიდან გესმით ადამიანის
ხელით დაობლებული ბუნების მშვენიერი შვილის სამდურავი?
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
საშინაო დავალება:
მოამზადეთ პრეზენტაცია თემაზე
ლუკა (ვაჟა-ფშაველა),ნიკოლოზ (ბაჩანა) და თედო რაზიკაშვილების მშობელი და
აღმზრდელი ჩარგალი
(თქვენი გემოვნებით შეარჩიეთ გადაღებული სურათები და დაურთეთ
პრეზენტაციას).

23. ლექსიკონი
განმარტეთ სიტყვებისა და ფრაზების მნიშვნელობა!
როგორ გესმით?
1. შეუპოვარი;
2. მოშურნე;
3. ბუნების ამაყი შვილები;
4. გულმოსვენებულნი,გულდამშვიდებულნი;
5. ჟინი; დაუოკებელი,დაუცხრომელი ჟინი;
6. დაუდეგარი გული;
7. ფრთხიალი გულისა;
8. სიდუხჭირე,სიღარიბე,ხელმოკლეობა, სიღატაკე,უქონლობა,უპოვარება
(უქონელ-უპოვარი);
9. მიმტევებლობა/მიუტევებლობა;
10. თანაგრძნობა, ჭირთა და საწუხართა თანაზიარობა;
11. ქრთამი;
12. სურვილების მონობა;
13. თვალშეუდგამი სიმაღლე;
14. ჯავრი,ჯავრის ამოყრა;
15. ლაღი,სილაღე.