2. ამირანის დახასიათება
ამირანი უზარმაზარი ზომისაა,
თვალები საცერის ტოლა აქვს და
საავდროდ გამზადებულ შავ
ღრუბელს ჰგავს. ამირანი
მგელივით დაუღალავია, თორმეტი
წყვილი ხარის ძალა აქვს და
მთიდან დაცურებული მორის
სისწრაფე; ის იმდენად ძლიერია,
რომ დედამიწა ძლივს უძლებს მის
სიმძიმეს
3. ამირანის
დაბადება
ერთხელ მონადირე სულკალმახი
უდაბურ ტყეში ნადირობდა. უეცრად
კლდიდან ქალის კივილი შემოესმა.
კლდის თავზე, გამოქვაბულში
ულამაზესი ქალღმერთი, ოქროსთმიანი
დალი იწვა. იგი საშინელი ტკივილისგან
იტანჯებოდა. ქალღმერთმა
სულკალმახს თავისი ამბავი უამბო:
თურმე დალის მამაცი მონადირე
დარჯელანი შეჰყვარებია და თავის
გამოქვაბულში დაუსახლებია.
დარჯელანის კოჭლმა ცოლმა მიაგნო
შეყვარებულებს და მძინარე დალის
ოქროს ნაწნავი მოაჭრა. დალიმ ძალა
დაკარგა. დარჯელანი იძულებული
გახდა ოჯახს დაბრუნებოდა. დალი
ორსულად იყო, მაგრამ ძალადაკარგულ
ქალღმერთს მშობიარობა არ შეეძლო.
ამიტომ მან სულკალმახს სთხოვა,
ალმასის დანით მისთვის მუცელი
გაეჭრა და ბავშვი ამოეყვანა. მონადირემ
შეასრულა ქალღმერთის თხოვნა. ასე
გაჩნდა ამირანი. ბავშვი იამანმა იშვილა
და თავის შვილებთან - ბადრისთან და
უსუპთან ერთად ზრდიდა. უსუპს
ბეჭებს შუა მზე ეხატა, ბადრის კი -
მთვარე. ამირანი კი ორივესაგან
გამოირჩეოდა თავისი სიძლიერით.
4. amiranis dabadeba. meore versia
რადგან ამირანი იყო ნაბოლარა შვილი, დედას ის გამორჩეულად
უყვარდა. ამირანი ცოლ-ქმარს, დარეჯანსა და სულკალმახს ისეთ
დროს ეყოლათ, როცა უკვე ღრმად მოხუცები იყვნენ და
სიცოცხლის დიდი დღე აღარ ეწერათ. ამიტომ გადაწყვიტეს,
მდიდარი კაცისათვის მოენათვლინებინათ, რომ მათი სიკვდილის
შემდეგ ნათლიას წაეყვანა და გამოეზარდა. ნათლობის დღეს
სულკალმახის სახლში მათხოვრულად ჩაცმული ღმერთი
გამოცხადდა და სულკალმახს სთხოვა, შენი შვილი მე
მომანათვლინეო. სულკალმახი და დარეჯანი დათანხმდნენ და
ამირანი ღმერთს მოანათვლინეს. ღმერთმა ამირანს დაანათლა:
დაქანებული ზვავის შეუპოვრობა, თორმეტი უღელი ხარ-კამეჩის
ღონე და მგლის მუხლი, ბავშვობაში ობლობა და გაჭირვება, ხოლო
ვაჟკაცობაში ომი და გამარჯვება. მართლაც, არ გაუვლია დიდხანს,
რომ სულკალმახი და დარეჯანი დაიხოცნენ და ძმები ობლად
დარჩნენ. გავიდა ხანი, ძმები დაიზარდნენ და მშვენიერი
ვაჟკაცებიც დადგნენ, მაგრამ ღონით ამირანი ორივე ძმას
სჭარბობდა.
5. გ მ ი რ ი ა მ ი რ ა ნ ი
ამირანმა მრავალი საგმირო საქმე ჩაიდინა:
გაათავისუფლა მზე დევ-ვეშაპის
მუცლიდან, მოკლა ბაყბაყ დევი, დახოცა
გველეშაპები, მიწასთან გაასწორა ცხრა ძმა
დევების სამეფო. მან ზეციდან ჩამოიყვანა
თავის საცოლე- ღრუბელთა მბრძანებლის
ასული ყამარი, მოკლა ავი სული ქალ-ხარი.
ბოლოს გმირმა ღმერთის დამარცხება
გადაწყვიტა, რისთვისაც ღმერთმა ის
სასტიკად დასაჯა და კავკასიის ქედზე
სამუდამოდ მიაჯაჭვა.
6. ამირანის ამბიცია
ღმერთებმა ადამიანს ცეცხლი წაართვეს, რადგან შიში ჰქონდათ, ვაითუ ხალხი
ისე გაძლიერდეს, რომ ჩვენ დაგვამხოსო. დედამიწაზე სიცივემ დაისადგურა.
ამირანი კავკასიონის ყველაზე მაღალ მწვერვალზე, იალბუზზე ავიდა, ღმერთებს
ცეცხლი მოსტაცა და ადამიანებს დაუბრუნა. ღმერთებმა ამისთვის მისი დასჯა
განიზრახეს. ამირანიც ამასობაში ისე გადიდგულდა, რომ ღმერთებთან შერკინება
ჰქონდა განზრახული. ერთხელ გზად თავისი ნათლია შემოხვდა. ამირანმა
დაიჟინა, უნდა ვიჭიდაოთო. ღმერთმა უთხრა, მიწაში ჯოხს ჩავასობ და ჯერ ის
ამოიღეო. ამირანმა ორჯერ ამოიღო ჯოხი მიწიდან. მესამედ ღმერთმა ისე ჩაასო
ჯოხი მიწაში, რომ მისი ფესვები დედამიწას გარშემოშემოერტყა, წვერი კი ცას
მისწვდა. ამირანმა ძვრაც კი ვერ უყო ჯოხს. ღმერთმა მიაჯაჭვა იგი ამ ხეს, ზედ კი
მყინვარწვერის მთა დაახურა. მას შემდეგ ამირანი ხესაა მიჯაჭვული და ყორანს
მისთვის საზრდოდ დღეშიერთი პური და ერთი ხელადა ღვინო მიაქვს.
ხალხს გაუჭირდა უგმიროდ. იმძლავრეს დევებმა. ამირანის დასახსნელად რჩეული
ვაჟკაცები გაეშურნენ, მაგრამ გზა ვერ იპოვეს.
სხვა თქმულების მიხედვით, ამირანი კავკასიონზეა მიჯაჭვული. მისი გოშია ჯაჭვს
ლოკავს, დაწვრილდება ჯაჭვი, სადაცაა გაწყდება, მაგრამ დიდ ხუთშაბათს
შეიკრიბება ყველა მჭედელი, დაჰკრავენ გრდემლს და ჯაჭვი ისევ მთელდება.
7. იმედგაწყვეტილი ამირანი მწარედ ამოიოხრებს, მაგრამ ღმერთი მარტო ამ
სასჯელს არ აკმარებს და ახლა მშიერ არწივს მიუსევს. არწივი უმოწყალოდ
უკორტნის გულს ამირანს და სისხლის ნიაღვარს ადენს. ამირანს თავისი მოკლე
ხმალიც გვერდით უდევს, მაგრამ ჯაჭვი იქამდე არ უშვებს. ითმენს ამირანი
არწივის კორტნას, ითმენს და რომ ვეღარ მოითმენს, ერთს საზარლად დაიყვირებს.
ამირანის ყვირილზე მთელი მთა-ბარი შეინძრევა, ცა დაიქუხებს, ზვავები გუგუნ-
გრიალით დაეშვებიან უფსკრულებისაკენ, ყინვა გატყდება და ღელე-ხეობები
შავფაფარაყრილი მდინარეებით აივსებიან
8. აკაკი წერეთელი,,ამირანი”
კავკასიის ქედზე იყო
ამირანი მიჯაჭვული,
ყვავ-ყორანი ეხვეოდა,
დაფლეთილი ჰქონდა გული.
ქვეყნად ცეცხლის
მოტანისთვის
გულს ცეცხლი არ
ჰნელდებოდა,
და რაღაცა მანქანებით
წყლული ისევ მთელდებოდა.
ჰქონდა ჭირში მოთმინება:
არც ჰკვესოდა, არც ოხვრიდა;
უსამართლო ძლიერებას
მონურად ქედს არ უხრიდა!
ბოლოს მაინც გამარჯვება
დარჩა!.. ყველა გააოცა!.. –
და ის ღვაწლი მაგალითად
მიწის შვილთა მან გადმოსცა
. კავკასიის მაღალ ქედზე
მიჯაჭვული ამირანი
არის მთელი საქართველო
და მტრები კი ყვავ-ყორანი
. მოვა დრო და თავს აიშვებს,
იმ ჯაჭვს გასწყვეტს
გმირთა-გმირი!..
სიხარულად შეეცვლება
ამდენი ხნის გასაჭირი!..
