school

1. Ο ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ
Εύη Γεωργοπούλου – 70ο
ΔΣ Αθηνών
& ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

2.  Επί δύο χρόνια, ο Τζόνι, ένας ήσυχος 13-
χρονος, είχε γίνει παιχνίδι για κάποιους από
τους συμμαθητές του. Του ζητούσαν χρήματα,
τον ανάγκαζαν να τρώει αγριόχορτα, να πίνει
γάλα με απορρυπαντικό, τον έδερναν στις
τουαλέτες, του έδεναν ένα σκοινί γύρω από το
λαιμό και τον πηγαινόφερναν σαν να ήταν
κατοικίδιο. Όταν ανέκριναν τους βασανιστές
του Τζόνι, είπαν ότι το έκαναν επειδή είχε
πλάκα.
 ελεύθερη απόδοση από άρθρο νορβηγικής εφημερίδας (Olweus, 1993)

3. BULLΥING ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ…

…ΔΥΟ ΠΑΙΔΙΑ Η ΔΥΟ ΟΜΑΔΕΣ
ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΟΥ ΚΑΒΓΑΔΙΖΟΥΝ
ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ.

4. ΤΟ BULLYING ΣΥΝΕΠΑΓΕΤΑΙ...
 …ΔΙΑΦΟΡΑ ΔΥΝΑΜΗΣ
 …ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ
 …ΣΥΝΕΙΔΗΤΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
(Olweus, 1993; 2005)

5. ΤΟ BULLYING ΜΠΟΡΕΙ
ΝΑ ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ ΩΣ…
ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΒΙΑ
ΛΕΚΤΙΚΗ ΒΙΑ: ΓΡΑΠΤΗ
Ή ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ, ΕΜΜΕΣΗ Ή ΑΜΕΣΗ
CYBER-BULLYING
ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ
ΥΛΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ

6. ΦΥΛΟ & ΗΛΙΚΙΑ / ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ
ΠΙΟ ΣΥΧΝΟΣ ΣΤΑ ΑΓΟΡΙΑ
ΣΤΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΠΙΟ ΣΥΧΝΟΣ Ο ΛΕΚΤΙΚΟΣ
ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ
ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΕΜΜΕΣΟΣ & ΛΕΚΤΙΚΟΣ
(Παπαστυλιανού, 2010)

7. ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΕΚΦΟΒΙΖΕΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ…
 …απολαμβάνει την αίσθηση υπεροχής
 …κερδίζει ηγετική θέση στην ομάδα του
 …γίνεται πιο δημοφιλής
 …διασκεδάζει την ανία του
 …έχει υλικά οφέλη
 …έχει μάθει να φέρεται έτσι
από το κοινωνικό περιβάλλον του

8. Ή ακόμα μπορεί…
…να μην έχει μάθει να ανέχεται
τη διαφορετικότητα
…να υποκύπτει σε πιέσεις
άλλων
(Κάργα & Μπίμπα, nd)

9. πιθανόν να είναι:
•πιο βίαιο
•πιο δυνατό
•με μειωμένη
ενσυναίσθηση
ΤΟ ΠΑΙΔΙ
ΠΟΥ
ΕΚΦΟΒΙΖΕΙ

10. πιθανόν να:
•έχει χαμηλή
αυτοπεποίθηση
•είναι συνεσταλμένο
•είναι ‘διαφορετικό’
•κλαίει εύκολα
•κάνει πιο εύκολα
παρέα με μεγάλους
ΤΟ ΠΑΙΔΙ
ΠΟΥ
ΕΚΦΟΒΙΖΕΤΑΙ

11. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ
ΠΟΥ ΕΥΝΟΟΥΝ ΤΟΝ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ

12. ΚΟΙΝΩΝΙΑ:
• βίαια
• ανταγωνιστική
• χωρίς σεβασμό για την ανθρώπινη
αξιοπρέπεια & τη διαφορετικότητα

13. ΣΧΟΛΕΙΟ:
• που δεν ελέγχει
• ανεκτικό στη βία
• τιμωρητικό χωρίς επικοινωνία με τους μαθητές
• ανταγωνιστικό

14. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ:
• χωρίς όρια
• χωρίς συνέπεια στην εφαρμογή κανόνων
• τιμωρητική χωρίς αγάπη
• υπερπροστατευτική

15. ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΑΣ;

16. ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΛΗΨΗ
προσπαθούμε για ένα ήρεμο οικογενειακό κλίμα
 επικοινωνούμε & κτίζουμε σχέση εμπιστοσύνης
βάζουμε όρια με σταθερότητα
οι ποινές είναι άμεσες αλλά όχι ισοπεδωτικές
σε πλαίσιο αγάπης
περιορίζουμε τα βίαια ερεθίσματα

17. ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΕ ΕΓΡΗΓΟΡΣΗ
ΓΙΑ ΠΙΘΑΝΑ ΣΗΜΑΔΙΑ

18. ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΚΔΗΛΩΝΕΙ
 στενοχώρια
 χαμηλή αυτοεκτίμηση
 απομόνωση
 αίσθηση πανικού
 δυσκολία συγκέντρωσης
 σωματικά προβλήματα

19.  αγωνία για τις κοινωνικές τους σχέσεις
 λιγοστές φιλίες
 φόβος για το σχολείο
 άρνηση να πάνε στο σχολείο
 πτώση της σχολικής επίδοσης

20. ΔΙΝΟΥΜΕ ΠΡΟΣΟΧΗ
ΣΤΙΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
Ένα παιδί που υπόκειται σε εκφοβισμό μπορεί
να ντρέπεται ή/και να φοβάται να μιλήσει.
 Η συμπεριφορά του, όμως,
δεν μπορεί να κρύψει τι του συμβαίνει

21. ΑΛΛΑ
ΚΑΙ ΟΣΟΙ ΚΑΝΟΥΝ BULLYING
ΘΕΛΟΥΝ ΦΡΟΝΤΙΔΑ

22. Παρουσιάζουν μεγαλύτερα ποσοστά σε
o σχολική αποτυχία
o διάσπαση προσοχής
o νευρικότητα και υπερκινητικότητα
o κατάθλιψη

23. ΚΙ ΟΤΑΝ ΜΕΓΑΛΩΝΟΥΝ…
…είναι πιο πιθανό
να έχουν προβλήματα

24. 60% όσων ασκούν συστηματικά εκφοβισμό
στο σχολείο έχουν παρουσιάσει
εγκληματική συμπεριφορά μέχρι τα 24
τους (δείγμα από Σκανδιναβία-Οlweus,
1993)
Οι χρόνιοι bullies παρουσιάζουν δυσκολία
στο να διατηρούν θετικές κοινωνικές
σχέσεις στην ενήλικη ζωή τους (Olweus,
1993; Batsche & Knoff, 1994)

25. ΟΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΕΣ…
…μπορεί να νιώθουν
άγχος και ανασφάλεια
θλίψη, αδυναμία και αποτυχία
άσχημα στο σχολείο & να πέφτει η
απόδοσή τους στο σχολείο

26. ‘ΔΑΣΚΑΛΕΨΤΕ’
ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΑΣ…

27. …αν εκφοβίζεται

28. • να αδιαφορεί ή, αν μπορεί, να απαντά με
χιούμορ
• να λέει ΣΤΑΜΑΤΑ! με έντονο, ξεκάθαρο &
ψύχραιμο τρόπο
• να μη νιώθει υπεύθυνο
• να μην απαντά στη βία με βίαΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΕΝΗΛΙΚΟ
ΑΝ Ο ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

29. Αν εκφοβίζει…

30.  να σκέφτεται πώς νιώθουν οι άλλοι
και πώς θα ένιωθε στη θέση τους
 να διαχειρίζεται το θυμό του
& να μην ξεσπά σε άλλους
(Κάργα & Μπίμπα, nd; KIDSCAPE, 2015)

31. Αν είναι
παρατηρητής…

32.  να λέει «Σταμάτα!»
 να πλησιάζει το παιδί που δέχεται εκφοβισμό,
να του εκφράζει την υποστήριξή του
& να του συμπαραστέκεται με την παρέα του
 να μιλά σε κάποιον ενήλικο,
αν φοβάται ή νιώθει αδύναμο να
σταματήσει τον εκφοβισμό
(Κάργα & Μπίμπα, nd; KIDSCAPE, 2015)

33. 116 111
Ευρωπαϊκή γραμμή στήριξης
παιδιών & εφήβων
για οποιοδήποτε πρόβλημα
αντιμετωπίζει ένα παιδί μέχρι τα 18.
Δευτέρα με Παρασκευή 2.30-8.30 μμ
Σάββατο 9.30 πμ – 2.00 μμ

34. 801 801 1177
Γραμμή αποκλειστικά για Γονείς
ΕΨΥΠΕ(Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού
και του Εφήβου)
Φαρκαδόνος & Πιτυούντος 4, 111 42, Αθήνα -Τηλ: 210 6546524

35. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Κάργα, Σ. & Μπίμπα, Ι. (nd), Σχολικός Εκφοβισμός, (http://
www.slideshare.net/parispapadopouoos/flipbook-ekfovismos-paidia, τελευταία πρόσβαση στις 1/5/2015)
KIDSCAPE (2015), Advice for parents: Supporting a bullied child (https
://www.kidscape.org.uk/advice/advice-for-young-people/dealing-with-bullying/how-to-respond-to-bullies/,
τελευταία πρόσβαση στις 5/5/15)
Olweus, D. (1993), Bullying at school: What we know and what we can do, Cambridge, MA, Blackwell
Olweus, D. (2005), Bullying at school, Tackling the Problem, (
http://www.oecdobserver.org/news/archivestory.php/aid/434/Bullying_at_school:_
tackling_the_problem.html, τελευταία πρόσβαση στις 3/5/2015)
Παπαστυλιανού, Ν.(2010), Επιθετικότητα, Εκπαίδευση και Ψυχοεκπαίδευση, (http
://www.akida.info/index.php?searchword=%CF%80%CE%B1%CF%80%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE
searchphrase=all&Itemid=402&option=com_search&lang=el, τελευταία πρόσβαση στις 11/5/2015

36. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αρτινοπούλου, Β. (2001). Βία στο σχολείο: Έρευνες και πολιτικές
στην Ευρώπη. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Αρτινοπούλου, Β. (2010). Η σχολική διαμεσολάβηση:
Εκπαιδεύοντας τους μαθητές στη διαχείριση της βίας και του
εκφοβισμού. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.
Καλλιώτης, Π. (2002). Η φύση και η έκταση της σχολικής
επιθετικότητας και κακοποίησης στους μαθητές από 8 έως 12
ετών. Αθήνα: Γρηγόρη.

37.  Τρίγκα – Μερτίκα, Ε. (2012). Σχολικός εκφοβισμός -
Θυματοποίηση - Ο ρόλος οικογένειας-σχολείου. Αθήνα:
Γρηγόρη.
 Olweus, D. (2009). Εκφοβισμός και βία στο σχολείο. Αθήνα:
ΕΨΥΠΕ.
 Rigby, K. (2008). Σχολικός εκφοβισμός: Σύγχρονες απόψεις.
Αθήνα: Τόπος.

38. ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
• Bullyonline, κόμβος για τον εκφοβισμό κάθε μορφής με προτεινόμενους συνδέσμους για σχολικό
εκφοβισμό http://www.bullyonline.org/schoolbully/links.htm
• Εταιρεία ψυχοκοινωνικής υγείας του παιδιού και του εφήβου (ΕΨΥΠΕ). http://www.epsype.gr/
• ΕΨΥΠΕ, ιστοσελίδα για σχολικό εκφοβισμό http://www.antibullying.gr/
• Ευρωπαϊκή καμπάνια κατά του σχολικού εκφοβισμού. http://www.e-abc.eu/gr/
• Hope for children, βρετανική οργάνωση για την προστασία του παιδιού. Εκστρατεία: ”Beat
bullying”. http://www.hfcbeatbullying.info
• Kidscape, βρετανική οργάνωση για την προστασία του παιδιού https://www.kidscape.org.uk/advice/
• Safer internet. Δράση ενημέρωσης του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου www.saferinternet.gr