1. ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ο Κοσμάς ο Αιτωλός (1714 - 1779), γνωστός και ως Πατροκοσμάς, ήταν Ελληνορθόδοξος
μοναχός. Το κατά κόσμον όνομά του ήταν Κώνστας, ενώ το επώνυμό του παραμένει
άγνωστο. Το 1961 ανακηρύχθηκε άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και εορτάζεται στις 24
Αυγούστου. Επίσης, εκτός από την Ελλάδα τιμάται και από την Ρωσία, την Σερβία, την
Βουλγαρία, την Αρμενία, τις ΗΠΑ, την Κύπρο, την Ουκρανία, την Ρουμανία, το
Μαυροβούνιο και την ΠΓΔΜ.
Μαθήτευσε στα διδασκαλία της Παρνασσίδας και της Ναυπακτίας πλάι σε ονομαστούς
ιεροδιδασκάλους: τα στοιχειώδη γράμματα τα έμαθε από τον ιεροδιάκονο Γεράσιμο
Λύτσικα,ενώγύρωστα είκοσι,τα γραμματικά,δηλαδήτην εγκύκλιοπαιδεία την έλαβε από
τον ιεροδιάκονο Ανανία, ενώ δίδασκε συγχρόνως και ως υποδιδάσκαλος. Το 1749 πήγε
στην Αθωνιάδα Σχολή του Αγίου Όρους, όπου έκανε σπουδές ανωτέρου επιπέδου στη
θεολογία και τη φιλοσοφία. Εκεί υπήρξε μοναχός για δύο περίπου χρόνια στη μονή
Φιλοθέου του Αγίου Όρους. Στα 1759 εγκατέλειψε το μοναστήρι και με εντολή του
Πατριάρχη Σεραφείμ ξεκίνησε τις περιοδείες του στη Δυτική και Βόρεια Ελλάδα και την
Ήπειροπροκειμένου να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο τότε εξισλαμισμό των Χριστιανών.
Παρακινούσε με θέρμη τους Ορθοδόξους Χριστιανούς να ιδρύσουν σχολεία που θα
διδάσκουν την ορθοδοξία. Το σχολείο αντιμετωπίζεται από τον Κοσμά σαν απαραίτητη
προϋπόθεση για την προώθηση της ορθοδοξίας και η εκπαίδευση σαν ένα εργαλείο
κατήχησης στην ορθοδοξία. Εκτός από τη σημασία της Ελληνικής γλώσσας αναφέρεται
συχνά και στο "ποθούμενο" που ήταν η απελευθέρωση του γένους. Ένα από τα
χαρακτηριστικά του είναι η απόλυτη αφιλοχρηματία. Έλεγε επί λέξει: «Δεν έχω άλλο ράσο
από αυτό που φορώ».
Μέσα σε16 χρόνια ίδρυσεπερίπου200 σχολεία.Στις διδαχέςτουπαρότρυνετουςγονείςνα
σπουδάζουν τα παιδιά τους Ελληνικά, τα οποία είναι η «γλώσσα της Εκκλησίας».
Ανακηρύχθηκε επίσημα άγιος από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως στις 20 Απριλίου
1961.
ΟΙ ΔΙΔΑΧΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ
Εκείνο που θα διαπιστώσει κανείς διαβάζοντας αυτές τις “Διδαχές” είναι ότι δύο ήταν οι
κεντρικοί άξονες: "Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ".
Αρχίζοντας από τον Χριστό , προσπαθούσε να καλλιεργήσει στις ψυχές των ακροατών του
την θρησκευτικότητα. Στην θρησκευτική ανύψωση του Γένους, έβλεπε την ηθική του
αναγέννηση. Ο κόσμος ήταν κατατρομαγμένος από την θηριωδία του Τούρκου, που δεν
αναγνώριζε δικαιώματα στους ραγιάδες. Αγραμματοσύνη βασίλευε παντού.
Ο ιερός κλήρος ήταν επίσης κατά το πλείστον αγράμματος. Αποτέλεσμα αυτής της
καταπτώσεως, ήταν το θλιβερό φαινόμενο των εξισλαμισμών. Άτομα και ολόκληρα χωριά
πολλές φορές προσέρχονται στον Μουσουλμανισμό, για να γλυτώσουν από την αφόρητη
καταπίεση της τουρκικής ασυδοσίας.

2. Βλέποντας τούς μαζικούς εξισλαμισμούς ο Κοσμάς, πήρε την απόφαση να αφήσει το
μοναστήρι του στο Άγιο Όρος και να έρθει στον κόσμο, καλώντας τον σε επιστροφή προς
τον Χριστό. Στο Άγιο Όρος κάθισε δέκα επτά (17) χρόνους. Είναι χαρακτηριστική η
απάντησηπουέδωσεόταντονρώτησαν,γιατίάφησε το Άγιο Όρος και γυρίζει στον κόσμο:
"Επειδή το Γενος μας έπεσεν εις την αμάθειαν, είπα· Ας χάσει ο Χριστός εμένα, ένα
πρόβατο,κι’ ας κερδίσει τα άλλα. Ίσως η ευσπλαχνία του Θεού και η ευχή η δική σας, σώσει
κι’ εμένα".
Αρχίζει τις περιοδείες του με μια τιτάνια προσπάθεια να αναχαιτίσει το κύμα των
εξισλαμισμών, φέρνοντας τον Χριστό κοντά στους ανθρώπους. Και το πετυχαίνει.
Ο δεύτερος βαθμός του κηρύγματός του, είναι εθνικός. Μετά την ηθική αναγέννηση και
ταυτόχρονα μ’ αυτήν καλλιεργεί τον Εθνισμό, τα Γράμματα, την Παιδεία. Όπου σταθεί
ανοίγεισχολεία.Σε247 ανέρχονταιτα σχολεία πουίδρυσεκαιμέσα σ’ αυτά διδάσκονταιτα
ελληνόπουλα ανάγνωση και γραφή. Άλλα 1100 κατώτερα, άρχισαν να λειτουργούν.
Τόσο ήταν το ενδιαφέρον του για τα σχολεία, όπου χαρακτηριστικά έλεγε:
"Καλύτερα αδελφέ μου, να έχεις ελληνικό σχολείο στην χώρα σου, παρά να έχεις βρύσες
και ποτάμια, διότι οι βρύσες ποτίζουν το σώμα, τα δε σχολεία ποτίζουν την ψυχή. Και ωσάν
μάθεις το παιδί σου γράμματα, τότε λέγεται άνθρωπος ".
Για την γυναίκα Ελληνίδα που τόσο τον απασχόλησε επειδή τότε ήταν στην απόλυτη
εξουσία τουκυρίαρχουάνδρα της,καιπροορισμόςτηςήταν να δουλεύεισαν σκλάβα του,η
δε θέσητης ήτανπραγματικά οικτρή και τη θεωρούσαν κατώτερο πλάσμα, αφήνει ο Άγιος
Κοσμάς να πέφτουν από το στόμα του πραγματικά μαργαριτάρια από τον αστείρευτο
θησαυρό του Ευαγγελίου: "Πρέπει, ω άνδρα, να μη μεταχειρίζεσαι την γυναίκα σου σαν
σκλάβα, γιατί πλάσμα του Θεού είναι κι’ εκείνη. Έχετε μίαν πίστη, ένα βάπτισμα και γι’
αυτήν σταυρώθηκεο Χριστός,όπως και για σένα. Δεν την έπλασε ούτε από την κεφαλή σου
δια να είναι ανώτερή σου, ούτε από τα πόδια σου δια να είναι κατώτερή σου, αλλά απ’ την
πλευράν σου".
Στις “Διδαχές” του αποκαλύπτεται ο πατριωτισμός του, η φλογερή αγάπη του για την
Ελευθερία,οασίγαστοςπόθοςτουγια την εθνική αποκατάσταση. Γι’ αυτόν δύο πράγματα
ήταντα πιο πολύτιμα και χρήσιμα,που χωρίς αυτά ο άνθρωποςδεν μπορεί να ζήσει. Και τα
δύο αυτά ήταν η ΨΥΧΗ και ο ΧΡΙΣΤΟΣ.