1. ΑΘΕΪΣΜΟΣ
Κυριακίδης Κυριάκος
Πρότυπο Πειραματικό
Γυμνάσιο Ευαγγελικής Σχολής
Σμύρνης
Έτος 2014-2015

2. Τι είναι ο αθεϊσμός
Αθεϊσμός ή Αθεΐα ονομάζεται η οντολογική θέση
που απορρίπτει την ύπαρξη του Θεού. Αντίκειται
στον θεϊσμό και περιλαμβάνει τόσο τις απόψεις
εκείνων που δεν έχουν πίστη στην ύπαρξη
θεοτήτων (αρνητικός αθεϊσμός) όσο κι εκείνων
που πιστεύουν ρητά στη μη ύπαρξη τέτοιων
οντοτήτων (θετικός αθεϊσμός). Κατά την
Αρχαιότητα, ο επικουρισμός περιέκλειε αθεϊστικές
αντιλήψεις, αλλά εξαφανίστηκε από την
ελληνορωμαϊκή φιλοσοφική παράδοση καθώς
αυξανόταν η επιρροή του νεοπλατωνισμού.

3. Ιστορία
Κατά την εποχή του Διαφωτισμού η έννοια του αθεϊσμού
αναδύθηκε εκ νέου ως κατηγορία εναντίον εκείνων που
αμφισβητούσαν το θρησκευτικό status quo, αλλά μέχρι τα τέλη
του 18ου αιώνα είχε γίνει η φιλοσοφική τοποθέτηση μιας
αυξανόμενης μειονότητας. Μέχρι τον 20ο αιώνα, παράλληλα με
την εξάπλωση του ορθολογισμού και του ανθρωπισμού, ο
αθεϊσμός είχε γίνει μια κοινότοπη τοποθέτηση, με σημαντικά
ποσοστά μεταξύ των επιστημόνων.
Όπως συμβαίνει και με παρόμοιες μη-ντεϊστικές έννοιες
στον αγνωστικισμό, δεν υπάρχουν θέσεις που να μπορούμε να
πούμε ότι τις προσυπογράφουν όλοι οι αθεϊστές. Πολλοί αθεϊστές
όντως μοιράζονται κοινές ανησυχίες σχετικά με τις αποδείξεις και
την επιστημονική μέθοδο, αλλά υποστηρίζουν ότι ο αθεϊσμός δεν
είναι ούτε θρησκεία ούτε ένα παγιωμένο σύστημα πεποιθήσεων

4. ΑΝΤΙΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΣ
Ο Ρίτσαρντ Ντόκινς στο βιβλίο του Η περί θεού
αυταπάτη (The God Delusion, 2006), υποστηρίζει ότι ο
αθεϊσμός δεν είναι δόγμα, το οποίο βασίζεται σε
γραφές που δεν έχουν αλλάξει για χιλιάδες χρόνια
(όπως τα ιερά βιβλία σχεδόν όλων των θρησκειών),
αλλά επιστημονική και λογική παρατήρηση του
κόσμου γύρω μας βασισμένη στην επιστημονική
μέθοδο. Αντίθετα ο Χριστιανισμός, ο Ιουδαϊσμός, το
Ισλάμ ή ακόμα και ο Βουδισμός, οι οποίες είναι οι
κυριότερες θρησκείες παγκοσμίως, κηρύσσουν
σήμερα τα ίδια πράγματα που κήρυτταν και πριν από
εκατονταετίες και τα ιερά βιβλία τους έχουν παραμείνει
τα ίδια χωρίς ανανέωση ιδεών.

5. Αντιδογματισμός
Το μόνο που άλλαξε είναι η ερμηνεία των
ιερών κειμένων, τακτική που ακολουθείται για να
συνυπάρχει η θρησκεία με τις αναμφισβήτητες
σύγχρονες επιστημονικές αλήθειες.
Παραδείγματος χάριν η ερμηνεία των ιερών
βιβλίων του χριστιανισμού καταδίκασε τον
Γαλιλαίο σε θάνατο επειδή υποστήριζε ότι η Γη
κινείται ενώ ακριβώς τα ίδια βιβλία θεωρούν
σήμερα ότι η Μεγάλη Έκρηξη είναι απολύτως
συμβατή με την χριστιανική διδασκαλία, εφ' όσον
ο Θεός με έκρηξη έπλασε τον κόσμο.

6. ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΣΤΗΝ ΑΓΝΟΙΑ
Η προσφυγή στην άγνοια αποτελεί λογική πλάνη και
σημαίνει ότι η αδυναμία να αποδειχτεί η μη ύπαρξη σημαίνει
την αυτόματη αποδοχή της ύπαρξης. Δηλαδή δεν
μπορούμε να αποδείξουμε ότι ο θεός δεν υπάρχει, άρα
υπάρχει. Σε αυτήν ακριβώς την λογική έχουν βασιστεί
αρκετές θρησκείες-παρωδίες όπως η Τσαγιέρα του Ράσελ,
η Αόρατη Ροζ Μονόκερως, το Ιπτάμενο Μακαρονοτέρας
και άλλες. Η αδυναμία της επιστήμης να αποδείξει την μη
ύπαρξη του θεού χρήζει ιδιαίτερης προσοχής για το τι
ακριβώς θεωρεί η επιστήμη βεβαιότητα ή για το πόσο ένα
πιθανό γεγονός είναι «σχεδόν βέβαιο» ή «σχεδόν αβέβαιο».
Παραδείγματος χάριν εάν κάποιος ρίξει ένα νόμισμα
1.000.000 φορές η επιστήμη δεν θεωρεί βεβαιότητα ούτε
θεωρεί ότι είναι «σχεδόν βέβαιο» ότι δεν θα έρθει 1.000.000
φορές «γράμματα». (Η πιθανότητα να έρθει 1.000.000
φορές γράμματα είναι 2−1.000.000, αριθμός μεγαλύτερος
του μηδενός άρα όχι απίθανο)

7. Η a priori απόδειξη της ύπαρξης του θεού από τον
Άνσελμο του Καντέρμπερι, ο οποίος θεωρείται κυρίαρχη
μορφή της θεολογίας και της φιλοσοφίας την εποχή του
μεσαίωνα, γνωστό ως οντολογικό επιχείρημα, είναι ο
ακόλουθος ισχυρισμός: εάν μπορείς να σκεφτείς την
ύπαρξη ενός μεγαλειώδους όντος που καλύτερο δεν
γίνεται, τότε αυτό το όν υπάρχει γιατί εάν δεν υπήρχε τότε
δεν θα μπορούσες να το σκεφτείς. Η λογική αυτή είναι
απολύτως συμβατή με την ακόλουθη: μπορείς να σκεφτείς
ότι στο νέφος του Όορτ υπάρχει μια συμπυκνωμένη
αστακομακαρονάδα που σε λίγο θα γίνει μαύρη τρύπα;
Εάν ναι τότε η αστακομακαρονάδα-μαύρη τρύπα υπάρχει
και κανείς αστρονόμος ή οποιοδήποτε άλλο όργανο
παρατήρησης επίγειο ή σε τροχιά στο διάστημα θα
μπορούσε να αποδείξει με απόλυτη βεβαιότητα ότι αυτή η
συμπυκνωμένη αστακομακαρονάδα δεν υπάρχει!

8. ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΣΤΗΝ ΑΦΕΝΤΙΑ
Ο Ρίτσαρντ Ντόκινς δηλώνει ότι κανείς άθεος δεν θα παραμείνει
άθεος εάν γίνει ένα θαύμα (δηλαδή μια θεϊκή αποκάλυψη) την οποία όμως
θα παρατηρήσει πλήθος ανθρώπων ταυτόχρονα και όχι ένας ή δύο ή μια
μικρή ομάδα, όπως συνήθως γίνεται στα κατά καιρούς «θαύματα» που
επίσημα παραδέχεται η εκκλησία και αυτόματα διδάσκονται στα σχολεία,
όπου και λαμβάνουν την «επισημότητα» που χρειάζονται ώστε να γίνουν
«αναμφισβήτητες αλήθειες». Αυτός ακριβώς ο μηχανισμός προσφυγή στην
αυθεντία(argumentum ad verecundiam), δηλαδή επειδή το είπε ο δάσκαλος
/ παπάς / γιατρός / γονέας / - σχεδόν οι μοναδικοί άνθρωποι που
συναναστρέφονται τα παιδιά - ή επειδή είναι γραμμένο στο σχολικό βιβλίο
άρα είναι και αληθινό, είναι πίσω από πολλές «αναμφισβήτητες αλήθειες»
που έχουν με την πάροδο του χρόνου αποδειχτεί πλάνες, όχι μόνο σε ότι
αφορά την θρησκεία, όπως παραδείγματος χάριν η πλάνη της ύπαρξης
του Δία και των άλλων ολύμπιων θεών, αλλά και σε επιστημονικά θέματα.
Ίσως το τρανταχτότερο παράδειγμα τέτοιας «αληθοφανούς πλάνης» σε
διεθνές επίπεδο, έξω από την θρησκεία, είναι η επί χιλιάδες χρόνια πεποίθηση
των ανθρώπων ότι οι ουρανοί γυρνάνε γύρω από την Γη. Ο Αρίσταρχος ο
Σάμιος είχε προτείνει το ηλιοκεντρικό μοντέλο, το οποίο δεν υιοθετήθηκε επειδή
οι αναγνωρισμένες αυθεντίες της εποχής όπως ο Αριστοτέλης και αργότερα
ο Κλαύδιος Πτολεμαίος είχαν αντίθετη άποψη.

9. Εάν αναλογιστεί κανείς ότι η ύπαρξη του
θεού κάθε άλλο παρά προφανής είναι, τότε θα
πρέπει κάποιος να σκεφτεί πολύ σοβαρά ότι η
πιθανότητα να κάνει λάθος το συναίσθημα του
είναι μάλλον μεγαλύτερη παρά μικρότερη,
ισχυρίζεται στο βιβλίο του ο Ρίτσαρντ Ντόκινς.
Διότι όπως αναφέρει, αλλά και όπως
αποδεικνύεται ιστορικά, το συναίσθημα είναι ο
μόνος λόγος που οι άνθρωποι πιστεύουν σε
θεούς από καταβολής της ανθρωπότητας. Εάν
ήταν η παρατήρηση τότε θα πιστεύαμε ακόμα
στον Ρα, στο δωδεκάθεο, στον Θωρ και τους
χιλιάδες άλλους θεούς που «έπλασε» ο homo
sapiens τα τελευταία διακόσια χιλιάδες χρόνια που
υπάρχει στην γη.

10. Αυτό ακριβώς το συναίσθημα ως βάση της πίστης
αντικρούεται πανεύκολα από τον καθένα με στοιχειώδη λογική,
καθώς σχεδόν κανείς χριστιανός θα μπορούσε σοβαρά να
ισχυριστεί ότι θα ήταν χριστιανός και όχι μουσουλμάνος εάν
αμέσως μετά την γέννηση του είχε δοθεί για υιοθεσία σε μια
ντόπια οικογένεια στην Τεχεράνη ή στο Ριάντ. Το γεγονός αυτό
δείχνει ότι η πιθανότητα να είναι το ισχυρό συναίσθημα που
νοιώθουν οι άνθρωποι προς τον θεό, όποιος θεός και να είναι
αυτός, προϊόν των άλλων γύρω τους και όχι δική τους επιλογή
είναι κάθε άλλο από αμελητέα. Ο μηχανισμός της προσφυγής
στην αυθεντία λειτουργεί διαχρονικά και πλάθει τις κοινωνίες
επιβραδύνοντας την εξέλιξη τους. Η λογική πλάνη της
προσφυγής στην άγνοια, που είδαμε παραπάνω, γίνεται
πραγματικότητα με το επιχείρημα ότι εάν ο θεός δεν υπήρχε τότε
γιατί τόσα δισεκατομμύρια άνθρωποι διαχρονικά πιστεύουν στον
θεό; Το επιχείρημα αυτό είναι ο ορισμός της λογικής
πλάνης της προσφυγής στην αυθεντία και του συνδρόμου της
αγέλης: αφού το λένε τόσοι θα είναι και αληθινό. Όπως ακριβώς
τόσοι και τόσοι άνθρωποι για τόσα και τόσα χρόνια λέγανε ότι οι
ουρανοί γυρνάνε γύρω από την Γη.

11. Στατιστικά στοιχεία
Σύμφωνα με μία
μέτρηση του Eurostat
Eurobarometer που έγινε
το 2010, το 51% των
πολιτών της Ευρωπαϊκής
Ένωσης απάντησε πως
"πιστεύει πως υπάρχει
Θεός", ενώ το 26%
απάντησε πως "πιστεύει
πως υπάρχει κάποιου
είδους πνεύμα ή ανώτερη
δύναμη" και το 20%
απάντησε πως "δεν
πιστεύει πως υπάρχει
κάποιο πνεύμα, Θεός, ή
κάποια ανώτερη δύναμη".
Τα αποτελέσματα είχαν
μεγάλη απόκλιση
ανάμεσα σε διαφορετικές
χώρες, με το 94% των
Μαλτέζων να απαντά πως
πιστεύει σε Θεό, και μόνο
το 16% των Εσθονών να
δηλώνει πίστη σε Θεό.

12. ΠΗΓΕΣ
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%
B8%CE%B5%CF%8A%CF%83%CE%BC%CF%
8C%CF%82