...

2. ‫ن‬�‫ی‬�‫د‬ ‫ن‬�‫ما‬‫ل‬‫عا‬‫ی‬‫ݠ‬‫ݡ‬‫ن‬� ‫آ‬
�‫ر‬
‫ق‬�‫ی‬‫ݡ‬‫گ‬‫د‬‫ن‬� ‫ز‬�‫ک‬‫ب‬�‫ݠ‬‫ݠ‬‫ݠ‬‫ݡ‬‫ݡ‬‫ݠ‬‫ݡ‬‫ݠ‬‫ݡ‬‫س‬ ‫ز‬�‫ا‬‫اه‬‫ت‬�‫و‬‫ݡ‬‫ک‬‫ی‬‫ی‬�‫اه‬‫صه‬
‫ق‬
�
‫ظ‬�‫ف‬�‫ح‬ ‫ب‬�‫ا‬‫ت‬�‫ک‬-‫ردوم‬‫ت‬�‫ف‬�‫د‬
‫یه‬‫خیر‬ ‫امور‬ ‫و‬ ‫اوقاف‬ ‫سازمان‬ ‫ین‬ ‫قرآ‬ ‫امور‬ ‫مرکز‬ :‫نشر‬ ‫و‬ ‫تنظمی‬
‫عقیق‬ ‫تبلیغی‬ ‫هنری‬ ‫خانواده‬ :‫تولید‬
‫پارسافر‬ ‫لیال‬ -‫سیاهکایل‬ ‫مهدی‬ :‫یسندگان‬‫نو‬
‫ییف‬‫شر‬ ‫مهدی‬ :‫دبیرجمموعه‬
‫طاهری‬ ‫‌اهلل‬‫ح‬‫ذبی‬ :‫پژوهش‬ ‫و‬ ‫حتقیق‬
‫نیب‬ ‫امحدی‬ ‫ین‬‫نسر‬ :‫جلد‬ ‫طراحی‬
‫مودیت‬ ‫زهرا‬ :‫‌آرایی‬‫ه‬‫صفح‬ ‫و‬ ‫داخیل‬ ‫گرافیک‬
‫خیریه‬ ‫امور‬‫و‬‫اوقاف‬‫سازمان‬‫انتشارات‬‫و‬‫چاپ‬‫سازمان‬:‫صحایف‬‫و‬‫چاپ‬،‫لیتوگرایف‬
1396 ‫هبار‬ ،‫اول‬ :‫چاپ‬ ‫نوبت‬
‫جلد‬ 2000 :‫تیراژ‬
‫تومان‬ 5000 :‫قیمت‬
،‫کربن‬ ‫هانری‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫خیاب‬ ،‫ـاتو‬‫ـ‬‫لوش‬ ‫نوفل‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫خیاب‬ ،‫ـظ‬‫ـ‬‫حاف‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫خیاب‬ ،‫ـران‬‫ـ‬‫هت‬
.‫یه‬‫خیر‬ ‫امور‬ ‫و‬ ‫اوقاف‬ ‫سازمان‬ ‫قرآین‬ ‫امور‬ ‫مرکز‬ ،‫‌فر‬‫ی‬‫هامش‬ ‫شهید‬ ‫خیابان‬
021-64871165 :‫تلفن‬
www.quraniran.ir ‌:‫سایت‬ ‫وب‬
info@quraniran.ir :‫ݠترونیک‬‫ک‬‫ال‬ ‫پست‬
‫خیریه‬ ‫امور‬ ‫و‬‫اوقاف‬‫سازمان‬
‫قرآنـــݡی‬ ‫امور‬‫مرکز‬
‫ـران‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ی‬‫می/ا‬‫ݡکر‬‫قـــــرآن‬‫‌املـــــللـــݡی‬‫نی‬‫ب‬‫مســـــابقـــــات‬
CourseofInternationalCompetitionsofHolyQuran
‫ـغݡی‬‫ی‬‫تبل‬‫هنری‬‫خانواده‬
‫ـق‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ی‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ق‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬

4. ‫دمه‬‫ق‬�‫م‬
)586-652(‫ی‬
‫خ‬
�‫ل‬‫ب‬�‫د‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬ ‫ن‬�‫ی‬� ّ‫‌الد‬‫ل‬‫جال‬�،‫ا‬‫ن‬�‫ال‬‫و‬‫م‬.1
)712-762(‫ی‬‫ل‬‫م‬‫عا‬‫د‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬ ‫ن‬�‫ی‬� ّ‫‌الد‬‫س‬‫م‬
‫ش‬�
،‫اول‬‫د‬‫ی‬�‫ه‬ ‫ش‬�.2
)884-926(‫ی‬‫ل‬‫م‬‫عا‬‫مد‬‫ح‬‫‌ا‬ ‫ن‬�‫ب‬�‌‫ی‬‫عل‬ ‫ن‬�‫ی‬� ّ‫‌الد‬ ‫ن‬�‫ی‬� ‫ز‬�،‫ی‬
‫ن‬�‫ا‬‫ث‬�‫د‬‫ی‬�‫ه‬ ‫ش‬�.3
)1176‫ـ‬1120(‫وم‬‫ل‬‫ع‬‫ل‬‫را‬‫ح‬ ‫ب‬�‫هدی‬‫م‬‫د‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬.4
)1263-1198(‫ی‬
‫ن‬�‫ب‬�‫کا‬‫ن‬�‫ت‬� ‫ن‬�‫ما‬‫ی‬�‫سل‬ ‫ن‬�‫ب‬�‫د‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫مه‬
ّ
‫ل‬‫ع‬.5
)1303-1217(‫وری‬
‫ن‬�‫ی‬‫ب‬�
ّ‫ن‬�‫ل‬‫دا‬‫ب‬�‫ع‬
‫خ‬
� ‫ی‬�‫ش‬�.6
)1219-1299(‫ی‬ ‫ز‬�‫را‬‫ی‬�‫ش‬�‫ی‬
‫ق‬�‫ت‬�‫د‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫زا‬�‫ر‬‫ی‬�‫م‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.7
)1241-1321(‫ی‬‫ک‬‫ود‬
‫خ‬
�
‫ن‬�‫ی‬‫عل‬‫ن‬�‫س‬‫ح‬ ‫خ‬
� ‫ی‬�‫ش‬�.8
)1304-1246(‫ی‬
‫ن‬�‫وسا‬
‫ق‬�‫ن‬�‫ی‬
‫ش‬�‫ر‬
‫ف‬�‫ت‬� ‫ن‬�‫ا‬‫ی‬�‫د‬‫درو‬‫ا‬ ‫ض‬�‫در‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬ ‫خ‬
� ‫ی‬�‫ش‬�.9
)1325-1248(‫ی‬‫ی‬�‫ا‬‫ب‬�‫ط‬‫ا‬‫ب‬�‫ط‬‫ی‬
‫ض‬�‫ا‬‫ق‬�‫ی‬‫عل‬‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.10
)13 ‫ن‬�‫ر‬
‫ق‬�‫دوم‬‫مه‬‫ی‬�‫ن‬�(‫ی‬
‫ن‬�‫ی‬� ّ‫‌الد‬‫ء‬‫بها‬� ‫ن‬�‫ی‬� ّ‫‌الد‬‫ی‬
‫ف‬�‫ص‬‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬.11
)1329-1253(‫دی‬‫ن‬�‫و‬‫ها‬‫ن‬�‫د‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.12
)1340-1254(‫ردی‬‫ج‬�‫رو‬‫ب‬�)‫ی‬‫ی‬�‫ا‬‫ب‬�‫ط‬‫ا‬‫ب‬�‫ط‬( ‫ن‬�‫ی‬�‫س‬‫ح‬‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.13
)1265-1340(‫ی‬ ‫ز‬�‫را‬‫ی‬�‫ش‬�‫هدی‬‫م‬‫زا‬�‫ر‬‫ی‬�‫م‬‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.14
)1363-1270(‫ساری‬‫ن‬�‫ا‬‫و‬
‫خ‬�‫مد‬‫ح‬‫ا‬‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.15
)1370-1272( ‫ب‬�‫ی‬�‫ط‬ ‫ن‬�‫ی‬�‫س‬‫ح‬‫ل‬
‫دا‬‫ب‬�‫ع‬‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.16
)1349-1273( ‫ن‬�‫زا‬�‫ر‬
‫ف‬�‫د‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬‫اد‬‫ت‬�‫س‬‫ا‬.17
)1273-1373(‫ی‬‫ک‬‫ارا‬‫ی‬‫عل‬‫د‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫زا‬�‫ر‬‫ی‬�‫م‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.18
)1369-۱۲۷۶(‫ی‬
‫ف‬�‫ج‬�
‫ن‬�
‫ی‬
‫ش‬�‫ع‬‫ر‬‫م‬ ‫ن‬�‫ی‬� ّ‫‌الد‬ ‫ب‬�‫ها‬ ‫ش‬�‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.19
)1371-1278(‫ی‬‫ی‬�‫و‬
‫خ‬�‫م‬‫س‬‫ا‬‫ق‬�‫ل‬‫وا‬‫ب‬�‫ا‬‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.20
7
8
10
12
14
16
18
20
22
24
26
28
30
32
34
36
38
40
42
44
46

5. )۱۳۷۲-1278(‫ی‬
‫ن‬�‫یگا‬�‫ا‬‫پ‬�‫گل‬‫ا‬ ‫ض‬�‫در‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.21
)1360-1281(‫ی‬‫ی‬�‫ا‬‫ب‬�‫ط‬‫ا‬‫ب‬�‫ط‬ ‫ن‬�‫ی‬�‫س‬‫ح‬‫د‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬‫مه‬
ّ
‫ل‬‫ع‬.22
)1368-1281(‫وی‬‫س‬‫و‬‫م‬‫ل‬‫ا‬‫‌اهلل‬‫ح‬‫رو‬‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬،‫ی‬
‫ن‬�‫ی‬�‫م‬‫�خ‬
‫مام‬‫ا‬.23
)1388-1295( ‫ت‬�‫ج‬�‫به‬�‫ی‬
‫ق‬�‫ت‬�‫د‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.24
)1368-1296(‫ی‬ ‫ز‬�‫را‬‫ی‬�‫ش‬� ‫ت‬�‫ب‬�‫ا‬‫ج‬�
‫ن‬�‫ی‬‫عل‬‫ن‬�‫س‬‫ح‬ ‫خ‬
� ‫ی‬�‫ش‬�‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.25
)1298-1358(‫ری‬ّ‫طه‬‫م‬‫ی‬
‫ض‬�
‫ت‬�‫ر‬‫م‬‫د‬‫ی‬�‫ه‬ ‫ش‬�‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.26
)1299(‫ی‬
‫ن‬�‫راسا‬
‫خ‬�‫د‬‫ی‬�‫ح‬‫و‬ ‫ن‬�‫ی‬�‫س‬‫ح‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.27
)1386-1302(‫ی‬
‫ن‬�‫را‬‫ه‬‫ت‬�‫هدی‬‫ت‬�‫ج‬�‫م‬‫ی‬‫عل‬‫د‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.28
)1394-1304(‫ی‬‫عل‬‫خ�ز‬�‫م‬‫س‬‫ا‬‫ق‬�‫ل‬‫وا‬‫ب‬�‫ا‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.29
)1374-1305(‫زاری‬�‌‫ه‬‫الل‬‫ی‬
‫ن‬�‫ی‬�‫س‬‫ح‬ ‫ن‬�‫ی‬�‫س‬‫ح‬‫د‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬،‫ی‬
‫ن‬�‫را‬‫ه‬‫ت‬�‫مه‬
ّ
‫ل‬‫ع‬.30
)1305(‫ی‬ ‫ز‬�‫را‬‫ی‬�‫ش‬�‫کارم‬‫م‬‫ر‬‫ص‬‫ا‬‫ن‬�‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.31
)1360-1307(‫ی‬
‫ت‬� ‫ش‬�‫به‬� ‫ن‬�‫ی‬�‫س‬‫ح‬‫د‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.32
)1307(‫ی‬‫ل‬‫م‬‫آ‬
�‫زاده‬�‌ ‫ن‬�‫س‬‫ح‬ ‫ن‬�‫س‬‫ح‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.33
)1308(‫ی‬
‫ن‬�‫حا‬ ‫ب‬�‫س‬‫ر‬
‫ف‬�‫�جع‬ ‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.34
)1385-1309( ‫ت‬�
‫ف‬�‫ر‬‫ع‬‫م‬‫داهدی‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.35
)1312(‫ی‬‫ل‬‫م‬‫آ‬
�‫وادی‬‫ج‬�‫داهلل‬‫ب‬�‫ع‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.36
)1313(‫�زدی‬‫ی‬�‫اح‬‫ب‬�‫ص‬‫م‬‫ی‬
‫ق‬�‫ت‬�‫د‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.37
)1318(‫‌ای‬‫ه‬‫ن‬�‫م‬‫ا‬‫خ‬�‫ی‬
‫ن‬�‫ی‬�‫س‬‫ح‬
‫ی‬‫عل‬‫د‬ّ‫ی‬�‫س‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.38
)1325(‫ری‬‫ه‬ ‫ش‬�‌‫ی‬‫ر‬‫دی‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫د‬ّ‫م‬‫ح‬‫م‬‫اهلل‬ ‫ت‬�‫ی‬�
‫آ‬
�.39
)14 ‫ن‬�‫ر‬
‫ق‬�‫اول‬‫مه‬‫ی‬�‫ن‬�(‫ی‬‫ح‬ ‫ی‬�‫ب‬�‫�ذ‬‫‌اهلل‬ ‫ب‬�‫ی‬�‫ب‬�‫ح‬ ‫خ‬
� ‫ی‬�‫ش‬�.40
‫ت‬�‫ش‬�‫و‬‫ن‬�‫ݔ‬‫ݭ‬‫ݭ‬‫ݭ‬‫ݫ‬‫ݕى‬‫ݪ‬‫ٮ‬
48
50
52
54
56
58
60
62
64
66
68
70
72
74
76
78
80
82
84
86
88

7. 1
‫‌انــد؛‬‫ه‬‫خواند‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ی‬‫انب‬ ‫وارث‬ ‫را‬ ِ‫ـال‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫ش‬‫خود‬
‫‌انــد‬‫ت‬‫حقیق‬ ‫و‬ ‫ـق‬‫ـ‬‫ح‬ ‌‫ه‬‫ـن‬‫ـ‬‫ش‬‫ت‬ ،‫ـران‬‫ـ‬‫ب‬‫پیام‬ ‫ـون‬‫ـ‬‫چ‬‌‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬
ِ‫کتــاب‬ .‫ـی‬‫ـ‬‫هل‬‫ا‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬‫فرا‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫‌اند‬‫ه‬‫ـپرد‬‫ـ‬‫س‬‌‫ش‬‫گو‬ ‫و‬
،‫ــون‬‫ن‬‫ک‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫ـدر‬‫ـ‬‫ص‬ ‫از‬ ‫ع‬ّ‫ـی‬‫ـ‬‫ش‬‫ت‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫خ‬‫پرافت‬
‫و‬ ‫ــی‬ّ‫مت‬ ، ِ‫ـال‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـرداین‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫ی‬‫‌آفر‬‫ش‬‫نق‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ ‫‌واره‬‫م‬‫ـ‬‫ـ‬‫ه‬
‫کــه‬ ‫ـرداین‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـت؛‬‫ـ‬‫س‬‫‌ا‬‫ه‬‫خورد‬ ‫ق‬‫ور‬ ،‫ـناس‬‫ـ‬‫ش‬‌‫ن‬‫زما‬
‫ترجیــح‬ ‫ـخیص‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫ه‬‌‌‫ه‬‫صرف‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫را‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ی‬‫د‬ ‫ـاح‬‫ـ‬‫ص‬
،‫اجتماعــی‬ ‫و‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫م‬‫عل‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫ه‬‌‫ت‬‫جماهد‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ ‫و‬ ‌‫ه‬‫داد‬
،‫خورشــید‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫ب‬‫غی‬ ‫دوران‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫م‬‫ا‬
ِ‫شــر‬ ‫از‬ ،‫ـک‬‫ـ‬‫ی‬‫تار‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫ش‬ ‫در‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫غ‬‫چرا‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ب‬‫‌مثا‬‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬
.‫ـد‬‫ـ‬‫ن‬‫‌ا‬‫ه‬‫کرد‬ ‫ـری‬‫ـ‬‫ب‬‫ره‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫جن‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫ن‬‫رهز‬
‫راه‬ ‫ترســم‬ ‫و‬ ،‫ـیعه‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫مل‬‫عا‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫گ‬‫زند‬ ‫از‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫فص‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ه‬
.‫ــل‬ ّ‫مفص‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫ـرحی‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫ت‬‫مق‬ ‌،‫ـان‬‫ـ‬‫ش‬‌‫م‬‫رس‬ ‫و‬
‫تــایش‬ ،‫ـراغ‬‫ـ‬‫چ‬‌‫ل‬‫چه‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫جممو‬ ،‫ـیر‬‫ـ‬‫س‬‫م‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ی‬‫ا‬ ‫در‬
‫ـیعه‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫م‬‫عل‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫ش‬‫درخ‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫گ‬‫زند‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ادیب‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬
.‫ـت‬‫ـ‬‫س‬‫‌ا‬‫ه‬‫کرد‬ ‫ـکاش‬‫ـ‬‫ن‬‫ک‬ ‫را‬
،‫‌چــراغ‬‫ل‬‫چه‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ع‬‫جممو‬ ‫از‬ ،‫ـظ‬‫ـ‬‫ف‬‫ح‬ ‫ـاب‬‫ـ‬‫ت‬‫ک‬
‫کــه‬ ،‫ـتاین‬‫ـ‬‫س‬‫دا‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫ی‬‫وا‬‫ر‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫چه‬ ‫از‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫ـری‬‫ـ‬‫ت‬‫دف‬
‫قلــم‬ ‫جوهــر‬ ‫را‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ه‬‫جما‬ ِ‫ـال‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫چه‬ ‫ـرآین‬‫ـ‬‫ق‬ ِ‫ـی‬‫ـ‬‫گ‬‫زند‬
‫کلمــات‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫ب‬‫ث‬ ‫راه‬ ‫در‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫م‬‫عل‬ ‫ـاش‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ـت؛‬‫ـ‬‫س‬‫‌ا‬‫ه‬‫کرد‬
‫در‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫ـتمداد‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫و‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ظ‬‫حاف‬ ‫در‬ ‫ـدا‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ـاب‬‫ـ‬‫ت‬‫ک‬
.‫‌اند‬‫ه‬‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـده‬‫ـ‬‫ن‬‫خوا‬ ‫ـرا‬‫ـ‬‫ف‬ ‫ـدان‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـیری‬‫ـ‬‫مس‬
‫معتبــر‬ ‫ـع‬‫ـ‬‫ب‬‫منا‬ ‫از‬ ،‫ـا‬‫ـ‬‫م‬‫عل‬ ‫ـواالت‬‫ـ‬‫ح‬‫ا‬ ‫ـرح‬‫ـ‬‫ش‬ ‫در‬
.‫‌امی‬‫ه‬‫ـت‬‫ـ‬‫جس‬ ‫ـره‬‫ـ‬‫هب‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫مش‬ ‫ـری‬‫ـ‬‫ج‬‫ه‬ ‫می‬‫ـو‬‫ـ‬‫ق‬‫ت‬ ‫و‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫خی‬‫تار‬
)7 (

8. ‫ـرای‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـدرش‬‫ـ‬‫پ‬ ‫ـراه‬‫ـ‬‫مه‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫روزه‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫مه‬ ‫از‬
‫ـتادان‬‫ـ‬‫اس‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫رف‬ ‫ـداد‬‫ـ‬‫بغ‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫عل‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫حتصی‬
‫پیــدا‬ ،‫درماندنــد‬ ‫ســؤاالتش‬ ‫پاســخ‬ ‫از‬
‫نعمــان‬ ‫بــن‬ ‫ــد‬ ّ‫حمم‬ ‫ابوعبــداهلل‬ ‫کــه‬ ‫بــود‬
‫آنقــدر‬ .‫دارد‬ ‫پیــش‬ ‫در‬ ‫بزرگــی‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫آینــد‬
‫ـتادی‬‫ـ‬‫اس‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫مق‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫زود‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫خی‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـزرگ‬‫ـ‬‫ب‬
‫ـوىس‬‫ـ‬‫ط‬ ‫ـیخ‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫مانن‬ ‫گرداین‬‫ـا‬‫ـ‬‫ش‬ ‫و‬ ‫ـید‬‫ـ‬‫رس‬
‫در‬ ‫آنکــه‬ ‫بــر‬ ‫عــاوه‬ .‫داد‬ ‫پــرورش‬ ‫را‬
‫مرجعیــت‬ ‫و‬ ‫یاســت‬‫ر‬ ،‫خــودش‬ ‫زمــان‬
‫فقــه‬ ‫در‬ ،‫داشــت‬ ‫عهــده‬ ‫بــه‬ ‫را‬ ‫شــیعه‬
‫خــودش‬ ‫زمــان‬ ‫ســرآمد‬ ‫هــم‬ ‫کالم‬ ‫و‬
‫دقیــق‬ ‫ذهــى‬ ‫و‬ ‫خــوب‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫حافظــ‬ .‫بــود‬
‫را‬ ‫ـوایل‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ه‬ ‫ـوایب‬‫ـ‬‫حاضرج‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫داش‬
‫ـت‬‫ـ‬‫یس‬ ‫دو‬ ‫از‬ ‫ـش‬‫ـ‬‫بی‬ ‫او‬ ‫از‬ .‫‌داد‬‫ی‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـخ‬‫ـ‬‫پاس‬
‫ـای‬‫ـ‬‫ج‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـزرگ‬‫ـ‬‫ب‬ ‫و‬ ‫ـک‬‫ـ‬‫کوچ‬ ‫ـاب‬‫ـ‬‫کت‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫جل‬
‫را‬ ‫او‬ ‫بیشــتر‬ ‫آچنــه‬ ‫امــا‬ ‫اســت؛‬ ‫مانــده‬
‫کــه‬ ‫اســت‬ ‫‌هــایی‬‫ه‬‫نام‬ ،‫کــرده‬ ‫مانــدگار‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫؟جع؟‬ ‫‌االمــر‬‫ب‬‫صاح‬ ‫حضــرت‬
‫در‬ ‫او‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫صادقانــ‬ ‫‌های‬‫ش‬‫کوشــ‬ ‫ســبب‬
‫نصایــح‬ ‫و‬ ‫ســخنان‬ ‫بیــان‬ ‫و‬ ‫حــق‬ ِ‫ی‬‫یــار‬
‫مفیــد‬ ‫شــیخ‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫نوشــته‬ ‫برایــش‬ ،‫امئــه‬
.‫ســت‬‫ه‌ا‬‫مید‬‫نا‬
‫و‬ ‫عــارف‬ ،‫بلخــی‬ ‫ــد‬ ّ‫حمم‬ ‫یــن‬
ّ
‫‌الد‬‫ل‬‫جال‬ ‫نــا‬‫موال‬
.‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬‫زاده‬‫ـخ‬‫ـ‬‫بل‬ ‫در‬،‫ـام‬‫ـ‬‫اس‬‫ـان‬‫ـ‬‫جه‬‫ـزرگ‬‫ـ‬‫ب‬‫ـاعر‬‫ـ‬‫ش‬
‫عارفــان‬ ‫و‬ ‫عاملــان‬ ‫از‬ ‫کــه‬ ‫یــن‬
ّ
‫هباءالد‬ ‫پــدرش‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫جن‬‫ر‬‫ـبب‬‫ـ‬‫س‬‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬،‫ـود‬‫ـ‬‫ب‬‫ـود‬‫ـ‬‫خ‬‫ـان‬‫ـ‬‫زم‬‫ـزرگ‬‫ـ‬‫ب‬
‫پدیــد‬ ‫خوارزمشــاه‬ ‫ــد‬ ّ‫حمم‬ ‫ســلطان‬ ‫و‬ ‫او‬ ‫بــن‬
‫و‬‫ـیر‬‫ـ‬‫س‬‫ـدیت‬‫ـ‬‫م‬ ‫از‬‫ـد‬‫ـ‬‫بع‬ ‫و‬‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬‫ـرون‬‫ـ‬‫بی‬‫ـخ‬‫ـ‬‫بل‬ ‫از‬،‫ـد‬‫ـ‬‫آم‬
‫ـوت‬‫ـ‬‫ف‬ ‫از‬‫ـد‬‫ـ‬‫بع‬‫ـا‬‫ـ‬‫موالن‬.‫ـت‬‫ـ‬‫رف‬‫ـه‬‫ـ‬‫قونی‬‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬‫ـیاحت‬‫ـ‬‫س‬
‫حمقــق‬ ‫یــن‬
ّ
‫‌الد‬‫ن‬‫برها‬ ‫تعلیمــات‬ ‫حتــت‬ ،‫پــدر‬
‫ـات‬‫ـ‬‫حتصی‬‫ـل‬‫ـ‬‫تمکی‬‫ـرای‬‫ـ‬‫ب‬.‫ـت‬‫ـ‬‫گرف‬ ‫ـرار‬‫ـ‬‫ق‬‫ـذی‬‫ـ‬‫ترم‬
‫و‬ ‫دمشــق‬ ،‫حلــب‬ ‫بــه‬ ‫ســفر‬ ‫رنــج‬ ،‫معلومــات‬ ‫و‬
‫اســاتیدی‬ ‫حمضــر‬ ‫و‬ ‫یــد‬‫خر‬ ‫جــان‬ ‫بــه‬ ‫را‬ ‫قونیــه‬
‫ـر‬‫ـ‬‫ک‬‫متف‬ ‫و‬ ‫عــارف‬ ،‫یب‬‫عــر‬ ‫یــن‬
ّ
‫‌الد‬‫ی‬‫حم‬ ‫ــون‬‫چ‬
‫مشــس‬ ‫بــا‬ ‫وی‬ ‫مالقــات‬ .‫کــرد‬ ‫درک‬ ‫را‬ ‫زمانــش‬
‫پدیــد‬ ‫وی‬ ‫در‬ ‫ـایب‬‫ـ‬‫انق‬ ،623 ‫ســال‬ ‫در‬ ‫یــزی‬‫تبر‬
‫را‬‫ـوا‬‫ـ‬‫فت‬ ‫و‬‫ـس‬‫ـ‬‫ی‬‫تدر‬‫ـند‬‫ـ‬‫س‬َ‫م‬‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬‫ـب‬‫ـ‬‫موج‬‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫آورد‬
‫ـن‬‫ـ‬‫باط‬‫ـب‬‫ـ‬‫هتذی‬ ‫و‬‫ـس‬‫ـ‬‫نف‬‫ـت‬‫ـ‬‫مراقب‬‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫و‬‫ـد‬‫ـ‬‫کن‬ ‫ـرک‬‫ـ‬‫ت‬
‫ـت‬‫ـ‬‫رف‬‫ـه‬‫ـ‬‫قونی‬‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫دگرب‬‫را‬‫ـرش‬‫ـ‬‫عم‬‫ـان‬‫ـ‬‫پای‬.‫ـردازد‬‫ـ‬‫بپ‬
‫‌تــوان‬‫ی‬‫م‬ ‫او‬ ‫آثــار‬ ‫از‬ .‫یافــت‬ ‫وفــات‬ ‫‌جــا‬‫ن‬‫مها‬ ‫و‬
،‫ـس‬‫ـ‬‫مش‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫کلی‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ی‬‫ـات‬‫ـ‬‫غزلی‬‫ـوان‬‫ـ‬‫دی‬،‫ـوی‬‫ـ‬‫ن‬‫مث‬‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬
‫جمالــس‬ ‫و‬ ‫مافیــه‬ ‫فیــه‬ ،‫مکتوبــات‬ ،‫رباعیــات‬
2
.‫کــرد‬ ‫اشــاره‬ ‫ســبعه‬
)8 (

9. .‫ـت‬‫ـ‬‫برخاس‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫منب‬ ‫از‬
ّ
‫ـا‬‫ـ‬‫م‬ ،‫ـظ‬‫ـ‬‫وع‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫‌ه‬‫ه‬‫میان‬
‫بــه‬ ‫را‬ ‫‌هــا‬‫ه‬‫نگا‬ .‫‌بودنــد‬‫ه‬‫ماند‬ ‫حیــران‬ ‫مــردم‬
‫وقفه‬ ‫این‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫عل‬ ‫ببینند‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫گرداندن‬ ‫ـراف‬‫ـ‬‫اط‬
‫را‬ ‫ـاظ‬‫ـ‬
ّ
‫‌احلف‬‫ک‬‫مل‬ ‫ـحاق‬‫ـ‬‫اس‬ ‫ـیخ‬‫ـ‬‫ش‬ .‫ـت‬‫ـ‬‫چیس‬
‫ـت‬‫ـ‬‫داش‬ ،‫ـجد‬‫ـ‬‫مس‬ ‫ورودی‬ ‫در‬ ‫از‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫دیدن‬
.‫‌شــد‬‫ی‬‫م‬ ‫وارد‬
‫و‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫آم‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫پای‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫منب‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫‌ه‬‫ه‬‫پل‬ ‫از‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫روم‬ ‫ی‬
ّ
‫ـا‬‫ـ‬‫م‬
‫را‬ ‫او‬ ‫ـرام‬‫ـ‬‫احت‬ ‫و‬ ‫ـرار‬‫ـ‬‫اص‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ .‫ـت‬‫ـ‬‫رف‬ ‫او‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫مس‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬
‫ـر؛‬‫ـ‬‫منب‬ ‫روی‬ ‫ـاند‬‫ـ‬‫نش‬ ‫و‬ ‫آورد‬ ‫ـس‬‫ـ‬‫جمل‬ ‫ـدر‬‫ـ‬‫ص‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬
،‫ــاظ‬
ّ
‫‌احلف‬‫ک‬‫مل‬ ‫اســحاق‬ .‫خــودش‬ ‫جــای‬
‫جــای‬ ‫‌کــرد‬‫ی‬‫م‬ ‫درخواســت‬ ‫‌ســار‬‫م‬‫شر‬
‫منــی‬ ‫بــار‬ ‫یــر‬‫ز‬
ّ
‫مــا‬ ‫ویل‬ ،‫بنشــیند‬ ‫دیگــری‬
‫را‬ ‫مصحــف‬ ‫«مــا‬ :‫گفــت‬ ‫عاقبــت‬ .‫رفــت‬
،‫شــده‬ ‫نوشــته‬ ‫کاغــذ‬ ‫روی‬ ‫جوهــر‬ ‫بــا‬ ‫کــه‬
‫را‬ ‫کلمــایت‬ ،‫حــال‬ ،‫می‬‫‌گــذار‬‫ی‬‫م‬ ‫رحــل‬ ‫روی‬
‫را‬ ‫ـده‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـته‬‫ـ‬‫نوش‬ ‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـظ‬‫ـ‬‫حاف‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫قل‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬
‫بعد‬ »‫ـت؟‬‫ـ‬‫اس‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ی‬‫ز‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫گذاش‬ ‫ـس‬‫ـ‬‫جمل‬ ‫ـاالی‬‫ـ‬‫ب‬
‫عظمــت‬ ‫اینکــه‬ ‫بــرای‬ ‫مــردم‬ ‫بــه‬ ‫رو‬ ‫انــگار‬
‫ادامــه‬ ‫کنــد‬ ‫ثابــت‬ ‫را‬ ‫قــرآن‬ ‫حافــظ‬ ‫قلــب‬
‫روی‬ ‫جوهــر‬ ‫بــا‬ ‫کــه‬ ‫را‬ ‫مصحــف‬ ‫«مــا‬ :‫داد‬
‫می‬‫ـداز‬‫ـ‬‫‌ان‬‫ی‬‫من‬ ‫ـش‬‫ـ‬‫آت‬ ‫در‬ ،‫ـده‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـته‬‫ـ‬‫نوش‬ ‫ـذ‬‫ـ‬‫کاغ‬
‫قلــب‬ ‫خــدا‬ ،‫حــال‬ ،‫می‬‫‌گــذار‬‫ی‬‫م‬ ‫حرمــت‬ ‫و‬
‫آن‬ ‫بــر‬ ‫قــرآن‬ ‫کلمــات‬ ‫کــه‬ ‫را‬ ‫قــرآن‬ ‫حافــظ‬
3
»‫ـدازد؟‬‫ـ‬‫ان‬ ‫می‬ ‫ـش‬‫ـ‬‫آت‬ ‫در‬ ،‫ـده‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫ثب‬
)9 (

10. ‫از‬ ‫یکــی‬ ،‫یــن‬ ّ‫جز‬ ‫در‬ ،‫یــن‬ ّ‫‌الد‬‫س‬‫مش‬ ‫ابوعبــداهلل‬
‫در‬ .‫ـان‬‫ـ‬‫لبن‬ ‫در‬ .‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫متول‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫عام‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫جب‬ ‫ـتاهای‬‫ـ‬‫روس‬
‫ـام‬‫ـ‬‫‌ام‬«،»‫ـی‬‫ـ‬‫مک‬‫ـن‬‫ـ‬‫‌اب‬«‫ـون‬‫ـ‬‫چ‬‫ـایی‬‫ـ‬‫‌ه‬‫م‬‫نا‬‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬‫را‬ ‫او‬‫ـخ‬‫ـ‬‫تاری‬
.‫ـند‬‫ـ‬‫‌شناس‬‫ی‬‫م‬ »‌‫ل‬‫او‬ ‫ـهید‬‫ـ‬‫‌ش‬« ‫ـا‬‫ـ‬‫ی‬ »‌‫د‬‫ـهی‬‫ـ‬‫‌ش‬« ،»‫ـه‬‫ـ‬‫الفقی‬
‫علــم‬ ‫و‬ ‫فضــل‬ ‫اهــل‬ ‫مهگــی‬ ‫اول‬ ‫شــهید‬ ‫خانــدان‬
‫ـاب‬‫ـ‬‫حس‬‫به‬‫ـان‬‫ـ‬‫خودش‬‫عصر‬‫ـمندان‬‫ـ‬‫دانش‬ ‫از‬ ‫و‬‫بودند‬
‫نقــاط‬ ‫بــه‬ ‫کــه‬ ‫‌ناپذیری‬‫ی‬‫خســتگ‬ ‫مــرد‬ ‫‌‌آمدنــد؛‬‫می‬
‫ـه‬‫ـ‬‫جترب‬ ‫و‬‫ـم‬‫ـ‬‫عل‬ ‫و‬‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـفر‬‫ـ‬‫س‬‫ـامی‬‫ـ‬‫اس‬‫ـک‬‫ـ‬‫ممال‬ ‫از‬‫ـی‬‫ـ‬‫خمتل‬
.‫ـت‬‫ـ‬‫آموخ‬
‫ارزمشنــد‬ ‫آثــار‬ ‫از‬ ،‫اول‬ ‫شــهید‬ ‫‏هــای‬‫ب‬‫کتا‬ ‫مهــه‬
‫ـدگاری‬‫ـ‬‫مان‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫‌ه‬‫ب‬‫کتا‬ ‫ـوند؛‬‫ـ‬‫‌‏ش‬‫می‬ ‫ـوب‬‫ـ‬‫حمس‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫فقه‬
‫ـط‬‫ـ‬‫توس‬
ّ
‫ـی‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫م‬
ّ
‫عل‬ ‫و‬
ّ
‫ـی‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـق‬‫ـ‬‫حمق‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫آث‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫نظی‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬
‫و‬ ‫شــد‬ ‫ییس‬‫‌نو‬‫ه‬‫حاشــی‬ ،‫بعــد‬ ‫‌های‬‫ل‬‫نســ‬ ‫فقهــای‬
‫کــه‬ ‫را‬ ‫اول‬ ‫شــهید‬ ،‫امیــی‬ ‫مــه‬
ّ
‫عل‬ .‫‌شــد‬‫ه‬‫داد‬ ‫شــرح‬
،‫ـت‬‫ـ‬‫‌اس‬‫ه‬‫بود‬ ‫ـلط‬‫ـ‬‫مس‬ ‫ـز‬‫ـ‬‫نی‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫چهارگان‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫مذاه‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫فق‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬
.‫ـت‬‫ـ‬‫‌اس‬‫ه‬‫خواند‬ ‫ـریعت‬‫ـ‬‫ش‬ ‫‌دار‬‫م‬‫ـ‬‫ـ‬‫پرچ‬ ‫و‬ ‫ـیعیان‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـأ‬‫ـ‬‫ملج‬
،‫برقــوق‬ ‫ســلطنت‬ ‫عهــد‬ ‫در‬ ‫اول‬ ‫شــهید‬ ،‫ســراجنام‬
‫ـن‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫عب‬ ‫و‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫مالک‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ی‬ ّ‫‌الد‬‫ن‬‫برها‬ ‫ـایض‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـوای‬‫ـ‬‫فت‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬
‫ـدان‬‫ـ‬‫زن‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـک‬‫ـ‬‫ی‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫حتم‬ ‫از‬ ‫ـس‬‫ـ‬‫پ‬ ،‫ـافعی‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫مجاع‬
‫حکم‬‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ ‫و‬‫ـت‬‫ـ‬‫بدع‬ ‫و‬‫ـداد‬‫ـ‬‫ارت‬‫ـام‬‫ـ‬‫اهت‬‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬،‫ـام‬‫ـ‬‫ش‬‫ـۀ‬‫ـ‬‫قلع‬ ‫در‬
4
.‫ـید‬‫ـ‬‫رس‬ ‫ـهادت‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫حکوم‬ ‫ـایض‬‫ـ‬‫ق‬
)10 (

11. ‫‌های‬‫م‬‫ـ‬‫ـ‬‫چش‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ ‫و‬ ‫‌بودند‬‫ه‬‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـع‬‫ـ‬‫مج‬ ‫ـهر‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫مت‬ ‫از‬ ‫ـردم‬‫ـ‬‫م‬
‫‌ی‬‫ه‬‫‌نشــاند‬‫ت‬‫دس‬ ‫‌هــای‬‫یض‬‫قا‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫حماکمــ‬ ‫گریــان‬
‫چــون‬ ‫‌هــا‬‫یض‬‫قا‬ .‫‌کردنــد‬‫ی‬‫م‬ ‫متاشــا‬ ‫را‬ ‫ســلطان‬
‫حنیــف‬ ِ‫شــیخ‬ ‫بــر‬ ‫ســو‬ ‫هــر‬ ‫از‬ ،‫گرســنه‬ ‫‌هــای‬‫گ‬‫گر‬
‫ــم‬ ّ‫مت‬ ‫بدعــت‬ ‫و‬ ‫ارتــداد‬ ‫بــه‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫‌بردنــد‬‫ی‬‫م‬ ‫محلــه‬
،‫متــام‬ ِ‫شــجاعت‬ ‫و‬ ‫قــدرت‬ ‫بــه‬ ‫شــیخ‬ .‫‌کردنــد‬‫ی‬‫م‬
‫امــا‬ ،‫‌داد‬‫ی‬‫مــ‬ ‫‌شــکن‬‫ن‬‫دندا‬ ‫‌هایی‬‫خ‬‫پاســ‬ ‫فریادزنــان‬
‫ـل‬‫ـ‬‫قت‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ک‬ ُ‫ح‬ ،‫ـلطان‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـود؛‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـازی‬‫ـ‬‫ب‬ ،‫ـه‬‫ـ‬‫حممک‬ ‫آن‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫مت‬
.‫ـود‬‫ـ‬‫‌ب‬‫ه‬‫کرد‬ ‫ـادر‬‫ـ‬‫ص‬ ‫ـش‬‫ـ‬‫پی‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫زم‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫فقی‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫‌تری‬‫گ‬‫بزر‬
‫برهنــه‬ ‫پــای‬ ‫بــا‬ ‫را‬ ‫شــیخ‬ ،‫مســت‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫داروغــ‬ ‫دو‬
‫بیــرون‬ ‫‌کشــان‬‫ن‬‫کشا‬ ،‫‌شــده‬‫ن‬‫یسما‬‫ر‬ ‫دســتان‬ ‫و‬
‫صــدای‬ .‫انداختنــد‬ ‫ســرش‬ ‫از‬ ‫دســتار‬ ‫و‬ ‫آوردنــد‬
‫را‬ ‫شــاگردانش‬ ،‫ســربازان‬ .‫بــود‬ ‫بلنــد‬ ‫مــردم‬ ‫شــیون‬
‫ـال‬‫ـ‬‫‌ح‬‫ن‬‫ای‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ .‫ـد‬‫ـ‬‫نیاین‬ ‫ـش‬‫ـ‬‫پی‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫‌زدن‬‫ی‬‫م‬ ‫ـاق‬‫ـ‬‫مچ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬
‫ـود‬‫ـ‬‫خ‬ ‫و‬ ‫ـزد‬‫ـ‬‫بگری‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫مجعی‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫ـ‬‫ـ‬‫میان‬ ‫از‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫توانس‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫یک‬
‫ـیخ‬‫ـ‬‫ش‬.‫ـد‬‫ـ‬‫زن‬‫ـگ‬‫ـ‬‫چن‬‫را‬‫ـش‬‫ـ‬‫دامن‬ ‫و‬‫ـاند‬‫ـ‬‫برس‬‫ـیخ‬‫ـ‬‫ش‬‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬‫را‬
‫ـا‬‫ـ‬‫تهن‬‫ـت؛‬‫ـ‬‫نداش‬‫ـردن‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫وصی‬‫ـرای‬‫ـ‬‫ب‬‫ـادی‬‫ـ‬‫زی‬‫ـت‬‫ـ‬‫فرص‬
‫از‬ ‫مقــدار‬ ‫شــد:«هر‬ ‫جــاری‬ ‫زبانــش‬ ‫بــر‬ ‌‫ه‬‫مجلــ‬ ‫ایــن‬
‫ـاگرد‬‫ـ‬‫ش‬‫ـه‬‫ـ‬‫داروغ‬ ‫و‬».‫ـن‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـظ‬‫ـ‬‫حف‬‫ـی‬‫ـ‬‫توانس‬‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫را‬‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬
.‫رانــد‬ ‫دور‬ ‫مچــاق‬ ‫بــا‬ ‫را‬
‫را‬ ‫بدنــش‬ ‫روز‬ ‫دیگــر‬ ‫و‬ ‫کردنــد‬ ‫سنگســارش‬ ‫روز‬ ‫آن‬
‫بــه‬ ‫نســم‬ ‫بــر‬ ‫ســوار‬ ‫بدنــش‬ ‫ســوم‬ ‫روز‬ .‫ســوازندند‬
5
.‫بازگشــت‬ ‫آمســان‬
)11 (

12. ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫ـروز‬‫ـ‬‫ام‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ،‫ـی‬‫ـ‬‫عام‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫امح‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ی‬ ّ‫‌الد‬‫ن‬‫ی‬‫ز‬
‫پیــش‬ ‫‌هــا‬‫ن‬‫قر‬ ،‫‌شناســند‬‫ی‬‫م‬ ‫ثــاین‬ ‫شــهید‬ ‫نــام‬
‫‌نشــن‬‫ه‬‫شیع‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫منقطــ‬ ‫در‬ ‫ــع‬َ‫ب‬ ُ‫ج‬ ‫روســتای‬ ‫در‬
‫ـدان‬‫ـ‬‫خان‬ .‫ـد‬‫ـ‬‫آم‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫دنی‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫لبن‬ ‫در‬ ،‫ـل‬‫ـ‬‫‌عام‬‫ل‬َ‫ب‬ َ‫ج‬
‫و‬ ‫عاملــان‬ ‫از‬ ‫مهــه‬ ‫متمــادی‬ ‫ســالیان‬ ‫طــی‬ ،‫او‬
‫بــه‬ ‫کــه‬ ‫آجنــا‬ ‫تــا‬ ،‫بودنــد‬ ‫شــیعه‬ ‫دانشــمندان‬
‫از‬ ‫او‬ .‫یافتنــد‬ ‫شــهرت‬ »‫‌الذهب‬‫ة‬‫«سلســل‬
‫نوادگان‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫نس‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫اس‬ ‫حیل‬ ‫مه‬
ّ
‫عل‬ ‫نوادگان‬
،‫ـدر‬‫ـ‬‫ص‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫حس‬ ‫د‬ّ‫ـی‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫نظی‬ ‫ـاین‬‫ـ‬‫عامل‬ ،‫ـودش‬‫ـ‬‫خ‬
‫دباقــر‬ ّ‫حمم‬ ‫د‬ّ‫ســی‬ ‫شــهید‬ ،‫صــدر‬ ‫‌مــویس‬‫م‬‫اما‬
‫صــدر‬ ‫‌اهلــدی‬‫ت‬‫بن‬ ‫شــهیدش‬ ‫خواهــر‬ ‫و‬ ‫صــدر‬
.‫ـد‬‫ـ‬‫یافتن‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫تول‬
‫علمــای‬ ‫نــزد‬ ،‫حجــاز‬ ‫و‬ ‫مصــر‬ ،‫دمشــق‬ ‫در‬ ‫او‬
‫ـم‬‫ـ‬‫ه‬ .‫ـت‬‫ـ‬‫پرداخ‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫عل‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫کس‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫س‬ ‫و‬ ‫ـیعه‬‫ـ‬‫ش‬
‫ـایی‬‫ـ‬‫‌ه‬‫ه‬‫تأییدی‬ ‌،‫ـن‬‫ـ‬‫تس‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫اه‬ ‫از‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ه‬ ‫و‬ ‫ـیعه‬‫ـ‬‫ش‬ ‫از‬
‫بــه‬ ‫کــه‬ ‫داشــت‬ ‫ســال‬ ۳۳ .‫کــرد‬ ‫یافــت‬‫در‬
‫ـه‬‫ـ‬‫‌گان‬‫ج‬‫پن‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫مذاه‬ ،‫ـن‬‫ـ‬‫ی‬ ّ‫‌الد‬‫ن‬‫ی‬‫ز‬ .‫ـید‬‫ـ‬‫رس‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫اجهت‬
‫ـر‬‫ـ‬‫ه‬ ‫ـاین‬‫ـ‬‫مب‬ ‫ـق‬‫ـ‬‫طب‬ ‫و‬ ‫ـرد‬‫ـ‬‫‌ک‬‫ی‬‫م‬ ‫ـس‬‫ـ‬‫ی‬‫تدر‬ ‫را‬ ‫ـامی‬‫ـ‬‫اس‬
‫جــای‬ ‫بــر‬ ،‫او‬ ‫از‬ ‫آثــاری‬ .‫‌داد‬‫ی‬‫مــ‬ ‫فتــوا‬ ،‫یــک‬
‫ـی‬‫ـ‬‫فقه‬ ِ‫ـاب‬‫ـ‬‫کت‬ ،‫ـش‬‫ـ‬‫ین‬‫‌تر‬‫ف‬‫معرو‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫‌اس‬‫ه‬‫ماند‬
‫ـقیه‬‫ـ‬‫الدمش‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫لمع‬
ّ
‫ال‬ ‫ـرح‬‫ـ‬‫ش‬ ‫یف‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫الهبی‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫الروض‬ ،‫او‬
،‫شــیعه‬ ‫تبلیــغ‬ ‫و‬ ‫‌گــذاری‬‫ت‬‫بدع‬ .‫باشــد‬‎‫ی‬‫م‬
)12 (

13. ‫ــف‬
ّ
‫موظ‬ ‫علــم‬ ‫طالــب‬ ‫کــه‬ ‫کاری‬ ‫«اولــن‬
‫کــرمي‬ ‫قــرآن‬ ‫حفــظ‬ ،‫اســت‬ ‫آن‬ ‫اجنــام‬ ‫بــه‬
».‫‌‌باشــد‬‫ی‬‫م‬
‫ـظ‬‫ـ‬‫حف‬ ‫را‬ ‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـاله‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـه‬‫ـ‬ ُ‫ن‬ ‫ـودش‬‫ـ‬‫خ‬
‫یپ‬ ‫را‬ ‫اجــدادش‬ ‫کیــش‬ ،‫آن‬ ‫از‬ ‫بعــد‬ .‫کــرد‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫عل‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫طل‬ ‫در‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫س‬ ‫‌های‬‫ل‬‫ـا‬‫ـ‬‫س‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫گرف‬
‫از‬ ‫ـرد؛‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـفر‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫اس‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫جه‬ ‫ـف‬‫ـ‬‫خمتل‬ ‫ـاط‬‫ـ‬‫نق‬
‫حجاز‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ت‬ ،‫ـراق‬‫ـ‬‫ع‬ ‫و‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫ش‬ ‫و‬ ‫ـطنی‬‫ـ‬‫فلس‬ ‫و‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫لبن‬
‫شــاگردی‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫جتربــ‬ .‫قســطنطنیه‬ ‫و‬ ‫مصــر‬ ‫و‬
‫مکاتــب‬ ‫در‬ ‫حضــور‬ ‫و‬ ‫اســاتید‬ ‫یــن‬‫‌تر‬‫گ‬‫بزر‬
‫جمهتــدی‬ ‫او‬ ‫از‬ ،‫بــاد‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫مهــ‬ ‫مــدارس‬ ‫و‬
‫را‬ ‫‌هایــش‬‫ه‬‫توصی‬ ‫و‬ ،‫ســاخته‬ ‫‌نظیــر‬‫م‬‫ک‬
‫قیمیت‌تــر‬ ‫‌آمــوزی‬‫م‬‫عل‬ ‫رســم‬ ‫و‬ ‫راه‬ ‫بــرای‬
‫طالبــان‬ ‫بــه‬ ‫خطــاب‬ ‫کــه‬ ‫او‬ .‫‌اســت‬‫ه‬‫کرد‬
:‫‌اســت‬‫ه‬‫نوشت‬ ‫علــم‬
‫فقــه‬ ‫کــه‬ ‫بــود‬ ‫ايــن‬ ‫بــر‬ ‫مــن‬ ّ‫متقد‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫«ســير‬
‫تعلــم‬ ‫قــرآن‬ ‫حافــظ‬ ‫غيــر‬ ‫بــه‬ ‫را‬ ‫حديــث‬ ‫و‬
7
».‫‌منودنــد‬‫ی‬‫من‬
‫ســبب‬ ‫ســراجنام‬ ‫کــه‬ ‫بــود‬ ‫اهتامــایت‬ ‫مجلــه‬ ‫از‬
6
.‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـاین‬‫ـ‬‫ث‬ ‫ـهید‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـهادت‬‫ـ‬‫ش‬
)13 (

14. ‫ـل‬‫ـ‬‫نس‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫‌اش‬‫ی‬‫ـدر‬‫ـ‬‫پ‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫نس‬ .‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫متول‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫کرب‬ ‫در‬
‫حبرالعلوم‬ ،‫ـل‬‫ـ‬‫دلی‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫مه‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫و‬ ‫ـید‬‫ـ‬‫‌رس‬‫ی‬‫م‬ ‫اول‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫جمل‬
‫ـی‬‫ـ‬‫جمل‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫م‬
ّ
‫عل‬ ‫از‬ ‫و‬ ّ‫ـد‬‫ـ‬‫ج‬ ‫ـوان‬‫ـ‬‫عن‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫اول‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫جمل‬ ‫از‬
.‫ـد‬‫ـ‬‫‌کن‬‫ی‬‫م‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ی‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫خ‬ ‫دایی‬ ‫ـوان‬‫ـ‬‫عن‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬
‫بعــد‬ ‫و‬ ‫کــرد‬ ‫آغــاز‬ ‫زادگاهــش‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫حتصیالتــش‬
‫ـب‬‫ـ‬‫کس‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫بزرگ‬ ‫ـاتید‬‫ـ‬‫اس‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫حمض‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫رف‬ ‫ـف‬‫ـ‬‫جن‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬
‫درس‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫بازگش‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫کرب‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـپس‬‫ـ‬‫س‬ .‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـض‬‫ـ‬‫فی‬
‫مقصــد‬ ،‫مشــهد‬ .‫کــرد‬ ‫شــرکت‬ ‫هبهبــاین‬ ‫وحیــد‬
‫ـرکت‬‫ـ‬‫ش‬ ‫از‬ ‫ـته‬‫ـ‬‫گذش‬ ،‫ـدت‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ای‬ ‫در‬ .‫ـود‬‫ـ‬‫ب‬ ‫او‬ ‫ـدی‬‫ـ‬‫بع‬
‫نــزد‬ ،‫علمــاء‬ ‫بــا‬ ‫مباحثــه‬ ‫و‬ ‫علمــی‬ ‫جمالــس‬ ‫در‬
‫ـفه‬‫ـ‬‫فلس‬ ‫ـری‬‫ـ‬‫فراگی‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـاین‬‫ـ‬‫خراس‬ ‫ـدی‬‫ـ‬‫دمه‬ ّ‫حمم‬ ‫ـرزا‬‫ـ‬‫می‬
‫ـام‬‫ـ‬‫مق‬ ‫ـبب‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫را‬ ‫او‬ ،‫ـزرگ‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫حک‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫پرداخ‬
‫لقــب‬ ‫ایــن‬ .‫خوانــد‬ ‫حبرالعلــوم‬ ‫‌اش‬‫ی‬‫علمــ‬ ‫شــامخ‬
،‫‌بود‬‫ه‬‫نشــد‬ ‫اطــاق‬ ‫کــی‬ ‫بــه‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫پیــش‬ ‫کــه‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـروز‬‫ـ‬‫ام‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬ ‫وی‬ ‫ـدان‬‫ـ‬‫خان‬ ‫ـوان‬‫ـ‬‫عن‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫بعده‬
.‫دارنــد‬ ‫شــهرت‬ ‫آن‬
‫کهولــت‬ ‫علــت‬ ‫بــه‬ ‫هبهبــاین‬ ‫وحیــد‬ ‫آنکــه‬ ‫از‬ ‫پــس‬
‫ـدی‬‫ـ‬‫دمه‬ ّ‫حمم‬ ‫د‬ّ‫ـی‬‫ـ‬‫س‬ ،‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫تعطی‬ ‫را‬ ‫ـش‬‫ـ‬‫درس‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫س‬
‫ـوزه‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫آجن‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫بازگش‬ ‫ـف‬‫ـ‬‫جن‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫او‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫توصی‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬
‫ـور‬‫ـ‬‫حض‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫وی‬ ‫ـرف‬‫ـ‬‫تش‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫خب‬ .‫داد‬ ‫ـکیل‬‫ـ‬‫تش‬ ‫دریس‬
‫و‬ ‫‌اســت‬‫ه‬‫رسید‬ ‫تواتــر‬ ‫حــد‬ ‫بــه‬ ‫زمــان؟جع؟‬ ‫امــام‬
)14 (

15. ‫دانشــمندان‬ ‫از‬ ‫‌یــک‬‫چ‬‫هی‬ ‫را‬ ‫تشــرف‬ ‫ایــن‬ ‫اصــل‬
.‫‌انــد‬‫ه‬‫نکرد‬ ‫انــکار‬ ،‫او‬ ‫از‬ ‫متأخــر‬ ‫یــا‬ ‫معاصــر‬
‫بــا‬ ‫زدن‬ ‫قــدم‬ ‫شــانه‬ ‫‌بــه‬‫شــانه‬ ‫داشــت‬ ‫حــاوت‬
.‫؟ع؟‬ ‫امیراملؤمنــن‬ ‫ســرای‬ ‫و‬ ‫صحــن‬ ‫در‬ ‫مــه‬
ّ
‫عل‬
‫عدالــت‬ ‫امیــر‬ ‫دلگشــای‬ ‫بــارگاه‬ ‫بــه‬ ‫چشــم‬ ‫یــک‬
‫مــه‬
ّ
‫عل‬ ‫دلربــای‬ ‫چهــره‬ ‫بــه‬ ‫نــگاه‬ ‫یــک‬ ‫و‬ ‫داشــم‬
‫زمزمــه‬ ‫لــب‬ ‫یــر‬‫ز‬ ‫و‬ ‫‌داشــت‬‫ی‬‫برم‬ ‫گام‬ ‫آهســته‬ ‫کــه‬
‫مشــغول‬ ‫مهیشــه‬ ‫مثــل‬ ‫کــردم‬ ‫گمــان‬ .‫‌کــرد‬‫ی‬‫م‬
‫ـدم‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫متحی‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ام‬ ‫ـت؛‬‫ـ‬‫اس‬ ‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬ ‫از‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫ـ‬‫ـ‬‫آی‬ ‫ـاوت‬‫ـ‬‫ت‬
‫ـودش‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ ‫او‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫آچن‬ ‫ـدم‬‫ـ‬‫فهمی‬ ‫و‬ ‫ـپردم‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـوش‬‫ـ‬‫گ‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫وق‬
:‫ا‬ ّ‫ســم‬ ُ‫م‬ ‫بــا‬ ‫اســت‬ ‫شــعری‬ ‫‌کــرد‬‫ی‬‫م‬ ‫جنــوا‬
‫ـنیدن‬‫ـ‬‫ش‬‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬‫دلر‬‫ـو‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ز‬‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬‫ـوت‬‫ـ‬‫ص‬‫ـت‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬‫ـوش‬‫ـ‬‫خ‬‫ـه‬‫ـ‬‫چ‬
‫شــنیدن‬ ‫ـدا‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ـخن‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـردن‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـاره‬‫ـ‬‫ظ‬‫ن‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫خ‬ُ‫ر‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬
‫انــگار‬ .‫پرســیدم‬ ‫را‬ ‫شــعر‬ ‫زمزمــه‬ ‫ســبب‬ ‫د‬ّ‫ســی‬ ‫از‬
‫را‬ ‫نگاهــش‬ ،‫باشــد‬ ‫نــگارش‬ ‫جــوی‬ ‫‌و‬‫ت‬‫جســ‬ ‫در‬
:‫گفــت‬ ‫و‬ ‫کــرد‬ ‫تبســمی‬ ،‫چرخانــد‬ ‫حــرم‬ ‫دورتــادور‬
‫شــدم‬ ‫؟ع؟‬ ‫امیراملؤمنــن‬ ‫مطهــر‬ ‫حــرم‬ ‫وارد‬ ‫«وقــی‬
‫بــاالی‬ ‫در‬ ‫کــه‬ ‫دیــدم‬ ‫را‬ ‫؟جع؟‬ ‫ــت‬ ّ‫حج‬ ‫حضــرت‬
‫آن‬ ‫صــدای‬ ‫چــون‬ ،‫‌فرمــود‬‫ی‬‫م‬ ‫تــاوت‬ ‫قــرآن‬ ،‫ســر‬
‫وارد‬ ‫و‬ ‫ـدم‬‫ـ‬‫خوان‬ ‫را‬ ‫ـعر‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫بی‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ای‬ ‫ـنیدم‬‫ـ‬‫ش‬ ‫را‬ ‫ـوار‬‫ـ‬‫بزرگ‬
.‫ـدم‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـرم‬‫ـ‬‫ح‬
)15 (

16. ‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـپری‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫تنکاب‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ـواین‬‫ـ‬‫نوج‬ ‫و‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫کودک‬
‫دو‬ ‫و‬ ‫پــدر‬ ‫نــزد‬ ‫را‬ ‫منطــق‬ ‫و‬ ‫عــرب‬ ‫ادبیــات‬ ‫و‬
‫ـرای‬‫ـ‬‫ب‬ ،‫ـدر‬‫ـ‬‫پ‬ ‫ـوت‬‫ـ‬‫ف‬ ‫از‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫بع‬ .‫ـت‬‫ـ‬‫گرف‬ ‫ـرا‬‫ـ‬‫ف‬ ‫‌اش‬‫یی‬‫دا‬
،‫ـه‬‫ـ‬‫فق‬ ،‫ـد‬‫ـ‬ ّ‫حمم‬ .‫ـت‬‫ـ‬‫رف‬ ‫ـراق‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫حتصی‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ادام‬
‫ـوی‬‫ـ‬‫موس‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ابراه‬ ‫د‬ّ‫ـی‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـزد‬‫ـ‬‫ن‬ ‫را‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫رج‬ ‫و‬ ‫ـول‬‫ـ‬‫اص‬
‫ـون‬‫ـ‬‫چ‬ ‫ـتاداین‬‫ـ‬‫اس‬ ‫درس‬ ‫در‬ ‫و‬ ،‫ـت‬‫ـ‬‫آموخ‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫ی‬‫قزو‬
‫‌العابدیــن‬‫ن‬‫ی‬‫ز‬ ،‫جنــی‬ ‫دحســن‬ ّ‫حمم‬ ‫شــیخ‬
‫ـا‬‫ـ‬‫آق‬
ّ
‫ـا‬‫ـ‬‫م‬ ‫و‬ ،‫ـفیت‬‫ـ‬
َ
‫ش‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫دباق‬ ّ‫حمم‬ ‫د‬ّ‫ـی‬‫ـ‬‫س‬ ‫و‬ ‫ـدراین‬‫ـ‬‫مازن‬
‫ـتادان‬‫ـ‬‫اس‬ ‫و‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫ایش‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫حاض‬ ‫ـدی‬‫ـ‬‫دربن‬
.‫ـت‬‫ـ‬‫گرف‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫روای‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫ـاز‬‫ـ‬‫اج‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫دیگ‬
‫در‬ ‫شــیعه‬ ‫مطــرح‬ ِ‫عاملــان‬ ‫از‬ ‫تنکابــی‬ ‫مــه‬
ّ
‫عل‬
‫در‬ ‫کــه‬ ‫اســت؛‬ ‫مشــی‬ ‫ســیزده‬ ‫و‬ ‫دوازده‬ ‫قــرن‬
‫ادبیــات‬ ‫چــون‬ ‫خمتلــی‬ ‫علمــی‬ ‫‌هــای‬‫ه‬‫زمین‬
،‫درایــه‬ ،‫فقــه‬ ،‫فقــه‬ ‫اصــول‬ ،‫شــعر‬ ،‫عــرب‬
،‫ـف‬‫ـ‬‫تألی‬ ‫ـامل‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـاری‬‫ـ‬‫آث‬ ‫ـفه‬‫ـ‬‫فلس‬ ‫و‬ ‫کالم‬ ،‫ـیر‬‫ـ‬‫تفس‬
‫ـل‬‫ـ‬‫نق‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫بن‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫دارد‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ترمج‬ ‫و‬ ‫ـیه‬‫ـ‬‫حاش‬ ،‫ـرح‬‫ـ‬‫ش‬
‫بــا‬ .‫‌رســد‬‫ی‬‫م‬ ‫اثــر‬ ۱۷۱ ‫از‬ ‫بیــش‬ ‫بــه‬ ‫خــودش‬
‫ـر‬‫ـ‬‫اث‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ه‬ ‫از‬ ‫ـش‬‫ـ‬‫بی‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫ن‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫‌چ‬‫ن‬‫آ‬ ،‫ـال‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ای‬
‫خدمــی‬ ،‫اســت‬ ‫‌داشــته‬‫ه‬‫نگ‬ ‌‫ه‬‫زنــد‬ ‫دیگــری‬
‫شــیعه‬ ‫عاملــان‬ ‫میــراث‬ ‫احیــاء‬ ‫بــه‬ ‫کــه‬ ‫اســت‬
،‫ـاء‬‫ـ‬‫العلم‬ ‫ـص‬‫ـ‬‫قص‬ ‫ـوان‬‫ـ‬‫عن‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـایب‬‫ـ‬‫کت‬ ‫ـت؛‬‫ـ‬‫‌اس‬‫ه‬‫کرد‬
‫ـیعی‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـامل‬‫ـ‬‫ع‬ 153 ‫ـال‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـرح‬‫ـ‬‫ش‬ ‫و‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫‌نام‬‫ی‬‫زندگ‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬
)16 (

17. ‫بــه‬ ‫ارزمشنــد‬ ‫کتــایب‬ .‫‌اســت‬‫ه‬‫شد‬ ‫ثبــت‬ ‫آن‬ ‫در‬
‫ـاپ‬‫ـ‬‫چ‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫جتدی‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫باره‬ ‫ـون‬‫ـ‬‫تاکن‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ،‫ـاریس‬‫ـ‬‫ف‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫زب‬
10
.‫‌اســت‬‫ه‬‫شد‬
ِ‫عــامل‬ .‫ســالگی‬ 42 ‫در‬ ‫بــود؛‬ ‫مشــغله‬ ‫اوج‬ ‫در‬
‫مــورد‬ ‫و‬ ‫بــود‬ ‫تنکابــن‬ ‫و‬ ‫یــن‬‫قزو‬ ِ‫شــناس‬
ِ‫کتــاب‬ ‫نــگارش‬ .‫مــردم‬ ‫ر‬ّ‫مکــر‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫مراجعــ‬
‫او‬ ‫از‬ ‫ســاعت‬ ‫چندیــن‬ ‫روزانــه‬ ،‫علمــا‬ ‫زندگــی‬
‫کــه‬ ‫هــم‬ ‫را‬ ‫روزانــه‬ ‫یــس‬‫تدر‬ .‫‌گرفــت‬‫ی‬‫م‬ ‫وقــت‬
‫در‬ ‫مفیــدی‬ ‫وقــت‬ ‫دیگــر‬ ،‫‌کــردی‬‫ی‬‫م‬ ‫اضافــه‬
.‫‌مانــد‬‫ی‬‫من‬ ‌‫یق‬‫بــا‬ ‫برایــش‬ ‫روز‬ ‫شــبانه‬
‫‌پایــان‬‫یب‬ ‫‌های‬‫ت‬‫مشــغولی‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫مههمــ‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫میانــ‬
‫ـی‬‫ـ‬‫دس‬ ‫ـگار‬‫ـ‬‫ان‬ ،‫ـاگاه‬‫ـ‬‫ن‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫روزی‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـره‬‫ـ‬‫روزم‬
‫خلــویت‬ ‫جــای‬ ‫بــه‬ ‫را‬ ‫او‬ ،‫‌باشــد‬‫ه‬‫آمد‬ ‫غیــب‬ ‫از‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ،‫ـودش‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫حلظ‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫چن‬ ‫ـرای‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ـاند‬‫ـ‬‫کش‬
‫نشــدین‬ ‫متــام‬ ِ‫آخــرت‬ ‫و‬ ،‫دنیــا‬ ‫در‬ ‫‌اش‬‫ی‬‫زندگــ‬
‫یر‬‫ـراز‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـکش‬‫ـ‬‫اش‬ ‫تا‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫ب‬ ‫کایف‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫مه‬ .‫ـد‬‫ـ‬‫بیاندیش‬
‫کــه‬ ‫اســت‬ ‫چراغــی‬ ، ِ‫عــال‬ ‫‌بــود‬‫ه‬‫خواند‬ .‫شــود‬
‫ـی‬‫ـ‬‫نفع‬ ‫را‬ ‫او‬ ِ‫ـود‬‫ـ‬‫خ‬ ‫و‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫‌برن‬‫ی‬‫م‬ ‫ـع‬‫ـ‬‫نف‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫ـران‬‫ـ‬‫دیگ‬
‫ـرای‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫چراغ‬ ‫ـرد‬‫ـ‬‫‌ک‬‫ی‬‫م‬ ‫ـس‬‫ـ‬‫ح‬ ،‫ـال‬‫ـ‬‫ح‬ ‫و‬ ‫ـت؛‬‫ـ‬‫نیس‬
‫ـن‬‫ـ‬‫مه‬ ‫در‬ .‫ـدارد‬‫ـ‬‫ن‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫خ‬ ِ‫ـرزخ‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـخت‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫روزه‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـرآین‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫افت‬ ‫ـش‬‫ـ‬‫نگاه‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫فکره‬
‫از‬ .‫‌بود‬‫ه‬‫نشســت‬ ‫‌هایــش‬‫ب‬‫کتا‬ ‫متــام‬ ‫روی‬
‫اوج‬ ‫در‬ .‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـظ‬‫ـ‬‫حف‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـروع‬‫ـ‬‫ش‬ ‫روز‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫مه‬
11
.‫ســالگی‬ 42 ‫در‬ ‫مشــغله؛‬
)17 (

18. ‫بــه‬ ‫نــور‬ ‫شهرســتان‬ ‫سراســب‬ ‫روســتای‬ ‫در‬
،‫ـایت‬‫ـ‬‫مقدم‬ ‫ـوم‬‫ـ‬‫عل‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫آموخ‬ ‫از‬ ‫ـس‬‫ـ‬‫پ‬ .‫ـد‬‫ـ‬‫آم‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫دنی‬
،‫بالرود‬ ‫ـتای‬‫ـ‬‫روس‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ،‫ـال‬‫ـ‬‫س‬ ‫پنج‬ ‫‌مدت‬‫ه‬‫ب‬
‫هــدف‬ ‫بــا‬ .‫فراگرفــت‬ ‫را‬ ‫تفســیر‬ ‫و‬ ‫کالم‬ ‫و‬ ‫فقــه‬
،‫ـل‬‫ـ‬‫باب‬ ‫و‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫آم‬ ‫از‬ ‫ـس‬‫ـ‬‫پ‬ ،‫ـتر‬‫ـ‬‫بیش‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫علم‬ ِ‫ـرفت‬‫ـ‬‫پیش‬
‫علوم‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫‌ه‬‫ب‬‫قط‬ ،‫دوره‬ ‫آن‬ ‫در‬ .‫ـت‬‫ـ‬‫رف‬ ‫ـران‬‫ـ‬‫هت‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬
‫ـم‬‫ـ‬‫ه‬ ‫ـوری‬‫ـ‬‫ن‬ ‫ـی‬‫ـ‬ّ‫عبدالن‬ .‫ـد‬‫ـ‬‫بودن‬ ‫ـف‬‫ـ‬‫جن‬ ‫در‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫دی‬
‫ـرف‬‫ـ‬‫اش‬ ‫ـف‬‫ـ‬‫جن‬ ‫ـازم‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـش‬‫ـ‬‫حتصیالت‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫تمکی‬ ‫ـرای‬‫ـ‬‫ب‬
‫‌اهلل‬‫ب‬‫ـ‬‫ـ‬‫حبی‬ ‫ـرزا‬‫ـ‬‫می‬ ‫ـاج‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫هب‬‫اصو‬ ‫درس‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬
‫ســتارگان‬ ‫بــا‬ ‫ایــام‬ ‫آن‬ ‫در‬ .‫کنــد‬ ‫درک‬ ‫را‬ ‫رشــی‬
‫و‬ ‫نــوری‬ ‫‌اهلل‬‫ل‬‫فضــ‬ ‫شــیخ‬ ‫چــون‬ ‫درخشــاین‬
‫ـم‬‫ـ‬‫ه‬ ‫و‬ ‫درس‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ه‬ ،‫ـاین‬‫ـ‬‫اصفه‬ ‫ـوراهلل‬‫ـ‬‫ن‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫آق‬ ‫ـاج‬‫ـ‬‫ح‬
‫وارد‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫رف‬ ‫ـامرا‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫ـس‬‫ـ‬‫پ‬ .‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـث‬‫ـ‬‫حب‬
‫ـن‬‫ـ‬‫دحس‬ ّ‫حمم‬ ‫ـرزا‬‫ـ‬‫می‬ ‫ـاج‬‫ـ‬‫ح‬ ‫‌اهلل‬‫ت‬‫ـ‬‫ـ‬‫آی‬ ‫درس‬ ‫ـوزه‬‫ـ‬‫ح‬
‫ـذ‬‫ـ‬‫اخ‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـق‬‫ـ‬‫موف‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫‌ج‬‫ن‬‫آ‬ .‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـیرازی‬‫ـ‬‫ش‬
‫نشســن‬ ‫‌مثــر‬‫ه‬‫ب‬ ِ‫زمــان‬ .‫گردیــد‬ ‫اجهتــاد‬ ‫درجــه‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ،‫ـردم‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫درخواس‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ .‫ـود‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـش‬‫ـ‬‫حتصیالت‬
‫ـاد‬‫ـ‬‫ارش‬ ‫و‬ ‫ـغ‬‫ـ‬‫تبلی‬ ‫و‬ ‫ـوزش‬‫ـ‬‫آم‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫برگش‬ ‫ـران‬‫ـ‬‫هت‬
‫هنضــت‬ ‫احنــراف‬ ‫بــه‬ ‫اعتــراض‬ ‫در‬ .‫آورد‬ ‫روی‬
‫از‬ ‫ـوری‬‫ـ‬‫ن‬ ‫‌اهلل‬‫ل‬‫ـ‬‫ـ‬‫فض‬ ‫ـیخ‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـگام‬‫ـ‬‫مه‬ ،‫ـروطه‬‫ـ‬‫مش‬
‫‌داری‬‫ف‬‫طر‬ .‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬ ‫محایت‬ ‫ـروعه‬‫ـ‬‫مش‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫ـروط‬‫ـ‬‫مش‬
‫ـهید‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـیایس‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـری‬‫ـ‬‫‌گی‬‫ع‬‫موض‬ ‫و‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫علم‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫مق‬ ‫از‬
)18 (

19. ‫شــیخ‬ ‫دیگــر‬ ‫‌هــای‬‫ت‬‫فعالی‬ ‫مجلــه‬ ‫از‬ ‫س‬ّ‫مــدر‬
12
.‫‌رود‬‫ی‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫مش‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـوری‬‫ـ‬‫ن‬ ‫ـی‬‫ـ‬ّ‫عبدالن‬
‫را‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫ج‬ .‫ـودم‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫مهم‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫آق‬ ‫ـزل‬‫ـ‬‫من‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫ش‬ ‫آن‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـایق‬‫ـ‬‫ات‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫کن‬ ‫ـد؛‬‫ـ‬‫‌بودن‬‫ه‬‫انداخت‬ ‫ـاال‬‫ـ‬‫ب‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫ـ‬‫ـ‬‫طبق‬
.‫‌کــرد‬‫ی‬‫م‬ ‫اســتراحت‬ ‫‌جــا‬‫ن‬‫آ‬ ‫‌ها‬‫ب‬‫شــ‬ ‫آقــا‬ ‫خــود‬
‫بســته‬ ‫خــواب‬ ‫بــه‬ ‫‌هامی‬‫م‬‫چشــ‬ ‫اینکــه‬ ‫از‬ ‫قبــل‬
‫داشــت‬ ‫کــه‬ ‫‌شــنیدم‬‫ی‬‫م‬ ‫را‬ ‫آقــا‬ ‫صــدای‬ ،‫شــود‬
‫بــزرگ‬ ِ‫عــال‬ ‫بــود‬ ‫طبیعــی‬ .‫‌خوانــد‬‫ی‬‫م‬ ‫قــرآن‬
‫امــا‬ .‫کنــد‬ ‫خــم‬ ‫قــرآن‬ ‫بــا‬ ‫را‬ ‫خــود‬ ‫روز‬ ،‫شــیعه‬
‫ـوز‬‫ـ‬‫هن‬ ،‫ـدم‬‫ـ‬‫ی‬‫پر‬ ‫ـواب‬‫ـ‬‫خ‬ ‫از‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫‌ه‬‫ه‬‫نیم‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫وق‬
‫تعجــب‬ .‫‌آمــد‬‫ی‬‫م‬ ‫خواندنــش‬ ‫قــرآن‬ ‫صــدای‬
‫ـم‬‫ـ‬‫رف‬ ‫ـش‬‫ـ‬‫اتاق‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫مس‬ ‫ـته‬‫ـ‬‫آهس‬ ‫و‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫برخاس‬ .‫ـردم‬‫ـ‬‫ک‬
‫را‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫آق‬ ،‫ـاق‬‫ـ‬‫ات‬ ِ‫ـی‬‫ـ‬‫یک‬‫تار‬ ‫در‬ .‫ـتادم‬‫ـ‬‫ایس‬ ‫در‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫کن‬ ‫و‬
‫ـواب‬‫ـ‬‫خ‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ـده‬‫ـ‬‫خوابی‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ـتر‬‫ـ‬‫بس‬ ‫در‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـدم‬‫ـ‬‫دی‬
‫حیــرت‬ ‫فــرط‬ ‫از‬ .‫‌خوانــد‬‫ی‬‫م‬ ‫قــرآن‬ ‫حفــظ‬ ‫از‬
‫ـاق‬‫ـ‬‫اتف‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ای‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ببی‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـدم‬‫ـ‬‫مان‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫‌ج‬‫ن‬‫مها‬ ‫ـدیت‬‫ـ‬‫م‬
،‫ـت‬‫ـ‬‫گذش‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫دقای‬ .‫ـد‬‫ـ‬‫‌کن‬‫ی‬‫م‬ ‫ـدا‬‫ـ‬‫پی‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ادام‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ت‬
‫از‬ ،‫ـرده‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـوش‬‫ـ‬‫فرام‬ ‫را‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫خب‬ ‫ـگار‬‫ـ‬‫ان‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ای‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ت‬
‫ـه‬‫ـ‬‫طاقچ‬ ‫روی‬ ‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـراغ‬‫ـ‬‫س‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫برخاس‬ ‫ـواب‬‫ـ‬‫خ‬
‫‌شــده‬‫ش‬‫فرامو‬ ‫آیــات‬ ‫بــه‬ ‫نگاهــی‬ .‫رفــت‬
.‫ـت‬‫ـ‬‫بازگش‬ ‫ـتر‬‫ـ‬‫بس‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـاز‬‫ـ‬‫ب‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫انداخ‬
‫از‬ ‫خــواب‬ .‫بازگشــم‬ ‫خــود‬ ‫اتــاق‬ ‫بــه‬ ‫حیــران‬
‫ـدای‬‫ـ‬‫ص‬ ،‫ـح‬‫ـ‬‫صب‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫ش‬ ‫آن‬ .‫ـود‬‫ـ‬‫‌ب‬‫ه‬‫ید‬‫پر‬ ‫ـرم‬‫ـ‬‫س‬
13
.‫‌آمــد‬‫ی‬‫م‬ ‫آقــا‬ ‫خوانــدن‬ ‫قــرآن‬
)19 (

20. ‫گفت‬ ‫ترک‬ ‫را‬ ‫ـیراز‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـش‬‫ـ‬‫زادگاه‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـوان‬‫ـ‬‫نوج‬ّ
‫ـی‬‫ـ‬‫مع‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫کرب‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫دی‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫عل‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫حتصی‬ ‫ـرای‬‫ـ‬‫ب‬ ‫و‬
‫ـازی‬‫ـ‬‫خودس‬ ‫و‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫عل‬ ‫در‬ ‫ـرعت‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫و‬ ‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـفر‬‫ـ‬‫س‬
‫ـیرازی‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫حس‬ ‫ـرزا‬‫ـ‬‫می‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ی‬‫مر‬ ‫او‬ .‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـرفت‬‫ـ‬‫پیش‬
.‫رفــت‬ ‫ســامرا‬ ‫بــه‬ ‫او‬ ‫بــا‬ ‫و‬ ‫شــد‬ )‫اول‬ ‫(میــرازی‬
،‫بــزرگ‬ ‫میــرزای‬ ‫زعامــت‬ ‫بــه‬ ‫ســامرا‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫حــوز‬
‫ـی‬‫ـ‬‫دت‬ ّ‫حمم‬ ‫ـرزا‬‫ـ‬‫می‬ ‫‌ها‬‫ل‬‫ـا‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ای‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫یاف‬ ‫ـق‬‫ـ‬‫رون‬
‫ـاگردان‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫تربی‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـتادخود‬‫ـ‬‫اس‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫‌پ‬‫ه‬‫پاب‬ ‫ـز‬‫ـ‬‫نی‬
‫حوزه‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـدارت‬‫ـ‬‫ص‬ ،‫ـتاد‬‫ـ‬‫اس‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫رحل‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ .‫ـت‬‫ـ‬‫پرداخ‬
‫ـیرازی‬‫ـ‬‫ش‬‫میرزای‬‫را‬ ‫او‬‫ـه‬‫ـ‬‫مه‬‫ـا‬‫ـ‬‫ت‬‫ـید‬‫ـ‬‫رس‬ ‫او‬‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬‫ـامرا‬‫ـ‬‫س‬
‫آقــا‬ ‫وفــات‬ ‫بــا‬ ،1298 ‫ســال‬ .‫بزننــد‬ ‫صــدا‬ ‫دوم‬
‫شــیعه‬ ‫مطلــق‬ ‫مرجعیــت‬ ،‫یــزدی‬ ‫کاظــم‬ ‫د‬ّ‫ســی‬
‫او‬ ‫کــه‬ ‫کوتاهــی‬ ‫مــدت‬ ‫در‬ .‫شــد‬ ‫واگــذار‬ ‫او‬ ‫بــه‬
‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ ،‫ـت‬‫ـ‬‫داش‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫اختی‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ـیع‬‫ـ‬‫تش‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫جه‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫زعام‬
‫ـری‬‫ـ‬‫رهب‬ ‫در‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫رنگ‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫پ‬ ‫ـش‬‫ـ‬‫نق‬ ،‫‌اش‬‫ی‬‫ـ‬‫ـ‬‫خی‬‫تار‬ ‫ـوای‬‫ـ‬‫فت‬
.‫کرد‬ ‫ایفا‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫بریتانی‬ ‫ـتعمار‬‫ـ‬‫اس‬ ‫علیه‬ ‫ـراق‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـاب‬‫ـ‬‫انق‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫رف‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫فرات‬ ‫ـوا‬‫ـ‬‫فت‬ ‫ـدور‬‫ـ‬‫ص‬ ‫از‬ ‫د‬ّ‫ـی‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـارزات‬‫ـ‬‫مب‬
‫مجعیــت‬ ‫نــام‬ ‫بــه‬ ‫جــدی‬ ‫تشــکیالیت‬ ‫صــورت‬
‫ـت‬‫ـ‬‫داش‬‫ـیاری‬‫ـ‬‫بس‬‫مقلدان‬.‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـور‬‫ـ‬‫ظه‬،‫ـامی‬‫ـ‬‫اس‬
‫نقــره‬ ‫و‬ ‫طــا‬ ‫از‬
ّ
‫تــی‬ ‫نــزدش‬ ‫روزهــا‬ ‫از‬ ‫برخــی‬ ‫و‬
‫ـات‬‫ـ‬‫وجوه‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫باب‬ ‫ـردم‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـورد‬‫ـ‬‫‌خ‬‫ی‬‫م‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫چش‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬
)20 (

21. ‫ـای‬‫ـ‬‫‌ه‬‫ی‬‫نیازمند‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫وج‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ ‫او‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ام‬ ‫ـتادند؛‬‫ـ‬‫‌فرس‬‫ی‬‫م‬
‫ـه‬‫ـ‬‫علی‬ ‫ـگ‬‫ـ‬‫جن‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫‌ه‬‫ه‬‫جهب‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫را‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫مه‬ ،‫ـخیص‬‫ـ‬‫ش‬
14
.‫‌فرســتاد‬‫ی‬‫م‬ ‫بیگانــگان‬
‫در‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫رف‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫دنی‬ ‫از‬ ‫ـاب‬‫ـ‬‫انق‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫ـ‬‫ـ‬‫حببوح‬ ‫در‬ ‫ـرزا‬‫ـ‬‫می‬
‫ـاک‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫؟ع؟‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫‌احلس‬‫هلل‬‫اباعبدا‬ ‫ـرم‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـوار‬‫ـ‬‫ج‬
.‫‌شــد‬‫ه‬‫سپرد‬
،‫راه‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫ـ‬‫ـ‬‫میان‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫بودن‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫کرب‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫راه‬ ‫ـف‬‫ـ‬‫جن‬ ‫از‬
‫ـار‬‫ـ‬‫انتظ‬ ‫ـز‬‫ـ‬‫ج‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫نب‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫ـار‬‫ـ‬‫چ‬ .‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـراب‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ماش‬
‫ماشــن‬ ‫از‬ ‫پســرش‬ ‫از‬ ‫بعــد‬ ‫میــرزا‬ .‫صبــح‬ ‫تــا‬
‫را‬ ‫ـرش‬‫ـ‬‫س‬ .‫زدن‬ ‫ـدم‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـروع‬‫ـ‬‫ش‬ ‫و‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫‌ش‬‫ه‬‫پیاد‬
‫ـتاق‬‫ـ‬‫مش‬ ‫‌های‬‫م‬‫ـ‬‫ـ‬‫چش‬ ‫از‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫دورت‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫انداخ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫پای‬
‫ـس‬‫ـ‬‫ان‬ ‫از‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫پس‬ .‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـاز‬‫ـ‬‫آغ‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫زمزم‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫ل‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ی‬‫ز‬ ،‫ـد‬‫ـ‬‫فرزن‬
‫ـت‬‫ـ‬‫‌دانس‬‫ی‬‫م‬ ‫ـوب‬‫ـ‬‫خ‬ ‫و‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫باخب‬ ‫ـحر‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـدر‬‫ـ‬‫پ‬
‫بــه‬ ‫خــواب‬ ‫از‬ ‫بیــش‬ ،‫میــرزا‬ ‫‌های‬‫م‬‫چشــ‬
‫یپ‬ ‫از‬ ‫ـاعت‬‫ـ‬‫س‬ .‫دارد‬ ‌‫ه‬‫ـ‬‫ـ‬‫عالق‬ ‫ـاب‬‫ـ‬‫ن‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫‌ه‬‫ت‬‫خلو‬
‫بیــدار‬ ‫‌چنــان‬‫م‬‫ه‬ ‫میــرزا‬ .‫‌گذشــت‬‫ی‬‫م‬ ‫ســاعت‬
‫هشــتمنی‬ .‫مشــغول‬ ،‫معبــود‬ ‫کالم‬ ‫بــه‬ ‫و‬ ،‫بــود‬
‫‌کــم‬‫م‬‫ک‬ ‫شــب‬ ‫کــه‬ ‫‌بــود‬‫ه‬‫خواند‬ ‫را‬ ‫قرآنــش‬ ‫جــزء‬
‫ـید‬‫ـ‬‫خورش‬ ‫و‬ ‫‌کرد‬‫مجع‬ ‫جاده‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫س‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫‌اش‬‫ی‬‫ـیاه‬‫ـ‬‫س‬
.‫‌داد‬‫ـان‬‫ـ‬‫نش‬ ‫رخ‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫ـتا‬‫ـ‬‫خنلس‬ ‫‌الی‬‫ه‬‫ـ‬‫ـ‬‫الب‬ ‫از‬ ‫‌آرام‬‫م‬‫آرا‬
‫معجــزه‬ ،‫مــاه‬ ‫نــور‬ ‫یــر‬‫ز‬ ‫یــادی‬‫ز‬ ‫‌های‬‫ب‬‫شــ‬ ‫او‬
.‫‌بــود‬‫ه‬‫زد‬ ‫نقــش‬ ‫دلــش‬ ‫و‬ ‫جــان‬ ‫بــر‬ ‫را‬ ‫پــروردگار‬
‫اوقات‬‫ـن‬‫ـ‬‫مه‬ ‫در‬ ‫و‬‫ـیوه‬‫ـ‬‫ش‬‫ـن‬‫ـ‬‫مه‬‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬‫را‬‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬‫ـرزا‬‫ـ‬‫می‬
15
.‫‌بــود‬‫ه‬‫کرد‬ ‫حفــظ‬
)21 (

22. ‫در‬ ‫کــه‬ ‫نداشــت‬ ‫‌تــر‬‫ش‬‫بی‬ ‫ســال‬ ‌‫ت‬‫هفــ‬
‫دصــادق‬ ّ‫حمم‬ ‫حــاج‬ ‫شــاگردی‬ ،‫اصفهــان‬
‫شــروع‬ ‫ســلوک‬ ‫و‬ ‫ســیر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫‌پــوالدی‬‫ه‬‫ختت‬
،‫باطــی‬ ‫و‬ ‫ظاهــری‬ ‫علــوم‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫مهــ‬ ‫از‬ .‫کــرد‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫حتصی‬ ‫ـرای‬‫ـ‬‫ب‬ .‫ـت‬‫ـ‬‫داش‬ ‫ـراوان‬‫ـ‬‫ف‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫ـر‬‫ـ‬‫هب‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـارف‬‫ـ‬‫مع‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫تمکی‬ ‫از‬ ‫ـس‬‫ـ‬‫پ‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫رف‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫عتب‬
.‫ید‬‫گز‬ ‫ـکونت‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـهد‬‫ـ‬‫مش‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫برگش‬ ‫ایران‬
‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫والی‬ ‫و‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫توحی‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫عل‬ ‫از‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫بع‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫معتق‬
‫ـب‬‫ـ‬‫واج‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫‌ش‬‫ی‬‫یادگیر‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫یعت‬‫ـر‬‫ـ‬‫ش‬ ِ‫ـکام‬‫ـ‬‫اح‬
‫و‬ ‫الزم‬ ‫هــم‬ ‫علــوم‬ ‫ســایر‬ ‫حتصیــل‬ ،‫اســت‬
‫احاطــه‬ ‫یبــه‬‫غر‬ ‫علــوم‬ ‫بــر‬ .‫اســت‬ ‫ممــدوح‬
‫‌ها‬‫ه‬‫رشــت‬ ‫ایــن‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫شــاگرداین‬ ‫و‬ ‫داشــت‬
‫ـردم‬‫ـ‬‫م‬ ‫روز‬ ‫و‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـدر‬‫ـ‬‫‌ق‬‫ن‬‫آ‬ .‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫تربی‬
،‫‌الســلطان‬
ُّ
‫ل‬ ِ‫ظ‬ ‫بــا‬ ‫کــه‬ ‫داشــت‬ ‫عنایــت‬
‫را‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫شــد‬ ‫درگیــر‬ ،‫اصفهــان‬ ‫ظــامل‬ ‫حاکــم‬
‫و‬ ‫روز‬ .‫کــرد‬ ‫تنبیــه‬ ‫نفســاین‬ ‫فــات‬ّ‫تصر‬ ‫بــا‬
‫‌منــدان‬‫ت‬‫حاج‬ ‫حوایــج‬ ‫رفــع‬ ‫بــرای‬ ،‫شــب‬
،‫کار‬ ‫ایــن‬ ‫بــرای‬ ‫و‬ ‫‌بــود‬‫ه‬‫آماد‬ ‫درمانــدگان‬ ‫و‬
‫وقــی‬ .‫‌کــرد‬‫ی‬‫من‬ ‫تعیــن‬ ‫آدایب‬ ‫و‬ ‫ســاعت‬
‫نپذیرفت‬ ،‫ـد‬‫ـ‬‫دادن‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫هدی‬ ‫او‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـوایب‬‫ـ‬‫‌خ‬‫ت‬‫رخ‬
)22 (

23. ‫یــرا‬‫ز‬ ‫‌نیــازم؛‬‫یب‬ ‫‌خــواب‬‫ت‬‫رخ‬ ‫«از‬ :‫گفــت‬ ‫و‬
ِ‫ـتر‬‫ـ‬‫بس‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫هپل‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫پش‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫اس‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫س‬ 25 ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬
16
.»‫‌ام‬‫ه‬‫نهنــاد‬ ‫اســتراحت‬
‫ـودم‬‫ـ‬‫‌ب‬‫ه‬‫رفت‬ ‫ـح‬‫ـ‬‫صب‬ ‫ـاز‬‫ـ‬‫من‬ ‫از‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫بع‬ ،‫روز‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ه‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫مث‬
.‫ـوامن‬‫ـ‬‫خب‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫ـ‬‫ـ‬‫فاحت‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ـیخ‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـاج‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـزار‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫س‬
‫چشــمامن‬ ‫کــه‬ ‫‌بودم‬‫ه‬‫نشســت‬ ‫‌جــا‬‫ن‬‫مها‬
‫در‬ ‫شــیخ‬ ‫حــاج‬ ‫دیــدم‬ ‫و‬ ،‫شــد‬ ‫ســنگنی‬
،‫رضــا‬ ‫«آقــا‬ :‫گفــت‬ .‫‌اســت‬‫ه‬‫ایستاد‬ ‫برابــرم‬
‫ســر‬ ‫آیی‬ ‫مــی‬ ‫کــه‬ ‫اســت‬ ‫مــدت‬ ‫مهــه‬ ‫ایــن‬
‫ـا‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـرای‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـس‬‫ـ‬‫ی‬ ‫و‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ط‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـک‬‫ـ‬‫ی‬ ‫ـرا‬‫ـ‬‫چ‬ .‫ـا‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـزار‬‫ـ‬‫م‬
»‫خــواین؟‬ ‫منــی‬
».‫ندارم‬ ‫سواد‬ ‫من‬ ،‫«آقا‬ :‫گفمت‬
،‫داد‬ ‫تــکان‬ ‫را‬ ‫ســرش‬ ‫و‬ ».‫«خبــوان‬ :‫گفــت‬
.‫آورم‬ ‫مــی‬ ‫هبانــه‬ ‫دارم‬ ‫کــه‬ ‫انــگار‬
‫ـواب‬‫ـ‬‫خ‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـرار‬‫ـ‬‫تک‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫گفتگ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ای‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫س‬
‫زبــامن‬ ‫از‬ ،‫اشــک‬ ‫مهــراه‬ ،‫کلمــات‬ .‫یــدم‬‫پر‬
،‫ـم‬‫ـ‬‫احلک‬ ‫ـرآن‬‫ـ‬‫والق‬ ،‫ـس‬‫ـ‬‫«ی‬ :‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـاری‬‫ـ‬‫ج‬
17
»...‫ـلنی‬‫ـ‬‫املرس‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫مل‬ ‫ـک‬‫ـ‬‫إن‬
)23 (

24. ‫در‬ ،‫شــیعی‬ ‫شــاعر‬ ‫و‬ ‫ث‬ ّ‫حمــد‬ ،‫فقیــه‬
،‫تفــرش‬ ‫توابــع‬ ‫از‬ ،‫نقوســان‬ ‫روســتای‬
‫آبلــه‬ ،‫ماهگــی‬ ‫هجــده‬ ‫در‬ .‫شــد‬ ‫زاده‬
‫امــا‬ ‫داد؛‬ ‫دســت‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫‌اش‬‫یی‬‫بینــا‬ ‫و‬ ‫گرفــت‬
‫در‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫درض‬ ّ‫حمم‬ .‫ـاد‬‫ـ‬‫نیفت‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫وقف‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫‌اش‬‫ی‬‫ـ‬‫ـ‬‫زندگ‬
‫پــدرش‬ .‫کــرد‬ ‫را‬ ‫پــدرش‬ ‫شــاگردی‬ ‫کودکــی‬
‫درس‬ ‫کــودکان‬ ‫بــه‬ ‫و‬ ‫داشــت‬ ‫‌خانــه‬‫ب‬‫مکت‬
‫اســتعداد‬ ‫درضــا‬ ّ‫حمم‬ ‌،‫مهــه‬ ‫بــن‬ ‫و‬ ‫‌داد‬‫ی‬‫مــ‬
‫داشــت‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫‌العــاد‬‫ق‬‫فو‬ ‫حافظــه‬ ‫و‬ ‫سرشــار‬
‫متامــی‬ ،‫ســال‬ ‫چهــار‬ ‫از‬ ‫کمتــر‬ ‫توانســت‬ ‫و‬
،‫آن‬ ‫از‬ ‫پــس‬ .‫بیامــوزد‬ ‫را‬ ‫مکتــب‬ ‫دروس‬
‫ـوم‬‫ـ‬‫عل‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫حتصی‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ی‬‫ز‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫عالق‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫دلی‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬
.‫شــد‬ ‫قــم‬ ‫علمیــه‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫حــوز‬ ‫راهــی‬ ،‫دیــی‬
‫و‬ ‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫مت‬ ‫را‬ ‫ـول‬‫ـ‬‫اص‬ ‫و‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫فق‬ ،‫ـرب‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ادبی‬
‫ـازات‬‫ـ‬‫اج‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫یاف‬‫در‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـوزه‬‫ـ‬‫ح‬ ‫آن‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫علم‬ ‫از‬
‫درضــا‬ ّ‫حمم‬ ‫شــیخ‬ .‫گردیــد‬ ‫نایــل‬ ‫گوناگــون‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ،‫ـات‬‫ـ‬‫حتصی‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫تمکی‬ ‫از‬ ‫ـس‬‫ـ‬‫پ‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫درودی‬
‫احــکام‬ ‫یــج‬‫ترو‬ ‫بــه‬ ‫و‬ ‫بازگشــت‬ ‫زادگاهــش‬
)24 (

25. ‫و‬ ‫عقــود‬ ‫اجنــام‬ ،‫حــدود‬ ‫اقامــه‬ ،‫اســامی‬
‫و‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫رودب‬ ،‫ـرش‬‫ـ‬‫تف‬ ‫ـوزه‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـایی‬‫ـ‬‫قض‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ایقاع‬
18
.‫گماشــت‬ ‫مهــت‬ ‫فراهــان‬
‫شــهرت‬ ‫سرشــار‬ ‫هــوش‬ ‫و‬ ‫حافظــه‬ ‫بــه‬
.‫‌بود‬‫ه‬‫نوشــت‬ ‫یــادی‬‫ز‬ ‫‌هــای‬‫ب‬‫کتا‬ ‫و‬ ‫داشــت‬
‫فقهــی‬ ‫کتــب‬ ‫بــر‬ ‫حاشــیه‬ ‫و‬ ‫شــرح‬ ‫چنــد‬
‫ادبیــات‬ ‫و‬ ‫حنــو‬ ‫در‬ ‫کتــاب‬ ‫چنــد‬ ‫و‬ ‫داشــت‬
.‫بــود‬ ‫جمهتــد‬ .‫شــعر‬ ‫صناعــت‬ ‫و‬ ‫عــرب‬
‫و‬ ‫‌کردنــد‬‫ی‬‫م‬ ‫تقلیــد‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫هــم‬ ،‫شــهر‬ ‫مــردم‬
‫‌آوردنــد‬‫ی‬‫م‬ ‫او‬ ‫نــزد‬ ‫را‬ ‫‌شــان‬‫ت‬‫اختالفا‬ ‫هــم‬
.‫کنــد‬ ‫فصــل‬ ‫و‬ ‫حــل‬ ‫شــرع‬ ‫حکــم‬ ‫بــه‬ ‫تــا‬
‫قــرآن‬ ‫برکــت‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫‌هــا‬‫ن‬‫ای‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫مهــ‬ ‫خــودش‬
‫از‬ ‫بــود؛‬ ‫حفــظ‬ ‫را‬ ‫قــرآن‬ ‫متــام‬ .‫‌دانســت‬‫ی‬‫م‬
.‫کودکــی‬
‫‌شــد‬‫ی‬‫من‬ ‫بــاورش‬ ،‫‌شــنید‬‫ی‬‫م‬ ‫کــه‬ ‫کــس‬ ‫هــر‬
‫ـزرگ‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـامل‬‫ـ‬‫ع‬ ،‫ـان‬‫ـ‬‫درودی‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫درض‬ ّ‫حمم‬ ‫ـیخ‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬
‫بــه‬ ‫ماهگــی‬ ‫هجــده‬ ‫از‬ ،‫فراهــان‬ ‫و‬ ‫تفــرش‬
‫از‬ ‫تهنــا‬ ‫و‬ ‫‌اســت‬‫ه‬‫بود‬ ‫نابینــا‬ ‫آبلــه‬ ‫ســبب‬
‫را‬ ‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫مت‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫‌اس‬‫ه‬‫توانست‬ ‫ـنیدن‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـق‬‫ـ‬‫ی‬‫طر‬
19
.‫کنــد‬ ‫حفــظ‬
)25 (

26. - ‫ـز‬‫ـ‬‫ی‬‫تبر‬ - ‫ـش‬‫ـ‬‫زادگاه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ـایت‬‫ـ‬‫مقدم‬ ‫ـوم‬‫ـ‬‫عل‬
‫شــد‬ ‫جنــف‬ ‫عــازم‬ ‫ســالگی‬ 23 ‫در‬ .‫خوانــد‬
‫ـاد‬‫ـ‬‫اجهت‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫ـ‬‫ـ‬‫درج‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ،‫ـد‬‫ـ‬‫بع‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫چه‬ ‫و‬
‫و‬ ‫ـاری‬‫ـ‬‫هب‬ ‫ـد‬‫ـ‬ ّ‫حمم‬ ‫ـیخ‬‫ـ‬‫ش‬ ‫از‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫عرف‬ ‫در‬ .‫ـید‬‫ـ‬‫رس‬
‫مهه‬ ‫امروز‬ .‫ـرد‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫‌ه‬‫ه‬‫هبر‬ ‫ـایی‬‫ـ‬‫کرب‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫امح‬ ‫د‬ّ‫ـی‬‫ـ‬‫س‬
‫‌داننــد‬‫ی‬‫م‬ ‫واالمقــام‬ ‫‌کرامــی‬‫ب‬‫صاح‬ ‫را‬ ‫او‬
‫؟ع؟‬ ‫ــاس‬ّ‫عب‬ ‫حضــرت‬ ‫حــرم‬ ‫در‬ ‫روزی‬ ‫کــه‬
‫روشــن‬ ‫غیــی‬ ‫حقایــق‬ ‫بــا‬ ‫دلــش‬ ‫چشــم‬
‫ـرای‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫‌دان‬‫ی‬‫م‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫‌ت‬‫م‬‫ک‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ام‬ ‫ـده؛‬‫ـ‬‫ش‬
‌‫ل‬‫چه‬ ‫او‬ ،‫کرامیت‬ ‫و‬ ‫جایگاهی‬ ‫چننی‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫کس‬
‫جــان‬ ‫بــه‬ ‫را‬ ‫جماهــدت‬ ‫و‬ ‫یاضــت‬‫ر‬ ‫ســال‬
‫در‬ ‫جامــع‬ ‫و‬ ‫‌نظیــر‬‫م‬‫ک‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫نابغــ‬ ‫‌‌بــود؛‬‫ه‬‫ید‬‫خر‬
.‫ـرآین‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـوم‬‫ـ‬‫عل‬ ‫و‬ ‫ـیر‬‫ـ‬‫تفس‬ ،‫ـت‬‫ـ‬‫روای‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫فه‬ ،‫ـه‬‫ـ‬‫فق‬
‫خــود‬ ‫تفســیری‬ ‫ســبک‬ ‫طباطبــایی‬ ‫مــه‬
ّ
‫عل‬
‫ـی‬‫ـ‬‫ع‬ ‫د‬ّ‫ـی‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـتادش‬‫ـ‬‫اس‬ ‫ـون‬‫ـ‬‫مدی‬ ‫را‬ ‫ـزان‬‫ـ‬‫املی‬ ‫در‬
.‫‌دانــد‬‫ی‬‫م‬ ‫قــایض‬
)26 (

27. ‫در‬ ‫اســت‬ ‫ســال‬ ‫ســالیان‬ ‫د،من‬ّ‫ســی‬ ‫«آقــا‬
‫ـرای‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫مه‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ای‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫مش‬ .‫ـم‬‫ـ‬‫هس‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫مش‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫ـ‬‫ـ‬‫خان‬
‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫وق‬ ‫آن‬ .‫ـد‬‫ـ‬‫یی‬‫‌گو‬‫ی‬‫م‬ ‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬ ‫از‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫‌ه‬‫ه‬‫طلب‬
‫ـه‬‫ـ‬‫کلم‬ ‫ـک‬‫ـ‬‫ی‬ ‫ـوامن‬‫ـ‬‫بت‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫نبای‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫هس‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫مش‬ ‫زن‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬
»‫ـوامن؟‬‫ـ‬‫خب‬ ‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬
‫ســر‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫قرآنــش‬ .‫زد‬ ‫لبخنــدی‬ ‫د‬ّ‫ســی‬
‫جلــوی‬ ‫گذاشــت‬ ‫و‬ ‫برداشــت‬ ‫طاقچــه‬
‫ـات‬‫ـ‬‫آی‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ی‬‫ز‬ ،‫ـن‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـاز‬‫ـ‬‫ب‬ ‫را‬ ‫ـرآن‬‫ـ‬‫گفت:«ق‬ .‫‌یب‬‫یب‬
».‫بفرســت‬ ‫صلــوات‬ ‫و‬ ‫بــزن‬ ‫انگشــت‬
».‫آقا‬ ‫ندارم‬ ‫سواد‬ ‫که‬ ‫گفت:«من‬ ‫‌یب‬‫یب‬
.‫زد‬ ‫لبخند‬ ‫فقط‬ ‫د‬ّ‫سی‬ ‫اما‬
‫ـد‬‫ـ‬‫پیچی‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ج‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫مه‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫خب‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ای‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫بع‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫وق‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫چن‬
‫د‬ّ‫ســی‬ ‫آقــا‬ ‫مهســر‬ ‫کــه‬ ‫‌دانســتند‬‫ی‬‫م‬ ‫مهــه‬ ‫و‬
‫هــر‬ ‫و‬ ‫اســت‬ ‫قــرآن‬ ‫حافــظ‬ ،‫قــایض‬ ‫عــی‬
‫ـد‬‫ـ‬‫‌‌توان‬‫می‬ ،‫دارد‬ ‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫آی‬ ‫از‬ ‫ـؤایل‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـس‬‫ـ‬‫ک‬
.‫بپرســد‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫بــرود‬ ‫ســراغش‬
)27 (

28. ‫قــم‬ ‫بــه‬ ‫او‬ ‫تولــد‬ ‫از‬ ‫پیــش‬ ‫‌ها‬‫ل‬‫ســا‬ ‫‌شــان‬‫د‬‫اجدا‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـایی‬‫ـ‬‫روزه‬ ‫در‬ ‫ـز‬‫ـ‬‫نی‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫‌بودن‬‫ه‬‫کرد‬ ‫ـکان‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫نق‬
‫عبدالکرمی‬‫ـیخ‬‫ـ‬‫ش‬‫زعامت‬‫به‬‫ـم‬‫ـ‬‫ق‬‫ـه‬‫ـ‬‫علمی‬‫‌ی‬‫ه‬‫ـوز‬‫ـ‬‫ح‬
.‫بــود‬ ‫قــم‬ ‫ســاکن‬ ،‫‌بــود‬‫ه‬‫یافت‬ ‫رونــق‬ ‫حائــری‬
‫ـن‬‫ـ‬‫‌تری‬‫گ‬‫بزر‬ ‫ـت؟ع؟‬‫ـ‬‫‌بی‬‫ل‬‫اه‬ ‫ـدان‬‫ـ‬‫خان‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫خدم‬
‫آســتان‬ ‫در‬ ‫خــودش‬ .‫بــود‬ ‫یــش‬‫آرزو‬ ‫و‬ ‫افتخــار‬
‫خدمــت‬ ‫؟س؟‬ ‫معصومــه‬ ‫حضــرت‬ ‫مقــدس‬
‫درضا‬ّ‫ســی‬ ‫مجلــه‬ ‫از‬ - ‫فرزندانــش‬ ‫و‬ ‫‌کــرد‬‫ی‬‫م‬
‫ـوزه‬‫ـ‬‫ح‬ ‫در‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫حتصی‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫یق‬‫ـو‬‫ـ‬‫تش‬ ‫را‬ - ‫ـی‬‫ـ‬‫ی‬ ّ‫‌الد‬‫ء‬‫هبا‬
‫پرهیــزکار‬ ‫و‬ ‫‌طینــت‬‫ک‬‫پا‬ ‫مــردی‬ .‫‌کــرد‬‫ی‬‫م‬ ‫علمیــه‬
‫در‬ ‫ـاید‬‫ـ‬‫ش‬ .‫ـت‬‫ـ‬‫داش‬ ‫دامی‬ ‫ـاط‬‫ـ‬‫ارتب‬ ‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫ب‬
‫بــه‬ ‫‌خوانــد؛‬‫ی‬‫م‬ ‫قــرآن‬ ‫جــزء‬ ‫پانــزده‬ ‫ایل‬ ‫ده‬ ،‫روز‬
،‫ـد‬‫ـ‬‫‌کردن‬‫ی‬‫م‬ ‫ـؤال‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـای‬‫ـ‬‫ج‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ه‬ ‫از‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـوری‬‫ـ‬‫ط‬
.‫‌داد‬‫ی‬‫مــ‬ ‫جــواب‬
ً
‫فــورا‬
‫مکاســب‬ ‫و‬ ‫رســائل‬ ‫تــا‬ ‫را‬ ‫حــوزوی‬ ‫‌هــای‬‫س‬‫در‬
‫ـرمی‬‫ـ‬‫عبدالک‬ ‫ـیخ‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـاج‬‫ـ‬‫ح‬ ‫درس‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫‌ب‬‫ه‬‫خواند‬
‫شــرکت‬ ‫مقــی‬ ‫ابوالقاســم‬ ‫شــیخ‬ ‫حــاج‬ ‫و‬ ‫حائــری‬
‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫‌دانس‬‫ی‬‫م‬ ‫ـوب‬‫ـ‬‫خ‬ ‫را‬ ‫ـرب‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ادبی‬ .‫ـرد‬‫ـ‬‫‌ک‬‫ی‬‫م‬
‫‌اهلل‬‫ت‬‫ـ‬‫ـ‬‫آی‬ ‫ـوم‬‫ـ‬‫مرح‬ .‫ـود‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـنا‬‫ـ‬‫آش‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ه‬ ‫ـول‬‫ـ‬‫اص‬ ‫و‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫فق‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬
‫د‬ّ‫سی‬‫نیاکان‬‫درباره‬‫؟هر؟‬‫جنیف‬‫مرعیش‬‫العظمی‬
)28 (

29. ‫ـرییف‬‫ـ‬‫ش‬ ‫‌اند:«افراد‬‫ه‬‫ـت‬‫ـ‬‫نوش‬ ‫یین‬ ّ‫هباءالد‬ ‫ین‬ ّ‫‌الد‬‫یف‬‫ص‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫‌اس‬‫ه‬‫آمد‬‫ـان‬‫ـ‬‫ایش‬‫‌ی‬‫ه‬‫‌نام‬‫ه‬‫ـجر‬‫ـ‬‫ش‬ ‫در‬ ‫و‬‫ـد‬‫ـ‬‫بودن‬
21
.»‫ـد‬‫ـ‬‫‌ان‬‫ه‬‫بود‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫فاطم‬ ‫ـرم‬‫ـ‬‫ح‬ ‫دار‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫کلی‬
‫ـت‬‫ـ‬‫اس‬ ‫آزاد‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـتند‬‫ـ‬‫‌دانس‬‫ی‬‫م‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫ـ‬‫ـ‬‫طلب‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫مه‬
‫ـادم‬‫ـ‬‫خ‬ .‫ـد‬‫ـ‬‫‌کن‬‫ی‬‫م‬ ‫را‬ ‫ـتفاده‬‫ـ‬‫اس‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫هبتری‬ ‫ـش‬‫ـ‬‫وقت‬ ‫از‬ ‫و‬
‫درس‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫بــود‬ ‫معصومــه؟س؟‬ ‫حضــرت‬ ‫حــرم‬
.‫ـرد‬‫ـ‬‫‌ک‬‫ی‬‫م‬‫ـرکت‬‫ـ‬‫ش‬‫ـری‬‫ـ‬‫حائ‬‫ـرمی‬‫ـ‬‫عبدالک‬‫ـیخ‬‫ـ‬‫ش‬‫ـاج‬‫ـ‬‫ح‬
‫دســت‬ ‫بــه‬ ‫فرصــی‬ ‫وقــت‬ ‫هــر‬ ،‫بــن‬ ‫ایــن‬ ‫در‬
‫و‬ ‫قــرآن‬ ‫دســت‬ ‫‌ســپرد‬‫ی‬‫م‬ ‫را‬ ‫خــودش‬ ،‫‌آورد‬‫ی‬‫مــ‬
‫ـرق‬‫ـ‬‫غ‬ ،‫ـود‬‫ـ‬‫‌ش‬‫ی‬‫م‬ ‫ـرق‬‫ـ‬‫غ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ی‬‫در‬ ‫ـوی‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـی‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫مث‬
‫بیســت‬ ‫روزی‬ .‫‌شــد‬‫ی‬‫م‬ ‫قــرآن‬ ‫کلمــات‬ ‫و‬ ‫‌هــا‬‫ه‬‫آی‬
‫که‬ ،‫را‬‫آن‬‫ـاظ‬‫ـ‬‫الف‬‫ـط‬‫ـ‬‫فق‬‫نه‬‫ـد؛‬‫ـ‬‫خوان‬‫ـی‬‫ـ‬‫م‬‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬‫ـزء‬‫ـ‬‫ج‬
.‫‌شــد‬‫ی‬‫م‬ ‫ور‬ ‫غوطــه‬ ‫آن‬ ‫معــاین‬ ‫در‬
‫علما‬ ‫از‬‫کس‬ ‫هر‬‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫بود‬‫ـوس‬‫ـ‬‫مأن‬‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـدر‬‫ـ‬‫ق‬‫آن‬
‫را‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫ـ‬‫ـ‬‫آی‬ ‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫داش‬ ‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬ ‫از‬ ‫ـؤایل‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـون‬‫ـ‬‫روحانی‬ ‫و‬
‫ـوره‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـاره‬‫ـ‬‫مش‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫‌خواس‬‫ی‬‫م‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ی‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫‌ب‬‫ه‬‫کرد‬ ‫ـوش‬‫ـ‬‫فرام‬
‫او‬ ‫و‬ ‫پرســید‬ ‫مــی‬ ‫او‬ ‫از‬ ،‫بدانــد‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫آیــ‬ ‫و‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬ ‫‌بود‬‫ه‬‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـروف‬‫ـ‬‫مع‬ .‫‌داد‬‫ی‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـخ‬‫ـ‬‫پاس‬ ‫ـگ‬‫ـ‬‫‌درن‬‫یب‬
.‫ـاء‬‫ـ‬‫علم‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫اآلی‬ ‫ـف‬‫ـ‬‫کش‬
‫را‬ ‫ین‬ ّ‫‌الد‬‫یف‬‫دص‬ّ‫ســی‬ ‫نزدیــک‬ ‫از‬ ‫کــه‬ ‫‌هــا‬‫ن‬‫آ‬
‫ـه‬‫ـ‬‫نتیج‬ ،‫ـد‬‫ـ‬‫دارن‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫نظ‬ ‫ـاق‬‫ـ‬‫اتف‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫مه‬ ،‫ـناختند‬‫ـ‬‫‌ش‬‫ی‬‫م‬
‫مرجع‬،‫درضا‬ّ‫ـی‬‫ـ‬‫س‬‫ـت‬‫ـ‬‫تربی‬ ‫و‬‫ـد‬‫ـ‬‫تول‬‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ ‫او‬‫ـس‬‫ـ‬‫ان‬
.‫اســت‬ ‫شــیعه‬ ‫بــزرگ‬
)29 (

30. ‫جنــف‬ ‫در‬ ‫کــه‬ ‫بــود‬ ‫مجعــه‬ ‫روز‬ ،‫رجــب‬ ‫مــاه‬
‫رفت‬‫ـهد‬‫ـ‬‫مش‬‫به‬،‫ـد‬‫ـ‬‫بع‬‫ـال‬‫ـ‬‫س‬‫ـد‬‫ـ‬‫چن‬.‫ـد‬‫ـ‬‫ش‬‫ـد‬‫ـ‬‫متول‬
‫درس‬ ‫حــوزه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫دیــی‬ ‫علــوم‬ ‫حتصیــل‬ ‫و‬
‫ـر‬‫ـ‬‫می‬ ‫و‬،‫ـراین‬‫ـ‬‫هت‬‫ـنعیل‬‫ـ‬‫حس‬‫ـیخ‬‫ـ‬‫ش‬‫ـز‬‫ـ‬‫نی‬ ‫و‬‫ـرادرش‬‫ـ‬‫ب‬
‫مهه‬ ‫از‬‫و‬‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـروع‬‫ـ‬‫ش‬‫ـزدی‬‫ـ‬‫ی‬‫ـری‬‫ـ‬‫حائ‬‫ـی‬‫ـ‬‫ع‬‫د‬ّ‫ـی‬‫ـ‬‫س‬
.‫ـت‬‫ـ‬‫گرف‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫اجهت‬‫‌ی‬‫ه‬‫ـاز‬‫ـ‬‫اج‬‫ـاتیدش‬‫ـ‬‫اس‬
‫بــه‬ ‫حتصیــات‬ ‫تمکیــل‬ ‫بــرای‬ ‫ــد‬ ّ‫حمم‬ ‫شــیخ‬
‫ـامرا‬‫ـ‬‫س‬ ‫و‬‫ـف‬‫ـ‬‫جن‬،‫ـا‬‫ـ‬‫کرب‬ ‫در‬ ‫و‬‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـفر‬‫ـ‬‫س‬‫ـات‬‫ـ‬‫عتب‬
‫امساعیــل‬ ‫د‬ّ‫ســی‬ ‫چــون‬ ‫بــزرگاین‬ ‫درس‬ ‫پــای‬
‫ــذ‬ ّ‫تلم‬ ‫خراســاین‬ ‫آخونــد‬ ‫و‬ ‫اصفهــاین‬ ‫صــدر‬
‫ـس‬‫ـ‬‫پ‬ ‫و‬‫ـت‬‫ـ‬‫بازگش‬‫ـهد‬‫ـ‬‫مش‬‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬،1290‫ـال‬‫ـ‬‫س‬.‫ـرد‬‫ـ‬‫ک‬
‫را‬‫ـهد‬‫ـ‬‫مش‬‫ـرعی‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـور‬‫ـ‬‫ام‬‫ـام‬‫ـ‬‫زم‬،‫ـرادر‬‫ـ‬‫ب‬‫ـال‬‫ـ‬‫ارحت‬ ‫از‬
‫ـر‬‫ـ‬‫جعف‬‫ـرزا‬‫ـ‬‫می‬‫ـه‬‫ـ‬‫مدرس‬ ‫در‬ ‫او‬.‫ـت‬‫ـ‬‫گرف‬ ‫ـده‬‫ـ‬‫عه‬‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬
‫و‬ ‫‌نوشــت‬‫ی‬‫م‬ ‫کتــاب‬ ‫و‬ ‫‌کــرد‬‫ی‬‫م‬ ‫تدریــس‬
‫ـکالت‬‫ـ‬‫مش‬‫فصل‬‫و‬‫ـل‬‫ـ‬‫ح‬ ِ‫ـف‬‫ـ‬‫وق‬‫ـز‬‫ـ‬‫نی‬‫را‬‫ـاعایت‬‫ـ‬‫س‬
‫از‬ ،‫هناونــدی‬ ‫‌اهلل‬‫ت‬‫آیــ‬ .‫‌بــود‬‫ه‬‫کرد‬ ‫مــردم‬
‫ـر‬‫ـ‬‫مطه‬‫ـرم‬‫ـ‬‫ح‬‫ـن‬‫ـ‬‫بس‬‫ـوپ‬‫ـ‬‫ت‬‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬‫ـی‬‫ـ‬‫عی‬‫ـاهدان‬‫ـ‬‫ش‬
‫ـداد‬‫ـ‬‫روی‬‫ـن‬‫ـ‬‫ای‬‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬‫ـود‬‫ـ‬‫خ‬‫ـوان‬‫ـ‬‫دی‬ ‫در‬‫و‬‫ـوده‬‫ـ‬‫ب‬)1290(
‫ـز‬‫ـ‬‫نی‬‫ـیایس‬‫ـ‬‫س‬‫ـایل‬‫ـ‬‫مس‬‫ـا‬‫ـ‬‫ب‬ ‫او‬.‫ـت‬‫ـ‬‫‌اس‬‫ه‬‫کرد‬ ‫ـاره‬‫ـ‬‫اش‬
)30 (

31. ‫روابــط‬ ‫کاشــاین‬ ‫‌اهلل‬‫ت‬‫آیــ‬ ‫بــا‬ ‫و‬ ‫نبــود‬ ‫بیگانــه‬
22
.‫داشــت‬ ‫نزدیکــی‬
‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫ب‬‫ـنبه‬‫ـ‬‫ش‬ ‫روز‬،‫ـتان‬‫ـ‬‫زمس‬،‫ـاین‬‫ـ‬‫‌الث‬‫ع‬‫ربی‬‫ـاه‬‫ـ‬‫م‬
.‫ـت‬‫ـ‬‫رف‬‫ـا‬‫ـ‬‫دنی‬ ‫از‬
‫احتيــاط‬ ‫بــا‬ ‫ســوخته‬ ‫كاغذهــاى‬ ‫ميــان‬ ‫در‬
‫زيــر‬ ‫قــرآن‬ ‫آيــات‬ ‫مبــادا‬ ،‫مى‌داشــت‬ ‫بــر‬ ‫قــدم‬
‫و‬ ‫شــد‬ ‫مــى‬ ‫خــم‬ ،‫قــدم‬ ‫چنــد‬ ‫هــر‬ .‫برونــد‬ ‫پــا‬
‫خاكســترها‬ ‫الى‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫نمي‌ســوخته‬ ‫كاغــذى‬
‫مــى‬ ‫آن‬ ‫بــه‬ ‫نگاهــى‬ ،‫مى‌كشــيد‬ ‫بيــرون‬
‫ـود‬‫ـ‬‫‌ب‬‫ه‬‫كرد‬ ‫ـع‬‫ـ‬‫مج‬‫ـه‬‫ـ‬‫ك‬ ‫ـاىي‬‫ـ‬‫كاغذه‬ ‫روى‬‫و‬‫ـت‬‫ـ‬‫انداخ‬
‫ســال‬ ‫هفــت‬ ‫حاصــل‬ ‫‌هــا‬‫ن‬‫اي‬ .‫مى‌گذاشــت‬
،‫بودند‬‫‌اش‬‫ى‬‫روز‬‫ـبانه‬‫ـ‬‫ش‬‫ـت‬‫ـ‬‫يادداش‬‫و‬‫مطالعه‬
.‫قرآنــش‬ ‫تفســير‬ ‫صفحــات‬
:‫گفــت‬ ‫بغــض‬ ‫بــا‬ ‫و‬ ‫ايســتاد‬ ‫كنــارش‬ ‫آقــا‬ ‫زن‬
»...‫تفســيرتان‬ ،‫«آقــا‬
‫ـت‬‫ـ‬‫دس‬ ‫از‬‫را‬‫ـاطش‬‫ـ‬‫رنش‬ ُ‫پ‬‫ـن‬‫ـ‬‫حل‬‫ـه‬‫ـ‬‫آنك‬‫ىب‬‫ـا‬‫ـ‬‫آق‬‫ـا‬‫ـ‬‫ام‬
‫هفــت‬ ‫مى‌زنــم‬ ‫بــاال‬ ‫«آســتني‬ :‫گفــت‬ ‫بدهــد‬
».‫ندارد‬‫غصه‬‫اینکه‬،‫ـم‬‫ـ‬‫يس‬‫نو‬‫مى‬‫ديگر‬‫ـال‬‫ـ‬‫س‬
‫بــا‬ ‫و‬ ‫انداخــت‬ ‫قــرآن‬ ‫صفحــات‬ ‫بــه‬ ‫نگاهــى‬
‫قرآن‬‫ـی‬‫ـ‬‫ک‬ ‫كه‬ ‫دارد‬‫ـه‬‫ـ‬‫غص‬‫ـن‬‫ـ‬‫«اي‬:‫ـت‬‫ـ‬‫گف‬ ‫ـدوه‬‫ـ‬‫ان‬
23
».‫ـد‬‫ـ‬‫‌کن‬‫ی‬‫من‬‫ـظ‬‫ـ‬‫حف‬‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬‫ـی‬‫ـ‬‫ک‬ ،‫ـد‬‫ـ‬‫خوان‬‫ـی‬‫ـ‬‫من‬
)31 (