چالش‌های فراروی مدیریت یکپارچه شهری در بازآفرینی پایدار محلات هدف سکونتگاه‌های غیررسمی (مورد مطالعه : سبزوار) challenges integrated urban management in regeneration Sustainable neighborhoods in informal settlements (Case Study: Sabzevar)

1. HN10102460148
‌‫سمی‬‫ر‬‫‌های‌غیر‬‫ه‬‫‌هدف‌سکونتگا‬‫ت‬‫فرینی‌پایدار‌محال‬‫ا‬‫ز‬‫‌یکپارچه‌شهری‌در‌با‬‫ت‬‫ی‌مدیری‬‫و‬‫ار‬‫ر‬‫‌های‌ف‬‫ش‬‫چال‬(‌‫د‌مطالعه‬‫ر‬‫مو‬
:‫ار‬‫و‬‫سبز‬)
challenges integrated urban management in regeneration Sustainable neighborhoods in informal
settlements (Case Study: Sabzevar)
----------------------
‫فرینی‌محالت‌هدف‌سبزوار‬‫ا‬‫ز‬‫افیا‌و‌برنامه‌ریزی‌شهری،‌معاون‌فرماندار‌و‌قائم‌مقام‌ستاد‌با‬‫ر‬‫تری‌جغ‬‫حسن‌پارسی‌پور،‌دک‬
‫‌سبزوار‬‫ی‬‫بادی،‌کارشناس‌ارشد‌علوم‌اجتماعی‌و‌کارشناس‌فرماندار‬‫حسین‌فیض‌ا‬
1

2. ‫هدف‬ ‫محالت‬ ‫پایدار‬ ‫بازآفرینی‬ ‫در‬ ‫شهری‬ ‫یکپارچه‬ ‫مدیریت‬ ‫فراروی‬ ‫های‬‫چالش‬
‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬(‫مطالعه‬ ‫مورد‬:‫سبزوار‬)
‫مقدمه‬
•‫های‬‫سکونتگاه‬‫غیررسمی‬‫به‬‫عنوان‬‫یکی‬‫از‬‫های‬‫نشانه‬‫توسعه‬‫ناپایدار‬‫شهری‬‫به‬‫مثابه‬
‫یک‬‫الگوی‬‫سکونتی‬‫ویژه‬‫با‬‫نمود‬‫فضایی‬‫فقر‬‫هستند‬.‫درایران‬‫رشد‬‫های‬‫سکونتگاه‬
‫غیررسمی‬‫به‬‫یک‬‫پدیده‬‫معمول‬‫در‬‫نظام‬‫شهرنشینی‬‫تبدیل‬‫شده‬‫است‬.‫این‬‫شیوه‬
‫سکونتی‬‫در‬‫حقیقت‬‫بازتابی‬‫از‬‫بی‬‫عدالتی‬‫در‬‫توزیع‬‫فضایی‬‫ها‬‫فرصت‬‫و‬‫دستاوردهای‬
‫توسعه‬‫در‬‫جامعه‬‫است‬.
•‫طی‬‫های‬‫دهه‬‫اخیر‬‫و‬‫متاثر‬‫از‬‫های‬‫دگرگونی‬،‫سیاسی‬‫اقتصادی‬‫و‬‫اجتماعی‬،‫رویکردهای‬
‫جدیدی‬‫برای‬‫ساماندهی‬‫فضای‬‫جغرافیایی‬‫شهرها‬‫برای‬‫حل‬‫معضالت‬‫ناکارآمد‬‫برخی‬
‫بافتهای‬‫شهری‬‫مطرح‬‫شده‬‫که‬‫آخرین‬‫و‬‫جدیدترین‬‫این‬‫رویکردها‬‫بحث‬‫بازآفرینی‬
‫پایدار‬‫شهری‬‫است‬‫که‬‫به‬‫دنبال‬‫احیاء‬‫ها‬‫ارزش‬‫و‬‫باززنده‬‫سازی‬‫این‬‫ها‬‫ارزش‬‫با‬‫تکیه‬‫بر‬
‫های‬‫توانمندی‬‫درون‬‫اجتماعات‬‫محلی‬‫ساکنین‬‫آنها‬‫باشد‬‫می‬.
•‫در‬‫راهبردهای‬‫توانمندسازی‬‫بر‬‫توانمندسازی‬‫در‬‫سه‬‫عرصه‬‫تأکید‬‫شود؛‬‫می‬
‫توانمندسازی‬،‫ساکنین‬‫توانمندسازی‬‫محالت‬‫و‬‫در‬‫کنار‬‫ها‬‫این‬‫توانمندسازی‬‫مدیریتی‬.
‫مدیریت‬‫یکپارچه‬‫شهری‬‫در‬‫راستای‬‫تحقق‬‫حکمروایی‬‫خوب‬،‫شهری‬‫کلید‬‫انسجام‬
‫بخشی‬‫به‬‫مدیریت‬‫حل‬‫مسائل‬‫و‬‫مشکالت‬‫محالت‬‫هدف‬‫باشد‬‫می‬‫که‬‫نیازمند‬‫ظرفیت‬
‫سازی‬‫اداری‬‫و‬‫نهادی‬‫باشد‬‫می‬.
2

3. ‫هدف‬ ‫محالت‬ ‫پایدار‬ ‫بازآفرینی‬ ‫در‬ ‫شهری‬ ‫یکپارچه‬ ‫مدیریت‬ ‫فراروی‬ ‫های‬‫چالش‬
‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬(‫مطالعه‬ ‫مورد‬:‫سبزوار‬)
‫سبزوار‬:‫پایلوت‬‫بازآفرینی‬‫محالت‬‫هدف‬‫شهری‬‫در‬‫غیرکالنشهرهای‬‫ایران‬
‫و‬‫دبیرخانه‬‫دو‬‫ساالنه‬‫ستاد‬‫بازآفرینی‬‫کشور‬‫در‬‫سالهای‬1395‫و‬1396
‫هدف‬‫پژوهش‬:
‫شناخت‬‫موانع‬‫و‬‫مشکالت‬‫فراروی‬‫ساماندهی‬‫و‬‫توانمندسازی‬‫های‬‫سکونتگاه‬
‫غیررسمی‬‫با‬‫تاکید‬‫بر‬‫های‬‫چالش‬‫مدیریتی‬‫و‬‫ارائه‬‫راهکارهایی‬‫قانونی‬‫برای‬
‫رفع‬‫موانع‬‫مذکور‬‫در‬‫کنار‬‫شناسایی‬‫ترین‬‫مهم‬‫راهکارهای‬‫رفع‬‫موانع‬‫پیاده‬
‫سازی‬‫مدیریت‬‫یکپارچه‬‫شهری‬‫در‬‫شهرهای‬‫میانی‬‫ایران‬‫باشد‬‫می‬.
‫سوال‬‫پژوهش‬:
‫ترین‬‫مهم‬‫مشکالت‬‫و‬‫موانع‬‫موجود‬‫برای‬‫یکپارچگی‬‫مدیریتی‬‫در‬‫بازآفرینی‬
‫محالت‬‫هدف‬‫در‬،‫احیاء‬‫بهسازی‬‫و‬‫نوسازی‬‫محالت‬‫ناکارآمد‬‫در‬‫شهرهای‬
‫میانی‬‫و‬‫متوسط‬‫مقیاس‬‫ایران‬‫چیست‬‫و‬‫چه‬‫راهکارهایی‬‫تواند‬‫می‬‫در‬‫این‬
‫مسیر‬‫راهگشا‬‫باشد؟‬
3

4. ‫هدف‬ ‫محالت‬ ‫پایدار‬ ‫بازآفرینی‬ ‫در‬ ‫شهری‬ ‫یکپارچه‬ ‫مدیریت‬ ‫فراروی‬ ‫های‬‫چالش‬
‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬(‫مطالعه‬ ‫مورد‬:‫سبزوار‬)
‫تحقیق‬ ‫فرضیات‬
‫به‬‫نظر‬‫رسد‬‫می‬‫ضعف‬‫قوانین‬‫و‬‫عدم‬‫به‬‫روز‬‫بودن‬،‫ها‬‫آن‬‫مشکالت‬‫حقوقی‬‫در‬
‫مالکیت‬،‫اراضی‬‫ساختارهای‬‫عمودی‬‫اداری‬‫و‬‫کمبود‬‫اعتبارات‬‫در‬‫اختیار‬
‫های‬‫مدیریت‬‫محلی‬‫ترین‬‫مهم‬‫مشکالت‬‫و‬‫موانع‬‫پیاده‬‫سازی‬‫مدل‬‫یکپارچه‬‫شهری‬
‫برای‬‫بازآفرینی‬‫پایدار‬‫شهری‬‫در‬‫شهرهای‬‫میانی‬‫ایران‬‫باشد‬‫می‬.
‫به‬‫نظر‬‫رسد‬‫می‬‫پذیرش‬‫حکمروایی‬‫و‬‫واگذاری‬‫اختیارات‬‫استانی‬‫به‬‫ستاد‬‫بازآفرینی‬
،‫ها‬‫شهرستان‬‫ترین‬‫مهم‬‫راهکار‬‫پیاده‬‫سازی‬‫مدیریت‬‫یکپارچه‬‫شهری‬‫باشد‬‫می‬.
4

5. ‫هدف‬ ‫محالت‬ ‫پایدار‬ ‫بازآفرینی‬ ‫در‬ ‫شهری‬ ‫یکپارچه‬ ‫مدیریت‬ ‫فراروی‬ ‫های‬‫چالش‬
‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬(‫مطالعه‬ ‫مورد‬:‫سبزوار‬)
‫مبانی‬‫نظری‬
‫یکی‬‫از‬‫ایرادات‬‫اساسی‬‫مدیریت‬‫شهر‬،‫سنتی‬‫پر‬‫مسئولیت‬‫بودن‬‫دولت‬‫و‬‫مدیریت‬‫شهری‬‫تمام‬‫دولتی‬‫است‬.
‫مدیریت‬‫یکپارچه‬‫شهری‬‫مدیریتی‬‫است‬‫هم‬‫افزا‬‫با‬‫حضور‬‫تمامی‬‫ذی‬‫نفعان‬‫و‬‫ذی‬‫نفوذان‬
‫شهری‬‫در‬‫چارچوب‬،‫نهادی‬‫سازمانی‬‫و‬‫قانونی‬‫مشخص‬‫به‬‫منظور‬‫ارتقاء‬‫سطح‬‫مدیریت‬
‫شهری‬‫و‬‫پایدار‬‫نمودن‬‫زیست‬‫پذیری‬‫شهری‬.
‫بازآفرینی‬‫شهری‬‫در‬‫حقیقت‬‫واژه‬‫ای‬‫است‬‫که‬‫در‬‫برگیرنده‬‫تمام‬‫مفاهیم‬‫بهسازی‬،
‫نوسازی‬،‫بازسازی‬،‫توانمندسازی‬‫و‬‫روان‬‫بخشی‬‫باشد‬‫می‬‫و‬‫از‬‫این‬‫طریق‬‫باعث‬‫خلق‬
‫فضای‬‫شهری‬‫جدید‬‫گردد‬‫می‬.
‫از‬‫دهه‬2000،‫میالدی‬‫بازآفرینی‬‫پایدار‬‫با‬‫های‬‫محوریت‬‫بازآفرینی‬‫فرهنگ‬،‫مبنا‬‫حفاظت‬
،‫مبنا‬‫سیما‬-‫محور‬‫و‬‫اجتماع‬‫محور‬‫در‬‫دستور‬‫کار‬‫قرار‬‫گرفت‬‫و‬‫با‬‫چرخش‬‫از‬‫رویکردهای‬
‫کالبدی‬‫و‬‫گاه‬‫صرفا‬‫اقتصادی‬‫به‬‫سوی‬‫های‬‫نگرش‬‫یکپارچه‬‫و‬‫با‬‫تاکید‬‫بر‬‫های‬‫ویژگی‬
‫اجتماعی‬-،‫فرهنگی‬‫سرزندگی‬‫و‬‫رونق‬‫اقتصادی‬‫و‬‫همچنین‬‫مقوله‬‫کیفیت‬‫ارتقاء‬‫یافته‬
‫های‬‫عرصه‬‫عمومی‬‫به‬‫بلوغ‬‫رسید‬.
5

6. ‫هدف‬ ‫محالت‬ ‫پایدار‬ ‫بازآفرینی‬ ‫در‬ ‫شهری‬ ‫یکپارچه‬ ‫مدیریت‬ ‫فراروی‬ ‫های‬‫چالش‬
‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬(‫مطالعه‬ ‫مورد‬:‫سبزوار‬)
‫شهری‬ ‫بازآفرینی‬ ‫تکامل‬ ‫و‬ ‫تحول‬ ‫سیر‬‫نوسازی‬ ‫و‬ ‫بهسازی‬ ‫های‬‫سیاست‬ ‫و‬:
•‫نوزدهم‬ ‫قرن‬–‫مدرن‬ ‫معماری‬ ‫رویکرد‬
•‫بیستم‬ ‫قرن‬ ‫اول‬ ‫نیمه‬–‫حفاظت‬ ‫رویکرد‬
•‫دهه‬1950–‫شهری‬ ‫بازسازی‬ ‫رویکرد‬
•‫دهه‬1960–‫شهری‬ ‫مرمت‬ ‫و‬ ‫سازی‬ ‫باززنده‬ ‫رویکرد‬
•‫دهه‬1970–‫شهری‬ ‫مرمت‬ ‫و‬ ‫نوسازی‬ ‫رویکرد‬
•‫دهه‬1980–‫نواحی‬ ‫مجدد‬ ‫توسعه‬ ‫و‬ ‫اقتصادی‬ ‫بازآفرینی‬ ‫رویکرد‬
•‫دهه‬1990–‫و‬ ‫نگاه‬‫شهری‬ ‫بازآفرینی‬ ‫رویکرد‬‫با‬ ‫جدید‬ ‫هزاره‬ ‫در‬ ‫تداوم‬ ‫و‬
‫بازآفرینی‬ ‫عبارتی‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫فرهنگی‬ ‫ابعاد‬‫محور‬ ‫فرهنگ‬.
6

7. ‫هدف‬ ‫محالت‬ ‫پایدار‬ ‫بازآفرینی‬ ‫در‬ ‫شهری‬ ‫یکپارچه‬ ‫مدیریت‬ ‫فراروی‬ ‫های‬‫چالش‬
‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬(‫مطالعه‬ ‫مورد‬:‫سبزوار‬)
‫معرفی‬‫محدوده‬‫مورد‬‫مطالعه‬
7

8. ‫هدف‬ ‫محالت‬ ‫پایدار‬ ‫بازآفرینی‬ ‫در‬ ‫شهری‬ ‫یکپارچه‬ ‫مدیریت‬ ‫فراروی‬ ‫های‬‫چالش‬
‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬(‫مطالعه‬ ‫مورد‬:‫سبزوار‬)
‫جمعیت‬‫سبزوار‬ ‫شهر‬240000
‫شهر‬ ‫مساحت‬(‫هکتار‬)3755
‫سکونتکاه‬ ‫کل‬ ‫تعداد‬‫غیررسمی‬ ‫های‬
‫شده‬ ‫شناسایی‬
‫محالت‬ ‫تعداد‬7
‫مساحت‬(‫هکتار‬)530
‫سکونتگاه‬ ‫کل‬ ‫مساحت‬ ‫نسبت‬‫شهر‬ ‫به‬ ‫شده‬ ‫شناسایی‬ ‫غیررسمی‬ ‫های‬
(‫درصد‬)
14
‫سکونتگاه‬ ‫کل‬ ‫جمیعت‬‫غیررسمی‬ ‫های‬
‫جمیعت‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫نسبت‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫شناسایی‬
‫شهر‬ ‫کل‬
‫جمعیت‬(‫نفر‬)45000
‫نسبت‬(‫درصد‬)19
8

9. ‫هدف‬ ‫محالت‬ ‫پایدار‬ ‫بازآفرینی‬ ‫در‬ ‫شهری‬ ‫یکپارچه‬ ‫مدیریت‬ ‫فراروی‬ ‫های‬‫چالش‬
‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬(‫مطالعه‬ ‫مورد‬:‫سبزوار‬)
‫روش‬‫پژوهش‬
‫این‬‫تحقیق‬‫از‬‫نوع‬‫توصیفی‬-‫تحلیلی‬‫است‬
‫ابزار‬‫مورد‬‫استفاده‬‫در‬‫این‬‫روش‬‫مصاحبه‬‫با‬‫صاحبنظران‬‫حوزه‬،‫شهری‬‫به‬‫ویژه‬‫اعضای‬
‫ستاد‬‫بازآفرینی‬‫پایدار‬‫محالت‬‫هدف‬‫شهر‬‫سبزوار‬‫و‬‫همچنین‬‫ساکنین‬‫محالت‬
‫های‬‫سکونتگاه‬‫غیررسمی‬‫باشد‬‫می‬.
‫جمع‬‫آوری‬‫های‬‫داده‬‫میدانی‬،‫شیوه‬،‫اسنادی‬‫آمار‬‫و‬‫اسناد‬‫موجود‬‫در‬‫دبیرخانه‬‫ستاد‬
‫بازآفرینی‬‫شهر‬‫سبزوار‬
‫جامعه‬،‫آماری‬‫حجم‬‫نمونه‬‫و‬‫نمونه‬‫گیری‬
‫جامعه‬‫آماری‬‫این‬‫تحقیق‬‫شامل‬30000‫نفر‬‫از‬‫ساکنان‬‫محالت‬‫واقع‬‫در‬‫های‬‫سکونتگاه‬
‫غیررسمی‬
‫جامعه‬‫آماری‬‫صاحبنظران‬‫نیز‬‫کلیه‬‫اعضای‬‫ستاد‬‫بازآفرینی‬‫محالت‬‫هدف‬‫شهر‬‫سبزوار‬
‫روش‬‫گیری‬‫نمونه‬‫از‬‫گیری‬‫نمونه‬‫نظری‬(‫انتخاب‬‫موارد‬‫یا‬‫هایی‬‫گروه‬‫از‬‫موارد‬‫بر‬
‫اساس‬‫شان‬‫محتوای‬).10‫نفر‬‫از‬‫کارشناسان‬‫و‬40‫نفر‬‫از‬‫ساکنین‬‫و‬‫معتمدین‬
‫های‬‫سکونتگاه‬‫غیررسمی‬.
9

10. ‫هدف‬ ‫محالت‬ ‫پایدار‬ ‫بازآفرینی‬ ‫در‬ ‫شهری‬ ‫یکپارچه‬ ‫مدیریت‬ ‫فراروی‬ ‫های‬‫چالش‬
‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬(‫مطالعه‬ ‫مورد‬:‫سبزوار‬)
‫تحقیق‬ ‫های‬‫یافته‬
‫الف‬:‫سبزوار‬ ‫شهر‬ ‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬ ‫موجود‬ ‫مشکالت‬
‫ردیف‬‫مشکل‬ ‫حوزه‬‫مشکل‬‫تعداد‬‫درصد‬
1‫كالبدی‬ ‫و‬ ‫زیرساختی‬ ‫امکانات‬ ‫كمبود‬ ‫و‬ ‫مشکالت‬
-‫معابر‬ ‫آسفالت‬ ‫مشکل‬
-‫سبز‬ ‫فضای‬ ‫نبود‬
-‫فاضالب‬ ‫دفع‬ ‫مشکل‬
-‫شرب‬ ‫آب‬ ‫مشکل‬
-‫معابر‬ ‫روشنایی‬ ‫و‬ ‫برق‬ ‫مشکل‬
18
9
25
4
8
40%
2‫مذهبی‬ ‫و‬ ‫رفاهی‬ ،‫فرهنگی‬ ‫امکانات‬ ‫كمبود‬ ‫و‬ ‫مشکالت‬
-‫مذهبی‬ ‫اماکن‬ ‫کمبود‬
-‫تفریحی‬ ‫و‬ ‫ورزشی‬ ‫اماکن‬ ‫کمبود‬
-‫عمومی‬ ‫نقل‬ ‫و‬ ‫حمل‬ ‫نبود‬
-‫بانک‬ ‫عابر‬ ‫و‬ ‫بانکی‬ ‫امکانات‬ ‫کمبود‬
-‫فرهنگی‬ ‫مراکز‬ ‫کمبود‬
-‫نانوایی‬ ‫کمبود‬
11
7
5
4
7
3
23%
3‫آموزشی‬ ‫و‬ ‫بهداشتی‬ ‫امکانات‬ ‫كمبود‬ ‫و‬ ‫مشکالت‬
-‫آموزشی‬ ‫فضای‬ ‫کمبود‬
-‫درمانی‬ ‫و‬ ‫بهداشتی‬ ‫مراکز‬ ‫کمبود‬
-‫بهداشتی‬ ‫مشکالت‬
(‫و‬ ‫سطحی‬ ‫های‬‫آب‬ ‫دفع‬ ،‫زباله‬ ‫دفع‬)...
25
17
10
33%
4‫مشکالت‬ ‫سایر‬
-‫جوانان‬ ‫بیکاری‬
-‫کالنتری‬ ‫و‬ ‫پاسگاه‬ ‫وجود‬ ‫عدم‬
-‫مسکونی‬ ‫منازل‬ ‫و‬ ‫زمین‬ ‫سند‬ ‫مشکل‬
3
2
2
4%
‫کل‬:100% 10

11. ‫هدف‬ ‫محالت‬ ‫پایدار‬ ‫بازآفرینی‬ ‫در‬ ‫شهری‬ ‫یکپارچه‬ ‫مدیریت‬ ‫فراروی‬ ‫های‬‫چالش‬
‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬(‫مطالعه‬ ‫مورد‬:‫سبزوار‬)
‫ب‬:‫ترین‬‫مهم‬‫های‬‫چالش‬‫فراروی‬‫مدیریت‬‫شهری‬‫در‬‫بازآفرینی‬‫محالت‬‫هدف‬
‫معضالت‬‫قانونی‬‫در‬‫پیاده‬‫سازی‬‫سند‬،‫بازآفرینی‬
‫معضل‬‫نهادسازی‬‫ذهنی‬‫مدیران‬‫در‬‫پذیرش‬‫اصل‬‫مدیریت‬‫یکپارچه‬‫شهری‬
‫به‬‫علت‬‫اینکه‬‫این‬‫ها‬‫سکونتگاه‬‫اکثرا‬‫فاقد‬‫سند‬‫مالکیت‬،‫هستند‬‫فاقد‬‫امنیت‬‫تصرف‬
‫بوده‬‫و‬‫ارائه‬‫خدمات‬‫شهری‬‫و‬‫انجام‬‫ها‬‫طرح‬‫در‬‫این‬‫مناطق‬‫به‬‫سادگی‬‫میسر‬‫نیست‬.
‫بخشی‬‫بودن‬‫اعتبارات‬‫عمرانی‬،‫توانمند‬‫سازی‬‫یکپارچه‬‫را‬‫با‬‫مشکل‬‫مواجه‬‫نماید‬‫می‬.
‫وجود‬‫استانداردهای‬‫و‬‫پارامترهای‬‫دست‬‫و‬‫پاگیر‬‫های‬‫طرح‬‫جامع‬‫و‬‫تفصیلی‬‫شهری‬
‫و‬‫عدم‬‫همخوانی‬‫آنها‬‫با‬‫وضعیت‬‫این‬‫سکونت‬‫ها‬‫گاه‬.
‫عدم‬‫تفویض‬‫قانونی‬‫و‬‫کامل‬‫های‬‫کمیته‬‫برنامه‬‫ریزی‬‫شهرستان‬‫در‬‫تعریف‬‫ها‬‫پروژه‬
‫جهت‬‫برنامه‬‫ریزی‬‫و‬‫هدایت‬‫ها‬‫پروژه‬‫به‬‫سمت‬‫های‬‫سکونتگاه‬‫غیررسمی‬‫مشهود‬
‫است‬.
11

12. ‫هدف‬ ‫محالت‬ ‫پایدار‬ ‫بازآفرینی‬ ‫در‬ ‫شهری‬ ‫یکپارچه‬ ‫مدیریت‬ ‫فراروی‬ ‫های‬‫چالش‬
‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬(‫مطالعه‬ ‫مورد‬:‫سبزوار‬)
‫معضل‬‫خدمات‬‫رسانی‬‫به‬‫واحدهای‬‫مسکونی‬‫فاقد‬‫سند‬‫مالکیت‬‫و‬‫پروانه‬‫ساختمانی‬
‫در‬‫چارچوب‬‫قانون‬‫منع‬‫واگذاری‬‫خدمات‬.
‫نامشخص‬‫بودن‬‫مرجع‬‫هماهنگی‬‫و‬‫یکپارچگی‬‫در‬‫های‬‫حوزه‬‫سیاست‬‫گذاری‬‫در‬
‫سطح‬‫کالن‬‫کشور‬‫و‬‫در‬‫حوزه‬‫شهرستان‬‫ها‬.
‫عدم‬‫تعهد‬‫قانونی‬‫برای‬‫هماهنگی‬‫بین‬‫دستگاه‬‫اجرایی‬‫و‬‫نهادهای‬‫مدیریت‬‫شهری‬.
‫تعدد‬‫و‬‫تنوع‬‫موضوعات‬‫شهری‬‫و‬‫نبودن‬‫مدل‬‫مشخص‬‫و‬‫مدون‬‫برای‬‫یکپارچگی‬‫در‬
‫ارائه‬‫خدمات‬.
‫عدم‬‫وجود‬‫یک‬‫بانک‬‫جامع‬‫اطالعات‬‫و‬‫آمار‬‫متمرکز‬‫با‬‫متولی‬‫مشخص‬.
‫تعریف‬‫نادرست‬‫ساختار‬‫شورای‬‫شهر‬‫با‬‫شیب‬‫شدید‬‫کارکردی‬‫به‬‫سمت‬‫شهرداری‬‫و‬
‫عدم‬‫تکلیف‬‫در‬‫خصوص‬‫موضوعات‬‫مدیریت‬‫شهری‬‫در‬‫سایر‬‫ادارات‬.
‫نبود‬‫پشتوانه‬‫اعتباری‬‫برای‬‫تحقق‬‫اهداف‬‫و‬‫های‬‫برنامه‬‫ستاد‬‫بازآفرینی‬‫در‬
‫ها‬‫شهرستان‬.
12

13. ‫هدف‬ ‫محالت‬ ‫پایدار‬ ‫بازآفرینی‬ ‫در‬ ‫شهری‬ ‫یکپارچه‬ ‫مدیریت‬ ‫فراروی‬ ‫های‬‫چالش‬
‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬(‫مطالعه‬ ‫مورد‬:‫سبزوار‬)
‫نتیجه‬‫گیری‬
‫از‬‫جمله‬‫ترین‬‫مهم‬‫علل‬‫و‬‫عوامل‬‫بروز‬‫های‬‫اسکان‬‫غیررسمی‬=‫فقدان‬‫نظام‬‫یکپارچه‬
‫مدیریت‬‫توسعه‬‫شهری‬‫و‬‫ناکارآمد‬‫بودن‬‫سیستم‬‫اداری‬
‫نگرش‬‫بخشی‬‫به‬‫اقدامات‬‫و‬‫ها‬‫پروژه‬‫و‬‫عدم‬‫ارتباط‬‫عمودی‬‫و‬‫افقی‬‫منطقی‬‫بین‬،‫ها‬‫بخش‬
‫بنابراین‬‫ترین‬‫مهم‬‫چالش‬‫مدیریتی‬‫در‬‫بازآفرینی‬‫و‬‫توانمندسازی‬‫های‬‫سکونتگاه‬
‫غیررسمی‬‫به‬‫نظر‬‫رسد‬‫می‬‫حاکمیت‬‫برنامه‬‫ریزی‬‫بخشی‬‫و‬‫مدیریت‬‫چندگانه‬‫شهری‬
‫باشد‬.
‫سند‬‫ملی‬‫راهبردی‬،‫احیاء‬،‫بهسازی‬‫نوسازی‬‫و‬‫توانمندسازی‬‫بافتهای‬‫فرسوده‬‫و‬‫ناکارآمد‬
‫شهری‬=‫دیدگاه‬‫سیستمی‬‫و‬‫کل‬‫گرا‬‫به‬‫نظام‬‫شهری‬(‫هم‬‫در‬‫مقدمه‬‫و‬‫هم‬‫در‬‫بند‬‫یک‬
‫و‬‫بند‬‫هشت‬‫سند‬‫بازآفرینی‬‫پایدار‬‫شهری‬)‫اما‬‫کمبود‬‫دستورالعملها‬‫و‬‫آئین‬‫نامه‬‫های‬
‫اجرایی‬
13

14. ‫هدف‬ ‫محالت‬ ‫پایدار‬ ‫بازآفرینی‬ ‫در‬ ‫شهری‬ ‫یکپارچه‬ ‫مدیریت‬ ‫فراروی‬ ‫های‬‫چالش‬
‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬(‫مطالعه‬ ‫مورد‬:‫سبزوار‬)
‫پیشنهادات‬
‫واگذاری‬‫اختیارات‬‫از‬‫طرف‬‫شورای‬‫عالی‬‫شهرسازی‬‫و‬‫معماری‬‫ایران‬‫به‬‫کارگروه‬
‫استانی‬‫برای‬‫بازنگری‬‫سریع‬‫و‬‫با‬‫اولویت‬‫محدوده‬‫خدماتی‬‫شهرهای‬‫میانی‬‫با‬‫هدف‬
‫تصویب‬‫محالت‬‫هدف‬
‫تشکیل‬‫کمیسیون‬‫مدیریت‬‫یکپارچه‬‫شهری‬‫در‬‫شهرستان‬‫با‬‫محوریت‬‫شورای‬‫شهر‬
‫و‬‫نظارت‬‫فرمانداری‬.
‫برنامه‬‫ریزی‬‫برای‬‫های‬‫مشارکت‬‫هماهنگ‬‫کلیه‬‫کنشگران‬‫موثر‬‫در‬‫رشد‬‫و‬‫توسعه‬
‫شهری‬‫و‬‫دعوت‬‫از‬‫نمایندگان‬‫تشکل‬‫ها‬‫در‬‫ستاد‬‫و‬‫کارگروه‬‫های‬‫بازآفرینی‬
‫شهرستانها‬
‫تعدیل‬‫نظام‬‫قدرت‬‫متمرکز‬،‫بخشی‬‫از‬‫وزارت‬‫کشور‬‫به‬‫های‬‫مدیریت‬‫محلی‬‫با‬
‫محوریت‬‫شورای‬‫شهر‬.
‫تدوین‬‫قانون‬‫ویژه‬‫مناطق‬‫سکونتگاهی‬‫ناکارآمد‬‫نیازمند‬‫بازآفرینی‬‫شهری‬‫در‬
‫ها‬‫شهرستان‬‫و‬‫تصویب‬‫در‬‫استان‬
‫رسمیت‬‫قانونی‬‫و‬‫حقوقی‬‫بخشیدن‬‫به‬‫مالکیت‬‫زمین‬‫و‬‫مسکن‬‫و‬‫قانونمندسازی‬
‫نظام‬‫ساخت‬‫و‬‫ساز‬‫در‬‫اراضی‬‫فاقد‬‫سند‬‫ششدانگ‬‫با‬‫سپردن‬‫تعهد‬‫حقوقی‬‫مالکیت‬.
14

15. ‫هدف‬ ‫محالت‬ ‫پایدار‬ ‫بازآفرینی‬ ‫در‬ ‫شهری‬ ‫یکپارچه‬ ‫مدیریت‬ ‫فراروی‬ ‫های‬‫چالش‬
‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬(‫مطالعه‬ ‫مورد‬:‫سبزوار‬)
‫تشکیل‬‫کارگروه‬‫تطبیق‬‫و‬‫به‬‫روز‬‫رسانی‬‫مقررات‬‫و‬‫قوانین‬‫در‬‫شورای‬‫شهر‬‫و‬
‫همکاری‬‫دبیرخانه‬‫آن‬‫با‬‫دبیرخانه‬‫کمیته‬‫انطباق‬‫در‬‫فرمانداری‬‫به‬‫منظور‬‫ظرفیت‬
‫سازی‬‫ضوابط‬‫برای‬‫تسهیل‬‫امور‬‫در‬‫محالت‬.
‫بررسی‬‫و‬‫تصویب‬‫اختصاص‬‫درصدی‬‫از‬‫درآمدها‬‫و‬‫اعتبارات‬‫شهرداری‬‫و‬‫های‬‫شرکت‬
‫خدمات‬‫رسان‬‫و‬‫واریز‬‫به‬‫های‬‫ردیف‬‫اعتباری‬‫متمرکز‬‫توسط‬‫شورای‬‫شهر‬‫و‬‫ستاد‬
‫بازآفرینی‬‫پایدار‬‫محالت‬‫ها‬‫شهرستان‬‫برای‬‫اختصاص‬‫اعتبارات‬‫مذکور‬‫به‬‫های‬‫پروژه‬
‫خاص‬‫بازآفرینی‬‫محالت‬‫هدف‬‫با‬‫سیاست‬‫گذاری‬‫ستاد‬‫بازآفرینی‬‫شهرستان‬.
‫تشکیل‬‫هرچه‬‫تر‬‫سریع‬‫بانک‬‫اطالعات‬‫زمین‬‫با‬‫احیاء‬‫اراضی‬‫دولتی‬‫و‬‫پیگیری‬‫رفع‬
‫مدعی‬‫و‬‫معارض‬‫از‬‫اراضی‬‫دولتی‬‫برای‬‫صدور‬‫زودهنگام‬‫سند‬‫مالکیت‬‫و‬‫تصمیم‬
‫گیری‬‫واگذاری‬‫این‬‫اراضی‬‫به‬‫های‬‫پروژه‬‫پیشگام‬‫در‬‫محالت‬‫هدف‬.
‫برنامه‬‫ریزی‬‫برای‬‫اجرای‬‫های‬‫دوره‬‫آموزشی‬‫راهکارها‬‫و‬‫راهبردهای‬‫پیاده‬‫سازی‬
‫مدیریت‬‫یکپارچه‬‫برای‬‫مدیران‬‫شهری‬‫درگیر‬‫با‬‫بازآفرینی‬‫محالت‬‫هدف‬.
‫مدیریت‬‫پایدار‬‫زمین‬‫شهری‬‫از‬‫طریق‬‫تشکیل‬‫کارگروه‬‫تامین‬‫و‬‫تخصیص‬‫زمین‬
‫برای‬‫های‬‫کاربری‬‫خدماتی‬‫با‬‫عضویت‬،‫فرمانداری‬‫اداره‬‫راه‬‫و‬‫شهرسازی‬،‫اداره‬‫ثبت‬
‫اسناد‬‫و‬،‫امالک‬‫دادستان‬‫شهرستان‬‫و‬‫شهرداری‬
15

16. ‫هدف‬ ‫محالت‬ ‫پایدار‬ ‫بازآفرینی‬ ‫در‬ ‫شهری‬ ‫یکپارچه‬ ‫مدیریت‬ ‫فراروی‬ ‫های‬‫چالش‬
‫غیررسمی‬ ‫های‬‫سکونتگاه‬(‫مطالعه‬ ‫مورد‬:‫سبزوار‬)
‫باشید‬ ‫پیروز‬ ‫و‬ ‫موفق‬
16