Download as PDF, PPTX
ระบบประสาทและอวัยวะรับความรู้สึก
- 1. เรื่อง ระบบประสาทและอวัยวะรับความรู้ สึก เนือหา ้ 1. การรับรู้ และการตอบสนอง 2. เซลล์ ประสาท 3. การทางานของเซลล์ ประสาท 4. ศูนย์ ควบคุมระบบประสาท 5. การทางานของระบบ ประสาท 6. อวัยวะรับความรู้ สึก
- 2. การรับรู้ และการตอบสนอง สิ่ งเร้ า หน่ วยรับความรู้ สึก เซลล์ ประสาทรับความรู้ สึก หน่ วยแปลความรู้ สึก การตอบสนอง หน่ วยปฏิบติการ ั เซลล์ ประสาทสั่ งการ การรับรู้ การเปลียนแปลงต่ อสภาพแวดล้ อมของสิ่ งมีชีวิต ่
- 3. การตอบสนองของสิ่ งมีชีวตเซลล์ เดียว ิ เช่ น พารามีเซียม ไม่ มีระบบประสาททีแท้ จริง มี ่ เส้ นใยประสานงาน (co-ordinating fiber) ซึ่งอยู่ใต้ ผิวเซลล์ เชื่อมโยงระหว่ างโคนซิเลียแต่ ละเส้ นทาให้ เกิดการประสานงานกัน การโบกพัดของซีเลียทีอยู่ ่ รอบๆตัว ถ้ าหากตัดเส้ นใยนีพบว่ า พารามีเซียมไม่ ้ สามารถควบคุมการโบกพัดของซีเลียได้
- 4. การตอบสนองของสั ตว์ ไม่มกระดูกสั นหลัง ี ฟองนา เซลล์ แต่ ละเซลล์ของฟองนาจะมีการรับรู้และการตอบสนอง ้ ้ แต่ ไม่ มีการประสานงานระหว่ างเซลล์ ไฮดรา ยังไม่ มีปมประสาท แต่ จะมีเส้ นใยประสาททีเ่ รียกว่ า ร่ างแหประสาท ( nerve net ) มีลกษณะการเชื่อมโยงกันเป็ นร่ างแห ั กระจายอยู่รอบตัว เมื่อกระตุ้นจะทาให้ ทุกส่ วนของร่ างกายหดตัว แต่ การเคลือนทีของกระแสประสาทช้ ากว่ าสั ตว์ ช้ันสู งมาก และการ ่ ่ เคลือนทีของกระแสประสาทนั้นไม่ มีทิศทางที่แน่ นอน ่ ่
- 5. การตอบสนองของสั ตว์ ไม่มกระดูกสั นหลัง ี พลานาเรีย - มีเซลล์ ประสาทรวมตัวเป็ นกลุ่มโดยเฉพาะ บริเวณหัว เรียกกลุ่มของเซลล์ ประสาทเหล่ านั้นว่ า ปมประสาท (nerve ganglion)หรือเรียกว่ า สมอง (brain) - มีเส้ นประสาท (nerve cord)ขนานไปตาม ด้ านข้ างของลาตัวจากหัวจรดท้ ายลักษณะแบบ ขั้นบันได (ladder type)เส้ นประสาทดังกล่าว เชื่อมโยงติดกันเส้ นประสาททีวนรอบลาตัวเรียกว่ า ่ วงแหวนประสาท (nerve ring)
- 6. การตอบสนองของสั ตว์ ไม่มกระดูกสั นหลัง ี - ไส้ เดือนดิน กุ้ง หอย จะมีปมประสาทที่พฒนากว่ าของพลานาเรีย ั ทาหน้ าทีเ่ ป็ นสมองอยู่ทส่วนหัว มีเส้ นประสาททีเ่ ชื่อมต่ อปม ี่ ประสาททีมีอยู่ตามปล้ อง ่ - แมลง มีปมประสาทหลายปมทีอยู่เป็ นช่ วงๆบริเวณหน้ าท้ องของ ่ แมลงและมีเส้ นประสาทย่ อยทีต่อไปยังอวัยวะต่ างๆเพือเพิมการรับรู้ ่ ่ ่ และตอบสนองที่พฒนาดีขนสาหรับแมลง ั ึ้
- 7. การตอบสนองของคนและสั ตว์ มกระดูกสันหลัง ี ในคนและสั ตว์ มีกระดูกสั นหลังมีระบบประสาทพัฒนามาก - เซลล์ ประสาทส่ วนใหญ่ รวมกันอยู่ทส่วนหัว เจริญพัฒนาไปเป็ น ี่ สมอง ( brain ) - และมีไขสั นหลัง ( spinal cord ) ทอดยาวด้ านหลังของลาตัว - ทั้งสมองและไขสั นหลังทาหน้ าทีเ่ ป็ นศูนย์ กลางของระบบ ประสาท โดยมีเส้ นประสาทแยกออกมาจากสมองและไขสั นหลัง
- 8.
- 9. สมองของสั ตว์ มกระดูกสันหลังขณะเอ็มบริโอ ( embryo ) ี มีลกษณะ ั เป็ นหลอดกลวงเรียกว่ า นิวรัลทิวบ์ ( neueal tube ) แบ่ งเป็ น 3 ส่ วน คือ - สมองส่ วนหน้ า - สมองส่ วนกลาง - สมองส่ วนหลัง และส่ วนที่ต่อท้ ายคือไขสั นหลัง ในสภาวะปกติท่ เซลล์ ประสาทไม่ ถูกกระตุ้น เซลล์ จะอยู่ในระยะพัก ี
- 10. ไขสันหลัง พัฒนาการของสมองและไขสั นหลังของสั ตว์มีกระดูกสั นหลัง
- 11.
- 12. ระบบประสาทมีเนือเยือประสาท ้ ่ ประกอบด้ วยเซลล์ 2 ชนิด คือ • เซลล์ ประสาท • เซลล์ คาจุน ้
- 13. เซลล์ ประสาท - เซลล์ประสาท ( nerve cell ) หรือนิวรอน ( neuron ) ซึ่งมีเป็ น จานวนมากในร่ างกาย - แต่ ละเซลล์จะเชื่อมโยงต่ อกับเซลล์ ประสาทอืนเป็ นพันๆเซลล์ ่ - ทาหน้ าทีเ่ กียวกับการรับรู้และการตอบสนอง ่ การทางานของเซลล์ ประสาท Na+ ที่อยู่ภายในเซลล์ จะถูกลาเลียงออกโดยอาศัยพลังงานจาก
- 14. เซลล์ ประสาท ประกอบด้วย • ตัวเซลล์ ( cell body ) • ใยประสาท ( nerve fiber )
- 15. ตัวเซลล์ (cell body) มีเส้นผ่ านศูนย์ กลางประมาณ 4-25 ไมโครเมตร ภายในมี • ไซโทพลาซึม ( cytoplasm ) • นิวเคลียส ( nucleus ) ขนาดใหญ่ • ไมโทคอนเดรีย ( mitochondria ) • เอนโดพลาสมิกเรติคูลม ( endoplasmic reticolum ) ั • กอลจิคอมเพล็กซ์ ( golgi complex )
- 16. ใยประสาท (nerve fiber) เป็นส่ วนที่ยนออกมาจากตัวเซลล์ มีลกษณะเป็ นแขนงเล็กๆ ื่ ั มี 2 ชนิด คือ - เดนไดรต์ ( dendrite ) - แอกซอน ( axon )
- 17. เดนไดรต์ ( dendrite) - เป็ นใยประสาททีนากระแสประสาทเข้ าสู่ ตวเซลล์ ่ ั - มีจานวนตั้งแต่ 1 ใยขึนไป ้ - มักมีขนาดสั้ น
- 18. แอกซอน (axon) - เป็ นใยประสาทที่นากระแสประสาทออกจากตัวเซลล์ - มีจานวนเพียง 1 ใย - มักมีขนาดยาว - อาจมีเยือไมอีลนหุ้ม ่ ิ
- 19. ภาพถ่ ายกล้องจุลทรรศน์ ภาพวาด โครงสร้ างเซลล์ ประสาท
- 20. เยือไมอีลน ( myelinsheath ) ่ ิ - เป็ นสารจาพวกลิพด ( lipid ) ิ - เป็ นส่ วนหนึ่งของเซลล์ ชวัน ( schwann cell ) - รอยต่ อของเซลล์ ชวันแต่ ละเซลล์จะไม่ มีเยือไมอีลนหุ้ม เรียก ่ ิ บริเวณนั้นว่ า โนดออฟแรนเวียร์ ( node of ranvier )
- 21. เซลล์ ประสาทแบ่ งตามหน้าทีได้ 3 ชนิด คือ ่ 1. เซลล์ประสาทรับความรู้สึก 2. เซลล์ประสาทสั่ งการ 3. เซลล์ประสาทประสานงาน
- 22. เซลล์ ประสาทรับความรู้ สึก( sensory neuron ) - รับกระแสประสาทจากหน่ วยรับความรู้สึกส่ งไปยัง เซลล์ประสาทสั่ งการในไขสันหลัง - ตัวเซลล์อยู่ทปมประสาทรากบนของไขสั นหลัง ี่
- 23. เซลล์ ประสาทสั่ งการ(motorneuron) - นากระแสประสาทออกจาก ไขสั นหลังหรือสมองไปยังหน่ วย ปฏิบัติงาน เช่ น กล้ามเนือ ้
- 24. เซลล์ ประสาทประสานงาน (association neuron ) - ทาหน้ าที่เชื่อมต่ อระหว่ างเซลล์ ประสาทรับความรู้ สึกและ เซลล์ประสาทสั่ งการ - อยู่ภายในสมองและไขสั นหลัง
- 25. เซลล์ ประสาทแบ่ งตามรูปร่ างโครงสร้ างได้ 3 ประเภทคือ 1. เซลล์ประสาทขั้วเดียว 2. เซลล์ประสาทสองขั้ว 3. เซลล์ประสาทหลายขั้ว
- 26. เซลล์ ประสาทขั้วเดียว (unipolar neuron ) - มีใยประสาทแยกออกมาจากตัวเซลล์ เพียงเส้ นเดียว - แยกออกเป็ นแอกซอนและเดนไดรต์ - ทาหน้ าทีเ่ ป็ นเซลล์ ประสาทรับความรู้ สึก จากผิวหนัง
- 27. เซลล์ ประสาทสองขั้ว (bipolar neuron ) - มีใยประสาทออกจากตัวเซลล์สองเส้ น - เป็ นเซลล์ ประสาทรับความรู้ สึก - เช่ น เซลล์ประสาททีเ่ รตินาของตา, เซลล์ ประสาทรับกลินของจมูก, ่ เซลล์ ประสาทรับเสี ยงของหู เป็ นต้ น
- 28. เซลล์ ประสาทหลายขั้ว (multipolar neuron ) - มีใยประสาทออกจากตัวเซลล์ มากมาย - เป็ นเซลล์ประสานงานและเซลล์ ประสาทสั่ งการ
- 29. เซลล์ คาจุน ้ เป็ นเซลล์ ทแทรกอยู่ระหว่ างเซลล์ ประสาทเพือไม่ ให้ มีช่องว่ าง ี่ ่ เกิดขึนทาหน้ าที่ ้ - คาจุน ้ - ให้ อาหาร - สนับสนุนการทาหน้ าทีของเซลล์ ประสาท ่ - คล้ ายกับเนือเยือเกียวพัน ้ ่ ่ - ตัวอย่ างเช่ น เซลล์ ชวัน ( scheann cell ) ทีสร้ างเยือไมอีลน ่ ่ ี
- 30. เซลล์ ประสาทจะอยู่แบบสานต่ อเป็น เครือข่ ายปลายแอกซอนของเซลล์ ประสาทหนึ่งจะไปอยู่ชิดกับ - เดนไดรต์ ของเซลล์ ประสาทอืน ่ - เซลล์กล้ ามเนือ้ - หน่ วยปฏิบัตงาน ิ - เพือถ่ ายทอดกระแสประสาทบริเวณทีอยู่ชิดกันเรียกว่ า ่ ่ ไซแนปส์ ( symapse )
- 31. ไซแนปส์ ระหว่ างเซลล์ประสาทรับความรู้สึกเซลล์ประสาทประสานงาน และเซลล์ประสาทสั่ งการ
- 32. การทางานของเซลล์ ประสาท การเกิดกระแสประสาท - เมือมีสิ่งเร้าต่ างๆ เช่ น เสี ยง ่ ,ภาพ,ความร้ อน สารเคมีมา กระตุ้นหน่ วยรับความรู้ สึก - จะถูกเปลียนให้ เป็ นกระแส ่ ประสาท
- 33. จากการวิจัยของนักสรีรวิทยาของ ฮอดจ์ กน (A.L .Hodgkin) และฮักซ์ สีย์ (A.F. Huxley) ิ ทาให้ ทราบว่ ากระแสประสาทเกิดขึนได้ อย่ างไรโดยการนา ้ - ไมโครอิเล็กโทรด (microelectrode)ซึ่งมีลกษณะเป็ นหลอดแก้ว ั ที่ดงให้ ยาวตรงปลายเรียวเป็ นท่ อขนาดเล็ก ึ - มาต่ อกับมาตรวัดความต่ างศักย์ ไฟฟ้ า (cathode ray oscilloscope) - จากนั้นเสี ยบปลายข้ างหนึ่งของไมโครอิเล็กโทรดเข้ าไปในแอก ซอนของหมึก - ส่ วนอีกปลายหนึ่งแตะที่ผวนอกของแอกซอนของหมึก ิ
- 34.
- 35. จากการทดลองพบว่ า - ความต่างศักย์ ไฟฟาระหว่ างภายในและภายนอกประสาทของ ้ หมึกวัดได้ – 70 มิลลิโวลต์ ซึ่งเป็ นศักย์ เยือเซลล์ ระยะพัก ่ (resting membrane potential) - เยือหุ้มเซลล์มีโปรตีนทาหน้ าทีควบคุมการเข้ าออกของ ่ ่ ไอออนเช่ น Na+ เรียกว่ า ช่ องโซเดียม K+ เรียกว่ า ช่ องโพแทสเซียม
- 36. ขณะทีเ่ ซลล์ ประสาทยังไม่ถูกกระตุ้นซึ่งเป็ นระยะพักพบว่ า - สารละลายภายนอกเซลล์มี Na+ สู งกว่ าสารละลายภายในเซลล์ - สารละลายภายในเซลล์มี K+สู งกว่ าสารละลายภายนอกเซลล์ - ทีเ่ ป็ นเช่ นนีอยู่ตลอดเวลาเพราะได้ รับพลังงานจาก ATP ซึ่ง ้ พลังงานจาก ATP จะไปดัน Na+ ออกไปนอกเซลล์ทางช่ อง โซเดียมและดึง K+ เข้ าไปในเซลล์ ทางช่ องโพแทสเซียมใน อัตราส่ วน 3 Na+ : 2 K+ เรียกกระบวนการนีว่า โซเดียม ้ โพแทสเซียมปั๊ม (sodium potassium pump)
- 37. ขณะทีเ่ ซลล์ ถูกกระตุ้นซึ่งเป็นระยะที่ เรียกว่ า ดีโพลาไรเซชัน (depolarization) - ทาให้ เกิดการเปลียนแปลงของศักย์ เยือเซลล์ ่ ่ - ช่ องโซเดียมเปิ ด แต่ ช่องโพแทสเซียมปิ ด - Na+ เข้ าข้ างในเซลล์ มากขึนข้ างในมีความเป็ นบวกมากขึน (ความ ้ ้ ต่ างศักย์ ทเี่ ยือหุ้มเซลล์ จะเปลียนแปลงจาก – 70 มิลลิโวลต์ ่ ่ เป็ น + 50 มิลลิโวลต์ )
- 38. หลังจากการกระตุ้นผ่ านไปเซลล์ กลับมาอยู่ในสภาวะเดิม ระยะนีเ้ รียกว่ า รีโพลาไรเซชัน (repolarization) - ช่ องโซเดียมจะปิ ด ขณะทีโพแทสเซียมจะเปิ ด ่ - ความต่ างศักย์ จะเปลียนกลับจาก + 50 มิลลิโวลต์ เป็ น ่ – 70 มิลลิโวลต์ - กลับสู่ สภาพเดิม
- 39.
- 40. การเปลียนแปลงดังกล่าวเรียกว่ า แอกชันโพเทนเชียล ่ ( action potential ) หรือการเกิดกระแสประสาท ( nerve impluse ) - เกิดขึนตรงบริเวณทีถูกกระตุ้น ้ ่ - ชักนาให้ บริเวณถัดไปเกิดการเปลียนแปลง ่ - บริเวณทีถูกกระตุ้นครั้งแรกกลับสู่ สภาพเดิม ่ - เป็ นเช่ นนีไปเรื่อยๆ ้ - มีผลให้ กระแสประสาทเคลือนไปตามความยาวของใยประสาทแบบจุด ่ ต่ อจุดต่ อเนื่องกันของแอกซอนทีไม่ มีเยือไมอีลนหุ้ม ่ ่ ี - นักวิทยาศาสตร์ พบว่ า การเกิดแอกชันโพเทนเชียลต้ องอาศัยระยะเวลา หนึ่ง ดังนั้น ถ้ ากระตุ้นเซลล์ประสาทในขณะทียงเกิดแอกชันโพเทนเชียล ่ั อยู่เซลล์ประสาทจะไม่ ตอบสนองกระแสประสาทจึงไม่ เกิดขึนใหม่ ้
- 42. เยือไมอีลน (myelin sheath)จะทาหน้ าที่ ่ ี - เป็ นฉนวนกั้นประจุไฟฟาทีผ่านเยือหุ้มเซลล์ ดังนั้นแอกซอนตรง ้ ่ ่ บริเวณทีมีเยือไมอีลนหุ้มจะไม่ มแอกชันโพเทนเชียลเกิดขึน ่ ่ ี ี ้ - แต่ แอกชันโพเทนเชียลจะเคลือนทีจากโนดออฟแรนเวียร์ หนึ่งไป ่ ่ ยังโนดออฟแรนเวียร์ ทอยู่ถดไปตลอดความยาวของใยประสาท ี่ ั - ดังนั้นการเคลือนทีของกระแสประสาทในใยประสาทที่มีเยือไมอี ่ ่ ่ ลีนหุ้มจึงผ่ านแบบกระโดดเป็ นช่ วงๆตามระยะของโนดออฟแรน เวียร์ - ใช้ เวลาน้ องกว่ าการเคลือนทีของกระแสประสาทในใยประสาทที่ ่ ่ ไม่ มีเยือไมอีลนหุ้ม ่ ี
- 43.
- 44. ความเร็วของกระแสประสาทในแอกซอนที่ไม่ มีเยื่อไมอีลนหุ้มขึนอยู่กบ ี ้ ั - ขนาดของเส้ นผ่ านศูนย์ กลางของใยประสาท - ถ้ ามีขนาดใหญ่ จะนากระแสประสาทได้ เร็วกว่ าขนาดเล็ก ( เพราะความต้ านทานการเคลือนทีของไอออนจะผกผันกับ ่ ่ พืนที่ภาคตัดขวางของใยประสาท ) ้
- 45. แอกซอนทีมเี ยือไมอีลนหุ้ม ถ้ามี ่ ่ ี - ขนาดใหญ่ และระยะห่ างระหว่ างโนดออฟแรนเวียร์ มากกว่ าจะมี การเคลือนทีของกระแสประสาทได้ เร็วกว่ า ่ ่
- 46.
- 47. การถ่ ายทอดกระแสประสาทระหว่างเซลล์ ประสาท นักวิทยาศาสตร์ ชื่อ ออทโต ลอวิ ( otto Loewi ) ทดลอง - นาหัวใจของกบที่ ยังมีชีวตอยู่มาผ่ าตัดเอาสมองทียงมี ิ ่ั เส้ นประสาทคู่ที่ 10 ติดอยู่มาใส่ ไว้ ในจานเพาะเชื้อจานที่ 1 ทีมี ่ นาเกลือแล้ วใช้ กระแสไฟฟากระตุ้นเส้ นประสาทนั้น พบว่ า หัวใจ ้ ้ กบเต้ นช้ าลงต่ อมาดูดสารละลายจากจานที่ 1 ใส่ ในจานที่ 2 ทีมี ่ หัวใจกบเหมือนกัน แต่ ไม่ มีเส้ นประสาทสมองคู่ที่ 10 พบว่ า หัวใจกบในจานที่ 2 มีอตราการเต้ นของหัวใจช้ าลงเช่ นกัน ั
- 48. จากการทดลองนีแสดงให้ เห็นว่ า ้ การกระตุ้นเส้ นประสาทสมองคู่ที่ 10 - จะทาให้ มีการปล่ อยสารบางชนิดออกมายับยั้งการทางานของ กล้ ามเนือหัวใจ ้ เช่ นเดียวกัน - การกระตุ้นใยประสาทที่ไปเลียงกล้ ามเนือนั้น ้ ้ - โดยมีการหลังสารจากปลายประสาทกระตุ้นให้ กล้ ามเนือหดตัว ่ ้ - สารหลังจากปลายประสาท เรียกว่ า สารสื่ อประสาท ่ (neurotransmitter)
- 49. มีการค้ นพบว่ า -บริเวณปลายแอกซอนมีสารสื่ อประสาทสู งมากซึ่งสารสื่ อ ประสาทนีทาหน้ าที่เป็ นตัวกลางถ่ ายทอดกระแสประสาทจาก ้ เซลล์หนึ่งไปยังอีกเซลล์ หนึ่ง
- 50. ปัจจุบนพบว่ าสารสื่ อประสาทมีหลายชนิดเช่ น ั - แอซิติลโคลีน ( acetylcholine ) - เอพิเนฟริน ( eoinephrine) - นอร์ เอพิเนฟริน ( norepinephrine ) - เอนดอร์ ฟีน ( endorphine )
- 51. จากการทดลองของออทโต ลอวิ สารทีหลังออกมาจาก ่ ่ เส้ นประสารทสมองคู่ที่ 10 (หลังจากถูกกระตุ้นด้ วย กระแสไฟฟา) คือ แอซิตลโคลีน (acetylcholine) ้ ิ
- 52. จากการศึกษาพบว่ า - บริเวณทีปลายแอกซอนของเซลล์ประสาทหนึ่งมาอยู่ชิดกับเดนไดรต์ ่ ของอีกเซลล์ประสาทหนึ่งเรียกว่ า ไซแนปส์ (synapse) - เป็ นช่ องกว้ างขนาด 0.5 ไมโครเมตร - ทาให้ กระแสประสาทข้ ามผ่ านไปได้
- 53. ทีปลายของแอกซอนจะมี ่ -ถุงขนาดเล็กบรรจุสารสื่ อประสาท - ไมโทคอนเดรียสะสมอยู่มาก
- 54. เมื่อกระแสประสาทเคลือนที่มาถึงปลายแอกซอนก่ อนไซแนปส์ ่ - ถุงบรรจุสารสื่ อประสาทจะเคลือนทีไปยังเยือหุ้มเซลล์บริเวณไซแนปส์ ่ ่ ่ - แล้วปล่อยสารสื่ อประสาทออกไปเป็ นการนากระแสประสาทไปพร้ อมๆ กัน - เมื่อสารสื่ อประสาทผ่ านช่ องไซแนปส์ มาแล้วจะไปจับกับโปรตีนตัวรับที่ เยือหุ้มเซลล์ของเดนไดรต์ (หลังไซแนปส์ ) ่ - ทาให้ เกิดการเคลือนทีของไอออนผ่ านเยือหุ้มเซลล์มีการเปลียนแปลง ่ ่ ่ ่ ความต่ างศักย์ - ทาให้ เกิดการหลังกระแสประสาทต่ อไป ่
- 55. สารสื่ อประสาทผ่ านช่องไซแนปส์
- 56. สารทีเ่ หลืออยู่ทช่องไซแนปส์ ี่ - จะถูกสลายอย่ างรวดเร็วโดยเอนไซม์ - เพือให้ เซลล์ประสาททางานได้ อก ่ ี
- 57. สารทีได้ จากการสลาย ่ - บางส่ วนอาจจะถูกนากลับไปสร้ างสารสื่ อประสาทใหม่ - บางส่ วนถูกกาจัดออกทางระบบเลือด ดังนั้น เดนไดรต์ จะถูกกระตุ้นในช่ วงเวลาสั้ นๆเฉพาะเวลาทีแอกซอน ่ ปล่อยสารสื่ อประสาทเท่ านั้น
- 58. ปัจจุบนบันพบว่ ามีสารเคมีและยาหลายชนิดทีมผลต่ อการ ั ่ ี ถ่ ายทอดกระแสประสาทที่ไซแนปส์ เช่ น 1. สารที่มาจากแบคทีเรียบางชนิด จะไป - ยับยั้งการปล่อยสารสื่ อประสาท - กระแสประสาทถ่ ายทอดไม่ ได้ - จึงเกิดอัมพาตขึน ้ 2. ยาระงับประสาท ทาให้ - สารสื่ อประสาทออกมาได้ น้อย - กระแสประสาทสั่ งไปยังสมองน้ อยลง - จึงเกิดอาการสงบไม่ วตกกังวล ิ
- 59. ปัจจุบนบันพบว่ ามีสารเคมีและยาหลายชนิดทีมผลต่ อการ ั ่ ี ถ่ ายทอดกระแสประสาทที่ไซแนปส์ เช่ น 3. สารจาพวก แอมเฟตามีน,นิโคติน,คาแฟอิน - กระตุ้นให้ มีการปล่ อยสารสื่ อประสาทออกมามาก - ทาให้ รู้ สึกตืนตัว หัวใจเต้ นเร็วนอนไม่ หลับ ่ 4. ยาฆ่ าแมลงบางชนิด - ไปทาลายหรือยับยั้งเอนไซม์ ทจะมาสลายสารสื่ อประสาท ี่
- 60. โครงสร้ างของระบบประสาท ถ้ าพิจารณาตามตาแหน่ งและโครงสร้ างจะแบ่ งระบบประสาท ได้ 2 ระบบ คือ 1. ระบบประสาทส่ วนกลาง (central nervous system หรือ CNS ได้ แก่ สมองและไขสั นหลัง 2. ระบบประสาทรอบนอก (peripheral nervous system หรือ PNS)
- 61. ระบบประสาทส่ วนกลาง (centralnervous system หรือ CNS) ทั้งสมองและไขสั นหลังมีเยือหุ้ม 3 ชั้น ่ - ชั้นนอกสุ ด มีลกษณะหนาเหนียวและแข็งแรงปองกันการ ั ้ กระทบกระเทือนของเนือสมองและไขสั นหลัง ้ - ชั้นกลาง มีลกษณะเป็ นเยือบางๆอยู่ระหว่ างชั้นนอกและชั้นใน ั ่ - ชั้นใน เป็ นชั้นทีแนบไปตามรอยโค้ งเว้ าของสมองและไขสั น ่ หลังมีเส้ นเลือดหล่อเลียงมากนาอาหารและออกซิเจนมาให้ เนือ ้ ้ สมองกับไขสั นหลัง
- 62. ระหว่ างเยือหุ้มสมองชั้นกลางกับชั้นใน ่ - เป็ นช่ องว่ างตามยาวติดต่ อกับช่ องภายในไขสั นหลังและโพรง ในสมอง - เป็ นทีอยู่ของนาเลียงสมองและไขสั นหลัง (cerebrospinal fluid) ่ ้ ้
- 63. สมอง ไขสั นหลังและเยือหุ้มสมอง ่
- 64.
- 65. สมอง (brain)ของคน - มีนาหนัก1.4 กิโลกรัม หรือ 3 ปอนด์ ้ - บรรจุอยู่ภายในกะโหลกศีรษะซึ่งป้ องกัน สมองไม่ ให้ กระทบกระเทือน - ประกอบด้ วยเซลล์ประสาทมากกว่ าร้ อยละ 90 ของเซลล์ประสาททั้งหมด (ส่ วนใหญ่ เป็ น เซลล์ประสาทประสานงาน)
- 66. โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer’s disease) -เป็ นโรคทีเ่ กียวกับความเสื่ อมของเซลล์ ประสาทในสมองผู้ป่วยที่ ่ เป็ นโรคนีเ้ นือสมองจะฝ่ อเล็กลงรอยหยักในสมองมีน้องลง นา ้ ้ เลียงสมองจะเพิมมากขึนมีอาการสู ญเสี ยความจาและความ ้ ่ ้ ฉลาด - สาเหตุการเกิดโรคยังไม่ ทราบแน่ ชัด แต่ ปัจจัยทีเ่ กียวข้ องมีหลาย ่ สาเหตุเช่ นความผิดปกติทางพันธุกรรมการสะสมสารพิษบาง ชนิด เช่ น อะลูมิเนียม เป็ นต้ น
- 67. สมองประกอบด้ วย 2ส่ วน 1. ส่ วนนอกเป็ นสี เทา (grey matter) - มีตวเซลล์ ประสาท ั - และแอกซอนที่ไม่ มีเยือไมอีลน ่ ิ 2. ส่ วนใน เป็ นเนือสี ขาว (white matter) ้ - มีแอกซอนทีมีเยือไมอีลนซึ่งเป็ นสารพวกลิพด (lipid) ่ ่ ิ ิ เป็ นส่ วนประกอบ
- 68. สมองของคน - มีพฒนาการสู งสุด ซับซ้ อนทีสุด ั ่ - มีอตราส่ วนระหว่ างนาหนักสมองต่ อนาหนักตัวมากกว่ าสั ตว์ อน ั ้ ้ ื่ - มีรอยหยักบนสมองมาก
- 69.
- 71. สมองคนเราแบ่ งเป็ น3 ส่ วน 1. สมองส่ วนหน้ า (forebrain) 2. สมองส่ วนกลาง (midbrain) 3. สมองส่ วนหลัง (hindbrain)
- 72. สมองส่ วนหน้ า(forebrain) - ออลแฟกเทอรีบัลบ์ (olfactory bulb) - เซรีบรัม (cerebrum) - ไฮโพทาลามัส (hypothalamus) - ทาลามัส (thalamus)
- 73. สมองส่ วนกลาง(midbrain) - พัฒนารูปเหลือเฉพาะ ออกติกโลบ (optic lobe)
- 74. สมองส่ วนหลัง (hindbrain) -เซรีเบลลัม (cerebellum) - เมดัลลาออบลองกาตา (medulla oblongata) - พอน (pons)
- 75. ออลแฟกทอรีบัลบ์ (olfactory bulb) เกียวข้องกับการดมกลิน ่ ่ - ในปลา สมองส่ วนนีจะมีขนาดใหญ่ ้ - ในคน สมองส่ วนนีไม่ ค่อยเจริญ ้
- 76. เซรีบรัม (cerebrum) เกียวกับความคิด ความจาเชาวน์ ปัญญา ่ - การรับสั มผัส - การพูด การรับรู้ ภาษา - การมองเห็น - การรับรส - การได้ ยน ิ - การดมกลิน ่ - การทางานของกล้ ามเนือ ้
- 77. ไฮโพทาลามัส (hypothalamus) เป็ นศูนย์ควบคุม - อุณหภูมของร่ างกาย ิ - การนอนหลับ - การเต้ นของหัวใจ - ความดันเลือด - ความต้ องการพืนฐานของร่ างกายเช่ น นา อาหาร การพักผ่ อน อารมณ์ ้ ้ ความรู้สึกต่ างๆ - ทาหน้ าทีสร้ างฮอร์ โมนประสาทมาควบคุมการหลังฮอร์ โมนของต่ อมใต้ ่ ่ สมองส่ วนหน้ า
- 78. ทาลามัส (thalamus) - เป็นศูนย์ รวมกระแสประสาททีผ่านเข้ ามาแล้ วแยกกระแสประสาท ่ ส่ งไปยังสมองส่ วนหน้ าที่เกียวข้ องกับกระแสประสาทนั้นๆ ่
- 79. ออกติกโลบ (optic lobe) -ควบคุมการเคลือนไหวของนัยน์ ตาหัวและลาตัว เพือตอบสนอง ่ ่ ต่ อแสงและเสี ยง - ช่ วยควบคุมการเคลือนไหวของร่ างกาย ่
- 80. เซรีเบลลัม (cerebellum) - ควบคุมการทรงตัวของร่างกาย - ควบคุมการประสานการเคลือนไหวของร่ างกายให้ เป็ นไปอย่ าง ่ ราบรื่นสละสลวยและเที่ยงตรงทาให้ สามารถทางานละเอียดอ่อน ได้
- 81. เมดัลลาออบลองกาตา (medulla oblongata) - ควบคุมการเต้ นของหัวใจ - ควบคุมการหายใจ - ควบคุมความดันเลือด - เป็ นศูนย์ ควบคุมการกลืน การไอ การจาม การอาเจียนและการ สะอึก
- 82. พอน (pons) - ควบคุมการเคียวการหลังนาลาย การเคลือนไหวของใบหน้ า ้ ่ ้ ่ - ควบคุมการหายใจ - เป็ นทางผ่ านของกระแสประสาทระหว่ างเซรีบรัมกับเซรีเบลลัม และระหว่ างเซรีเบลลัมกับไขสั นหลัง
- 83.
- 84. ไขสั นหลัง (spinalcord) - อยู่ภายในกระดูกสั นหลัง ตั้งแต่ กระดูกสั นหลังบริเวณคอข้ อแรก ถึงกระดูกบริเวณเอวข้ อที่ 2 - ส่ วนปลายไขสั นหลังจะเรียวเล็กจนเหลือเพียงส่ วนของเยือหุ้ม ่ ไขสั นหลัง
- 85.
- 86. ถ้ าตัดไขสั นหลังตามขวางจะพบว่า - ด้ านนอก เป็ นเนือขาว (white matter) เป็ นบริเวณที่แอกซอนมี ้ เยือไมอีลนหุ้ม ่ ี - ด้ านใน เป็ นเนือสี เทา (grey matter)เป็ นบริเวณที่มีตวเซลล์ ้ ั ประสาทอยู่หนาแน่ น - ตรงกลาง จะมีช่องกลวง (central canal)เป็ นบริเวณที่มีนาเลียง ้ ้ สมองและไขสั นหลังบรรจุอยู่ภายใน
- 87. ส่ วนที่เป็ นเนือสีเทาของไขสั นหลัง ้ - มีลกษณะคล้ายอักษรตัว H หรือ ปี กผีเสื้อ ั - ปี กบนมี 2 ปี ก เรียก ดอร์ ซัลฮอร์ น (dorsal horn) - ปี กล่ างมี 2 ปี ก เรียก เวนทรัลฮอร์ น (ventral horn)
- 88. ระบบประสาทรอบนอก (peripheral nervous systemหรือ PNS) ประกอบด้ วย - เส้ นประสาทสมอง (cranial nerve) มี 12 คู่ - เส้ นประสาทไขสั นหลัง (spinal nerve) มี 31 คู่
- 89.
- 90. เส้ นประสาทสมอง (cranialnerve) - เป็ นเส้ นประสาทที่ติดต่ อกับสมอง - แยกออกจากสมองเป็ นคู่ๆ - ของสั ตว์ นาและสั ตว์ ครึ่งบกครึ่งนามี 10 คู่ ้ ้ - ของสั ตว์ เลียงลูกด้ วยนานม นก และสั ตว์ เลือยคลานมี 12 คู่ ้ ้ ้ - บางเส้ นทาหน้ าทีเ่ ฉพาะรับความรู้ สึก - บางเส้ นเป็ นเส้ นประสาทสั่ งการ - บางเส้ นทาหน้ าทีเ่ ป็ นทั้งรับความรู้ สึกและสั่ งการ
- 91. เส้ นประสาทไขสั นหลัง(spinal nerve) เป็ นเส้ นประสาททีแยกออกมาจากไขสั นหลังเป็ นคู่ๆ ่ ในคนมีท้งหมด 31 คู่ แยกตามตาแหน่ งทีเ่ ส้ นประสาทไขสั นหลัง ั ยืนออกมาคือ ่ - บริเวณคอมี 8 คู่ - บริเวณอกมี 12 คู่ - บริเวณเอวมี 5 คู่ - บริเวณกระเบนเหน็บมี 5 คู่ - บริเวณก้นกบมี 1 คู่
- 92. เส้ นประสาทไขสั นหลัง(spinal nerve) - ทุกเส้ นเป็ นเส้ นประสาทผสมคือรับความรู้สึกจากกล้ามเนือ้ บริเวณแขน ขาและลาตัวสั่ งการไปยังกล้ามเนือ แขน ขาและลาตัว ้ - ทีอยู่ใกล้กบไขสั นหลังจะแยกเป็ นรากบน (dorsal root)ต่ ออยู่ ่ ั กับดอร์ ซัลฮอร์ นของไขสั นหลัง
- 93. เส้ นประสาทไขสั นหลัง(spinal nerve) - รากบนนีจะพองออกมาเป็ นปมประสาทรากบน ้ (dorsal root ganglion) - ที่ต่อจากเวนทรัลฮอร์ นจะเป็ นรากล่าง (Ventral root) - ทั้งรากบนและรากล่างจะรวมกันเป็ นเส้ นประสาทไข สั นหลัง
- 94.
- 95. การทดลองส่ งกระแสประสาทของเส้ นประสาทไขสันหลังของกบ ก. เส้ นประสาทไขสันหลังที่ไปยังขากบ ข. ตัดรากล่างของเส้ นประสาทไขสันหลังระหว่างจุดที่ 1 กับ 2 ค. ตัดรากบนของเส้ นประสาทไขสันหลังระหว่ างจุด 3 กับ 4
- 96. ทีปมประสาทรากบนมีตวเซลล์ ประสาทรับความรู้ สึก ่ ั • ซึ่งมีเดนไดรต์ อยู่ในเส้ นประสาทไขสั นหลัง • มีแอซอนอยู่ในรากบนยืนเข้ าไปในไขสั นหลัง • จะรับกระแสประสาทจากหน่ วยรับความรู้สึก • ส่ งผ่ านเซลล์ประสาทประสานงาน ซึ่งอยู่ในเนือสี เทา ้ • แล้วส่ งต่ อให้ เซลล์ประสาทสั่ งการซึ่งมีตัวเซลล์อยู่ในเนือสี เทา ้
- 97.
- 98. หน้ าทีของไขสั นหลังคือ ่ • เป็ นศูนย์ กลางของการเคลือนไหวต่ างๆทีตอบสนองต่ อการสั มผัส ่ ่ ของร่ างกาย • เป็ นตัวเชื่อมระหว่ างหน่ วยรับความรู้ สึกกับหน่ วยปฏิบัตงาน ิ • เป็ นทางผ่ านไปกลับของกระแสประสาทระหว่ างไขสั นหลังกับ สมอง
- 99. การทางานของระบบประสาท การทางานของเส้ นประสาทในระบบประสาทรอบนอก แบ่งออกเป็ น 2 ส่ วน คือ • ส่ วนทีรับความรู้ สึก (sensory division) ่ • ส่ วนที่สั่งการ (motor division)
- 100. ถ้ าสั่ งการเกิดขึนกับหน่วยปฏิบัติงาน ้ • ทีบังคับได้ เช่ น กล้ ามเนือยึดกระดูก จัดเป็ นระบบประสาทโซ ่ ้ มาติก (somatic nervous system หรือ SNS) • ทีบังคับไม่ ได้ เช่ นอวัยวะภายในและต่ อมต่ างๆ จัดเป็ นระบบ ่ ประสาทอัตโนวัติ (autonomic nervous system หรือ ANS)
- 101.
- 102. ระบบประสาทอัตโมวัติ แบ่ งออกเป็นระบบย่ อย 2 ระบบ คือ • ระบบประสาทซิมพาเทติก (sympathetic nervous system ) • ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก(parasympathetic nervous system)
- 103. ระบบประสาทโซมาติก (somatic nervoussystem หรือ SNS) หน่ วยรับความรู้สึก เซลล์ประสาทรับความรู้สึก เส้ นประสาทไขสันหลังหรือเส้ นประสาทสมอง หน่ วยปฏิบัตงาน ิ เส้ นประสาทไขสันหลังหรือเส้ นประสาทสมอง ไขสันหลังหรือสมอง แผนภาพแสดงการทางานของระบบประสาทโซมาติก
- 104. ระบบประสาทโซมาติก (somatic nervoussystem หรือ SNS) • บางครั้งระบบประสาทโซมาติกอาจจะทางานโดยผ่ านไขสั น หลังอย่ างเดียว เช่ น การกระตุกขาเมือถูกเคาะทีหัวเข่ า ่ ่
- 105. ระบบประสาทโซมาติก (somatic nervoussystem หรือ SNS) การตอบสนองสิ่ งเร้ าทีมากระตุ้น โดยการกระตุกขานั้น ่ • เกิดขึนเองโดยอัตโนวัติ เรียกว่ า รีเฟล็กซ์ (reflex) ้ • กิริยาหรืออาการทีแสดงออกหรือมีสิ่งเร้ ามากระตุ้นเกิดขึนใน ่ ้ ระยะเวลาสั้ นๆ เรียกว่ า รีเฟล็กซ์ แอกชัน (reflex action) • เป็ นการตอบสนองที่เกิดขึนทันทีทนใด โดยมิได้ มีการเตรียมตัว ้ ั หรือคิดล่ วงหน้ าซึ่งเป็ นการสั่ งการของไขสั นหลัง
- 106. การเกิดรีเฟล็กซ์ แอกชัน ก. เมือเคาะที่เอ็นใต้หัวเข่ า ข.เมือเหยียบเศษแก้ ว ่ ่
- 107. การทางานของระบบประสาททีเ่ ป็ นวงจรนีเ้รียกว่ า รีเฟล็กซ์ อาร์ ก (reflex arc) ซึ่งประกอบด้ วยหน่ วยย่ อย 5 หน่ วย คือ 1. หน่ วยรับความรู้ สึก 2. เซลล์ ประสาทความรู้ สึก 3. เซลล์ ประสาทประสานงานในไขสันหลังหรือสมอง 4. เซลล์ ประสาทสั่ งการ 5. หน่ วยปฏิบัตงาน ิ
- 109. การเกิด รีเฟล็กซ์ อาร์ก (reflex arc) • บางครั้งรีเฟล็กซ์ อาร์ กอาจไม่ จาเป็ นต้ องมีเซลล์ ประสาท ประสาทงานก็ได้ เช่ น การกระตุกขาเมือเคาะทีหัวเข่ า เพราะจะ ่ ่ ประกอบด้ วยเซลล์ ประสาทเพียง 2 ชนิด คือ เซลล์ประสาทรับ ความรู้ สึกและเซลล์ ประสาทสั่ งการ
- 110. ระบบประสาทอัตโนวัติ (automomic nervous system หรือ ANS) • ขณะทีเ่ ราตื่นต้ นตกใจหัวใจจะเต้ นถี่เร็วและแรง • แต่ เมื่อเวลาผ่ านไปหัวใจจะเต้ นช้ าลงและเข้ าสู่ สภาวะปกติ การทางานของหัวใจดังกล่าวถูกควบคุมโดย • ระบบประสาทซิมพาเทติก • ระประสาทพาราซิมพาเทติก
- 111. ระบบประสาทอัตโนวัติ (automomic nervous system หรือ ANS) • ทั้งสองระบบนีทางานนอกอานาจจิตใจจึงเรียกว่ าเป็ นระบบ ้ ประสาทอัตโนวัติซึ่งการทางานนั้นจะเป็ นแบบสภาวะตรงกัน ข้ ามเพือควบคุมการทางานของอวัยวะภายในของร่ างกาย เช่ น ่ การเต้ นของหัวใจ ระบบประสาทซิมพาเทติก กระตุ้นการ เต้ นของหัวใจ แต่ ระบบประสาทพาราซิมพาเทติกจะไปยับยั้ง การเต้ นของหัวใจ
- 112. ระบบประสาทอัตโนวัติ (automomic nervous system หรือ ANS) การทางานของระบบประสาทอัตโนวัติประกอบด้ วย • หน่ วยรับความรู้สึก ซึ่งส่ วนใหญ่ อยู่ทอวัยวะภายใน ่ี • เซลล์ประสาทรับความรู้สึกรับกระแสประสาทผ่ านรากบนของ เส้ นประสาทไขสั นหลังเข้ าสู้ ไขสั นหลัง จากไขสั นหลังจะมีเซลล์ประสาท ไปไซแนปส์ กบเซลล์ประสาทสั่ งการทีปมประสาทอัตโนวัติ (antonomic ั ่ ganglion)เซลล์ประสาทที่ออกจากไขสั นหลังทีปมประสาทอัตโนวัตินี้ ่ เรียกว่ า เซลล์ ประสาทก่อนไซแนปส์ และเซลล์ประสาทสั่ งการทีออกจาก ่ ปมประสาทอัตโนวัติเรียกว่ า เซลล์ประสาทหลังไซแนปส์
- 113. ระบบประสาทอัตโนวัติ (automomic nervous system หรือ ANS) • ซึ่ง เซลล์ ประสาทหลังไซแนปส์ จะนากระแสประสาทสั่ งงานไป ยังกล้ ามเนือเรียบของอวัยวะภายใน กล้ ามเนือหัวใจและต่ อม ้ ้ ต่ างๆ
- 114.
- 115. เปรียบเทียบวงจรประสาทของ ก.ระบบประสาทโซมาติก ข.ระบบประสาทอัตโนวัติ
- 116. ระบบประสาทอัตโนวัติ (automomic nervous system หรือ ANS) ที่ปมประสาทอัตโนวัติ • สารสื่ อประสาทที่ใช้ ระหว่ างก่อนและหลังไซแนปส์ คือ แอซิติลลีน แต่ สารสื่ อประสาททีหลังมาควบคุมหน่ วยปฎิบัตงานจะต่ างกัน ่ ่ ิ • ถ้ าเป็ นระบบประสาทพาราซิมพาเทติก เป็ นแอซิติลโคลีน • แต่ ถ้าเป็ นระบประสาทซิมพาเทติก เป็ นนอร์ เอพิเนฟริน
- 117. อวัยวะรับความรู้ สึก • กระแสประสาทจากอวัยวะรับความรู้สึกทุกชนิดเป็ นสั ญญาณทาง ไฟฟาเคมีท้งสิ้น ้ ั • ปัจจุบนนักวิทยาศาสตร์ ยงไม่ ทราบแน่ ขดว่ า สมองแปลสั ญญาณ ั ั ั เหล่ านีได้ อย่ างไง ้ • แต่ การทีสมองแปลความรู้ สึกได้ แตกต่ างกันนั้นเกิดจากสมองมี ่ บริเวณเฉพาะทาหน้ าทีรับกระแสประสาทจากอวัยวะรับความรู้ สึก ่ ชนิดต่ างๆ
- 118.
- 119.
- 120. นัยน์ ตาและการมองเห็น นัยน์ ตาของคน •มีรูปร่ างค่ อนข้ างกลมอยู่ภายในเบ้ าตา • มีขนาดเส้ นผ่ านศูนย์ กลางประมาณ 2.5 เซนติเมตร • มีผนังลูกตา 3 ชั้น 1. สเคลอรา (sclera) 2. โครอยด์ (choroid) 3. เรตินา (retina)
- 121. สเคลอรา (sclera) • เป็นชั้นทีเ่ หนียวแต่ ไม่ ยดหยุ่น ื • ตอนหน้ าสุ ดจะโปร่ งใสและนูนออกมาเรียกกระจกตา (cornea)มี ความสาคัญมากถ้ าเป็ นอันตรายหรือพิการจะมีผลกระทบต่ อ การมองเห็น
- 122. โครอยด์ (choroid) • เป็นชั้นทีมหลอดเลือดมาเลียงและมีสารสี แผ่ กระจายอยู่เป็ น ่ ี ้ จานวนมากเพือปองการไม่ ให้ แสงสว่ างทะลุผ่านไปยังด้ านหลัง ่ ้ ของนัยน์ ตาโดยตรง
- 123. เลนส์ ตา (lens) •เป็ นเลนส์ นูนอยู่ถดจากกระจกตาเข้ าไปเล็กน้ อย ั • มีลกษณะใสกั้นนัยน์ ตาออกเป็ น 2 ส่ วน คือ ั 1.ช่ องหน้ าเลนส์ 2. ช่ องหลังเลนส์ ซึ่งทั้งสองช่ องนีจะมีของเหลวบรรจุอยู่และของเหลวนั้นจะ ้ ช่ วยทาให้ ลูกตาเต่ งและคงสภาพได้ และช่ วยให้ การหักเหของแสง ทีผ่านเข้ ามา ่
- 124. เลนส์ ตา (lens) •ด้ านหน้ าของเลนส์ ตามีม่านตา (iris) ยืนลงมาจกผนังโครอยด์ ท้งบนและ ่ ั ล่างส่ วนช่ องกลางเป็ นช่ องทีให้ แสงผ่ านเข้ ามาเรียกช่ องนีว่า รูม่านตา ่ ้ (pupil) • ขนาดของรูม่านตาจะกว้ างหรือแคบขึนอยู่กบม่ านตาทีมกล้ามเนือทางาน ้ ั ่ ี ้ อยู่ 2 ชนิดคือ 1. กล้ามเนือวงกลม ้ 2. กล้ามเนือที่เรียงตัวตามแนวรัศมี ้ ** ม่ านตาทาหน้ าทีควบคุมปริมาณแสงทีผ่านเข้ าสู้ นัยน์ ตา ่ ่
- 125. เรตินา (retina) • เป็นบริเวณทีมเี ซลล์ รับแสงซึ่งแบ่ งตามรู ปร่ างได้ 2 ชนิด คือ ่ 1. เซลล์ รูปแท่ ง (rod cell) 2. เซลล์ รูปกรวย (cone cell) ซึ่งเซลล์ ท้งสองทาหน้ าที่ เปลียนพลังงานแสงให้ เป็ นกระแส ั ่ ประสาท
- 126.
- 127. เซลล์ รูปแท่ ง •ไวต่ อการรับแสงสว่ างแม้ ในทีมีแสงสว่ างน้ อย ่ • ไม่ สามารถแยกความแตกต่ างของสี ได้ • ในนัยน์ ตาแต่ ละข้ างจะ เซลล์ รูปแท่ งมีประมาณ 125 ล้ านเซลล์
- 128. เซลล์ รูปกรวย • แยกความแตกต่างของสี ต่างๆได้ • บอกสี ได้ ถูกต้ องเมือมีแสงสว่ างมาก ่ • ในนัยต์ ตาแต่ ละข้ างจะมี เซลล์ รูปกรวยประมาณ 7 ล้ านเซลล์
- 129. แบบทดสอบตาบอดสี รูปที่ 1 รูปที่ 2
- 130. แบบทดสอบตาบอดสี รูปที่ 3 รูปที่ 4
- 131. แบบทดสอบตาบอดสี รูปที่ 5 รูปที่ 6
- 132. แบบทดสอบตาบอดสี รูปที่ 7 รูปที่ 8
- 133. แบบทดสอบตาบอดสี รูปที่ 10
- 134. เรตินา (retina) • ในชั้นเรตินายังมีเซลล์ประสาทที่รับกระแสประสาทไปยังใย ประสาทของเส้ นประสาทสมองคู่ที่ 2 แล้ วส่ งไปยังสมองส่ วน เซรีบรัมเพือแปลเป็ นภาพตามทีตามองเห็น ่ ่
- 135. เรตินา (retina) **บริเวณตรงกลางของเรตินาทีเ่ รียกว่า โฟเวีย (fovea) • จะมีเซลล์ รูปกรวยอยู่หนาแน่ นกว่ าบริเวณอืน่ • ดังนั้นภาพทีตกบริเวณนีจะเห็นชัดเจนมากทีสุด ่ ้ ่ **บริเวณของเรตินาที่มีแต่ แอกซอนออกจากนัยน์ ตาเพือรวม่ เป็ นเส้ นประสาทตา • จะไม่ มีเซลล์รูปแท่ งและเซลล์ รูปกรวยอยู่เลย • ทาให้ เกิดภาพบริเวณนี้ เรียกบริเวณนีว่า จุดบอด (blind spot) ้
- 136. เรตินา (retina) ในการเกิดภาพเมื่อแสงจากวัตถุผ่านเข้ าสู่กระจกตา • โดยมีเลนส์ ตาทาหน้ าที่รวมแสง • ทาภาพตกทีเ่ รตินา • เกิดกระแสประสาทส่ งไปยังสมองเพือแปลความหมาย ่
- 137. เอ็นยืดเลนส์ กล้ ามเนือยืดเลนส์ ้ • เลนส์ ตาถูกยืดด้ วย เอ็นยืดเลนส์ (suspensory ligament) โดยที่ เอ็นนั้นอยู่ตดกับ กล้ ามเนือยืดเลนส์ (ciliary muscle) ิ ้ • ดังนั้น การหดตัวและคลายตัวของกล้ ามเนือยึดเลนส์ จงมีผลทา ้ ึ ให้ เอ็นยึดเลนส์ หย่ อนหรือตึงได้
- 138. เอ็นยืดเลนส์ กล้ ามเนือยืดเลนส์ ้ • หากกล้ ามเนือยึดเลนส์ หดตัว ้ • เอ็นยึดเลนส์ หย่ อนลง • ทาให้ เลนส์ โป่ งออก ผิวของเลนส์ โค้ งนูนมากขึน ้ • จุดโฟกัสใกล้เลนส์ มากขึน ้ • เหมาะสาหรับการมองภาพในระยะใกล้
- 139. เอ็นยืดเลนส์ กล้ ามเนือยืดเลนส์ ้ ถ้ าวัตถุอยู่ไกล • เลนส์ ตาจะต้ องมีความนูนลดลงซึ่งเกิดจากการคลายตัวของ กล้ ามเนือยึดเลนส์ น้นเอง ้ ั
- 140. การเปลียนแปลงรูปร่ างของเลนส์ ตา ่ ก.วัตถุอยู่ใกล้ เลนส์ ตาโค้งนูนมาก ข.วัตถุอยู่ไกล เลนส์ ตาโค้งนูนน้ อย
- 141. การแก้ ไขปัญหาสาหรับคนมีปัญหาเรื่องสายตา ปัจจุบันสามารถแก้ไขได้ โดยการใส่แว่ นตาทีประกอบด้ วย ่ • เลนส์ เว้ าสาหรับคนสายตาสั้น • เลนส์ นูนสาหรับคนสายตายาว • ในกรณีคนสายตาเอียงซึ่งเกิดจาก จากสาเหตุและมีวธีการแก้ไขดังต่ อไปนี้ ิ 1. ความโค้ งของกระจกตาในแนวต่ างๆไม่ เท่ ากันทาให้ เห็นเส้ นของแผ่ นภาพ ทดสอบสายตาเอียงในแนวใดแนวหนึ่งไม่ ชัดเจน 2. แก้ไขโดยใช้ เลนส์ ทรงกระบอก (cylindrical lens)ซึ่งมีด้านหน้ าเว้ า ด้ านหลังนูน
- 142. กลไกการมองเห็น ทีเ่ ยือหุ้มเซลล์ รูปแท่ งจะมี สารสี ม่วงแดง ชื่อ โรดอปซิน ่ (rhodopsin) ฝังตัวอยู่ • ซึ่งสารสี ม่วงแดงชื่อ โรดอปซิน (rhodopsin) นีประกอบด้ วย ้ 1.โปรตีนออปซิน (opsin) 2. สารเรตินอล(retinol)
- 143. กลไกการมองเห็น • เมื่อมีแสง มากระตุ้นเซลล์รูปแท่ง โมเลกุลของเรตินอลจะ เปลียนแปลงจะเกาะกับโมเลกุลของออปซินไม่ ได้ ่ • เกิดกระแสประสาทเดินทางไปยังเส้ นประสาทสมองคู่ที่ 2 เพือ ่ ส่ งไปยังสมองให้ แปลงเป็ นภาพ • เมื่อไม่ มีแสง ออปซินและเรตินอลจะรวมตัวกันเป็ นโรดอปซิน ไม่ ได้
- 144.
- 145. กลไกการมองเห็น • เรตินอล เป็นสารที่ร่างกายสั งเคราะห์ ขนจากวิตามิน A ึ้ • ถ้ าร่ างกายขาดวิตามิน A จะทาให้ เกิดโรคตาฟางในช่ วงเวลาที่มี แสงน้ อย เช่ น ตอนพลบคา ่
- 146. กลไกการมองเห็น เซลล์ รูปกรวย แบ่ งตามความไวต่ อช่ วงความยาวคลืนของแสง ่ ได้ 3 ชนิด คือ เซลล์ รูปกรวยที่ไวต่ อ • แสงสี นาเงิน ้ • แสงสี แดง • แสงสี เขียว
- 147.
- 148. กลไกการมองเห็น การที่สมองแยกสี ต่างๆได้ มากกว่า 1 สี เพราะมี • การกระตุ้นเซลล์ รูปกรวยแต่ ละชนิดพร้ อมๆกันด้ วยความเข็ม ของแสงสี ต่างๆกันจึงเกิดการผสมของแสงสี ต่างๆขึนเช่ น ้ ขณะมองวัตถุสีม่วง • เซลล์ รูปกรวยทีไวต่ อแสงสี แดงและสี นาเงินจะถูกกระตุ้น ่ ้ พร้ อมๆกัน ทาให้ วตถุน้ันเป็ นสี ม่วงเป็ นต้ น ั
- 149.
- 150. กลไกการมองเห็น • ถ้ าเซลล์รูปกรวยทีไวต่อแสงสี ใดสี หนึ่งบกพร่ องจะทาให้ เกิดอาการตา ่ บอดสี (color blind) ดังนั้นอาการตาบอดสี (color blind)จึงเป็ นลักษณะที่เกียวข้ องกับ ่ ความบกพร่ องในการแยกแยะความแตกต่ างของสี ทพบมากทีสุดคือ บอด ่ี ่ สี แดงและสี ม่วง • ไม่ จัดว่ าตาบอดสี เป็ นความผิดปกติร้ายแรง • ส่ วนใหญ่ เกิดจากพันธุกรรม • พบในเพศชายมากกว่ าเพศหญิง
- 151. หูและการได้ ยน ิ หู (ear)เป็ นอวัยวะรับสั มผัสที่ทาหน้ าที่ • ได้ ยน ิ • ทรงตัว
- 152. หูและการได้ ยน ิ หูของคนแบ่ งออกเป็ น 3 ส่ วน คือ • หูส่วนนอก • หูส่วนกลาง • หูส่วนใน
- 153. หูส่วนนอก (outer ear)ประกอบด้วย • ใบหู (ear pinna) • รู หู (ear canal) • เยือแก้ วหู (ear dram หรือ tympanic membrane) ่
- 154. หูส่วนกลาง(middle ear) • มีลกษณะเป็นโพรงติดต่ อกับโพรงจมูกและมีท่อติดต่ อกับคอหอย ั เรียกว่ า ท่ อยูสเตเชียน (eustachian tube • หูส่วนกลางประกอบด้ วย 1. กระดูกค้อน (malleus) 2. กระดูกทัง (incus) ่ 3. กระดูกโกลน (stapes) ** คลืนเสี ยงทีผ่านเข้ าถึงหูส่วนในจะขยายเพิมจากหูส่วนนอก ่ ่ ่ ประมาณ 22 เท่ า
- 155. หูส่วนใน(inner ear)ประกอบด้ วย •โครงสร้ างที่ใช้ ฟังเสี ยง เรียกว่ า คอเคลีย (cochlea) • โครงสร้ างที่ใช้ ในการทรงตัวเรียกว่ า เซมิเซอร์ ควลาร์ แคเนล ิ (semicircular canal)
- 156. หูส่วนใน(inner ear) โครงสร้ างทีใช้ฟังเสี ยง ่ • อยู่ทางด้ านหน้ าของหูส่วนใน เป็ นท่ อทีม้วนตัวลักษณะคล้ายก้นหอย ่ เรียกว่ า คอเคลีย (cochlea)
- 157.
- 158. หูส่วนใน(inner ear) คอเคลีย (cochlea) •ภายในของคอเคลียมีของเหลวบรรจุอยู่ • เมื่อคลืนเสี ยงผ่ านเข้ ามาถึงคอเคลียจะทาให้ ของเหลวนั้นสั่ นสะเทือน ่ • เปลียนสั ญญาณเสี ยงเป็ นกระแสประสาท ่ • กระตุ้นเซลล์รับเสี ยงให้ ส่งกระแสประสาทไปยังเส้ นประสาทรับเสี ยง (auditory nerve) • เพือเข้ าไปทีเ่ ซรีบรัมซึ่งเป็ นศูนย์ ควบคุมการได้ ยนเพือจะแปลผลต่ อไป ่ ิ ่
- 159. หูส่วนใน(inner ear) โครงสร้ างทีใช้ในการทรงตัว ่ • อยู่ทางด้ านหลังของหูส่วนในทาหน้ าทีรับรู้เกียวกับการเอียงและการ ่ ่ หมุนของศรีษะตลอดจนการทรงตัวของร่ างกาย • ลักษณะเป็ นหลอดครึ่งวงกลม 3 หลอด ตั้งฉากกันเรียกว่ า เซมิเซอร์ ควิ ลาร์ แคเนล (semicircularcanal)
- 160. หูส่วนใน(inner ear) • เซมิเซอร์ควลาร์ แคเนล (semicircularcanal) ิ • ภายในจะมีของเหลวบรรจุอยู่ • ทีโคนหลอดมีส่วนโป่ งพองออกมาเรียก แอมพูลลา (ampulla)มีเซลล์รับ ่ ความรู้สึกทีมขน (hair cell)ที่ไวต่ อการไหลของของเหลวภายในหลอด ่ ี เมื่อมีการเปลียนแปลงตาแหน่ งของศรีษะขณะร่ างกายเคลือนไหว ่ ่ • กระตุ้นเซลล์ที่รับรู้เกียวกับการทรงตัวให้ ส่งกระแสประสาทไปรวมกับ ่ เส้ นประสาทรับเสี ยงเข้ าสู่ สมอง
- 161. จมูกกับการดูดกลิน ่ • คนเรารับกลินได้ เพราะภายในโพรงจมูกด้ านบนมีเยือบุจมูก ่ ่ (olfactory)ซึ่งมีเซลล์ รับกลินรวมกันอยู่เรียกว่ า ออลแฟกทอรี ่ บัลบ์ (olfactory bulb)
- 162. จมูกกับการดูดกลิน ่ • เซลล์ ประสาทรับกลิน (olfactory neuron)สามารถทีจะ ่ ่ • เปลียนสารที่ทาให้ เกิดกลินเป็ นกระแสประสาท ่ ่ • แล้ วส่ งต่ อไปตาม เส้ นประสาทรับกลิน (olfactory nerve)ไปยัง ่ สมองส่ วนซีรีบรัมเพือแปลเป็ นกลินออกมา ่ ่
- 163.
- 164. ลินกับการรับรส ้ • ด้ านบนของผิวลินจะมีปุ๋มเล็กๆจานวนมาก ปุ๋ มเหล่านีคอ ปุ๋ มลิน ้ ้ ื ้ (papilla)ซึ่งประกอบด้ วยตุ่มรับรส (taste bud)หลายตุ่ มทาหน้ าทีรับรส ่ • แต่ ละตุ่มรับรสจะมีเซลล์รับรส (gustatory cell)ซึ่งต่ อกับใยประสาท • เมื่อตุ่มรับรสได้ รับการกระตุ้นจะเกิดกระแสประสาทส่ งไปตาม เส้ นประสาทสมองคู่ที่ 7 และ 9 • ไปยังสมองส่ วนซีรีบรัมบริเวณศูนย์ รับรสเพือแปลออกมาว่ าเป็ นรสอะไร ่
- 165. ลินกับการรับรส ้ ตุ้มรับรส มี 4 ชนิด กระจายอยู่บนลิน ได้ แก่ ้ • ตุ่มรับรสหวาน อยู่ทปลายลิน ี่ ้ • ตุ่มรับรสขม อยู่ทโคนลิน ่ี ้ • ตุ่มรับรสเปรี้ยว อยู่ทข้างลิน ี่ ้ • ตุ้มรับรสเค็ม อยู่ทปลายและข้ างลิน ี่ ้
- 166. ลินกับการรับรส ้ การรับรู้ รสอาหาร เกิดจาก การทางานของอวัยวะหลาย ส่ วนเข้ ามาเกียวข้ อง เช่ น ถ้ าดืมนามะนาวเย็นๆ ่ ่ ้ • จะได้ รสเปริ้ยวจากกลิน ่ • ได้ กลินมะนาวจากจมูก ่ • รู้ สึกเย็นจากลินทีสัมผัสกับนามะนาว ้ ่ ้
- 167. ผิวหนังกับการรับความรู้ สึก • นอกจากผิวหนังเป็นอวัยวะทีห่อหุ้มร่ างกายแล้ วยังจัดเป็ น ่ อวัยวะรับความรู้ สึกทีมีพนทีผวรับความรู้ สึกมากกว่ าอวัยวะอืน ่ ื้ ่ ิ ่
- 168. ผิวหนัง(skin) • มีหน่ วยรับความรู้สึกซึ่งไวต่ อการกระตุ้นเฉพาะอย่ างเช่ น 1. หน่ วยรับความดัน มีลกษณะคล้ ายหัวหอมผ่ าซีก ั 1.1 มีเดนไดรต์ อยู่ตรงกลาง 1.2 มีเนือเยือเกียวพันหุ้มปลายประสาทอยู่รอบๆ ้ ่ ่ 1.3 ฝังลึกอยู่ในผิวหนังบริเวณหนังแท้ (dermis)
- 169. ผิวหนัง(skin) 2. หน่ วยรับความรู้สึกเจ็บปวด มีลกษณะปลายแตกเป็ นฝอย ปลาย ั เดนไดรต์ แทรกอยู่ในชั้นหนังกาพร้ า (epidermis) 3. หน่ วยรับสั มผัส บางหน่ วยอยู่เป็ นอิสระ บางหน่ วยพันอยู่รอบ โคนขน เมื่อลูบเส้ นขนเบาๆก็จะรับรู้ การสั มผัสได้ เช่ นกัน 4. หน่ วยรับความรู้ ลกหน่ วยรับความรู้ สึกร้ อนเย็นอยู่ในชั้นหนังแท้ ึ
- 170.