Γραμματική για τη Γ΄ και Δ΄ τάξη
•Download as DOCX, PDF•
13 likes•50,697 views
Από τους Σωτήρη Τερζίδη και Θεόδωρο Λιούλιο
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Viewers also liked
Viewers also liked (18)
Similar to Γραμματική για τη Γ΄ και Δ΄ τάξη
Similar to Γραμματική για τη Γ΄ και Δ΄ τάξη (20)
More from Ηλιάδης Ηλίας
More from Ηλιάδης Ηλίας (20)
Recently uploaded
Recently uploaded (20)
Γραμματική για τη Γ΄ και Δ΄ τάξη
- 1. γηα ηε Γ΄ & Δ΄ ηάλε ημο Δεμμηηθμύ ηςκ ςηήνε Σενδίδε & Θεόδςνμ Λημύιημ 1
- 2. Πεξηερόκελα Φζόγγμη 4 Γνάμμαηα 5 Δίρεθα Φςκήεκηα 6 Δίρεθα ύμθςκα 7 Λέλεηξ 8 οιιαβέξ 9 Πνμηάζεηξ 11 Έθζιηρε θαη Αθαίνεζε 13 Δηαηήνεζε ημο (κ) 14 οιιαβηζμόξ 15 Ο ηόκμξ 19 Σα μένε ημο Λόγμο: θιηηά θαη άθιηηα μένε 22 Οηθμγέκεηεξ ιέλεςκ 24 ύκζεηεξ ιέλεηξ 26 Ακηίζεηεξ ιέλεηξ 27 οκώκομεξ θαη Ακηίζεηεξ ιέλεηξ 29 Ανηζμμί θαη πηώζεηξ 30 Ονηζηηθό θαη Αόνηζημ άνζνμ 31 Σμ αόνηζημ άνζνμ έκαξ, μία, έκα 31 Σμ μνηζηηθό άνζνμ μ, ε, ημ 32 Οοζηαζηηθά 33 Κιίζε ηςκ μοζηαζηηθώκ 36 Ανζεκηθά μοζηαζηηθά 36 Θειοθά μοζηαζηηθά 45 Οοδέηενα μοζηαζηηθά 51 Ιζμζύιιαβα θαη Ακηζμζύιιαβα μοζηαζηηθά 57 2
- 3. Τπμθμνηζηηθά 59 Μεγεζοκηηθά 61 Σα επίζεηα 62 Ακηςκομίεξ 72 Πνμζςπηθέξ ακηςκομίεξ 72 Κηεηηθέξ ακηςκομίεξ 73 Δεηθηηθέξ ακηςκομίεξ 74 Ενςηεμαηηθέξ ακηςκομίεξ 75 Ανηζμεηηθά επίζεηα 76 Απόιοηα ανηζμεηηθά 76 Σαθηηθά ανηζμεηηθά 77 Πμιιαπιαζηαζηηθά ανηζμεηηθά 78 Ακαιμγηθά ανηζμεηηθά 78 Μεημπέξ 79 Ρήμαηα 83 Υνόκμη ηςκ νεμάηςκ 87 Πανμκηηθμί πνόκμη: Εκεζηώηαξ θαη παναθείμεκμξ 87 Πανειζμκηηθμί πνόκμη: Παναηαηηθόξ 89 Αόνηζημξ 91 Τπενζοκηέιηθμξ 94 Μειιμκηηθμί πνόκμη 97 3
- 4. Γεηα ζαο, παηδηά! Με ιέλε Γξακκαηηθνύια γηαηί όπσο θαηαιάβαηε αγαπάσ πνιύ ηε γξακκαηηθή. Δδώ ζα ζπδεηήζνπκε, γηαηί άιιν, γηα ηε γξακκαηηθή. Φζόγγνη Κάζε ζπιιαβή απνηειείηαη από κηθξέο θσλνύιεο πνπ ηηο νλνκάδνπκε θζόγγνπο. Ζ ειιεληθή γιώζζα έρεη 25 θζόγγνπο: α ,ε, η, ν, νπ, β, γ, δ, δ, ζ, θ, ι, κ, λ, π, ξ, ζ, η, θ, ρ, κπ, λη, γθ, ηζ, ηδ. Σνπο θζόγγνπο ηνπο παξηζηάλνπκε κε γξαπηά ζεκάδηα, ηα γξάκκαηα. Μηθξά Κεθαιαία Ολνκαζία Μηθξά Κεθαιαία Ολνκαζία α Α άιθα λ Ν λη β Β βήηα μ Ξ μη γ Γ γάκα ν Ο όκηθξνλ δ Γ δέιηα π Π πη ε Δ έςηινλ ξ Ρ ξν δ Ε δήηα ζ ζίγκα ε Ζ ήηα η Σ ηαπ ζ Θ ζήηα π Τ ύςηινλ η Η γηώηα θ Φ θη θ Κ θάπα ρ Υ ρη ι Λ ιάκδα ς Φ ςη κ Μ κη σ Χ σκέγα 4
- 5. Γξάκκαηα Σα γξάκκαηα ηα ρσξίδνπκε : ζηα θσλήεληα, γηαηί έρνπλ θσλνύια, θαη ζηα ζύκθσλα α λ β μ γ ν δ π ε ξ δ ζ ε η ζ π η θ θ ρ ι ς κ σ Σα θσλήεληα είλαη 7: α, ε, ε, η, ν, π, σ θαη ηα ζύκθσλα είλαη 17: β, γ, δ, δ, ζ, θ, ι, κ, λ, μ, π, ξ, ζ, η, θ, ρ, ς . ην παξαθάησ αλέθδνην ρξσκαηίζηε κε θόθθηλν ηα θσλήεληα θαη κε πξάζηλν ηα ζύκθσλα. Παηέξαο: Λνηπόλ, πεο κνπ, Σάθε, έκαζεο λα δηαβάδεηο ζην ζρνιείν; Σάθεο: Όρη αθόκε. Παηέξαο: Σνπιάρηζηνλ λα γξάθεηο; Σάθεο: Ούηε. Γηάλλεο: Μα ηόηε ηη θάλεηο ζην ζρνιείν; Σάθεο: Πεξηκέλσ ην δηάιεηκκα. 5
- 6. Γίςεθα Φσλήεληα Γύν θσλήεληα πνπ δηαβάδνληαη καδί θαη αθνύγνληαη ζαλ λα είλαη έλα ηα ιέκε δίςεθα. Σα δίςεθα θσλήεληα είλαη: αη = ε, νη = η, εη = η, νπ = νπ. Μπνξείηε λα βξείηε θαη λα ρξσκαηίζεηε ηα δίςεθα θσλήεληα ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο; Όινη νη θάηνηθνη ηνπ ρσξηνύ ύςσζαλ ηε ζεκαία. Ζ νηθνγέλεηά κνπ πάληνηε νλεηξεπόηαλ κηα σξαία κνλνθαηνηθία. πκπιεξώζηε ηα δίςεθα θσλήεληα θαη ηνπο ηόλνπο πνπ ιείπνπλ. άδ__νο, αλ__γσ αξξσζη__λσ Απγ__ζηνο γ__ηνληά δ__ρλσ θι__ζηόο θ__κπί κ__άδσ όπ__νο π__λώ η__ρνο ρ__ξεηώ αλεβ__λσ ζθ__πίδσ ηει__ώλσ ςπγ__ν π__δσ δηάι__κκα θ__ηάδσ 6
- 7. Γίςεθα ύκθσλα Παηδηά, εθηόο από ηα δίςεθα θσλήεληα ππάξρνπλ θαη ηα δίςεθα ζύκθσλα. Δίλαη δύν ζύκθσλα πνπ όηαλ ηα δηαβάδνπκε, αθνύγνληαη ζαλ λα είλαη έλα. Σα δίςεθα ζύκθσλα είλαη: κπ, λη, γθ, ηζ, ηδ Θέιεηε λα βάιεηε ζην ζσζηό ζεκεησκαηάξην ηηο παξαθάησ ιέμεηο; εη =η, νπ =νπ. γθαξίδσ, καληίιη, ιόμπγθαο, θνιύκπη, θνπκπί, καγθνύξα, θαθεηδήο, θνληόο, γθάηληα, απαληώ, ιάκπα, θνξίηζη, ηδάκη, κπαίλσ, δαληέια. κπ ηδ ηζ λη γθ 7
- 8. Λέμεηο Όιεο νη πξνηάζεηο απνηεινύληαη από κηθξόηεξα θνκκάηηα πνπ ιέγνληαη ιέμεηο. Κάζε ιέμε γξάθεηαη μερσξηζηά. Μπνξείηε λα γξάςεηε από πόζεο ιέμεηο απνηεινύληαη νη παξαθάησ πξνηάζεηο; Ζ Μαξίλα ήξζε κε θαηλνύξηα ηζάληα. ……………… Ο Νίθνο δηαβάδεη όκνξθα. ……………… Ο Γηώξγνο ζεθώζεθε ζηνλ πίλαθα. ……………… Θέιεηε λα μερσξίζεηε ηηο ιέμεηο ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο; ήκεξαεπηζθεθζήθακεηνδσνινγηθόθήπν. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. Όιαηαπαηδηάκαδεπηήθακεζηελαπιήηνπζρνιείνπ. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. Ονπξαλόοήηαλζπλλεθηαζκέλνοθαηζειίγνμέζπαζεκηαδπλαηήθαηαηγίδα ………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 8
- 9. πιιαβέο Σηο ιέμεηο κπνξνύκε λα ηηο ρσξίζνπκε ζε κηθξόηεξα θνκκάηηα, ηηο ζπιιαβέο. π.ρ. λεξό λε - ξό παξάζπξν πα – ξά – ζπ - ξν Θα ραηξόκνπλα πνιύ αλ κε βνεζνύζαηε λα ρσξίζνπκε ηηο παξαθάησ ιέμεηο ζε ζπιιαβέο. κύηε …………………………………………………………… ράξαθαο …………………………………………………………… παξαθάησ …………………………………………………………… παξαζπξάθη …………………………………………………………… θαιεκέξα …………………………………………………………… Οη ιέμεηο πνπ έρνπλ κηα ζπιιαβή ιέγνληαη κνλνζύιιαβεο: θσο, πνηνο. Οη ιέμεηο πνπ έρνπλ δύν ζπιιαβέο ιέγνληαη δηζύιιαβεο: λε - ξό, ρώ - ξα Οη ιέμεηο πνπ έρνπλ ηξεηο ζπιιαβέο ιέγνληαη ηξηζύιιαβεο: κε – ηέ - ξα, πα – ηέ - ξαο Οη ιέμεηο πνπ έρνπλ ηέζζεξηο ζπιιαβέο ιέγνληαη ηεηξαζύιιαβεο: πα – ξά - ζπ- ξν Οη ιέμεηο πνπ έρνπλ πεξηζζόηεξεο από ηέζζεξηο ζπιιαβέο ιέγνληαη πνιπζύιιαβεο: απ – ην – θη – λε - ηό – δξν - κνο 9
- 10. Θέιεηε λα ηαμηλνκήζεηε ηηο παξαθάησ ιέμεηο αλάινγα κε ηνλ αξηζκό ησλ ζπιιαβώλ; Ξεθηλήζακε λα πάκε λα παίμνπκε κπάια. Φηάζακε ζην νηθόπεδν. Αθνύ πξώηα ηζαθσζήθακε, θαηαθέξακε λα ρσξηζηνύκε ζε δύν νκάδεο. Σόηε αλαθαιύςακε όηη μεράζακε λα θέξνπκε ηελ κπάια. Μνλνζύιιαβεο Γηζύιιαβεο Σξηζύιιαβεο Σεηξαζύιιαβεο Πνιπζύιιαβεο 10
- 11. ΠΡΟΣΑΔΗ Γξακκαηηθνύια, ηη ιέκε πξόηαζε; Μηα κηθξή θνπβεληνύια πνπ θαηαιαβαίλνπκε ηη ιέεη. π.ρ. Υζεο πήγα γηα κπάλην ζηε ζάιαζζα. Θέιεηε λα βάιεηε ηηο ιέμεηο ζηε ζεηξά θαη λα θηηάμεηε ηηο πξνηάζεηο; δηάβαζκα, όηαλ, βαξηέκαη, έρσ ………………………………………………………………………………………………………………………………….. ην, ζηελ, αξέζεη, παηρλίδη, πνιύ, απιή, κνπ ………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. Πξνζπαζήζηε λα ζπκάζηε όηη: μεθηλνύκε πάληνηε κε θεθαιαίν γξάκκα θαη ηειεηώλνπκε κε ηειεία, κε εξσηεκαηηθό ή κε ζαπκαζηηθό. 11
- 12. Υκ., νη παξαθάησ πξνηάζεηο κπιέρηεθαλ. Μπνξείηε λα ηηο μεκπιέμεηε; Σν πνπιί γαβγίδεη. ……………………………………………………………………………………. Σν ιηνληάξη ηηηηβίδεη. ……………………………………………………………………………………. Ζ γάηα βειάδεη. ……………………………………………………………………………………. Σν πξόβαην βξπράηαη. ……………………………………………………………………………………. Ο ζθύινο ριηκηληξίδεη. ……………………………………………………………………………………. Σν άινγν ληανπξίδεη. ……………………………………………………………………………………. Από ηε βηαζύλε κνπ μέραζα λα μεθηλήζσ κε θεθαιαίν γξάκκα θαη λα βάισ ηειείεο. Μπνξείηε λα κε δηνξζώζεηε; ήξζε ην θζηλόπσξν ηα ζρνιεία άλνημαλ θαη θάζε θαηεξγάξεο ζηνλ πάγθν ηνπ νη ζρνιηθέο απιέο δσληάλεςαλ θαη πάιη νη παιηνί θίινη μαλαβξίζθνληαη ………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 12
- 13. Έθζιηςε θαη Αθαίξεζε Όπσο κηιάκε, θάπνηεο θνξέο, θόβνπκε γξάκκαηα από ηηο Σώξα θαηάιαβα! Γη’ απηό ιέκε ιέμεηο γηα λα αθνύγνληαη θαη γξάθνπκε: θαιύηεξα. ηε ζέζε ηνπ από ην βνπλό = απ’ ην γξάκκαηνο ή ηεο ζπιιαβήο πνπ βνπλό ιείπεη βάδνπκε έλα ζεκαδάθη ηα άινγα = η’ άινγα πνπ ην ιέκε απόζηξνθν ( ’ ). λα έρσ = λα ’ρσ κνπ είπε = κνπ ’πε Αρ, νη ππνινγηζηέο δπζθνιεύνληαη κε ηνλ απόζηξνθν. Μπνξείηε λα κε βνεζήζεηε; ην όλεηξν, κνπ αξέζεη, λα έρσ, ζνπ έδσζα, κε έζπξσμε, ηνπ νπξαλνύ, ζα ήζεια, πνπ έρεη, πνύ είλαη, από όια, κε άθεζαλ, λα αθνύο από το βουνό = απ’ το βουνό να έχω = να ’χω τα άλογα = τ’ άλογα μου είπε = μου ’πε 13
- 14. Γηαηήξεζε ηνπ (λ) Γε κνπ ιεο, Α! Δίλαη πνιύ εύθνιν. Οη ιέμεηο ηνλ, Γξακκαηηθνύια, γηαηί ηελ, δελ, κελ γξάθνληαη κε (λ) όηαλ ε ελώ ιέκε ηνλ επόκελε ιέμε αξρίδεη κε: άλζξσπν, ιέκε ην θσλήελ (α, ε, ε, η, ν, π, σ) κήλα; Πόηε βάδνπκε από ηα ζύκθσλα θ, π, η , μ, ς ην (λ) θαη πόηε δελ ην από ηα δίςεθα ζύκθσλα βάδνπκε; κπ, λη, γθ, ηζ, ηδ Με ηα ππόινηπα ζύκθσλα ράλεηαη ην (λ). Ο ππνινγηζηήο ρξεηάδεηαη ηε βνήζεηά ζαο. πκπιεξώζηε ην (λ) όπνπ είλαη απαξαίηεην. ην άλεκν ηε γάηα δε παίδσ κε αθνύο ην ιαγό ηε θόηα δε γξάθσ κε δεηάο ην κήλα ηε εκέξα δε είρα κε μύλεηο ην ηνίρν ηε κπάια δε βιέπσ κε ληύλεηο ην ςαξά ηε ζόκπα δε ήηαλ κε γθαξίδεηο 14
- 15. πιιαβηζκόο Γεηα ζαο, παηδηά! ήκεξα έθεξα ηνλ Γηα λα ζπκεζώ… αδεξθό κνπ ηνλ Έλα θσλήελ είλαη από κόλν ηνπ κηα Κίκσλα γηα λα ζαο ζπιιαβή. Σα ζύκθσλα ρξεηάδνληαη κηιήζεη γηα ην νπσζδήπνηε θσλήελ. ζπιιαβηζκό, δειαδή π.ρ. α – έ – ξαο, α – γό - ξη πώο ρσξίδνπκε ηηο Έλα ζύκθσλν αλάκεζα ζε δύν ιέμεηο ζε ζπιιαβέο. θσλεέληα ζπιιαβίδεηαη κε ην δεύηεξν θσλήελ, π.ρ. πα – ξά – ζπ - ξν Πξνζπαζήζηε λα ζπιιαβίζεηε ηηο παξαθάησ ιέμεηο. γαιαλόο …………………………………………………………… αεηόο …………………………………………………………… άλεκνο …………………………………………………………… θαηνηθία …………………………………………………………… Ηαπσλία …………………………………………………………… ιεκόλη …………………………………………………………… 15
- 16. Γύν ζύκθσλα αλάκεζα ζε δύν θσλήεληα ζπιιαβίδνληαη κε ην δεύηεξν θσλήελ όηαλ αξρίδεη απ’ απηά ειιεληθή ιέμε. π.ρ. βη-βιί-ν (γηαηί αξρίδεη ειιεληθή ιέμε π.ρ. βιέπσ), ηε-ηξά-δη-ν (γηαηί αξρίδεη ειιεληθή ιέμε π.ρ. ηξαπέδη) Αλ δελ αξρίδεη ειιεληθή ιέμε ηόηε ρσξίδνληαη. Σν πξώην ζύκθσλν πεγαίλεη κε ην πξώην θσλήελ, θαη ην δεύηεξν ζύκθσλν κε ην δεύηεξν θσλήελ. π.ρ. πόξ - ηα, δάθ – λε (ρσξίδνληαη γηαηί δελ αξρίδεη ειιεληθή ιέμε από ξη ή θλ ) πιιαβίζηε ηηο παξαθάησ ιέμεηο. Ξέξσ όηη κπνξεί λα δπζθνιεπηείηε ιίγν. Αιιά αλ πξνζπαζήζεηε ζα ηα θαηαθέξεηε. Λέμε πιιαβηζκόο Διιεληθή ιέμε αζπίδα α – ζπί - δα ζπίηη μαθληθά μαθ – λη - θά αηκόο ζηάρηε πεξπαηώ θάκπηα θαληαζία άγθπξα θαπλόο παξέλζεζε ςάιηεο άικα Παηδηά, πξνζνρή!!! Γύν όκνηα ζύκθσλα πάληνηε ρσξίδνληαη γηαηί δελ ππάξρεη ειιεληθή ιέμε πνπ λα μεθηλάεη από δύν όκνηα ζύκθσλα. π.ρ. θόθ-θη-λνο, ζά-ιαζ-ζα Παηδηά, έκαζα πσο ηα πήγαηε θαηαπιεθηηθά. Γηα λα δνύκε, όκσο, ηη γίλεηαη όηαλ έρνπκε ηξία ζύκθσλα καδί; 16 Σξία ή πεξηζζόηεξα ζύκθσλα ζπιιαβίδνληαη κε ηνλ ίδην ηξόπν κε
- 17. Μπνξείηε λα ζπιιαβίζεηε ηηο παξαθάησ ιέμεηο; Λέμε πιιαβηζκόο Διιεληθή ιέμε πνξζκόο πνξ - ζκόο άλζξσπνο αληξείνο εθδξνκή ακβξνζία αζπξίδσ αζθξάγηζηνο εθθιεζία ζύλλεθν Γξακκαηηθνύια, ζαπκάζηα. Σώξα ζα πσ ηνλ ηειεπηαίν θαλόλα. 17 ηα δίςεθα θσλήεληα θαη ηα δίςεθα
- 18. Πξνζπαζήζηε λα ζπιιαβίζεηε ζσζηά ηηο παξαθάησ ιέμεηο Γίςεθα θσλήεληα (αη, εη, νη, πη, νπ) αίζνπζα θάηνηθνη ζρνιείν πηνζεηώ Οη δίθζνγγνη (αε, ατ, νε, ντ) θειαεδώ βνεζόο ατηόο ξόηδη Οη ζπλδπαζκνί (απ, επ) απγό επινγία απηί επηπρία Γίςεθα ζύκθσλα (γθ, κπ, λη, ηζ, ηδ) άγθπξα ηδίηδηθαο θαιακπόθη θόηζπθαο θαληήιη δέληξν Ο ηόλνο 18
- 19. Κίκσλα, ην ’μεξεο πσο νη αξραίνη Έιιελεο δε ρξεζηκνπνηνύζαλ Σόηε γηαηί βάδνπκε ηόλνπο; εκείο; Όηαλ όινο ν ηόηε γλσζηόο θόζκνο κηινύζε ειιεληθά, έπξεπε λα κάζνπλ λα ηνλίδνπλ ζσζηά ηηο ιέμεηο. Δπηπρώο ηώξα ρξεζηκνπνηνύκε κόλν έλα ζεκαδάθη, ηνλ ηόλν. Γηα λα δνύκε, πόηε βάδνπκε θαη πόηε δελ βάδνπκε ηόλν; Γελ ηνλίδνπκε ηηο κνλνζύιιαβεο ιέμεηο Σνλίδνπκε πάληνηε ηηο ππόινηπεο ιέμεηο. Σνλίδνπκε ην πνύ θαη ην πώο όηαλ ξσηάκε Σνλίδνπκε ην πνύ θαη πνύ θαη ην πώο θαη πώο Σνλίδνπκε πάληνηε ην (ή) όηαλ ιέκε ή ην έλα ή ην άιιν 19
- 20. Παηδηά, ζπκεζείηε ηνπο παξαπάλσ θαλόλεο θαη ηνλίζηε ζσζηά ηηο ιέμεηο. Φαζνπιη ην θαζνπιη γεκηδεη ην ζαθνπιη. Δγσ ην ιεσ ζην ζθπιν κνπ θαη ν ζθπινο ζηε νπξα ηνπ. Ο Φιεβαξεο θη αλ θιεβηζεη θαινθαηξη ζα κπξηζεη. Απν Απγνπζην ρεηκσλα θη από Μαξηε θαινθαηξη. Πσο θαη πσο πεξηκελσ ηηο ρξηζηνπγελληαηηθεο δηαθνπεο. Πνπ θαη πνπ καο ζπκάηαη. Παηδηά, μέραζα λα βάισ ηνπο ηόλνπο. Μπνξείηε λα κε βνεζήζεηε λα ηνπο βάινπκε; - Πνπ εηλαη ε κακα; Πεο κνπ εζπ πνπ ηελ εηδεο. - Δίλαη ζην θνπξλν πνπ βξηζθεηαη ζηελ πιαηεηα. - Κη εγσ ησξα πσο ζα πασ ζην ζρνιεην; - Πνπ θαη πνπ πξεπεη λα πεγαίλεηο κόλε ζνπ. Πξεπεη νκσο λα πξνζερεηο παξα πνιύ όηαλ πεξλαο ηηο δηαζηαπξσζεηο. - Ζ πξνζνρε κνπ ζα είλαη κεγαιε. Ζ ζα καζσ λα πεγαηλσ κνλε κνπ ε ζα κε πεγαηλεη ε κεηεξα κνπ ζ’ νιε κνπ ηε δσε ζην ζρνιεην. - Να πξνζερεηο. Καιν δξνκν! 20
- 21. Γξακκαηηθνύια, μέξεηο όηη ηελ ηειεπηαία ζπιιαβή σζηά, Κίκσλα. θάζε ιέμεο ηε ιέκε Δπηπιένλ, όηαλ ε ιήγνπζα ιήγνπζα, ηελ πξνηειεπηαία ηνλίδεηαη, ιέκε ηε ιέμε νμύηνλε, παξαιήγνπζα θαη ηελ όηαλ ε παξαιήγνπζα ηνλίδεηαη ηε πξνπξνηειεπηαία ιέκε παξνμύηνλε θη όηαλ ε πξνπαξαιήγνπζα; ηνλίδεηαη ε πξνπαξαιήγνπζα ηόηε ηε ιέκε πξνπαξνμύηνλε. Θέιεηε λα ηνλίζεηε ηηο παξαθάησ ιέμεηο θαη λα ηηο ρσξίζεηε ζε νμύηνλεο, παξνμύηνλεο θαη πξνπαξνμύηνλεο; θαηξνο, αλζξσπνο, θεπνο, ηνπην, παξαζπξν, θηεξν, θαησ, αλνηγσ, επεηδε, θξαησ, ιππεκελνο, ραξνπκελνο, παηδνληαο, αλνηρηνο, δερνκαη Ομύηνλεο Παξνμύηνλεο Πξνπαξνμύηνλεο Σα κέξε ηνπ Λόγνπ 21
- 22. Κιηηά θαη άθιηηα κέξε Όιεο νη ιέμεηο ηεο ειιεληθήο γιώζζαο ρσξίδνληαη ζε δύν νκάδεο. ε απηέο πνπ αιιάδνπλ κνξθή, ηα θιηηά κέξε ηνπ ιόγνπ θαη ζ’ απηέο πνπ δελ αιιάδνπλ κνξθή ηα άθιηηα κέξε ηνπ ιόγνπ. Ξαλαγξάςηε ην παξαθάησ θείκελν ζηνλ πιεζπληηθό αξηζκό (ζηα πνιιά). Γηα πνιιή ώξα ην άινγν έβνζθε. Ο γεσξγόο ραξνύκελνο έβιεπε ην ρώκα καιαθσκέλν από ηελ πξώηε βξνρή. Σν ρώκα ζαλ λα πεξηκέλεη ην ζπόξν. Πέξα καθξηά θάλεθε ην παηδί λα γπξλά από ην ζρνιείν. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. Υξσκαηίζηε κε θόθθηλν ρξώκα ηηο ιέμεηο πνπ άιιαμαλ (ηηο θιηηέο) θαη κε πξάζηλν ηηο ιέμεηο πνπ έκεηλαλ ίδηεο (άθιηηεο) 22
- 23. ε θάζε θιηηή ιέμε ην ηειεπηαίν κέξνο πνπ αιιάδεη, ην ιέκε θαηάιεμε. π.ρ. δξόκ-νο, δνπιεύ-σ Σν κέξνο πνπ είλαη ζηε αξρή θάζε ιέμεο θαη δελ αιιάδεη, ην ιέκε ζέκα. π.ρ. δξόκ-νο, δνπιεύ-σ Σν ηειεπηαίν γξάκκα ηνπ ζέκαηνο, ην ιέκε ραξαθηήξα π.ρ. δξόκ-νο, δνπιεύ-σ Υσξίζηε ηηο παξαθάησ ιέμεηο ζην ζέκα θαη ζηελ θαηάιεμε Κιηηέο ιέμεηο Θέκα (+ ραξαθηήξαο) Καηάιεμε νπξαλ - όο νπξαλ όο πνηήξη θνξπθή γαιαλόο μύιηλνο ηξέρσ δηαβάδσ θνηκάκαη ζθέθηνκαη Οηθνγέλεηεο ιέμεσλ 23
- 24. Παηδηά, μέξεηε όηη θαη νη ιέμεηο έρνπλ νηθνγέλεηα; Πνιιέο ιέμεηο παξάγνληαη (θηηάρλνληαη) από θάπνηα πξσηαξρηθή ιέμε, ηε ‘κάλα’ ιέμε π.ρ. δσγξαθίδσ δσγξαθηά Ζ κεραλή απηή ζα ζαο βνεζήζεη λα θηηάμεηε θαηλνύξηεο ιέμεηο. γπκλάδσ γπκλαζηήξην δηθάδσ ζπνπδάδσ δνπιεύσ δνπιεηά γηαηξεύσ παληξεύσ μππλώ μππλεηήξη πνηίδσ ζθαιίδσ 24
- 25. Σώξα κπνξείηε λα ζπλερίζεηε. Πξνζπαζήζηε λα θηηάμεηε θη άιιεο ζπγγεληθέο ιέμεηο από απηέο πνπ βιέπεηε ζηνλ πίλαθα. ακπέιη ακπειώλαο άρπξν μέλνο ζηξαηόο βηβιηνπώιεο βηβιηνπσιείν ηαρπδξόκνο λνζνθόκνο θαθέο θαιόο θαινζύλε δίθαηνο αζώνο αζσόηεηα απιόο γελλαίνο νμύο νμύηεηα ηαρύο 25
- 26. ύλζεηεο ιέμεηο Ζ ιέμε πνπ γίλεηαη από δύν άιιεο ιέγεηαη ζύλζεηε π.ρ. άγξην + ινπινύδη = αγξηνινύινπδν αλεβαίλσ + θαηεβαίλσ = αλεβνθαηεβαίλσ Καη ηώξα ε ζεηξά ζαο. Πξνζπαζήζηε λα ελώζεηε ηηο παξαθάησ ιέμεηο θαη λα ζρεκαηίζεηε ζύλζεηεο. παηδί + ηόπνο παηδόηνπνο άζπξν + καύξν ζθνππίδη + ηόπνο πεδόο + δξόκνο λύρηα + πνπιί αλάβσ + ζβήλσ θξέκα + ζαπνύλη καραίξη + πηξνύλη άλεκνο + ζύειια αλνίγσ + θιείλσ ζηγά + ηξαγνπδώ ζάιαζζα + πνπιί 26
- 27. Αληίζεηεο ιέμεηο Μεξηθέο θνξέο γηα λα πνύκε ηελ αθξηβώο αληίζεηε ιέμε από απηή πνπ ζθεθηόκαζηε, βάδνπκε κπξνζηά ην α- ή ην αλ- π.ρ. α + πξόζπκνο = απξόζπκνο αλ + αιάηη = αλάιαηνο Φηηάμηε ηηο αληίζεηεο ιέμεηο γλσζηόο άγλσζηνο δπλαηόο α+ ππξεηόο βξαζηόο άμηνο αλ + ήζπρνο ηζρπξόο ε άιιεο πεξηπηώζεηο βάδνπκε ην με- γηα λα δείμνπκε ην αληίζεην ή γηα λα δειώζνπκε ην πάξα πνιύ με+ καθξαίλσ μεκαθξαίλσ με+ θνπξάδνκαη μεθνπξάδνκαη με+ καζαίλσ με+ θαξθώλσ με+ πνπιώ με+ ζθεπάδσ με+ βηδώλσ με+ ζηξώλσ με+ βνπιώλσ με+ βάθσ 27
- 28. Οη ιέμεηο πνπ παξάγνληαη από ηελ ίδηα αξρηθή ιέμε θαη αλήθνπλ ζηε ίδηα νηθνγέλεηα, ιέγνληαη ζπγγεληθέο. Υξσκαηίζηε ην θνκκάηη από ηελ θάζε ιέμε πνπ είλαη ην ίδην: ςήθνο, ςεθίδσ, ςεθνθόξνο, ςεθνδέιηην, ππνςήθηνο, ςεθνθνξία θαιόγεξνο, θαινθαίξη, θαιόθαξδνο, θαινπεξλώ, θαινζύλε, θαινθαγάο θιεηδί, θιεηδώλσ, θιεηδαξάο, μεθιεηδώλσ, θιεηδακπαξώλσ, θιείδσκα Μπνξείηε λα βξείηε ηηο ζπγγεληθέο ιέμεηο πνπ παξάγνληαη από ηε ιέμε ζάιαζζα; ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. Υσξίζηε ζε δύν νηθνγέλεηεο ηηο παξαθάησ ιέμεηο πεδηάδα, παηδηθόο, παηδίαηξνο, πεδηλόο, παηδεύσ, γήπεδν, νηθόπεδν, παίδσ, παίρηεο, ζηξαηόπεδν παηδί πεδίν (ηόπνο) 28
- 29. πλώλπκεο θαη Αληίζεηεο ιέμεηο πλώλπκεο ιέγνληαη νη ιέμεηο κε ηελ ίδηα πεξίπνπ ζεκαζία π.ρ. ιεπθόο - άζπξνο Αληίζεηεο ιέγνληαη νη ιέμεηο κε ηελ αληίζεηε ζεκαζία π.ρ. θαζαξόο - βξόκηθνο Μπνξείηε λα αληηζηνηρίζεηε ηα ζπλώλπκα κε κηα γξακκή; θαηάζηεκα μεθηλώ βάθσ θνπβεληηάδσ αξρίδσ καγαδί κηιάσ ρξσκαηίδσ δίλσ ζηελνρσξηέκαη ζπκώλσ κπαζηνύλη βιέπσ θνηηάδσ δηαθξίλσ μερσξίδσ ιππνύκαη πξνζθέξσ ξαβδί λεπξηάδσ εκεηώζηε Α γηα ηα αληίζεηα θαη γηα ηα ζπλώλπκα θαηάζηεκα - καγαδί απξηαλόο - ρζεζηλόο κπαισκέλνο - άκπαινο πεξίεξγνο - παξάμελνο έιεμαλ - άξρηζαλ λίθε - ήηηα 29
- 30. Αξηζκνί θαη Πηώζεηο Κίκσλα, όιεο νη θιηηέο ιέμεηο έρνπλ δύν αξηζκνύο, Σνλ Δληθό αξηζκό, πνπ θαλεξώλεη έλα πξάγκα θαη ηνλ Πιεζπληηθό αξηζκό πνπ θαλεξώλεη πνιιά πξάγκαηα. Γξακκαηηθνύια, γλσξίδεηο όηη ηα θιηηά κέξε , ηνπ ιόγνπ εθηόο από ηα ξήκαηα έρνπλ πηώζεηο θαη γέλε; Τπάξρνπλ 3 γέλε: ην αξζεληθό, ην ζειπθό θαη ην νπδέηεξν γέλνο. Έρνπλ θαη 4 πηώζεηο: Σελ Ολνκαζηηθή, απαληά ζηε εξώηεζε πνηνο; Ο καζεηήο δηαβάδεη. Σελ Γεληθή, απαληά ζηελ εξώηεζε ηίλνο; Σν θόξεκα ηεο κακάο. Σελ Αηηηαηηθή, απαληά ζηελ εξώηεζε πνηνλ; ηη; Δίδα ηνλ Πέηξν. Σελ Κιεηηθή, είλαη ε πηώζε πνπ θαινύκε, θσλάδνπκε θάπνηνλ, Άθνπζε, Μαξία, ηε κακά ζνπ. 30
- 31. Οξηζηηθό θαη Αόξηζην άξζξν Γεηα ζνπ, Γξακκαηηθνύια, άζε κε λα πσ γηα ην Ηάζσλα! νξηζηηθό άξζξν. Σν ρξεζηκνπνηνύκε ζε γλσζηά, ζπγθεθξηκέλα θαη νξηζκέλα πξόζσπα, δώα ή πξάγκαηα. π.ρ. Σειεθώλεζε ν Νίθνο (μέξνπκε πνηνο είλαη) Πνιύ σζηά. Δλώ ην αόξηζην άξζξν όηαλ δελ μέξνπκε ή δε ζέινπκε λα πνύκε θαη έρεη κόλν εληθό αξηζκό. π.ρ. Αγόξαζα έλα βηβιίν (δελ μέξνπκε πνην βηβιίν είλαη) Σν αόξηζην άξζξν έλαο, κία, έλα Δληθόο αξηζκόο Πηώζεηο Αξζεληθό Θειπθό Οπδέηεξν Ολνκαζηηθή έλαο κία (κηα) έλα Γεληθή ελόο κηαο ελόο Αηηηαηηθή έλα(λ) κηα έλα Κιεηηθή - - - 31
- 32. Σν νξηζηηθό άξζξν ν, ε, ην Δληθόο αξηζκόο Πηώζεηο Αξζεληθό Θειπθό Οπδέηεξν Ολνκαζηηθή ν ε ην Γεληθή ηνπ ηεο ηνπ Αηηηαηηθή ην(λ) ηε(λ) ην Κιεηηθή - - - Πιεζπληηθόο αξηζκόο Πηώζεηο Αξζεληθό Θειπθό Οπδέηεξν Ολνκαζηηθή νη νη ηα Γεληθή ησλ ησλ ησλ Αηηηαηηθή ηνπο ηηο ηα Κιεηηθή - - - Κπθιώζηε κε θόθθηλν ρξώκα ηα νξηζηηθά άξζξα θαη κε πξάζηλν ηα αόξηζηα. Σν ...παγσηό Μηα κέξα ν Σνηόο πάεη ζε έλα δαραξνπιαζηείν ηεο γεηηνληάο ηνπ θαη δεηάεη λα κάζεη αλ έρνπλ παγσηό βαηόκνπξν. O δαραξνπιάζηεο απαληάεη πσο δελ έρεη. Σηο επόκελεο κέξεο ν Σνηόο πεγαίλεη ζπλερώο ζην ίδην δαραξνπιαζηείν θαη ξσηάεη λα κάζεη αλ έρεη παγσηό βαηόκνπξν. Έλα πξσηλό ν δαραξνπιάζηεο ηνλ ιππήζεθε πνπ ηνλ έβιεπε λα πεξλάεη θάζε κέξα από ην δαραξνπιαζηείν θαη παγσηό βαηόκνπξν λα κε βξίζθεη. Γη’ απηό παξαγγέιλεη λα ηνπ θέξνπλ 5 θηιά παγσηό βαηόκνπξν. Σελ άιιε κέξα ν Σνηόο μαλαπάεη ζην δαραξνπιαζηείν θαη ιέεη: - Παγσηό βαηόκνπξν έρεηε; - Βεβαίσο, απαληάεη ραξνύκελα ν δαραξνπιάζηεο. - Αεδία δελ είλαη, απαληάεη ν Σνηόο. 32
- 33. Οπζηαζηηθά Οπζηαζηηθά, Αρηιιέα, είλαη Δπίζεο, νπζηαζηηθά είλαη θαη νη νη ιέμεηο πνπ θαλεξώλνπλ ιέμεηο πνπ θαλεξώλνπλ: πξόζσπν, δών-θπηό, πξάγκα θαη ιέγνληαη ελέξγεηα, π.ρ. ην γξάςηκν ζπγθεθξηκέλα, π.ρ. ν θαηάζηαζε, π.ρ. ε πείλα, ε ιύπε γηαηξόο, ε γάηα, ην ραξηί ηδηόηεηα, π.ρ. ε θαινζύλε Παηδηά, ζέιεηε λα ππνγξακκίζεηε ηα νπζηαζηηθά ζην παξαθάησ θείκελν; Αεηόο, Καιηαθνύδα θαη Βνζθόο Έλαο αεηόο πέηαμε νξκεηηθά από θάπνην ςειό βξάρν θαη άξπαμε έλα αξλί από ην θνπάδη ελόο βνζθνύ. Μηα θαιηαθνύδα, πνπ ηνλ είδε, ήζειε από δήιηα λα ηνλ κηκεζεί. Έθαλε κηα βνπηηά κε ζάιαγν θαη όξκεζε πάλσ ζε έλα θξηάξη. Καζώο όκσο ρώζεθαλ ηα λύρηα ηεο ζην καιιί ηνπ θαη δελ κπνξνύζε λα μεθύγεη, άξρηζε λα θηεξνπγίδεη, σζόηνπ ν βνζθόο, πνπ θαηάιαβε ηη γηλόηαλ, έηξεμε θαη ηελ έπηαζε. Έθνςε ηα αθξνπηέξπγά ηεο θαη, κόιηο βξάδηαζε, ηελ πήγε ζηα παηδηά ηνπ. Όηαλ απηά ηνλ ξώηεζαλ ηη πνπιί ήηαλ, απάληεζε. -Δγώ μέξσ πσο είλαη θαιηαθνύδα, απηή όκσο λνκίδεη πσο είλαη αεηόο. 33
- 34. Σώξα, γξάςηε ηηο ιέμεηο πνπ ππνγξακκίζαηε ζηελ θαηεγνξία πνπ ηαηξηάδεη. Πξόζσπα Εώα-θπηά πγθεθξηκέλα Πξάγκαηα Δλέξγεηα Καηάζηαζε Αθεξεκέλα Ηδηόηεηα 34
- 35. Ηάζσλα, ηα νπζηαζηηθά ρσξίδνληαη θαη ζε δύν άιιεο κεγάιεο θαηεγνξίεο: ζηα θνηλά νπζηαζηηθά π.ρ. ν δάζθαινο, ν ιαγόο θαη ζηα θύξηα νπζηαζηηθά π.ρ. ε Αζήλα, ν Νίθνο, ε Κξήηε, θαη γξάθνληαη πάληνηε κε θεθαιαίν ην πξώην γξάκκα. Υσξίζηε ηα παξαθάησ νπζηαζηηθά ζε θνηλά θαη θύξηα. Με μεράζεηε λα γξάςεηε κε θεθαιαίν γξάκκα ηα θύξηα νπζηαζηηθά. βαζίιεο, πέηξα, πινίν, αληηγόλε, ζάζνο, ηξαπέδη, παλεγύξη, ρεηκώλαο, ζάββαην, ραξηί, παλαγία, βνπλό, ήιηνο, θαξαγθηόδεο, ειιάδα, ςαιίδη, όιπκπνο, παγσληά Κνηλά νπζηαζηηθά Κύξηα νπζηαζηηθά Κιίζε ησλ νπζηαζηηθώλ 35
- 36. Αξζεληθά νπζηαζηηθά Ο γείηνλαο πνηίδεη. Ζ γάηα ηνπ γείηνλα Οη γείηνλεο πνηίδνπλ. έπηαζε έλα πνληίθη. Ζ γάηα ησλ γεηηόλσλ Δίδα ην γείηνλα. έπηαζε έλα πνληίθη. Γείηνλα, ζεο έλα κήιν; Δίδα ηνπο γείηνλεο. Γείηνλεο, ζέιεηε από έλα κήιν; Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ν αγώλαο ν γιάξνο ν ληθεηήο Γεληθή ηνπ αγώλα ηνπ γιάξνπ ηνπ ληθεηή Αηηηαηηθή ην(λ) αγώλα ην(λ) γιάξν ην(λ) ληθεηή Κιεηηθή -- αγώλα -- γιάξε -- ληθεηή Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη αγώλεο νη γιάξνη νη ληθεηέο Γεληθή ησλ αγώλσλ ησλ γιάξσλ ησλ ληθεηώλ Αηηηαηηθή ηνπο αγώλεο ηνπο γιάξνπο ηνπο ληθεηέο Κιεηηθή -- αγώλεο -- γιάξνη -- ληθεηέο Μελ μερλάηε λα βάδεηε ην ‘λ’ ζηελ αηηηαηηθή ηνπ εληθνύ αξηζκνύ όηαλ ε επόκελε ιέμε αξρίδεη από θσλήελ, από θ, π, η, μ, ς θαη από κπ, λη, γθ, ηζ, ηδ. Καη ηώξα ε ζεηξά ζαο! Μπνξείηε λα θιίλεηαη ηα παξαθάησ νπζηαζηηθά; 36
- 37. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ν αηώλαο ν θάξνο ν παιαηζηήο Γεληθή ηνπ Αηηηαηηθή ην(λ) Κιεηηθή -- -- -- Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη αηώλεο Γεληθή ησλ Αηηηαηηθή ηνπο Κιεηηθή -- -- -- Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ν ρεηκώλαο ν ιαγόο ν παίθηεο Γεληθή ηνπ Αηηηαηηθή ην(λ) Κιεηηθή -- -- -- Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη Γεληθή ησλ Αηηηαηηθή ηνπο Κιεηηθή -- -- -- Γηα λα δνύκε, κπνξείηε λα μερσξίζεηε θαη ζρεκαηίζεηε ηελ Αηηηαηηθή ηνπ Δληθνύ από ηελ Γεληθή ηνπ Πιεζπληηθνύ αξηζκνύ; 37
- 38. Γξάςηε ζηελ αηηηαηηθή ηνπ Δληθνύ αξηζκνύ ζηα παξαθάησ νπζηαζηηθά ν αλαπηήξαο ηνλ αλαπηήξα ν θήπνο ν ηακίαο ν ειαηώλαο ν ράξηεο ν απαηεώλαο ν πεπθώλαο ν γηαηξόο ν ιακπηήξαο ν ινρίαο Γξάςηε ηελ νλνκαζηηθή θαη ηε γεληθή ηνπ Πιεζπληηθνύ αξηζκνύ ζηα παξαθάησ νπζηαζηηθά ν θαξραξίαο νη θαξραξίεο ησλ θαξραξηώλ ν επαγγεικαηίαο ν ηξαπκαηίαο ν αλεκηζηήξαο νη αλεκηζηήξεο ησλ αλεκηζηήξσλ ν θηλεηήξαο ν αλαπηήξαο ν αρπξώλαο νη αρπξώλεο ησλ αρπξώλσλ ν ζηξαηώλαο ν ακπειώλαο ν κάζηνξαο νη κάζηνξεο ησλ καζηόξσλ ν εηζπξάθηνξαο ν απηνθξάηνξαο Ο καζεηήο δηαβάδεη. Οη καζεηέο δηαβάδνπλ. Ζ ηζάληα ηνπ καζεηή 38 Οη ηζάληεο ησλ καζεηώλ είλαη βαξηά. είλαη βαξηέο. Γαξγάιεζα ην καζεηή.
- 39. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ν καζεηήο ν επηβάηεο ν λεζηώηεο Γεληθή ηνπ καζεηή ηνπ επηβάηε ηνπ λεζηώηε Αηηηαηηθή ην(λ) καζεηή ηνλ επηβάηε ην(λ) λεζηώηε Κιεηηθή -- καζεηή -- επηβάηε -- λεζηώηε Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη καζεηέο νη επηβάηεο νη λεζηώηεο Γεληθή ησλ καζεηώλ ησλ επηβαηώλ ησλ λεζησηώλ Αηηηαηηθή ηνπο καζεηέο ηνπο επηβάηεο ηνπο λεζηώηεο Κιεηηθή -- καζεηέο -- επηβάηεο -- λεζηώηεο Καη ηώξα ε ζεηξά ζαο! Μπνξείηε λα θιίλεηαη ηα παξαθάησ νπζηαζηηθά; 39
- 40. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ν ληθεηήο ν εξγάηεο ν ξάθηεο Γεληθή ηνπ Αηηηαηηθή ην(λ) Κιεηηθή -- -- -- Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη Γεληθή ησλ Αηηηαηηθή ηνπο Κιεηηθή -- -- -- Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ν αγνξαζηήο ν επηβάηεο ν αγξόηεο Γεληθή ηνπ Αηηηαηηθή ην(λ) Κιεηηθή -- -- -- Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη Γεληθή ησλ Αηηηαηηθή ηνπο Κιεηηθή -- -- -- Να παξάγεηε αξζεληθά νπζηαζηηθά ζε –εο όπσο ζηα παξαδείγκαηα. 40
- 41. ε πόιε ν πνιίηεο ε ηέρλε ε κέζε ε Λεπθάδα ν Πεηξαηάο ν Πεηξαηώηεο ν Βόινο ηα Γηάλληλα ηα Υαληά ν αγξόο ν αγξόηεο ην ηόμν ν δήκνο ν ίππνο Να βάιεηε ην δεύηεξν νπζηαζηηθό ζηε γεληθή θαη θηηάμεηε πξνηάζεηο. ην ρεηξνθξόηεκα – ν ζεαηήο Σν ρεηξνθξόηεκα ηνπ ζεαηή ν θόζκνο – ην βηβιίν ε πιαγηά – ην βνπλό ε ζηάζε – ην ιεσθνξείνπ ν άζινο – νη αθξνβάηεο Ο άζινο ησλ αθξνβαηώλ ε ζηνιή – νη λαύηεο ην θάζηξν – νη ηππόηεο ην βηβιίν - νη ζειίδεο Πξνζνρή ζηνλ αξηζκό ηνπ δεύηεξνπ νπζηαζηηθνύ. Ο θάκπνο είλαη κεγάινο. Σα ρσξηά ηνπ θάκπνπ Οη θάκπνη είλαη κεγάινη. είλαη κεγάια. Σα ρσξηά ησλ θάκπσλ 41 Οη γεσξγνί νξγώλνπλ ηνλ είλαη κεγάια.
- 42. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ν θπλεγόο ν δάζθαινο ν δξόκνο Γεληθή ηνπ θπλεγνύ ηνπ δαζθάινπ ηνπ δξόκνπ Αηηηαηηθή ην(λ) θπλεγό ην(λ) δάζθαιν ην(λ) δξόκν Κιεηηθή -- θπλεγέ -- δάζθαιε -- δξόκε Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη θπλεγνί νη δάζθαινη νη δξόκνη Γεληθή ησλ θπλεγώλ ησλ δαζθάισλ ησλ δξόκσλ Αηηηαηηθή ηνπο θπλεγνύο ηνπο δαζθάινπο ηνπο δξόκνπο Κιεηηθή -- θπλεγνί -- δάζθαινη -- δξόκνη Πξνζνρή: Σα πξνπαξνμύηνλα αξζεληθά ζε – νο θαηεβάδνπλ ηνλ ηόλν ζηε γεληθή θαη αηηηαηηθή πιεζπληηθνύ. π.ρ. ν άλζξσπνο– ηνπ αλζξώπνπ Γελ θαηεβάδνπλ ηνλ ηόλν ηα ζύλζεηα θαη πνιπζύιιαβα νπζηαζηηθά. Καη πάιη ε ζεηξά ζαο! Κιίλεηε ηα παξαθάησ νπζηαζηηθά. 42
- 43. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ν νπξαλόο ν έκπνξνο ν θάκπνο Γεληθή ηνπ Αηηηαηηθή ην(λ) Κιεηηθή -- -- -- Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη Γεληθή ησλ Αηηηαηηθή ηνπο Κιεηηθή -- -- -- Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ν γηαηξόο ν άλεκνο ν γέξνο Γεληθή ηνπ Αηηηαηηθή ην(λ) Κιεηηθή -- -- -- Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη Γεληθή ησλ Αηηηαηηθή ηνπο Κιεηηθή -- -- -- Μπνξείηε λα βάιεηε ζηε γεληθή εληθνύ θαη πιεζπληηθνύ ηα παξαθάησ νπζηαζηηθά; 43
- 44. νλνκαζηηθή εληθνύ γεληθή εληθνύ γεληθή πιεζπληηθνύ ν θίινο ν θαηξόο ν γέξνο ν ζύκβνπινο ν δάζθαινο ν αδεξθόο ν αλεκόκπινο ν πεδόδξνκνο Γξάςηε ζην ζσζηό αξηζκό θαη πηώζε ηα παξαθάησ νπζηαζηηθά Ζ δσή ησλ (λαπηηθόο) ……………………………….….. δελ είλαη εύθνιε. Ζ εξγαζία ησλ (γηαηξόο) ……………………………….….. είλαη ζαπκαζηή. Σα θαζήθνληα ησλ (δήκαξρνο) ……………………………….….. είλαη πνιιά. Σν σξάξην ησλ (θαηάζηεκα) …………………………………….….….. είλαη κεγάιν. Γξάςηε ηα παξαθάησ νπζηαζηηθά ζηελ θιεηηθή. νδεγόο νδεγέ ηέθαλνο αδεξθόο Κσλζηαληίλνο θίινο Αιέμαλδξνο ιαγόο Αιιά: Φνίβνο Φνίβν νπξαλόο Νίθνο Θειπθά νπζηαζηηθά Ζ πιαηεία είλαη κεγάιε. Θα πιαθνζηξσζνύλ όιεο νη Δγθαηληάζηεθε ην 44 πιαηείεο. ζηληξηβάλη ηεο πιαηείαο. Λεηηνπξγνύλ ηα ζηληξηβάληα
- 45. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ε θσιηά ε γπλαίθα ε αίζνπζα Γεληθή ηεο θσιηάο ηεο γπλαίθαο ηεο αίζνπζαο Αηηηαηηθή ηε(λ) θσιηά ηε(λ) γπλαίθα ηε(λ) αίζνπζα Κιεηηθή _ θσιηά _ γπλαίθα _ αίζνπζα Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη θσιηέο νη γπλαίθεο νη αίζνπζεο Γεληθή ησλ θσιηώλ ησλ γπλαηθώλ ησλ αηζνπζώλ Αηηηαηηθή ηηο θσιηέο ηηο γπλαίθεο ηηο αίζνπζεο Κιεηηθή _ θσιηέο _ γπλαίθεο _ αίζνπζεο 45
- 46. Παηδηά, πξνζνρή ζηα άξζξα ε (εληθόο), νη (πιεζπληηθόο). ηεο (εληθόο), ηηο (πιεζπληηθόο). Ξαλαζπκεζείηε πόηε βάδνπκε (λ) θαη πόηε δε βάδνπκε ζην άξζξν ηεο αηηηαηηθήο θαη ζρεκαηίζηε ηελ αηηηαηηθή εληθνύ ζηα παξαθάησ νπζηαζηηθά. Παηδηααά! ...Ζ ζεηξά ζαο! Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ε θαξδηά ε γιώζζα ε ζάιαζζα Γεληθή ηεο Αηηηαηηθή ηε(λ) Κιεηηθή _ _ _ Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη Γεληθή ησλ Αηηηαηηθή ηηο Κιεηηθή _ _ _ ρεκαηίζηε ηελ αηηηαηηθή ηνπ Δληθνύ αξηζκνύ 46
- 47. ε ώξα ηε(λ) ώξα ε πέξδηθα ε ζάιαζζα ε ιακπάδα ε γέθπξα ε ακαδόλα ε εθεκεξίδα ε ξίδα ε θξνηίδα ε εξγάηξηα ε ηξάπεδα ε ηαρύηεηα Μπνξείηε λα παξάγεηε ζειπθά νπζηαζηηθά όπσο ζηα παξαδείγκαηα; ην κέξνο ε κεξηά ην ζύλλεθν ην βξάδπ ν άπνλνο ην κέιη ε κέιηζζα ν άξρνληαο ν κάγνο ν γείηνλαο ν εξγάηεο ε εξγάηξηα ν θνηηεηήο ν καζεηήο ν αζιεηήο αδηθώ ε αδηθία δεκηνπξγώ ιεηηνπξγώ πξνεδξεύσ 47
- 48. Έζβεζε ε γξακκή. Μπεξδεύηεθαλ νη γξακκέο. ηακάηεζε ζηελ άθξε ηεο Ζ ράξαμε ησλ γξακκώλ γξακκήο . είλαη δύζθνιε. Έραζεο γηαηί πάηεζεο ηε Υάξαμα όιεο ηηο γξακκέο. γξακκή. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ε πεγή ε δίθε ε δάραξε Γεληθή ηεο πεγήο ηεο δίθεο ηεο δάραξεο Αηηηαηηθή ηε(λ) πεγή ηε(λ) δίθε ηε(λ) δάραξε Κιεηηθή _ πεγή _ δίθε _ δάραξε Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη πεγέο νη δίθεο νη δάραξεο Γεληθή ησλ πεγώλ ησλ δηθώλ ησλ ___ Αηηηαηηθή ηηο πεγέο ηηο δίθεο ηηο δάραξεο Κιεηηθή _ πεγέο _ δίθεο _ δάραξεο Από ηα παξνμύηνλα ζειπθά ζε –ε κόλν κεξηθά ζρεκαηίδνπλ γεληθή πιεζπληηθνύ. Όια ηα πξνπαξνμύηνλα δε ζρεκαηίδνπλ ηε γεληθή ηνπ πιεζπληηθνύ. Ξέξσ, μέξσ… Ζ ζεηξά καο πάιη. 48
- 49. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ε γξακκή ε αλάγθε ε άλνημε Γεληθή ηεο Αηηηαηηθή ηε(λ) Κιεηηθή _ _ _ Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη Γεληθή ησλ ___ Αηηηαηηθή ηηο Κιεηηθή _ _ _ Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ε βξνληή ε δέζηε ε θνύξαζε Γεληθή ηεο Αηηηαηηθή ηε(λ) Κιεηηθή _ _ _ Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη Γεληθή ησλ ___ Αηηηαηηθή ηηο Κιεηηθή _ _ _ Θέιεηε λα ζρεκαηίζεηε ηελ αηηηαηηθή ηνπ εληθνύ; 49
- 50. ε αληάκσζε ηε(λ) αληάκσζε ε βξνληή ε γξακκή ε πιώξε ε λίθε ε δέζηε ε ζηαύξσζε ε ιύπεζε ε θώηηζε ε πιάηε Μπνξείηε λα κεηαθέξεηε ηα ζειπθά νπζηαζηηθά ζηε γεληθή θαη λα θηηάμεηε πξνηάζεηο; ην λεξό ε πεγή Σν λεξό ηεο πεγήο ηα λεξά νη πεγέο ην λεξό ε βξύζε ηα λεξά νη βξύζεο ην ζήκα ε λίθε ν αδεξθόο ε λύθε ε εκέξα ε βάθηηζε Οπδέηεξα ζε -ν 50
- 51. Άπισζε ην θηεξό. Άλνημε ηα κάηηα. Αλέβεθε ζηελ θνξπθή ηνπ Γηάβαζαλ ηνλ πίλαθα κε ηα βνπλνύ. δξνκνιόγηα ησλ ηξέλσλ. Έπηαζε ην ρέξη ηνπ παηδηνύ. Άθνπζαλ όια ηα ηξαγνύδηα. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ην βνπλό ην δέληξν ην άινγν Γεληθή ηνπ βνπλνύ ηνπ δέληξνπ ηνπ αιόγνπ Αηηηαηηθή ην βνπλό ην δέληξν ην άινγν Κιεηηθή _ βνπλό _ δέληξν _ άινγν Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ηα βνπλά ηα δέληξα ηα άινγα Γεληθή ησλ βνπλώλ ησλ δέληξσλ ησλ αιόγσλ Αηηηαηηθή ηα βνπλά ηα δέληξα ηα άινγα Κιεηηθή _ βνπλά _ δέληξα _ άινγα Παηδηά! Ζ ζεηξά ζαο. 51
- 52. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ην λεξό ην βηβιίν ην έπηπιν Γεληθή ηνπ Αηηηαηηθή ην Κιεηηθή _ _ _ Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ηα λεξά Γεληθή ησλ Αηηηαηηθή ηα Κιεηηθή _ _ _ Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ην θηεξό ην ζεξίν ην ζέαηξν Γεληθή Αηηηαηηθή Κιεηηθή _ _ _ Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή Γεληθή Αηηηαηηθή Κιεηηθή _ _ _ Οπδέηεξα ζε -η 52
- 53. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ην παηδί ην ρηόλη Γεληθή ηνπ παηδηνύ ηνπ ρηνληνύ Αηηηαηηθή ην παηδί ην ρηόλη Κιεηηθή _ παηδί _ ρηόλη Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ηα παηδηά ηα ρηόληα Γεληθή ησλ παηδηώλ ησλ ρηνληώλ Αηηηαηηθή ηα παηδηά ηα ρηόληα Κιεηηθή _ παηδηά _ ρηόληα Γηνύπηηηη! Ήξζε ε ζεηξά καο! Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ην ςσκί ην ρέξη Γεληθή ηνπ Αηηηαηηθή ην Κιεηηθή _ _ Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ηα Γεληθή ησλ Αηηηαηηθή ηα Κιεηηθή _ _ Οπδέηεξα ζε –νο 53
- 54. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ην βάξνο ην έδαθνο Γεληθή ηνπ βάξνπο ηνπ εδάθνπο Αηηηαηηθή ην βάξνο ην έδαθνο Κιεηηθή _ βάξνο _ έδαθνο Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ηα βάξε ηα εδάθε Γεληθή ησλ βαξώλ ησλ εδαθώλ Αηηηαηηθή ηα βάξε ηα εδάθε Κιεηηθή _ βάξε _ εδάθε Ξέξνπκε, ε ζεηξά καο! Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ην ιάζνο ην κέγεζνο Γεληθή ηνπ Αηηηαηηθή ην Κιεηηθή _ _ Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ηα Γεληθή ησλ Αηηηαηηθή ηα Κιεηηθή _ _ Οπδέηεξα ζε -κα 54
- 55. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ην γξάκκα ην όλνκα Γεληθή ηνπ γξάκκαηνο ηνπ νλόκαηνο Αηηηαηηθή ην γξάκκα ην όλνκα Κιεηηθή _ γξάκκα _ όλνκα Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ηα γξάκκαηα ηα νλόκαηα Γεληθή ησλ γξακκάησλ ησλ νλνκάησλ Αηηηαηηθή ηα γξάκκαηα ηα νλόκαηα Κιεηηθή _ γξάκκαηα _ νλόκαηα εηξά κααααααο! ♫♫♫♫♫♫♫♫♫ Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ην ρξώκα ην κάζεκα Γεληθή ηνπ Αηηηαηηθή ην Κιεηηθή _ _ Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ηα Γεληθή ησλ Αηηηαηηθή ηα Κιεηηθή _ _ Οπδέηεξα ζε –ζηκν (-μηκν, -ςηκν) 55
- 56. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ην δέζηκν ην ηξέμηκν Γεληθή ηνπ δεζίκαηνο ηνπ ηξεμίκαηνο Αηηηαηηθή ην δέζηκν ην ηξέμηκν Κιεηηθή _ δέζηκν _ ηξέμηκν Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ηα δεζίκαηα ηα ηξεμίκαηα Γεληθή ησλ δεζηκάησλ ησλ ηξεμηκάησλ Αηηηαηηθή ηα δεζίκαηα ηα ηξεμίκαηα Κιεηηθή _ δεζίκαηα _ ηξεμίκαηα Παηδηά, ε ζεηξά ζαο πάιη! ηγά, κε βηάδεζηε! Ξέξσ όηη ηα πάηε πνιύ θαιά. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ην ληύζηκν ην βάςηκν Γεληθή ηνπ ηνπ Αηηηαηηθή ην ην Κιεηηθή _ _ Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ηα Γεληθή ησλ Αηηηαηηθή ηα Κιεηηθή _ _ Ηζνζύιιαβα θαη Αληζνζύιιαβα Οπζηαζηηθά 56
- 57. Γηα ζαο, παηδηά! Δίκαη ν Αιέμαλδξνο. Μνπ πάεη ην θνύξεκα; ήκεξα ζα κάζνπκε θαη άιια πξάγκαηα γηα ηα νπζηαζηηθά. Σα νπζηαζηηθά ηα ρσξίδνπκε: ζε ηζνζύιιαβα, όηαλ έρνπλ ηνλ ίδην αξηζκό ζπιιαβώλ θαη ζηνλ εληθό θαη ζηνλ πιεζπληηθό αξηζκό, π.ρ. ν ιαγόο - νη ιαγνί θαη ζε αληζνζύιιαβα όηαλ έρνπλ ζηνλ πιεζπληηθό κηα ζπιιαβή παξαπάλσ, π.ρ. ν θαθέο - νη θαθέδεο Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ν θαθέο ε αιεπνύ ην θύκα Γεληθή ηνπ θαθέ ηεο αιεπνύο ηνπ θύκαηνο Αηηηαηηθή ην(λ) θαθέ ηε(λ) αιεπνύ ην θύκα Κιεηηθή -- θαθέ -- αιεπνύ -- θύκα Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη θαθέδεο νη αιεπνύδεο ηα θύκαηα Γεληθή ησλ θαθέδσλ ησλ αιεπνύδσλ ησλ θπκάησλ Αηηηαηηθή ηνπο θαθέδεο ηηο αιεπνύδεο ηα θύκαηα Κιεηηθή -- θαθέδεο -- αιεπνύδεο -- θύκαηα Αρ, ην έκαζα πηα… Ζ ζεηξά καο… πάιη. 57
- 58. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ν ιεθέο ε κατκνύ ην ζώκα Γεληθή ηνπ Αηηηαηηθή ην(λ) Κιεηηθή -- -- -- Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη ιεθέδεο νη κατκνύδεο ηα ζώκαηα Γεληθή Αηηηαηηθή Κιεηηθή -- -- -- Μπνξείηε λα ρσξίζεηε ηα παξαθάησ νπζηαζηηθά ζε ηζνζύιιαβα θαη ζε αληζνζύιιαβα; Γηα λα ηα θαηαθέξεηε ζα πξέπεη λα ζρεκαηίζεηε ζην κπαιό ζαο ηελ νλνκαζηηθή πιεζπληηθνύ. ν θαηξόο, ε ζάιαζζα, ν καλάβεο , ην ζώκα, ε αιεπνύ, ην πινίν, ν παππνύο, ε γηαγηά, ην όλνκα, ν πύξαπινο, ε γεηηνληά, ην βνπλό Ηζνζύιιαβα Αληζνζύιιαβα 58
- 59. Σρεκαηίζηε ηελ νλνκαζηηθή θαη ηε γεληθή πιεζπληηθνύ ζηα παξαθάησ νπζηαζηηθά; ν θαθέο ν κπνπθέο ν αξρεγόο ν καζεηήο ν βαξθάξεο ε γισζζνύ ε γηαγηά ε λίθε ε κάλα ην ζηξώκα ην δέκα ην πινίν ην θξέαο Μπνξείηε λα ζρεκαηίζεηε ηνλ πιεζπληηθό ησλ αληζνζύιιαβσλ αξζεληθώλ ζε –ήο θαη ησλ ηζνζύιιαβσλ ζειπθώλ ζε –ίδα ζύκθσλα κε ηα παξαδείγκαηα; ν θαθεηδήο νη θαθεηδήδεο ησλ θαθεηδήδσλ ν λνηθνθύξεο ν θνύξλαξεο ν κπαθάιεο ε εθεκεξίδα νη εθεκεξίδεο ησλ εθεκεξίδσλ ε ζαλίδα ε ειπίδα ε αζπίδα 59
- 60. Τπνθνξηζηηθά Δπξηδίθε, όηαλ ζέινπκε λα Καιά ιεο, Γξακκαηηθνύια. θαινπηάζνπκε ηνπο γνλείο καο ή Θέινπκε κηα ράξε, ιέκε: ηνπο κεγαιύηεξνπο πάληα «κπακπάθα, καλνύια, γηαγηάθα». ρξεζηκνπνηνύκε ππνθνξηζηηθά, πάκε έλα πνηήξη θαη ιέκε: «δε ή όηαλ ζέινπκε λα κηθξύλνπκε βαξηέζαη, έλα πνηεξάθη ήηαλ». ηελ αμία ελόο πξάγκαηνο. Θέιεηε λα βνεζήζεηε ην Φνίβν λα πείζεη ηνλ παηέξα ηνπ λα ηνπ πάξεη έλα δώξν; -(Παηέξα) ………………………………… , κπνξείο ζε παξαθαιώ λα κνπ πάξεηο έλα (παηρλίδη) ………………………………… γηα λα παίδσ ήζπρα ζην δσκάηηό κνπ; -Πάιη παηρλίδη; Πξνρηέο δε ζνπ αγόξαζα, (αγόξη) ………………………………… κνπ; -Μα, (κπακπά) ………………………………… δε ζνπ δεηάσ πνιιά. Μηα (κπάια) ………………………………… θαη έλα (θαιάζη) ………………………………… γηα λα παίδσ κπάζθεη ζην δσκάηηό κνπ! Με καγηθό ξαβδί ην κπαιό ζαο κηθξύλεηε ηηο παξαθάησ ιέμεηο θσλή θσλνύια λεζί ρέξη Βαζίιεο ζθπιί Γηώξγνο θνπηάιη δξόκνο ςάξη θύπειιν παηδί θεθάιη 60
- 61. Μεγεζπληηθά Γηα λα κεγαιώζνπκε ηελ αμία κηα Γη’ απηό ιέκε γηα έλα κεγάιν ιέμεο ρξεζηκνπνηνύκε ηηο απηνθίλεην, απηνθηλεηάξα κεγεζπληηθέο θαηαιήμεηο, ή γηα κηα δπλαηή θσλή, -α, -άξα, -αξάο, -αξνο, -νύθια θ.ά. θσλάξα Θέιεηε λα αληηθαηαζηήζεηε ηηο ιέμεηο ζηελ παξέλζεζε κε κεγεζπληηθά ώζηε λα δηώμνπκε ην ζθύιν; Όπσο πήγαηλα ζην ζρνιείν, έπεζα πάλσ ζε έλα (ζθύιν) …………………………… . Σξόκαμα πνιύ! Έςαμα λα βξσ κηα πέηξα. Πνπζελά. Έκπεμα κηα (θσλή) ………………………… θαη ν ζθύινο θαηέβαζε ηηο (απηηά) ……………………… ηνπ θαη έθπγε. Με καγηθό ξαβδί θαη πάιη ην κπαιό ζαο κεγαιώζηε ηηο παξαθάησ ιέμεηο θσλή θσλάξα ζθύινο ζθύιαξνο απηνθίλεην γάηα γήπεδν πνληίθη καμηιάξη ζθνπιίθη ςάξη ςαξνύθια βαξέιη βαξέια ρέξη πηάην πόδη ζπίηη ζπηηαξόλα 61
- 62. Σα επίζεηα Οη ιέμεηο πνπ καο θαλεξώλνπλ ηη ινγήο είλαη ηα νπζηαζηηθά ιέγνληαη επίζεηα π.ρ. γαιαλόο νπξαλόο, ήξεκε ζάιαζζα Θέιεηε λα ππνγξακκίζεηε ηα επίζεηα ζην παξαθάησ θείκελν; Οη ρξηζηνπγελληάηηθεο δηαθνπέο κάο θύιαγαλ γηα ην ηέινο κηα θνβεξή έθπιεμε. Έλα ηζνπρηεξό πξσηλό μππλήζακε όινη θαη αληηθξίζακε ηηο θάηαζπξεο απιέο καο. Σα αηέιεησηα γιέληηα πνπ θάλακε δελ ζηακάηεζαλ ιεπηό. Πνηνο δελ έθηηαμε έλα ζηξνπκπνπιό ρηνλάλζξσπν ή δελ έπαημε ρηνλνπόιεκν; Σν βξάδπ, δίπια ζην ηδάθη, αθνύζακε όκνξθα παξακύζηα από ηε γηαγηά, ελώ ν κπακπάο κνπ έςελε λόζηηκα θάζηαλα πάλσ ζηε ζηδεξέληα ζθάξα. Πεξάζακε ηόζν όκνξθα απηή ηελ ππέξνρε κέξα πνπ δελ ζα ηελ μεράζσ πνηέ. Σώξα, κεηαθέξεηε ηα παξαπάλσ επίζεηα καδί κε ηα νπζηαζηηθά ζηνλ παξαθάησ πίλαθα. ρξηζηνπγελληάηηθεο δηαθνπέο 62
- 63. Βάιηε κπξνζηά από ην νπζηαζηηθό ην επίζεην πνπ ηαηξηάδεη. βακβαθεξή, ρνληξόο, κηθξό, ηξπθεξό, δξνζεξόο, πξάζηλν, γιπθόο, ιεπηόο ράδη κπινύδα θύιια άλεκνο θνξκόο θισζηή ζπίηη θαθέο Καη ηα ρξώκαηα επίζεηα είλαη! Θέιεηε λα γξάςεηε ηη ρξώκα έρνπλ… ην βακβάθη ε παπαξνύλα ε πίζζα ην ιεκόλη ε ζάιαζζα ηα θύιια Πώο ηα ιέκε κε κηα ιέμε; Φηηάμηε ζύλζεηα επίζεηα. άζπξνο θαη καύξνο γιάξνο γαιαλή θαη ιεπθή ζεκαία πάξα πνιύ θόθθηλν απηνθίλεην γαιάδηα θαη πξάζηλε ζάιαζζα θαζηαλό θαη μαλζό καιιί Δλώζηε απηά πνπ ηαηξηάδνπλ κεηαμύ ηνπο; καιαθό ζα ζίδεξν κπηεξό ζα καραίξη ειαθξύ ζα δπκάξη θξύν ζα βειόλα ζθιεξό ζαλ πνύπνπιν θνθηεξό ζαλ πάγνο 63
- 64. Σα επίζεηα, όπσο θαη ηα νπζηαζηηθά, ζρεκαηίδνπλ 3 γέλε: αξζεληθό, ζειπθό θη νπδέηεξν. Κιίλνληαη καδί κε ηα νπζηαζηηθά ζε όιεο ηηο πηώζεηο θαη ζηνπο δύν αξηζκνύο. Θέιεηε λα ζπκπιεξώζεηε ηα θελά κε ην θαηάιιειν γέλνο ηνπ επηζέηνπ; (πνλεξόο) Πξνζπάζεζε ε …………………………… αιεπνύ λα αξπάμεη κηα θόηα. Άξπαμε έλα πξόβαην ν …………………………… ιύθνο. Έπαηδε θξπθηνύιη ην …………………………… γαηάθη. (θξέζθνο) Φάγακε …………………………… ςάξη. Φάγακε κηα πνιύ …………………………… ηνύξηα. Μπήθε ζην δσκάηην …………………………… αέξαο. (θξύνο) Ο …………………………… αέξαο κάο ρηύπεζε ζην πξόζσπν. Ζ …………………………… ζάιαζζα κάο απέηξεςε λα θάλνπκε κπάλην. Γηα λα δξνζηζηνύκε ήπηακε …………………………… λεξό από ηελ πεγή. (αζεκέληνο) Μνπ δώξηζαλ κηα …………………………… θαξθίηζα. ην θνπηί ήηαλ έλαο …………………………… αλαπηήξαο. Έραζα έλα …………………………… βξαρηόιη. 64
- 65. Θα ζαο δπζθνιέςσ ιίγν! Μπνξείηε λα γξάςεηε ηα αληίζεηα επίζεηα ζηα ηξία γέλε; αξζεληθό ζειπθό νπδέηεξν άγξηνο- άγξηα- άγξην ήκεξνο ήκεξε ήκεξν αθξηβόο- αθξηβή-αθξηβό θαηλνύξηνο – θαηλνύξηα- θαηλνύξην κηθξόο- κηθξή- κηθξό θξύνο- θξύα- θξύν θησρόο- θησρή- θησρό καθξύο- καθξηά- καθξύ Γξάςηε δίπια ζε θάζε επίζεην έλα νπζηαζηηθό πνπ λα ηαηξηάδεη. ν θαιόο ε ήζπρε ε όκνξθε ν ήξεκνο ην πξάζηλν ην ςειό Γξάςηε κπξνζηά από θάζε νπζηαζηηθό έλα επίζεην πνπ λα ηαηξηάδεη. Μελ μεράζεηε ην άξζξν! καζεηέο βνπλά άλζξσπνη δώα κέξεο ζπίηηα 65
- 66. Οπθ, ην έκαζα θαιά! Σα επίζεηα θιίλνληαη όπσο θαη ηα νπζηαζηηθά πνπ έρνπλ ηηο ίδηεο θαηαιήμεηο. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ν ςειόο ε ςειή ην ςειό Γεληθή ηνπ ςεινύ ηεο ςειήο ηνπ ςεινύ Αηηηαηηθή ην(λ) ςειό ηε(λ) ςειή ην ςειό Κιεηηθή -- ςειό -- ςειή -- ςειό Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη ςεινί νη ςειέο ηα ςειά Γεληθή ησλ ςειώλ ησλ ςειώλ ησλ ςειώλ Αηηηαηηθή ηνπο ςεινύο ηηο ςειέο ηα ςειά Κιεηηθή -- ςεινί -- ςειέο -- ςειά Θέιεηε λα κεηαθέξεηε ζηνλ άιιν αξηζκό ηηο παξαθάησ πξνηάζεηο; Σν θάηαζπξν πξόβαην βόζθεη ζηνλ θαηαπξάζηλν θάκπν. ………………………………………………………………………………………………………………………………………... Από ηε δπλαηή βξνρή πιεκκύξηζε ε ηζηκεληέληα απιή. ………………………………………………………………………………………………………………………………………... Ο θσκηθόο εζνπνηόο θνξνύζε ςειό θαπέιν. ………………………………………………………………………………………………………………………………………... Ζ πεξίεξγε θόηα πήδεμε ην ςειό θξάθηε ………………………………………………………………………………………………………………………………………... 66
- 67. Σα επίζεηα θξαηνύλ ηνλ ηόλν ζηελ ίδηα ζπιιαβή ζε όιεο ηηο πηώζεηο. Με ηα επίζεηα νη πξνηάζεηο κεγαιώλνπλ θαη νκνξθαίλνπλ. Δληθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή ν άγξηνο ε άγξηα ην άγξην Γεληθή ηνπ άγξηνπ ηεο άγξηαο ηνπ άγξηνπ Αηηηαηηθή ην(λ) άγξην ηε(λ) άγξηα ην άγξην Κιεηηθή -- άγξηε -- άγξηα -- άγξην Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ολνκαζηηθή νη άγξηνη νη άγξηεο ηα άγξηα Γεληθή ησλ άγξησλ ησλ άγξησλ ησλ άγξησλ Αηηηαηηθή ηνπο άγξηνπο ηηο άγξηεο ηα άγξηα Κιεηηθή -- άγξηνη -- άγξηεο -- άγξηα Θέιεηε λα κεγαιώζεηε ηηο παξαθάησ πξνηάζεηο; (ηεξάζηηα, αζηεία, όκνξθν) Έρσ δύν ζθπιηά. ………………………………………………………………………………………………………………………………………... Αγόξαζα έλα πνδήιαην. ………………………………………………………………………………………………………………………………………... Άθνπζα κηα ηζηνξία. ………………………………………………………………………………………………………………………………………... 67
- 68. Αιέμαλδξε, Να, κηα θαιή επθαηξία λα ηα πνύκε. είπεο ζηα παηδηά όηη κεξηθέο Οη βαζκνί είλαη ηξεηο: θνξέο πξέπεη λα πνύκε πνηνο Ο ζεηηθόο: πνλεξόο έρεη κηα ηδηόηεηα ζε Ο ζπγθξηηηθόο: πην πνλεξόο ή κεγαιύηεξν βαζκό; Γηα λα ην πνλεξόηεξνο πεηύρνπκε ρξεζηκνπνηνύκε ηα Καη ν ππεξζεηηθόο: ν πην πνλεξόο, ν παξαζεηηθά ή ηνπο βαζκνύο πνλεξόηεξνο, πνιύ πνλεξόο, ησλ επηζέησλ. πνλεξόηαηνο Να ζπκπιεξώζεηε ηα θελά κε ηηο θαηάιιειεο ιέμεηο όπσο ζην παξάδεηγκα Σν δειθίλη είλαη ην εμππλόηεξν δών. Δίλαη πνιύ έμππλν. Σν παγόλη είλαη ην νκνξθόηεξν πνπιί. Δίλαη …………………………………………………… Ο ειέθαληαο είλαη ην κεγαιύηεξν δών. Δίλαη …………………………………………………… πκπιεξώζηε κε ηα θαηάιιεια παξαζεηηθά. Ζ Ζιέθηξα είλαη ςειή. Ζ Γαλάε είλαη ……………………………………………… από ηελ Ζιέθηξα. Ζ Αληηγόλε είλαη ε …………… ………………………… καζήηξηα απ’ όιεο κέζα ζηελ ηάμε ηεο. 68